Cuối tuần qua, giá dầu thô quốc tế đã mấp mé 40 đô một thùng, khiến các thị trường đều lo một cơn chấn động về giá dầu có thể xảy ra, trong khi tại VN, giá xăng nhập cảng đã mấp mé 50 đô một thùng, gây lỗ lã cho các công ty đầu mối.
Đài RFA đã trao đổi như sau với Kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa về biến động của giá dầu và ảnh hưởng đối với sinh hoạt kinh tế trong tương lai.
-- Về lý do ngắn hạn thì sau hai năm suy trầm, kể từ năm 2003 kinh tế thế giới đã khởi sắc nhờ sự hồi phục của kinh tế Mỹ, Nhật Bản và cả Liên hiệp Âu châu. Vì sản xuất hồi phục nên các nước tiêu thụ dầu nhiều hơn, số cầu đó đã nâng giá dầu thô. Lý do thứ hai là từ hai năm nay, tiền Mỹ sụt giá, các nước xuất cảng dầu thu về Mỹ kim bị mất giá từ 15 đến 19% tất nhiên là thấy sức mua của họ bị hao mòn nên phải tăng giá để bù lại. Sau cùng, an ninh tại Trung Đông, là nơi có trữ lượng dầu hỏa lớn nhất, vẫn chưa vãn hồi. Ả Rập Saudi là nước cung cấp 10% lượng dầu cho thế giới có thể bị khủng bố tấn công nay mai. Chiến cuộc tại Iraq và xung đột tại Israel cũng làm các nước lo ngại đột biến. Những yếu tố đó đều làm dầu thô lên giá. Iraq là nước có trữ lượng thứ nhì sau Saudi thì vẫn chưa khai thác được ưu thế của mình, mới chỉ cung cấp được chừng hai triệu thùng mỗi ngày với nhiều bất trắc. Xứ Lybia nay hết bị phong tỏa kinh tế nhưng cần một khoảng thời gian nhiều năm tân trang lại hệ thống khai thác dầu hỏa. Tương lai vì vậy có nhiều bất trắc làm giá dầu thô sẽ còn biến động bất ngờ. Ngược lại, một vụ khủng hoảng tài chánh tại Trung Quốc lại có thể làm giá dầu sút giảm vào năm tới...
Đài RFA đã trao đổi như sau với Kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa về biến động của giá dầu và ảnh hưởng đối với sinh hoạt kinh tế trong tương lai.
Hỏi: Thưa ông, cuối tuần qua, giá dầu đã có lúc vọt lên tới 40 Mỹ kim một thùng và nhiều nơi đã e sợ một cơn chấn động dầu hỏa khi giá dầu lên tới mức kỷ lục kể từ gần 14 năm nay. Tình hình dầu khí trên thế giới biến chuyển ra sao mà có hiện tượng đó"
-- Dầu thô là một loại thương phẩm, thuật ngữ kinh tế gọi là commodity, có thể mua bán với số lượng lớn, dưới dạng để xá, như nguyên nhiên vật liệu, nông sản hay khoáng sản. Nhưng dầu là thương phẩm chiến lược vì giá cả bị chi phối bởi yếu tố địa dư chính trị và có khi còn được sử dụng như một võ khí. Biến động về giá dầu do đó không chỉ tùy thuộc vào yếu tố cung cầu. Trước mắt thì tình hình an ninh tại Trung Đông đã ảnh hưởng đến giá cả. Thứ nhất, cách đây vài tuần, dàn bơm dầu ngoài khơi Iraq bị tấn công, sau đó đến lượt một trung tâm hóa chất và dầu hỏa của Saudi Arabia, mà ở nhà gọi là Ả Rập Xê út, bị khủng bố, và thứ ba, viễn ảnh đầy bất ổn từ nay đến 30 tháng Sáu là ngày chuyển giao quyền lực tại Iraq cũng khiến giá dầu tăng vọt. Vì vậy, hôm qua, Bộ trưởng Dầu khí Saudi mới gợi ý là tổ chức các nước xuất cảng dầu thô là OPEC có thể đảo ngược quyết định tháng trước để bơm thêm hơn triệu rưởi thùng dầu thô một ngày nhằm nới giá. Dù sao, khi nói là giá tăng đến kỷ lục là 40 đồng một thùng thì ta nên gia giảm theo vật giá. Mức kỷ lục thực tế là vào năm 1980, khi giá dầu đã vượt 78 Mỹ kim một thùng, nếu quy ra trị giá đồng đô la năm 2003. Vì vậy, mức 40 đô la ngày nay chưa phải là kỷ lục lịch sử.
Hỏi: Ông vừa trình bày về những yếu tố chi phối giá cả trong thời gian gọi là trước mắt. Trong một thời khoảng lâu dài hơn thì giá cả sẽ biến động ra sao"
-- Các trung tâm nghiên cứu, doanh nghiệp và chính quyền đều tìm hiểu về xu hướng giá cả của loại nhiên liệu chiến lược như dầu khí và nhưng không ai có thể dự đoán hoàn toàn chính xác, vì tương lai tùy thuộc nhiều yếu tố bất định. Đa số các trung tâm khảo sát thì cho là trong ngắn hạn, giá dầu vẫn tiếp tục ở mức cao hơn 30 Mỹ kim một thùng. Trong trung hạn, từ hai đến năm năm thì có thể nới bớt một chút. Trong tương lai dài hạn hơn, giá dầu có lẽ vẫn ở mức cao và thế giới sẽ phải quen dần với thực tế đó. Nhân đây, phải nói là hôm 27 tháng Tư, ông Alan Greenspan, Chủ tịch Hội đồng Dự trữ Liên bang tức là Thống đốc Ngân hàng Trung ương Mỹ, đã cảnh báo rằng thế giới đang bước vào thời kỳ mà giá dầu khí, tức là dầu thô và khí đốt, sẽ thường xuyên ở mức cao và doanh nghiệp tiêu thụ dầu khí đã và sẽ quy nạp sự kiện đó trong tính toán kinh doanh của mình. Ông Greenspan chú ý đến giá dầu khí trao đổi trên thị trường hạn kỳ, gọi là thị trường futures, cho kỳ hạn sáu năm. Cụ thể là từ biên độ 16 đến 18 Mỹ kim một thùng năm 1999 thì giá hạn kỳ sáu năm lên tới mức 27 đồng, tăng 50% so với giá trần. Giá khí đốt thì từ 2 đồng rưỡi một triệu Btu năm 1999 nay đã lên gấp đôi. Giá cả trong sáu năm tới vì vậy cũng còn tăng, dù chưa đạt mức kỷ lục lịch sử năm 1980 là hơn 78 đô la một thùng.
Hỏi: Những nguyên do nào khiến giá dầu khí lại tăng như vậy"
-- Trong dài hạn, nguyên do chính là các nền kinh tế đang phát triển, đặc biệt Á châu, đã đạt tốc độ tăng trưởng khả quan nên có nhu cầu tiêu thụ dầu khí cao hơn. Hai trường hợp điển hình ở đây là Trung Quốc và Ấn Độ, là hai quốc gia đã góp phần làm tăng giá các loại thương phẩm, trong đó có dầu thô là chính. Trước đây là nước xuất cảng dầu thô, Trung Quốc bắt đầu phải nhập từ năm 1992 và đã vượt qua Nhật thành nước nhập cảng dầu thô thứ nhì thế giới. Bên cạnh, còn phải nói là các nước tân hưng này lại có trình độ công nghệ thấp nên chưa có kỹ thuật sử dụng dầu khí với hiệu năng cao so với các nước tiên tiến Tây phương. Cụ thể là để sản xuất ra cùng một sản lượng hàng hóa, các nước Á châu tốn nhiều dầu khí hơn Tây phương. Trong bối cảnh đó, ta phải nói thêm là thế giới vẫn chưa tìm ra những nguồn năng lượng có khả năng bổ sung hoặc thay thế.
Hỏi: Thưa ông, đó là những nguyên do dài hạn. Trong ngắn hạn thì sao"
-- Về lý do ngắn hạn thì sau hai năm suy trầm, kể từ năm 2003 kinh tế thế giới đã khởi sắc nhờ sự hồi phục của kinh tế Mỹ, Nhật Bản và cả Liên hiệp Âu châu. Vì sản xuất hồi phục nên các nước tiêu thụ dầu nhiều hơn, số cầu đó đã nâng giá dầu thô. Lý do thứ hai là từ hai năm nay, tiền Mỹ sụt giá, các nước xuất cảng dầu thu về Mỹ kim bị mất giá từ 15 đến 19% tất nhiên là thấy sức mua của họ bị hao mòn nên phải tăng giá để bù lại. Sau cùng, an ninh tại Trung Đông, là nơi có trữ lượng dầu hỏa lớn nhất, vẫn chưa vãn hồi. Ả Rập Saudi là nước cung cấp 10% lượng dầu cho thế giới có thể bị khủng bố tấn công nay mai. Chiến cuộc tại Iraq và xung đột tại Israel cũng làm các nước lo ngại đột biến. Những yếu tố đó đều làm dầu thô lên giá. Iraq là nước có trữ lượng thứ nhì sau Saudi thì vẫn chưa khai thác được ưu thế của mình, mới chỉ cung cấp được chừng hai triệu thùng mỗi ngày với nhiều bất trắc. Xứ Lybia nay hết bị phong tỏa kinh tế nhưng cần một khoảng thời gian nhiều năm tân trang lại hệ thống khai thác dầu hỏa. Tương lai vì vậy có nhiều bất trắc làm giá dầu thô sẽ còn biến động bất ngờ. Ngược lại, một vụ khủng hoảng tài chánh tại Trung Quốc lại có thể làm giá dầu sút giảm vào năm tới...
Hỏi: Tình hình Trung Quốc ảnh hưởng ra sao tới giá dầu"
-- Hồi nãy, tôi vừa nhắc tới lời cảnh báo hôm 27 của Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Mỹ về giá dầu. Hôm mùng sáu tuần qua, ông Greenspan lại đưa ra lời cảnh báo đáng chú ý. Trong một hội nghị với giới ngân hàng, ông phát biểu là Trung Quốc không thể duy trì tốc độ tăng trưởng như hiện nay và nếu họ hãm đà tăng trưởng thì sức ép trên giá kim loại và nguyên liệu của thế giới sẽ giảm. Greenspan không là người nói năng bừa bãi, và là một Thống đốc Ngân hàng Trung ương Mỹ, ông cũng cần dè dặt khi nói về kinh tế một xứ khác. Vậy mà trong hai tháng ông đã hai lần nêu đích danh Trung Quốc trong những phát biểu đầy thận trọng và vì vậy khó hiểu cho dư luận. Các nhà kinh tế đều suy đoán rằng ông muốn cho các thị trường thế giới nhìn ra rủi ro có thể bùng nổ từ Hoa Lục. Nếu xứ này hãm đà tăng trưởng mà gặp hiểm họa gãy cánh thay vì hạ cánh an toàn, các thị trường thương phẩm thế giới có thể sụt giá, các nước xuất cảng sẽ bị thiệt hại nặng. Trong các loại thương phẩm đó, dĩ nhiên là có dầu thô. Muốn hạ cánh an toàn thì Trung Quốc phải đạt tốc độ tăng trưởng là 0% trong sáu bảy tháng liền, là điều gần như bất khả.
Hỏi: Nếu giá dầu gia tăng như vậy, hậu quả sẽ như thế nào đối với các nền kinh tế"
-- Dầu thô tăng giá thì như một loại thuế phụ thu đánh trên nhà tiêu thụ. Nhà tiêu thụ dầu thô là cơ sở sản xuất thì bị phí tổn cao hơn, nhà tiêu thụ là các hãng hàng không, du lịch, hay tư nhân phải dùng xăng dầu chẳng hạn, cũng sẽ phải trả giá đắt hơn. Hậu quả chung là sinh hoạt kinh tế có thể bị suy trầm, lạm phát vì phí tổn gia tăng có thể tái xuất hiện. Khi bị nguy cơ lạm phát, các nước có thể sẽ phải nâng lãi suất và đấy cũng là điều bất lợi cho các nước đang phát triển khi đi vay và trả nợ. Vì nạn suy trầm lẫn khủng bố, Hoa Kỳ đã hạ lãi suất ngắn hạn đến mức thấp nhất kể từ 49 năm nay. Với sự hồi phục nay đã rõ rệt và lại bị nạn xăng dầu gây sức ép cho giá cả, giới đầu tư dự đoán là Mỹ có thể nâng lãi suất ít nhất là 25 điểm tức là 0,25% vào mùa Thu này, có khi còn sớm hơn, nghĩa là trong tháng tới, và một tỷ số tương tự vào đầu năm 2005. Trong hai năm qua, khi Hoa Kỳ có lãi suất thấp, giới đầu tư đã trút tiền vào các nước đang phát triển để tìm phân lời cao. Khi Mỹ nâng lãi suất, thì tiền bạc sẽ như nước bị thoái trào và rút khỏi các xứ đó. Nói tóm lại, nếu khủng bố tấn công Saudi và Iraq không ổn định thì giá dầu có thể tăng vọt, có khi gấp đôi giá hiện nay và thế giới sẽ bị một nạn suy trầm ngắn mà mạnh. Ngược lại, nếu Hoa Lục bị suy sụp, giá dầu có thể sụt phân nửa. Còn lại thì tùy vị trí mà các nước sẽ có lợi hay bị hại trong từng giả thuyết. Càng gần Trung Quốc hay càng cần dầu khí thì càng bị ảnh hưởng nặng.
Hỏi: Câu hỏi cuối, xin ông tổng kết về hậu quả cho Việt Nam...
-- Việt Nam là nước xuất cảng dầu khí nhưng nhập cảng xăng dầu với một ngân khoản gần tương đương. Khi dầu thô tăng giá thì Việt Nam có lợi nhờ bán dầu mà bị thiệt khi mua xăng. Vì cơ chế kinh tế thiếu linh động nên mối lời nhờ xuất cảng dầu thô lại không bù được cái hại phổ biến hơn khi nhập cảng xăng dầu. Thiệt đầu tiên là Tổng công ty xăng dầu bị lỗ vì không kịp chuyển giá mới cho giới tiêu thụ, ngân sách quốc gia bị thâm hụt vì chính sách bù lỗ. Kế tiếp là hàng loạt sinh hoạt cần tới xăng dầu vẫn sẽ bị phí tổn cao hơn, trong đó có cả sản xuất để xuất cảng như ngư hải sản, nông sản. Lạm phát và đình trệ sản xuất có thể là hậu quả chung cuộc. Lời cuối ở đây có lẽ thuộc về địa hạt thông tin thị trường: nếu thiếu thông tin thì ta luôn luôn là nạn nhân của biến động vì thiếu cơ sở dự đoán chính xác. Sự hốt hỏang của thị trường thiếu thông tin cũng là một thiệt hại, vụ xăng dầu hoặc khủng hoảng tại Trung Quốc có thể là những thí dụ gần gũi nhất.
Gửi ý kiến của bạn
