Trong một lá thư trước, chúng tôi có đề cập đến nguy cơ Sài Gòn có thể bị ngập lụt một khi hồ chứa nước Dầu Tiếng bị tràn. Đến nay, nguy cơ đó chưa xảy ra nhờ thời tiết ở quanh Sài Gòn không có những trận mưa lớn kéo dài nhiều giờ như ở Miền Trung vừa qua. Ngoài nguy cơ nói trên, những gia đình cư dân sống dọc theo sông Sài Gòn thì nguy cơ bờ đất bị sạt lỡ đang đe dọa họ. Theo ghi nhận của các báo trong nước, hiện nay dọc nhánh sông Sài Gòn trên địa bàn huyện Củ Chi, và trên tuyến sông Đồng Nai, Đồng Tranh (huyện Cần Giờ), tình trạng khai thác cát bừa bãi đang là mối lo lớn cho các địa phương về nguy cơ gây sạt lỡ, ảnh hưởng đến các công trình xây dựng và gây nguy hiểm cho các phương tiện lưu thông trên các tuyến đường thủy. Một phóng viên báo Người Lao Động đã ghi lại tình trạng này như sau:
Chúng tôi có mặt tại nhánh sông Sài Gòn thuộc xã Phú Hòa Đông, huyện Củ Chi. Ở đây có 4, 5 xuồng nhỏ tải trọng từ 5 mét khối đến 20 mét khối đang sử dụng máy hút bơm cát trái phép. Sau khi bơm đầy cát, bình quân từ 5 đến 7 mét khối cát/ghe, các chủ ghe chở cát về các điểm bán vật liệu trên địa bàn huyện Củ Chi và tỉnh Bình Dương để tiêu thụ. Ông Phạm Văn Tay, chủ tịch xã Phú Hòa Đông, bức xúc nói: Nạn khai thác cát trái phép thường xuyên diễn ra ở đây, chúng tôi liên tục nhận được đơn thư phản ánh sự bất bình của người dân về tình trạng này. Chúng tôi đã cử các toán tuần tra, ngăn chận nhưng những nhóm này vẫn lén lút hoạt động vào những lúc vắng người, vào ban đêm. Tương tự, các xã dọc theo tuyến sông Sài Gòn thuộc huyện Củ Chi như Nhuận Đức, Trung An, An Nhơn Tây, Phú Mỹ Hưng, An Phú...hiện nay tình trạng khai thác trái phép diễn ra thường xuyên.
Ông Mười Phú, một người dân ở ấp Bốn Phú, xã Trung An có nhà sát mé sông, than thở: Nạn khai thác cát như hiện nay sẽ gây sạt lở đến các nhà hộ dân tại các khu vực này. Theo tài liệu của huyện Củ Chi hiện tại nhánh sông Sài Gòn trên địa bàn huyện này có gần 20 xuồng ghe thường xuyên lén lút khai thác tại gần 10 địa điểm, bình quân khai thác 2-3 đợt vào ban ngày lẫn ban đêm. Việc khai thác cát trái phép này làm thay đổi dòng chảy gây sạt lở ở hai bên sông, ảnh hưởng đến nhà cửa của hàng trăm hộ dân tại các khu vực này. Đặc biệt, đoạn sông khu vực Bến Được bị khai thác cát làm ảnh hưởng đến công trình. Hầu hết cá xuồng ghe này không có giấy phép hành nghề. Người khai thác phần lớn là dân nghèo từ các tỉnh Miền Tây đến và đều không có giấy tờ tùy thân.
Tại tuyến sông Đồng Tranh huyện Cần Giờ, tình trạng khai thác cát tập trung ở các xã Tam Thôn Hiệp, Bình Khánh. Theo lời của Ông Nguyễn Văn Nho, chủ tịch xã Bình Khánh, thì hiện có trên 60 hộ dân ở ven sông báo cáo là nhà bị sạt lở. Theo họ, một trong những nguyên nhân chính là do tình trạng khai thác cát liên tục bằng các xà lan xáng cạp với công suất 400 CV-500 CV tại đây. Riêng tuyến sông Đồng Nai-đoạn từ quận 9 đến quận 2 do Công ty Khai thác cát Đồng Nai và Xí nghiệp Vật liệu Xây dựng Thủ Đức-trực tiếp khai thác.
Bạn,
Trình bày về sự khai thác cát của công ty và xí nghiệp nói trên, viên trưởng thanh tra “Đoạn quản lý đường sông số 10” cho biết đã than rằng hai đơn vị cũng đã vi phạm những quy định về khai thác. Viên chức này cho biết: theo đồ án khai thác, ở đây chỉ được sử dụng 12 xà lan xáng cạp nhưng trên thực tế có đến 24 xáng cạp được luân phiên sử dụng lấy cát, tạo nên độ sâu vượt quá yêu cầu, làm rối loạn dòng chảy, ảnh hưởng đến môi trường và gây nguy hiểm cho các phương tiện lưu thông trên tuyến đường sông này.


