Tôi muốn nói đến sự sáp nhập của hai đại công ty Mỹ AOL và Time Warner. Phải nói đây là hội nhập thì đúng hơn, vì nó chỉ là việc tiếp nối một xu thế rất mạnh trong lãnh vực kinh doanh đại công nghiệp của thế giới, khi những người khổng lồ hội nhập với nhau. Xu thế này có một tên gọi đặc biệt đầy ý nghĩa trong tiếng Anh là “synergy” (đọc là si-nớc-gi), xưa nay vẫn ít được dùng trong ngôn ngữ thông thường.
Từ lâu tôi vẫn phân vân về việc chuyển ngữ từ này. Synergy có từ nguyên chữ La tinh hiện đại synergia lấy từ hai chữ Hy lạp ghép với nhau: “syn” có nghĩa là cùng nhau, hợp với nhau, còn “ergon” có nghĩa là lực, là tác, là làm. Nhưng nếu dịch là hợp lực hay cộng tác, ý nghĩa của nó chưa bộc lộ được hết. Chúng ta đã dịch symbiosis là cộng sinh rất sát nghĩa, vậy tại sao không dịch synergy là “cộng năng”. Năng là gì" Năng theo từ Vật lý là tác, là lực, bởi vậy energy thường được dịch là năng lượng. Nếu vậy cộng năng khác với cộng tác như thế nào"
Có một cách giải thích đơn giản nhất qua sự biểu tượng của một con tính cộng. Thí dụ số 7 cộng với số 5 là 12, đó sự cộng của hai lực theo nghĩa bình thường. Nhưng với cộng năng thì 7 cộng 5 phải là 13 hay 14 hay hơn. Cộng năng tóm lại hai lực hợp với nhau cùng tác động và đem lại kết quả mạnh hơn hai lực cộng với nhau. Đó là lý do tại sao nẩy sinh ra xu thế cộng năng ngày càng mạnh giữa những người khổng lồ doanh nghiệp. Xu thế này chỉ là con đẻ của cuộc cách mạng tin học.
Trong năm 1999 có đến hơn một chục vụ hội nhập của những người khổng lồ trong đó có những vụ lớn nhất về trị giá vào hai tháng cuối năm như MCI WorldCom và Spring về viễn thông giá 122 tỷ đô la, Vodafone Air Touch và Mannesman về viễn thông giá 150 tỷ. Vào đầu năm 2000, Time Warner hội nhập với AOL về truyền thông giá 166 tỷ. Tôi không kể hết 12 vụ hội nhập khổng lồ của năm 1999 có giá trị kém hơn 3 vụ nói trên, vì chỉ muốn nhấn mạnh đến ý nghĩa của xu thế hội nhập này.
Trước hết tôi muốn ghi nhận là trong hơn mười vụ hội nhập kinh doanh của các ông khổng lồ, đại đa số là những người hùng của hai ngành truyền thông và viễn thông. Đây là một sự bùng nổ của kỹ nghệ thông tin báo chí và toàn thể ngành truyền thông nói chung. Từ nhiều năm nay tôi vẫn nói đến một sự bùng nổ của kiến thức con người, nhưng sự bùng nổ của kiến thức không thể có nếu không có sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông. Nhưng tại sao tôi thích hai chữ “bùng nổ”, nó có vẻ ghê rợn quá như sự bùng nổ chết chóc của bom đạn hay các loại bệnh dịch" Sự thật tôi đã bị ám ảnh bởi một sự bùng nổ khác trong môn Vũ trụ học. Đó là sự bùng nổ vũ trụ vẫn thường được gọi là Big Bang.
Bùng nổ vũ trụ là một sự bùng nổ tạo sinh chớ không phải sự bùng nổ hủy diệt của bom đạn. Có Big Bang mới có các thiên hà, các vì sao và các hành tinh, trong đó có một hành tinh nhỏ bé tên gọi là Trái Đất chúng ta đang sống hiện nay. Thế nhưng mỗi khi có việc hội nhập của những khổng lồ kinh doanh, thường có những dị nghị chẳng hạn như các câu hỏi chát chúa nó có lợi cho ai, có hại cho ai. Mấy ông tư bản khổng lồ hội nhập với nhau làm ăn là chỉ có lợi cho túi tiền của những kẻ giầu sụ, đã giầu càng thêm giầu, trong khi những công ty nhỏ và cả những cá nhân nghèo đi làm công chỉ có hại, vì sự hội nhập thường đưa đến nạn xa thải công nhân. Đây là một đề tài tranh cãi lớn, xin nhường các nhà kinh tế học lên tiếng, tôi không thể góp ý thêm vì nó quá dài. Ở đây tôi chỉ xin nêu lên một ý kiến đơn giản có tính cách tổng quát.
Mọi sự phát triển đều có những thử thách của nó, có phần lợi cũng như phần hại. Con người muốn tiến lên là phải chấp nhận những thách đố, không có con đường tiến nào mà rộng thênh thang đầy hoa lá tốt đẹp. Tôi không rõ những vụ sáp nhập các đại công ty làm thiệt hại cho công nhân đến độ nào, nhưng riêng ở Mỹ xu thế sáp nhập đứng hàng đầu trên thế giới, vậy mà số thất nghiệp từ 7 năm nay đã giảm sút nhiều nhất trong lịch sử kỹ nghệ nước này. Riêng trong ngành truyền thông, tôi không nghĩ là việc sáp nhập giữa AOL và Time Turner sẽ tạo ra hàng đống thất nghiệp, trái lại là khác. Đại công ty AOL là một người khổng lồ lên luới Internet, còn đại công ty Time Turner là một người khổng lồ truyền thông về báo chí, điện ảnh và TV. Sự sáp nhập này đưa đến sự nở rộ trong các lãnh vực thông tin và giải trí theo kịp với sự nở rộ thương mại trên lưới Internet. Liệu nó có làm chết báo đọc, khiến các cây viết bị tàn lụi với thời gian không"
Nhất định không. Nó không làm chết ai. Nó chỉ làm tư duy nở rộ. Những ngòi viết không cùn đi mà còn sắc bén thêm để tiếp tay cho sự bùng nổ kiến thức trong thế kỷ mới này. Các cây viết sẽ nở rộ vì chưa bao giờ chúng ta có những phương tiện truyền bá tư tưởng trên khắp không gian điện tử hóa như ngày nay. Chính tôi người sử dụng AOL cũng thấy phấn khởi khi những bài viết được phổ biến mau lẹ và dễ dàng nhờ mạng lưới trên Internet. Cố nhiên điều kiện này chỉ có khi người viết được ngồi ở một nơi mà tư tưởng không bị bỏ tù.
AOL là công ty trẻ mới lẫy lừng vì sự nở rộ của Internet còn Timer Turner là là một công ty già, như tuổi của tạp chí Time cho thấy. Nhưng Timer Turner đã phải hội nhập với AOL. Thế giới trẻ đã nuốt thế giới già. Mong ai đó phải hiểu con đường hội nhập một chiều của thời đại.
Gửi ý kiến của bạn
