Hỏi (Bà Trần T. T. K.): Con tôi là một sinh viên ngành khoa học. Năm nay cháu học năm thứ 2 tại đại học. Cách đây hơn một tuần lễ, sau khi đi học về, cháu không chịu ăn uống như thường lệ, vẻ mặt của cháu có vẻ lo lắng. Tôi nghĩ rằng có lẽ cháu đang trong mùa thi cử nên tôi để cho cháu nghỉ ngơi.
Nhưng mãi cho đến khuya, tôi để ý mà vẫn không thấy cháu ăn uống gì cả. Tôi bèn hỏi thì cháu mới cho biết là chiều nay trên đường về nhà cháu bị cảnh sát chận hỏi, và sau đó họ mời cháu về đồn cảnh sát gần đó.
Sau khi hỏi cung, cháu được họ cho biết là cháu bị cáo buộc tội larceny, vì cháu đeo chiếu đồng hồ Rado mà có người cớ mất. Cháu còn cho biết là cháu phải ra hầu tòa trước mùa Giáng Sinh này.
Tôi hỏi thì được cháu cho biết rằng chiếc đồng hồ đó cháu đã lượm được cách đây hơn một tháng, vào một buổi tối khi cháu ra khỏi ga xe lửa, trên đường đi bộ về nhà.
Tôi không để ý đến đồng hồ của cháu, vì đồng hồ mà cháu thường đeo cũng có dây kim loại màu trắng. Hơn nữa, và cháu thường mặc áo tay dài nên ít khi thấy đồng hồ của cháu.
Xin LS cho biết trong trường hợp đó, cháu có bị kết tội vừa nêu hay không" Cháu là một sinh viên ngoan ngoãn và chưa bao giờ có tiền án, cháu cần phải làm gì"
Trả lời: Trường hợp của con bà rơi vào tình trạng mà “hình luật” (criminal law) gọi là “người lượm được đồ” (finder). Tuy nhiên, vì bà đã cho biết là cháu bị cáo buộc “tội ăn cắp” (larceny) nên tôi phải lược sơ qua về tội trạng này trước khi trả lời câu hỏi của bà.
Larceny có thể được hiểu nôm na là “tội ăn cắp”. Tại một vài tiểu bang, tội trạng này đã không được quy định rõ ràng trong “pháp điển” (code), trong trường hợp đó, tòa thường xem đây là một ‘sự vi phạm thường luật’ [sự vi phạm dựa theo án lệ]) (a common law offence).
Để có thể kết buộc một người vào tội ăn cắp, công tố viện phải chứng minh rằng hành động của bị đã cáo hội đủ các yếu tố nêu sau:
I. “Hành động phạm tội” (actus reus = guilty act) của tội ăn cắp gồm:
1) “lấy và mang đi” (took and carried away);
2) “tài sản có thể đánh cắp được” (property capable of being stolen);
3) “tài sản đó thuộc về một người khác” (which belonged to another);
4) “mà không có sự đồng ý của chủ nhân” (without the consent of the owner).
II. “Ýù định phạm tội” (mens rea = a guilty mind) của tội ăn cắp gồm:
1) “một cách khi trá” (fraudulently);
2) “không đòi lại quyền lợi với thiện ý” (without claim of right made in good faith”;
3) “với ý định tước đoạt người chủ của món đồ một cách vĩnh viễn” (with the intention of permanently depriving the owner of it).
Trở lại tình trạng mà hình luật gọi là “người lượm được đồ” (finder), thì vấn đề đặt ra là họ có bị kết buộc các tội hình sự liên hệ hay không"
Trong vụ “Chính Quyền truy tố MacDonald” R v. MacDonald [1983]. Trong vụ đó, “bị cáo” bị tòa sơ thẩm “và tòa án khu vực khi chống án” (and the District Court on appeal) kết buộc về tội ăn cắp chiếc máy chụp ảnh hiệu Pentax trị giá $300. Bị cáo bèn kháng án lên “Tòa Kháng Án Hình Sự” (Court of Criminal Appeal).
Bị cáo khai rằng: “Tôi thấy chiếc máy chụp hình máng trên cọc hàng rào. Tôi thấy người đàn ông bên sân nhà kế cận và tôi hỏi ông ta có phải ông ta là chủ nhân của nó không ông ta trả lời là không. Vì thế tôi đã lấy chiếc máy chụp hình và giữ nó.” (I saw the camera hanging on a paling fence. I saw a man in the yard next door and I asked him did he own it and he said no. So I picked up the camera and was going to keep it).
Trước khi đưa ra phán quyết, Tòa đã tham khảo vụ “Chính Quyền truy tố Steele” Regina v. Steele (1952).
Sự kiện trong vụ đó có thể được thuật lại như sau: một người đàn ông có tên là Johannesen sinh sống tại Úc và đã đi du lịch ngoại quốc. Khi đi đương sự mang theo “các tấm chi phiếu dành cho người đi du lịch” (traveller’s cheques) phát hành bởi Thos. Cook & Son.
Khi tàu cập bến cảng Colombo, “đương sự lên bờ ở đó, mang theo trong túi áo trên ngực bên ngoài chiếc áo khoác của đương sự cái ví có chứa tấm chi phiếu mà tấm chi phiếu đó là đối tượng của sự cáo buộc này.” (he went ashore there, carrying in the outside breast pocket of his coat a wallet containing the cheque which was the subject of this charge).
Ông ta đi shop tại Colombo, mua một vài món đồ, và vào khoảng 11 giờ sáng hôm đó, chiếc ví vẫn còn trong túi của ông ta. Sau đó, vào khoảng giữa trưa, ông ta phát hiện là chiếc ví đã bị mất. Ông ta bèn trở lại tiệm mà ông đã mua đồ trước đó nhưng không tìm được chiếc ví. Ông ta bèn báo cho cảnh sát và văn phòng của Thos. Cook & Son chi nhánh tại Colombo. Tàu đã rời bến để trở lại Úc tối hôm đó.
23 ngày sau đó, bị cáo đã đến văn phòng của Thos. Cook & Son tại Sydney để lãnh tiền mặt cho tấm chi phiếu đó thì bị cảnh sát bắt, đồng thời bị cáo buộc và kết buộc về tội trộm. Bị cáo bèn kháng án lên Tòa Kháng Án Hình Sự.
Tòa cho rằng tấm chi phiếu có thể bị đánh cắp từ túi áo của ông Johannason, cũng có thể ông ta rút ra và bỏ quên đâu đó tại Columbo, cũng có thể là đương sự đã vô tình đánh rơi tấm chi phiếu này. Cả 3 trường hợp này đều có xác suất xẩy ra ngang bằng nhau.
Tuy nhiên, nếu đương sự để quên tấm chi phiếu ở đâu đó tại Colombo, hoặc đã vô tình đánh rơi tấm chi phiếu đó và sau đó một người nào đó lượm được, thì bồi thẩm đoàn không thể suy đoán rằng người lượm được đồ vừa nhặt món đồ đó lên vừa có ý định tước đoạt quyền sở hữu của người chủ món đồ. Vì thế, tòa đã tha bổng bị cáo.
Dựa vào phán quyết này, Tòa Kháng Án Hình Sự trong vụ MacDonald đã tuyên phán rằng NẾU vào lúc đương sự thấy món đồ và nhặt món đồ đó lên, đương sự đã tin tưởng rằng có thể tìm ra người chủ của món đồ đó, thì đương sự phạm tội trộm. Cuối cùng Tòa đã gửi trả lại phán quyết cho tòa dưới tái xét.
Tòa đã nhấn mạnh rằng khi lượm được đồ liệu người lượm được có xét kỹ lưỡng trên món đồ có tên hoặc địa chỉ của chủ nhân hay không" Tòa thường suy xét là bằng cách nào người lượm được đồ đã cố gắng truy tìm chủ nhân của món đồ. Người lượm được đồ nên để lại tên và địa chỉ của mình với người cư ngụ gần nơi mà món đồ lượm được. Người lượm được đồ có thể báo cho đồn cảnh sát gần nơi lượm được đồ, hoặc đọc báo địa phương tại mục “lost and found” (tìm đồ thất lạc) để xem chủ nhân đang truy tìm đồ của họ hay không" Nếu làm “một trong những điều này” (càng nhiều càng tốt) thì người lượm được đồ có thể chứng minh về sự vô tội của mình.
Dựa vào phán quyết cũng như luật pháp vừa trưng dẫn bà có thể thấy được rằng việc cháu có bị kết tội trộm hay không, điều đó còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Nhưng mãi cho đến khuya, tôi để ý mà vẫn không thấy cháu ăn uống gì cả. Tôi bèn hỏi thì cháu mới cho biết là chiều nay trên đường về nhà cháu bị cảnh sát chận hỏi, và sau đó họ mời cháu về đồn cảnh sát gần đó.
Sau khi hỏi cung, cháu được họ cho biết là cháu bị cáo buộc tội larceny, vì cháu đeo chiếu đồng hồ Rado mà có người cớ mất. Cháu còn cho biết là cháu phải ra hầu tòa trước mùa Giáng Sinh này.
Tôi hỏi thì được cháu cho biết rằng chiếc đồng hồ đó cháu đã lượm được cách đây hơn một tháng, vào một buổi tối khi cháu ra khỏi ga xe lửa, trên đường đi bộ về nhà.
Tôi không để ý đến đồng hồ của cháu, vì đồng hồ mà cháu thường đeo cũng có dây kim loại màu trắng. Hơn nữa, và cháu thường mặc áo tay dài nên ít khi thấy đồng hồ của cháu.
Xin LS cho biết trong trường hợp đó, cháu có bị kết tội vừa nêu hay không" Cháu là một sinh viên ngoan ngoãn và chưa bao giờ có tiền án, cháu cần phải làm gì"
Trả lời: Trường hợp của con bà rơi vào tình trạng mà “hình luật” (criminal law) gọi là “người lượm được đồ” (finder). Tuy nhiên, vì bà đã cho biết là cháu bị cáo buộc “tội ăn cắp” (larceny) nên tôi phải lược sơ qua về tội trạng này trước khi trả lời câu hỏi của bà.
Larceny có thể được hiểu nôm na là “tội ăn cắp”. Tại một vài tiểu bang, tội trạng này đã không được quy định rõ ràng trong “pháp điển” (code), trong trường hợp đó, tòa thường xem đây là một ‘sự vi phạm thường luật’ [sự vi phạm dựa theo án lệ]) (a common law offence).
Để có thể kết buộc một người vào tội ăn cắp, công tố viện phải chứng minh rằng hành động của bị đã cáo hội đủ các yếu tố nêu sau:
I. “Hành động phạm tội” (actus reus = guilty act) của tội ăn cắp gồm:
1) “lấy và mang đi” (took and carried away);
2) “tài sản có thể đánh cắp được” (property capable of being stolen);
3) “tài sản đó thuộc về một người khác” (which belonged to another);
4) “mà không có sự đồng ý của chủ nhân” (without the consent of the owner).
II. “Ýù định phạm tội” (mens rea = a guilty mind) của tội ăn cắp gồm:
1) “một cách khi trá” (fraudulently);
2) “không đòi lại quyền lợi với thiện ý” (without claim of right made in good faith”;
3) “với ý định tước đoạt người chủ của món đồ một cách vĩnh viễn” (with the intention of permanently depriving the owner of it).
Trở lại tình trạng mà hình luật gọi là “người lượm được đồ” (finder), thì vấn đề đặt ra là họ có bị kết buộc các tội hình sự liên hệ hay không"
Trong vụ “Chính Quyền truy tố MacDonald” R v. MacDonald [1983]. Trong vụ đó, “bị cáo” bị tòa sơ thẩm “và tòa án khu vực khi chống án” (and the District Court on appeal) kết buộc về tội ăn cắp chiếc máy chụp ảnh hiệu Pentax trị giá $300. Bị cáo bèn kháng án lên “Tòa Kháng Án Hình Sự” (Court of Criminal Appeal).
Bị cáo khai rằng: “Tôi thấy chiếc máy chụp hình máng trên cọc hàng rào. Tôi thấy người đàn ông bên sân nhà kế cận và tôi hỏi ông ta có phải ông ta là chủ nhân của nó không ông ta trả lời là không. Vì thế tôi đã lấy chiếc máy chụp hình và giữ nó.” (I saw the camera hanging on a paling fence. I saw a man in the yard next door and I asked him did he own it and he said no. So I picked up the camera and was going to keep it).
Trước khi đưa ra phán quyết, Tòa đã tham khảo vụ “Chính Quyền truy tố Steele” Regina v. Steele (1952).
Sự kiện trong vụ đó có thể được thuật lại như sau: một người đàn ông có tên là Johannesen sinh sống tại Úc và đã đi du lịch ngoại quốc. Khi đi đương sự mang theo “các tấm chi phiếu dành cho người đi du lịch” (traveller’s cheques) phát hành bởi Thos. Cook & Son.
Khi tàu cập bến cảng Colombo, “đương sự lên bờ ở đó, mang theo trong túi áo trên ngực bên ngoài chiếc áo khoác của đương sự cái ví có chứa tấm chi phiếu mà tấm chi phiếu đó là đối tượng của sự cáo buộc này.” (he went ashore there, carrying in the outside breast pocket of his coat a wallet containing the cheque which was the subject of this charge).
Ông ta đi shop tại Colombo, mua một vài món đồ, và vào khoảng 11 giờ sáng hôm đó, chiếc ví vẫn còn trong túi của ông ta. Sau đó, vào khoảng giữa trưa, ông ta phát hiện là chiếc ví đã bị mất. Ông ta bèn trở lại tiệm mà ông đã mua đồ trước đó nhưng không tìm được chiếc ví. Ông ta bèn báo cho cảnh sát và văn phòng của Thos. Cook & Son chi nhánh tại Colombo. Tàu đã rời bến để trở lại Úc tối hôm đó.
23 ngày sau đó, bị cáo đã đến văn phòng của Thos. Cook & Son tại Sydney để lãnh tiền mặt cho tấm chi phiếu đó thì bị cảnh sát bắt, đồng thời bị cáo buộc và kết buộc về tội trộm. Bị cáo bèn kháng án lên Tòa Kháng Án Hình Sự.
Tòa cho rằng tấm chi phiếu có thể bị đánh cắp từ túi áo của ông Johannason, cũng có thể ông ta rút ra và bỏ quên đâu đó tại Columbo, cũng có thể là đương sự đã vô tình đánh rơi tấm chi phiếu này. Cả 3 trường hợp này đều có xác suất xẩy ra ngang bằng nhau.
Tuy nhiên, nếu đương sự để quên tấm chi phiếu ở đâu đó tại Colombo, hoặc đã vô tình đánh rơi tấm chi phiếu đó và sau đó một người nào đó lượm được, thì bồi thẩm đoàn không thể suy đoán rằng người lượm được đồ vừa nhặt món đồ đó lên vừa có ý định tước đoạt quyền sở hữu của người chủ món đồ. Vì thế, tòa đã tha bổng bị cáo.
Dựa vào phán quyết này, Tòa Kháng Án Hình Sự trong vụ MacDonald đã tuyên phán rằng NẾU vào lúc đương sự thấy món đồ và nhặt món đồ đó lên, đương sự đã tin tưởng rằng có thể tìm ra người chủ của món đồ đó, thì đương sự phạm tội trộm. Cuối cùng Tòa đã gửi trả lại phán quyết cho tòa dưới tái xét.
Tòa đã nhấn mạnh rằng khi lượm được đồ liệu người lượm được có xét kỹ lưỡng trên món đồ có tên hoặc địa chỉ của chủ nhân hay không" Tòa thường suy xét là bằng cách nào người lượm được đồ đã cố gắng truy tìm chủ nhân của món đồ. Người lượm được đồ nên để lại tên và địa chỉ của mình với người cư ngụ gần nơi mà món đồ lượm được. Người lượm được đồ có thể báo cho đồn cảnh sát gần nơi lượm được đồ, hoặc đọc báo địa phương tại mục “lost and found” (tìm đồ thất lạc) để xem chủ nhân đang truy tìm đồ của họ hay không" Nếu làm “một trong những điều này” (càng nhiều càng tốt) thì người lượm được đồ có thể chứng minh về sự vô tội của mình.
Dựa vào phán quyết cũng như luật pháp vừa trưng dẫn bà có thể thấy được rằng việc cháu có bị kết tội trộm hay không, điều đó còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Để đỡ tốn kém tiền bạc, cháu nên tự đến tòa trong kỳ tới và tự biện là vô tội, sau đó tòa sẽ định ngày để xét xử. Làm như thế cháu sẽ có nhiều thì giờ hơn để suy nghĩ, cũng như có đủ thì giờ để tìm kiếm được sự cố vấn pháp luật thỏa đáng hơn. Chúc bà may mắn.
Gửi ý kiến của bạn
