Sau đại hội đảng lần thứ IX, có nhiều chuyện cần phải nhìn cho kỹ từ chính sách đường lối cho đến nhân sự lãnh đạo, kể cả cơ cấu đảng. Có nhiều chuyện cần phải chờ xem, nhưng ngay lúc này có thể phân tích những tin sơ khởi về nhân sự trong ban lãnh đạo mới. Sự thay đổi Tổng bí thư đã diễn ra một cách khác thường, coi như lần đầu tiên trong lịch sử đảng. Nếu lấy chuyện đã qua để tìm ý nghĩa của các biến chuyển trước mắt, câu hỏi đặt ra là tại sao Lê Khả Phiêu bị mất chức"
Điều đáng chú ý là sự ra đi của Phiêu đã kèm theo việc giải tán ban Thường vụ bộ Chính trị, một cái tối cao trong cái tối cao, chúng tôi vẫn gọi đùa là “siêu-chính trị bộ”. Bộ Chính trị là cơ quan chóp bu nhất nước, ban Thường vụ còn chóp bu hơn nữa, và rút cuộc nó đã tăng đến tối đa uy quyền một cá nhân trong thiểu số đếm trên đầu ngón tay là 5 người, càng ít càng dễ bề khuynh loát. Sự sai lầm này đã do đại hội đảng lần VIII tạo ra năm 1996, cũng như việc giải tán ban Bí thư truyền thống của đảng và lập ra lệ phong cố vấn tối cao cho bộ ba chóp bu của bộ Chính trị trước. Rút cuộc là một sự nhập nhằng về quyền lực, một Tổng bí thư “siêu” vô tài bất tướng lại có 3 Thái thượng hoàng chỉ đạo ngoài lề cơ cấu đảng, trong khi chủ trương đường lối đảng lại mập mờ đánh lận con đen. Đó là những nhân tố của một thế kẹt không lối thoát.
Bộ Chính trị mới chỉ còn 15 người, nhưng hãy nhìn xem những bộ mặt nào đã phải ra đi dứt khoát. Ngoài Phiêu, có Phạm Thế Duyệt một nhân vật đã từng góp phần đắc lực cho nước Việt Nam được lên bảng Phong thần “đệ nhất tham nhũng Á Châu”, rồi đến Phạm Thành Ngân một tướng tay sai Phiêu muốn cất nhắc lên làm Bộ trưởng Quốc phòng, vượt trên cả tướng Phạm Văn Trà và Lê Văn Dũng, hai người cầm đầu quân đội. Sau hết bộ mặt phụ nữ duy nhất trong hàng ngũ Chính trị tối cao, Nguyễn Thị Xuân Mỹ, giỏi móc nối kinh doanh hơn đảm đang chính trị cho các ông.
Việc tái lập Ban bí thư cũng là điều đáng chú ý. Theo cương lĩnh đảng, bộ Chính trị là cơ quan thường vụ tối cao giám sát việc thi hành chủ trương đường lối Trung ương đề ra, ban Bí thư là cơ quan lo việc nội bộ như tổ chức và giám sát sinh hoạt đảng, nhưng nhiệm vụ của nó không kém phần quan trọng và có khi còn hơn, bởi vì “tổ chức” có nghĩa là xếp đặt nhân sự trong các chức vụ như Bí thư chi bộ từ dưới lên trên, kể cả tỉnh ủy hay các đơn vị trung ương. Trong ban Bí thư, ngoài Tổng bí thư đảng, nhân vật đứng hàng thứ hai là Trưởng ban Văn hóa-Tư tưởng đảng. Trước đây trong lịch sử đảng Cộng sản Liên Xô, các Tổng bí thư đảng phần lớn xuất thân từ vai trò cầm đầu ban Tổ chức và Tư tưởng-Văn hóa đảng. Ban Bí thư mới của đảng CSVN gồm 9 người, trong đó 5 người thuộc bộ Chính trị kể cả Tổng bí thư Nông Đức Mạnh đứng đầu là chuyện tất nhiên. Nhưng không thấy Hữu Thọ là Trưởng ban Tư tưởng-Văn hóa đảng trong Trung ương kỳ trước, có lẽ ông này đã về hưu vì tuổi già.
Chưa thấy toàn bộ danh sách ban Bí thư, nhưng được biết có 2 người ở ngoài bộ Chính trị là Vũ Khoan, Bộ trưởng Thương mại và tướng Lê Văn Dũng, Tham mưu trưởng quân đội. Một ông bộ Thương Mại và một ông tướng cầm đầu quân đội vào ban Bí thư đảng trong lúc này là điều có ý nghĩa đặc biệt. Chúng tôi còn chờ xem đầy đủ danh sách ban Bí thư để đối chiếu với 15 người trong bộ Chính trị.
Trong lúc này nói đến nhân sự lãnh đạo mới, quan trọng nhất hiển nhiên là Tổng bí thư Nông Đức Mạnh. Ngày 12-4 khi mới có tin sơ khởi Mạnh có thể là Tổng bí thư, chúng tôi đã viết “sơ yếu lý lịch” của ông này và nhắc qua đến câu hỏi ông có phải là con rơi của Hồ Chí Minh hay không. Những ngày sau đó các thông tấn và báo chí ngoại quốc đã nói nhiều đến sự kiện này và cũng đã được dư luận trong cộng đồng người Việt Hải ngoại chú ý. Trong cuộc họp báo ngày chủ nhật 22-4, Mạnh đã trả lời câu hỏi trên môt cách công khai. Ông ta nói: “Tôi có cha mẹ của tôi. Nhưng không may cha mẹ tôi chết sớm khi tôi còn quá trẻ. Mới đây tháng 3 Âm lịch tôi về thăm mồ mả cha mẹ tôi. Nhưng tôi xin nhắc lại....ở Việt Nam mọi người Việt Nam đều là con Bác Hồ”. Đây là lời cải chính khéo léo chăng" Chưa chắc, vì nếu bà mẹ ông đã từng làm “chị nuôi” cho Hồ Chí Minh khi ông này ở Cao Bằng (gần Bắc Cạn), bà vẫn là người có chồng và có con và cả hai ông bà đều có mồ chôn ở tỉnh nhà.
Nhưng tôi vẫn nghĩ gốc gác và quá khứ của một người không quan trọng bằng hiện tại và những việc người đó làm và có khả năng làm được. Quá khứ chỉ là một tia sáng rọi cho chúng ta hiểu thêm những ý nghĩa của biến cố hiện tại. Nếu chú ý đến việc con rơi, cũng nên nhìn đến một yếu tố khác Nông Đức Mạnh là Tổng bí thư đầu tiên của đảng Cộng sản Việt Nam đã không trực tiếp tham gia cuộc chiến, năm 1945 ông mới có 5 tuổi và lớn lên được đi học để vào làm việc trong sở Lâm nghiệp Bắc Cạn. Ông cũng là Tổng bí thư đầu tiên có bằng Đại học. Do đó cũng là lần đầu tiên ba nhân vật chóp bu của đảng CSVN đều là những người đã có học đến cấp Đại học, dù chỉ học ở Liên Xô.
Câu hỏi đáng quan tâm nhất là Nông Đức Mạnh có làm được việc như người dân Việt Nam mong đợi hay không. Nếu ông là con Hồ Chí Minh thì càng tốt. Theo văn hóa truyền thống Việt Nam, một người lãnh đạo tốt trước hết và trên hết phải là người con hiếu thảo. Và bất cứ người con hiếu thảo nào cũng phải lo mồ yên mả đẹp cho người cha “sinh học” của mình, không nên moi ruột ướp xác để hàng năm phải “tu sửa” một lần, hàng ngày phải đưa lên đưa xuống cho thiên hạ xem. Hãy làm theo di chúc của người cha quá cố.
Gửi ý kiến của bạn
