Hỏi (Ông Trần Quốc Hữu): Gia đình tôi đi định cư tại nhiều quốc gia, các em tôi thành lập công ty xuất nhập cảng tại Nhật để xuất khẩu đồ phụ tùng xe hơi và xe gắn máy vào VN cho một công ty cũng do gia đình chúng tôi thành lập tại VN.
Riêng vợ chồng tôi thì trên danh nghĩa cũng thành lập một công ty tại Úc. Công ty của chúng tôi được thành lập tại Úc nhưng chưa bao giờ chính thức hoạt động, mặc dầu phải đóng lệ phí theo sự quy định của chính phủ để tiếp tục giữ tên của công ty đặng khi cần giúp gia đình.
Cách đây chừng 3 tháng, công ty của các em tôi tại Nhật yêu cầu công ty chúng tôi đứng ra ký kết hợp đồng với một công ty của Nhật để nhập cảng một số đồ phụ tùng vào VN.
Để có thể làm được điều này chúng tôi phải làm nhiều thủ tục phức tạp với ngân hàng mà không thể kể hết trong thư này được.
Đồ phụ tùng mà các em tôi đặt mua tại nhật được vận chuyển đến Việt Nam theo hợp đồng cif. Tuy nhiên, khi hàng cập bến và một thời gian sau khi nhận được hàng thì công ty củûa gia đình chúng tôi mới biết được rằng đó không phải là loại hàng mà chúng tôi muốn đặt mua. Chúng tôi bèn gửi thư cho công ty bán hàng thì họ cho biết rằng chúng tôi không được trả lại hàng, vì một số hàng đã được bày bán và thực sự đã được bán ra thị trường tại VN.
Trong thư họ cho biết là họ sẽ không hoàn trả lại tiền được, vì theo hợp đồng cif thì chúng tôi phải trả tiền ngay sau khi nhận được các giấy tờ liên hệ về việc mua bán hàng, mặc dầu trên thực tế chúng tôi chưa nhận được hàng.
Xin LS cho biết là trong trường hợp đó chúng tôi có quyền khiếu nại để đòi bồi hoàn lại tiền hoặc trả lại hàng vì công ty Nhật đã giao không đúng theo đơn đặt hàng hay không"
Trả lời: Trước khi trả lời câu hỏi này, thiết tưởng chúng ta nên xét xem luật pháp định nghĩa thế nào là hợp đồng cif.
C.I.F. contract (Cost, Insurance, Freight contract) (hợp đồng bao gồm giá cả, bảo hiểm, và cước phí chuyên chở): “Theo hợp đồng mua bán trong luật mậu dịch quốc tế, thuật từ được dùng để chỉ hợp đồng mua bán hàng hóa mà trong đó tổn phí người mua phải trả bao gồm giá của hàng hóa và phí tổn bảo hiểm cùng phí tổn chuyên chở đến nơi quy định.” (In contract of sale in international trade law, the term used to denote a contract for the sale of goods in which the price that the buyer has to pay includes the cost of the goods and the insurance and the freight to the named destination).
Theo sự quy định của luật mậu dịch quốc tế thì người mua hàng theo hợp đồng cif có nhiệm vụ phải trả tiền cho số hàng đặt mua khi nhận được giấy tờ liên hệ đến việc mua bán hàng, dù trên thực tế người mua hàng chưa hề nhận được hàng.
Vì thế, vấn đề pháp lý cần phải được đặt ra là trong trường hợp hàng không đạt phẩm chất hoặc bị hư hại thì người mua có quyền lấy lại tiền hay không"
Trong vụ Kwei Tek Chao kiện British Traders and Shippers [1954] 2 QB 459. Trong vụ đó, người bán tại Luân Đôn ký hợp đồng cif để bán một số lượng hóa chất cho người mua tại HongKong. Hai bên đồng ý là hóa chất phải được tàu vận chuyển trước ngày 31.10.1951 để người mua có thể nhận kịp hàng để bán lại trên thị trường vì hàng đang khan hiếm. Tiền được trả dựa trên “tín dụng thư” (letters of credit) khi người bán xuất trình “hóa đơn vận chuyển” (bills of lading) cho ngân hàng của người mua.
Trong lúc đó, tại Hongkong người mua đã ký hợp đồng để bán lại số hóa chất này. Tuy nhiên, người bán đã không cho tàu chuyển hàng vào ngày 31.10 mà cho mãi đến ngày 3.11 mới cho chuyển hàng, và sau đó xuất trình “hóa đơn vận chuyển” cho ngân hàng để nhận tiền vào ngày 10.11.
Trên thực tế, người bán đã cạo sửa ngày cho tàu chuyển hàng là ngày 31.10 để lãnh tiền mà người mua và ngân hàng hoàn toàn không hay biết. Người mua nhận được “hóa đơn vận chuyển” đã bị cạo sửa mà không hề hay biết. Tuy nhiên, cho mãi đến ngày 17.12 hàng mới đến. Vào lúc đó thị trường hóa chất đã bị ứ đọng. Người ký hợp đồng mua lại hàng của người Hongkong đã hủy bỏ hợp đồng vì hàng đến trễ. Người mua tại Hong Kong phải nhận lại hàng và để vào nhà kho. Vào tháng 2.1952 người mua phát hiện “hóa đơn vận chuyển” bị cạo sửa bèn kiện người bán đòi bồi thường thiệt hại.
Tòa xử rằng người mua đã nhận hàng và không chịu từ chối việc nhận hàng theo luật định nên không được quyền đòi lại tiền bồi hoàn. Tuy nhiên, theo hợp đồng cif thì quyền từ chối nhận hàng và quyền từ khước văn kiện mua bán là 2 quyền hạn tách biệt nhau. Vì thế, người mua có quyền từ khước văn kiện và có quyền đòi bồi thường thiệt hại vì người bán đã cạo sửa “hóa đơn vận chuyển.” Tiền bồi thường thiệt hại sẽ được tính dựa trên sự sai biệt giữa giá cả trong hợp đồng và giá cả trên thị trường.
Sự phân biệt giữa việc chấp nhận hoặc từ chối văn kiện mua bán và việc chấp nhận hoặc từ chối nhận hàng cũng được đề cập đến trong vụ Armco International Corporation kiện Rederi A/B Disa et al, 151 F 2d 5 (1945) (US). Trong vụ đó, người bán gửi một kiện dĩa thiếc cho người mua theo hợp đồng cif. Khi tàu cập bến các dĩa thiếc đã bị hư hại vì thùng acít acetic vận chuyển trên cùng chuyến tàu bị rò rỉ. Điều này do bởi sự bất cẩn trong việc sắp xếp hàng hóa trên tàu.
Tòa đã chấp nhận quyền từ khước nhận hàng của người mua khi hàng được chuyển giao cho người mua và sau khi được xem xét bởi người mua, mặc dầu theo hợp đồng cif thì khi văn kiện mua bán được chuyển giao cho người mua thì điều này có nghĩa là bằng khoán và quyền sở hữu đã được chuyển sang cho người mua.
Tòa đã tuyên phán rằng: Việc người bán lập luận rằng theo hợp đồng cif thì quyền sở hữu đã được chuyển sang cho người mua vào lúc văn kiện mua bán được chuyển giao cho đương sự; và rằng người bán không được quyền từ chối việc nhận hàng. “Lập luận đó hoàn toàn không thể đứng vững được” (That is quite untenable)...
Tóm lại, theo hợp đồng cif quyền sở hữu được chuyển sang cho người mua khi văn kiện bằng khoán được chuyển giao cho đương sự. Tuy nhiên, việc chuyển giao quyền sở hữu đó phải có điều kiện. Điều kiện đó là hàng hóa sẽ được ủy thác lại cho người bán, và khi xem xét lại hàng hóa nếu người mua thấy rằng hàng hóa không đúng với sự quy định của hợp đồng thì người mua có quyền từ chối nhận hàng với điều kiện là người mua không được xử lý hàng hóa theo một phương cách khác hơn là xem xét hàng hóa để quyết định về việc từ khước nhận hàng hay không" Nếu người mua xử lý hàng hóa theo một phương thức khác hơn là quyền hạn của một “sở hữu chủ có điều kiện” (a conditional owner), thì hành động đó của người mua được xem như là đương sự từ bỏ quyền từ chối nhận hàng khi hàng được chuyển đến cho đương sự.
Dựa vào luật pháp cũng như các phán quyết vừa trưng dẫn ông có thể thấy được rằng việc công ty của ông tại VN quyết định nhận hàng và bày mặt hàng để bán trên thị trường, sau đó mới khiếu nại đòi bồi hoàn với lý do hàng hóa không đúng theo sự quy định của hợp đồng là điều khó có thể chấp nhận được theo sự quy định của luật mậu dịch quốc tế liên hệ đến loại hợp đồng cif.
Ngoại trừ hợp đồng cif mà ông đã ký kết có những điều khoản quy định riêng biệt để dự phòng cho những trường hợp này, việc ông khiếu nại đòi bồi hoàn là điều khó có thể thực hiện.
Nếu ông còn thắc mắc, xin gọi điện thoại cho chúng tôi để được giải đáp thêm.
Riêng vợ chồng tôi thì trên danh nghĩa cũng thành lập một công ty tại Úc. Công ty của chúng tôi được thành lập tại Úc nhưng chưa bao giờ chính thức hoạt động, mặc dầu phải đóng lệ phí theo sự quy định của chính phủ để tiếp tục giữ tên của công ty đặng khi cần giúp gia đình.
Cách đây chừng 3 tháng, công ty của các em tôi tại Nhật yêu cầu công ty chúng tôi đứng ra ký kết hợp đồng với một công ty của Nhật để nhập cảng một số đồ phụ tùng vào VN.
Để có thể làm được điều này chúng tôi phải làm nhiều thủ tục phức tạp với ngân hàng mà không thể kể hết trong thư này được.
Đồ phụ tùng mà các em tôi đặt mua tại nhật được vận chuyển đến Việt Nam theo hợp đồng cif. Tuy nhiên, khi hàng cập bến và một thời gian sau khi nhận được hàng thì công ty củûa gia đình chúng tôi mới biết được rằng đó không phải là loại hàng mà chúng tôi muốn đặt mua. Chúng tôi bèn gửi thư cho công ty bán hàng thì họ cho biết rằng chúng tôi không được trả lại hàng, vì một số hàng đã được bày bán và thực sự đã được bán ra thị trường tại VN.
Trong thư họ cho biết là họ sẽ không hoàn trả lại tiền được, vì theo hợp đồng cif thì chúng tôi phải trả tiền ngay sau khi nhận được các giấy tờ liên hệ về việc mua bán hàng, mặc dầu trên thực tế chúng tôi chưa nhận được hàng.
Xin LS cho biết là trong trường hợp đó chúng tôi có quyền khiếu nại để đòi bồi hoàn lại tiền hoặc trả lại hàng vì công ty Nhật đã giao không đúng theo đơn đặt hàng hay không"
Trả lời: Trước khi trả lời câu hỏi này, thiết tưởng chúng ta nên xét xem luật pháp định nghĩa thế nào là hợp đồng cif.
C.I.F. contract (Cost, Insurance, Freight contract) (hợp đồng bao gồm giá cả, bảo hiểm, và cước phí chuyên chở): “Theo hợp đồng mua bán trong luật mậu dịch quốc tế, thuật từ được dùng để chỉ hợp đồng mua bán hàng hóa mà trong đó tổn phí người mua phải trả bao gồm giá của hàng hóa và phí tổn bảo hiểm cùng phí tổn chuyên chở đến nơi quy định.” (In contract of sale in international trade law, the term used to denote a contract for the sale of goods in which the price that the buyer has to pay includes the cost of the goods and the insurance and the freight to the named destination).
Theo sự quy định của luật mậu dịch quốc tế thì người mua hàng theo hợp đồng cif có nhiệm vụ phải trả tiền cho số hàng đặt mua khi nhận được giấy tờ liên hệ đến việc mua bán hàng, dù trên thực tế người mua hàng chưa hề nhận được hàng.
Vì thế, vấn đề pháp lý cần phải được đặt ra là trong trường hợp hàng không đạt phẩm chất hoặc bị hư hại thì người mua có quyền lấy lại tiền hay không"
Trong vụ Kwei Tek Chao kiện British Traders and Shippers [1954] 2 QB 459. Trong vụ đó, người bán tại Luân Đôn ký hợp đồng cif để bán một số lượng hóa chất cho người mua tại HongKong. Hai bên đồng ý là hóa chất phải được tàu vận chuyển trước ngày 31.10.1951 để người mua có thể nhận kịp hàng để bán lại trên thị trường vì hàng đang khan hiếm. Tiền được trả dựa trên “tín dụng thư” (letters of credit) khi người bán xuất trình “hóa đơn vận chuyển” (bills of lading) cho ngân hàng của người mua.
Trong lúc đó, tại Hongkong người mua đã ký hợp đồng để bán lại số hóa chất này. Tuy nhiên, người bán đã không cho tàu chuyển hàng vào ngày 31.10 mà cho mãi đến ngày 3.11 mới cho chuyển hàng, và sau đó xuất trình “hóa đơn vận chuyển” cho ngân hàng để nhận tiền vào ngày 10.11.
Trên thực tế, người bán đã cạo sửa ngày cho tàu chuyển hàng là ngày 31.10 để lãnh tiền mà người mua và ngân hàng hoàn toàn không hay biết. Người mua nhận được “hóa đơn vận chuyển” đã bị cạo sửa mà không hề hay biết. Tuy nhiên, cho mãi đến ngày 17.12 hàng mới đến. Vào lúc đó thị trường hóa chất đã bị ứ đọng. Người ký hợp đồng mua lại hàng của người Hongkong đã hủy bỏ hợp đồng vì hàng đến trễ. Người mua tại Hong Kong phải nhận lại hàng và để vào nhà kho. Vào tháng 2.1952 người mua phát hiện “hóa đơn vận chuyển” bị cạo sửa bèn kiện người bán đòi bồi thường thiệt hại.
Tòa xử rằng người mua đã nhận hàng và không chịu từ chối việc nhận hàng theo luật định nên không được quyền đòi lại tiền bồi hoàn. Tuy nhiên, theo hợp đồng cif thì quyền từ chối nhận hàng và quyền từ khước văn kiện mua bán là 2 quyền hạn tách biệt nhau. Vì thế, người mua có quyền từ khước văn kiện và có quyền đòi bồi thường thiệt hại vì người bán đã cạo sửa “hóa đơn vận chuyển.” Tiền bồi thường thiệt hại sẽ được tính dựa trên sự sai biệt giữa giá cả trong hợp đồng và giá cả trên thị trường.
Sự phân biệt giữa việc chấp nhận hoặc từ chối văn kiện mua bán và việc chấp nhận hoặc từ chối nhận hàng cũng được đề cập đến trong vụ Armco International Corporation kiện Rederi A/B Disa et al, 151 F 2d 5 (1945) (US). Trong vụ đó, người bán gửi một kiện dĩa thiếc cho người mua theo hợp đồng cif. Khi tàu cập bến các dĩa thiếc đã bị hư hại vì thùng acít acetic vận chuyển trên cùng chuyến tàu bị rò rỉ. Điều này do bởi sự bất cẩn trong việc sắp xếp hàng hóa trên tàu.
Tòa đã chấp nhận quyền từ khước nhận hàng của người mua khi hàng được chuyển giao cho người mua và sau khi được xem xét bởi người mua, mặc dầu theo hợp đồng cif thì khi văn kiện mua bán được chuyển giao cho người mua thì điều này có nghĩa là bằng khoán và quyền sở hữu đã được chuyển sang cho người mua.
Tòa đã tuyên phán rằng: Việc người bán lập luận rằng theo hợp đồng cif thì quyền sở hữu đã được chuyển sang cho người mua vào lúc văn kiện mua bán được chuyển giao cho đương sự; và rằng người bán không được quyền từ chối việc nhận hàng. “Lập luận đó hoàn toàn không thể đứng vững được” (That is quite untenable)...
Tóm lại, theo hợp đồng cif quyền sở hữu được chuyển sang cho người mua khi văn kiện bằng khoán được chuyển giao cho đương sự. Tuy nhiên, việc chuyển giao quyền sở hữu đó phải có điều kiện. Điều kiện đó là hàng hóa sẽ được ủy thác lại cho người bán, và khi xem xét lại hàng hóa nếu người mua thấy rằng hàng hóa không đúng với sự quy định của hợp đồng thì người mua có quyền từ chối nhận hàng với điều kiện là người mua không được xử lý hàng hóa theo một phương cách khác hơn là xem xét hàng hóa để quyết định về việc từ khước nhận hàng hay không" Nếu người mua xử lý hàng hóa theo một phương thức khác hơn là quyền hạn của một “sở hữu chủ có điều kiện” (a conditional owner), thì hành động đó của người mua được xem như là đương sự từ bỏ quyền từ chối nhận hàng khi hàng được chuyển đến cho đương sự.
Dựa vào luật pháp cũng như các phán quyết vừa trưng dẫn ông có thể thấy được rằng việc công ty của ông tại VN quyết định nhận hàng và bày mặt hàng để bán trên thị trường, sau đó mới khiếu nại đòi bồi hoàn với lý do hàng hóa không đúng theo sự quy định của hợp đồng là điều khó có thể chấp nhận được theo sự quy định của luật mậu dịch quốc tế liên hệ đến loại hợp đồng cif.
Ngoại trừ hợp đồng cif mà ông đã ký kết có những điều khoản quy định riêng biệt để dự phòng cho những trường hợp này, việc ông khiếu nại đòi bồi hoàn là điều khó có thể thực hiện.
Nếu ông còn thắc mắc, xin gọi điện thoại cho chúng tôi để được giải đáp thêm.
Gửi ý kiến của bạn
