Lộ trình hoà bình do TT Bush đề nghị dười cái nhìn ngắn hạn xem có vẻ thất vọng nhưng dưới tầm nhìn dài hạn chưa có gì phải thất vọng. Thành công hay thất bại là do đôi bên Do thái, Palestine và trung gian Mỹ có xây dựng được lòng tin với nhau hay không, chớ không phải do các tổ chức khủng bố tấn công nữa hay thôi.
Thực vậy, mới một tuần trước, cuộc gặp gỡ thượng đĩnh tại Jordan, hình ảnh Tổng thống Mỹ Bush và hai Thủ Tướng Do Thái Sharon và Palestine bắt tay nhau, chụp hình chung, màu còn tươi, tay còn ấm, lộ trình hoà bình ánh sáng le lói ở cuối đường. Nhưng chỉ trong một tuần sau đó thôi, đùng một cái, lộ trình ấy đầy bom đạn, dấy đầy máu người Do thái lẫn Palestine. Nhiều cuộc khủng bố phá hoại bằng bom tự sát do tổ chức khủng bố của Palestine, Hamas, xảy ra nhắm vào người Do Thái. Và Do thái quyết liệt phản kích trả đũa bằng quân sự dùng cả xe tăng, trực thăng võ trang. Chỉ trong một tuần số ngưòi chết lên đến 50 ( tin CNN ) gồm 22 người Do thái và 28 người Palestine trong đó có 2 cán bộ cao cấpvà một đưa con nhỏ, của Hamas, là một trong ba tổ chức khủng bố của Palestine. Tình hình thay đôi nhanh theo chiều hướng xấu trong một thời gian ngắn như vậy, làm sao khỏi thất vọng!
Nhưng nếu đặt lộ trình hoà bình trong bối cảnh dĩ vãng và tương lai, chưa có gì phải thất vọng. Một, sau Thế chiến 2, từ ngày quốc gia Do thái được Liên hiệp quốc cho thành lập đến giờ, Palestine và Do thái không lúc nào không có tranh chấp về đất đai. Nhưng đó mới chỉ là tranh chấp gần trong dĩ vãng. Tranh chấp ấy còn bắt nguồn từ truyền thuyết và lịch sử xa xưa. Trước khi Kinh Cựu Uớc được viết thành văn và ra đời, người Do Thái đã tin tưởng vùng đất tranh chấp ấy là Miền Đất Hứa cho dân tộc mình. Một cuộc tranh chấp dài, đổ máu, có tính tôn giáo như vậy - đừng nói TT Bush là người phàm - mà tài thánh cũng không thể giải quyết một ngày một bữa được. Nào ai có thể xây thành La mã qua một đêm!
Hai, có lý do để hy vọng: lòng tin. Trên chuyến bay Không Lực Một, trong một cuộc phỏng vấn dài 45 phút dành cho báo chí trên đường họp thượng đỉnh ở Jorđan trở về, TT Bush đưa ra một số lý do để "lạc quan dè dặt" về lộ trình hoà bình. Ô. Arafat người bị xem là đồng minh với các tổ chức khủng bố bi loại. Thủ Tướng Abbas tỏ ra có quyết tâm chống khủng bố và ủng hộ giải pháp hoà bình cho Do thái và Palestine để nước sau này được thừa nhận như một quốc gia. Còn Thủ Tướng Sharon của Do thái có những lời lẽ kiên quyết ủng hộ việc thành lập một nước Palestine, kể cả việc rút các tiền đồn tại một số vùng định cư trên dãy Gaza mà tự Oâng cho là "trái phép". Bất cứ một cuộc tranh chấp nào lớn hay nhỏ, lâu hay mau, đôi bên muốn giải quyết, điều kiện cốt yếu là, phải tin nhau và tin người trung gian. Lộ trình hoà bình Trung đông cũng thế .
Ba, niềm tin của ba bên có liên quan tới giải pháp đã thể hiện rõ khi tổ chức khủng bố Hamas mở cuộc đánh phá một tuần sau sau hội nghị thượng đỉnh .Việc phá bĩnh của tổ chức khủng bố Hamas là việc tổ chức đó phải làm. Họ phải làm mới có lý do tồøn tại. Họ phải làm cho TT Abbas kẹt; kẹt càng nặng thì giá phải trả cho họ càng cao vì họ là một tổ chức du kích lớn mạnh nhứt ở Palestine. Tổ chức thứ hai là Fatah thân với Thủ Tướng Abbas. Và tổ chức Hồi giáo Thánh chiến nhỏ. Cả ba tổ chức, Mỹ đều liệt vào hàng khủng bố. Còn Ô Arafat nữa. Là một người sự nghiệp chánh trị được xây dựng từ khũøng bố, Tháng Chín Đen. Và tương quan của Oâng với những tổ chức Mỹ liệt vào hàng khủng bố bị Mỹ nghi ngờ đên nổi xem Oâng là đồng minh của khủng bố Palestine nên không nói chuyện với Oâng mà chỉ làm việc với người kế nhiệm. Đơn phương phủ nhận danh nghĩa Ô. Arafat thì dễ. Nhưng phủ nhận thế lực của Oâng cần phải có giá cả hẳn hoi. Ít nhứt Oâng cũng là Quốc trưởng trị vì hay Thái thượng hoàng trong bóng tối của chánh phủ Palestine, chớ đâu có hy sinh Oâng một cách dễ dàng như vậy được. Nên Ô. Arafat phải tỏ ra có thế lực. Thế lực thường sử dụng của Oâng là lấy khủng bố để đạt mục tiêu chánh trị như từ trước tới giờ khiến Do thái và Mỹ xem Ô. Arafat là người không tin được. Việc giải quyết vấn đề Oâng Arafat là một việc làm rất tế nhị trong bóng tối. Điều này phải để CIA có thì giờ trao đổi với Oâng thì tình hình mới cải thiện được. Một việc làm tế nhị như thế không thể làm trong một tuần được. Nên khi Hamas tấn công phá bĩnh, Do thái quyết liệt trả đũa, không ngần ngại giết cán bộ lãnh đạo của Hamas, Mỹ không áp lực Do thái ngưng ngay. Còn TT Sharon dù ra lịnh trả đũa quân khủng bố không khoan nhượng nhưng vẫn khẳng định lập trường không để lộ trình hoà bình bị khủng bố làm gián đoạn. Oâng còn tỏ ra thông cảm với TT Abbas khi tuyên bố phải để cho Ô. Abbas có thì giơ xấp xếp công việc, "đợi cho Oâng mọc lông mộc cánh" cái đã ( tin Le Monde ). Do thái và Mỹ không xem các tổ chức khủng bố là các tổ chức cần đối thoại. Đó là vấn đề nội bộ của TT Abbas. Do thái đánh cho liệt quân khủng bố là để tiếp tay cho Ô. Abbas. Mỹ thị thiền cho Do thái đánh cũng vì muốn củng cố thế lực cho TT Abbas.
Bốn, TT Bush cố gắng tạo niềm tin giữa Do thái và Palestine. Ngay sau khi Hamas khủng bố phá hoại, Mỹ gởi ngay Thứ Trưởng Ngoại giao John Wolf đến tận nơi để củng cố lòng tin ấy và lòng tin nơi quyết tâm của Mỹ. Vả lại lộ trình hoà bình kỳ này không phải sáng kiến đơn phương của Mỹ hay của TT Bush. TT Bush từng bị Liên Aâu và Nga chỉ trích tỏ vẻ thờ ơ bất động trong vấn đề Do thái Palestine. Kỳ này sau Chiến tranh Iraq Oâng chạy nước rút để giảm áp lực quốc tế. Nói khác lộ trình hoà bình Do thái Palestine là một đồng thuận của cộng đồng thế gìiới nhứt là của các siêu cường. Thế gìới Hồi giáo cũng khó có thể ủng hộ các tổ chức du kích hay khủng bố ở Palestine hay ủng hộ chánh sách dùng khủng bố hay dùng bom tự sát để đạt mục tiêu chánh trị như lâu nay. Bằng cớ cụ thể ngay khi Hamas dùng bom khủng bố Ô. Tổng Thơ Ký Liên Hiệp Quốc lên tiếng khuyến cáo phải ngưng.
Bốn lý do trên khiến trong trường kỳ lộ trình hoà bình Do thái Palestine chưa có gì phải thất vọng. Tuy nhiên còn phải chờ thời gian trả lời dứt khoát nữa.
Thực vậy, mới một tuần trước, cuộc gặp gỡ thượng đĩnh tại Jordan, hình ảnh Tổng thống Mỹ Bush và hai Thủ Tướng Do Thái Sharon và Palestine bắt tay nhau, chụp hình chung, màu còn tươi, tay còn ấm, lộ trình hoà bình ánh sáng le lói ở cuối đường. Nhưng chỉ trong một tuần sau đó thôi, đùng một cái, lộ trình ấy đầy bom đạn, dấy đầy máu người Do thái lẫn Palestine. Nhiều cuộc khủng bố phá hoại bằng bom tự sát do tổ chức khủng bố của Palestine, Hamas, xảy ra nhắm vào người Do Thái. Và Do thái quyết liệt phản kích trả đũa bằng quân sự dùng cả xe tăng, trực thăng võ trang. Chỉ trong một tuần số ngưòi chết lên đến 50 ( tin CNN ) gồm 22 người Do thái và 28 người Palestine trong đó có 2 cán bộ cao cấpvà một đưa con nhỏ, của Hamas, là một trong ba tổ chức khủng bố của Palestine. Tình hình thay đôi nhanh theo chiều hướng xấu trong một thời gian ngắn như vậy, làm sao khỏi thất vọng!
Nhưng nếu đặt lộ trình hoà bình trong bối cảnh dĩ vãng và tương lai, chưa có gì phải thất vọng. Một, sau Thế chiến 2, từ ngày quốc gia Do thái được Liên hiệp quốc cho thành lập đến giờ, Palestine và Do thái không lúc nào không có tranh chấp về đất đai. Nhưng đó mới chỉ là tranh chấp gần trong dĩ vãng. Tranh chấp ấy còn bắt nguồn từ truyền thuyết và lịch sử xa xưa. Trước khi Kinh Cựu Uớc được viết thành văn và ra đời, người Do Thái đã tin tưởng vùng đất tranh chấp ấy là Miền Đất Hứa cho dân tộc mình. Một cuộc tranh chấp dài, đổ máu, có tính tôn giáo như vậy - đừng nói TT Bush là người phàm - mà tài thánh cũng không thể giải quyết một ngày một bữa được. Nào ai có thể xây thành La mã qua một đêm!
Hai, có lý do để hy vọng: lòng tin. Trên chuyến bay Không Lực Một, trong một cuộc phỏng vấn dài 45 phút dành cho báo chí trên đường họp thượng đỉnh ở Jorđan trở về, TT Bush đưa ra một số lý do để "lạc quan dè dặt" về lộ trình hoà bình. Ô. Arafat người bị xem là đồng minh với các tổ chức khủng bố bi loại. Thủ Tướng Abbas tỏ ra có quyết tâm chống khủng bố và ủng hộ giải pháp hoà bình cho Do thái và Palestine để nước sau này được thừa nhận như một quốc gia. Còn Thủ Tướng Sharon của Do thái có những lời lẽ kiên quyết ủng hộ việc thành lập một nước Palestine, kể cả việc rút các tiền đồn tại một số vùng định cư trên dãy Gaza mà tự Oâng cho là "trái phép". Bất cứ một cuộc tranh chấp nào lớn hay nhỏ, lâu hay mau, đôi bên muốn giải quyết, điều kiện cốt yếu là, phải tin nhau và tin người trung gian. Lộ trình hoà bình Trung đông cũng thế .
Ba, niềm tin của ba bên có liên quan tới giải pháp đã thể hiện rõ khi tổ chức khủng bố Hamas mở cuộc đánh phá một tuần sau sau hội nghị thượng đỉnh .Việc phá bĩnh của tổ chức khủng bố Hamas là việc tổ chức đó phải làm. Họ phải làm mới có lý do tồøn tại. Họ phải làm cho TT Abbas kẹt; kẹt càng nặng thì giá phải trả cho họ càng cao vì họ là một tổ chức du kích lớn mạnh nhứt ở Palestine. Tổ chức thứ hai là Fatah thân với Thủ Tướng Abbas. Và tổ chức Hồi giáo Thánh chiến nhỏ. Cả ba tổ chức, Mỹ đều liệt vào hàng khủng bố. Còn Ô Arafat nữa. Là một người sự nghiệp chánh trị được xây dựng từ khũøng bố, Tháng Chín Đen. Và tương quan của Oâng với những tổ chức Mỹ liệt vào hàng khủng bố bị Mỹ nghi ngờ đên nổi xem Oâng là đồng minh của khủng bố Palestine nên không nói chuyện với Oâng mà chỉ làm việc với người kế nhiệm. Đơn phương phủ nhận danh nghĩa Ô. Arafat thì dễ. Nhưng phủ nhận thế lực của Oâng cần phải có giá cả hẳn hoi. Ít nhứt Oâng cũng là Quốc trưởng trị vì hay Thái thượng hoàng trong bóng tối của chánh phủ Palestine, chớ đâu có hy sinh Oâng một cách dễ dàng như vậy được. Nên Ô. Arafat phải tỏ ra có thế lực. Thế lực thường sử dụng của Oâng là lấy khủng bố để đạt mục tiêu chánh trị như từ trước tới giờ khiến Do thái và Mỹ xem Ô. Arafat là người không tin được. Việc giải quyết vấn đề Oâng Arafat là một việc làm rất tế nhị trong bóng tối. Điều này phải để CIA có thì giờ trao đổi với Oâng thì tình hình mới cải thiện được. Một việc làm tế nhị như thế không thể làm trong một tuần được. Nên khi Hamas tấn công phá bĩnh, Do thái quyết liệt trả đũa, không ngần ngại giết cán bộ lãnh đạo của Hamas, Mỹ không áp lực Do thái ngưng ngay. Còn TT Sharon dù ra lịnh trả đũa quân khủng bố không khoan nhượng nhưng vẫn khẳng định lập trường không để lộ trình hoà bình bị khủng bố làm gián đoạn. Oâng còn tỏ ra thông cảm với TT Abbas khi tuyên bố phải để cho Ô. Abbas có thì giơ xấp xếp công việc, "đợi cho Oâng mọc lông mộc cánh" cái đã ( tin Le Monde ). Do thái và Mỹ không xem các tổ chức khủng bố là các tổ chức cần đối thoại. Đó là vấn đề nội bộ của TT Abbas. Do thái đánh cho liệt quân khủng bố là để tiếp tay cho Ô. Abbas. Mỹ thị thiền cho Do thái đánh cũng vì muốn củng cố thế lực cho TT Abbas.
Bốn, TT Bush cố gắng tạo niềm tin giữa Do thái và Palestine. Ngay sau khi Hamas khủng bố phá hoại, Mỹ gởi ngay Thứ Trưởng Ngoại giao John Wolf đến tận nơi để củng cố lòng tin ấy và lòng tin nơi quyết tâm của Mỹ. Vả lại lộ trình hoà bình kỳ này không phải sáng kiến đơn phương của Mỹ hay của TT Bush. TT Bush từng bị Liên Aâu và Nga chỉ trích tỏ vẻ thờ ơ bất động trong vấn đề Do thái Palestine. Kỳ này sau Chiến tranh Iraq Oâng chạy nước rút để giảm áp lực quốc tế. Nói khác lộ trình hoà bình Do thái Palestine là một đồng thuận của cộng đồng thế gìiới nhứt là của các siêu cường. Thế gìới Hồi giáo cũng khó có thể ủng hộ các tổ chức du kích hay khủng bố ở Palestine hay ủng hộ chánh sách dùng khủng bố hay dùng bom tự sát để đạt mục tiêu chánh trị như lâu nay. Bằng cớ cụ thể ngay khi Hamas dùng bom khủng bố Ô. Tổng Thơ Ký Liên Hiệp Quốc lên tiếng khuyến cáo phải ngưng.
Bốn lý do trên khiến trong trường kỳ lộ trình hoà bình Do thái Palestine chưa có gì phải thất vọng. Tuy nhiên còn phải chờ thời gian trả lời dứt khoát nữa.
Gửi ý kiến của bạn
