Mỗi khi qua dấu mốc một chặng đường, con nguời thường hay nhìn lại phía sau lưng. Chúng ta đã bước vào năm thứ hai của thế kỷ 21 với hành trang nặng trĩu . Thời cuộc thế giới diễn biến mau lẹ hơn trước. Có lẽ những biến cố vào mấy tháng cuối năm như vụ tấn công khủng bố đánh vào nước Mỹ và trận chiến A Phú Hãn kéo theo những biến động mới ở Trung Đông và biên giới Ấn-Hồi đã tạo ấn tượng đó. Nhưng theo thiển ý, thời cuộc xoay vần nhanh hơn trước cũng không phải là chuyện lạ, nó xuất phát từ một quy luật căn bản của sinh hoạt con người trên hành tinh này. Nhân loại càng tiến mau, những thử thách mới càng đến lẹ, bắt buộc con người phải hành động gấp để đương đầu.
Bánh xe thế cuộc quay nhanh tự nhiên phải kéo theo nhưng bánh xe tiểu cuộc ở mọi nước trên thế giới. Ngay cả ở Việt Nam, những người cộng sản cầm quyền có tiếng lì lợm cũng bị tình hình thế giới kéo theo tựa hồ như một con ngựa biếng nhác bị gót sắt của kỵ sĩ thúc vào hai bên hông. Đảng Cộng sản Việt Nam đã họp đại hội đảng để thay đổi nhân sự lãnh đạo, do Nông Đức Mạnh lên làm Tổng bí thư thay thế Lê Khả Phiêu. Họ bắt buộc phải dọn mình để thích ứng với thời cuộc. Vào cuối năm, quốc hội của chế độ đã thông qua thương ước ký kết với Mỹ, điều kiện cần nhưng chưa đủ để hội nhập kinh tế toàn cầu. Con ngựa Việt Nam phải chạy theo đàn, nhưng vẫn tụt hậu chỉ vì nó bị ép chớ không vì thực tâm của lương tri. Bây giờ tình hình trong nước và ngoài nước đang tạo ra những nũi dùi thúc đẩy về nhân quyền, tự do tôn giáo, xúc tiến đổi mới kinh tế, lành mạnh hóa chế độ, diệt trừ tham nhũng và tệ đoan xã hội, liệu chế độ còn cầm cự được bao ngày"
Trên bình diện thế giới, cuộc chiến chống khủng bố còn dài, chưa biết dài đến đâu, nhưng trong lúc bước qua ngưỡng cửa của năm mới, người ta đã có một kết luận vững chắc. Những thủ đoạn vô nhân đạo của bọn khủng bố đã quật ngược lại chúng. Thủ đoạn đánh bom tự sát cá nhân đã có từ lâu ở Trung Đông mà không có một phản ứng quốc tế nào đồng nhất. Nhưng kể từ ngày 11 tháng 9 khi khủng bố dùng đến thủ đoạn bạo tàn khủng khiếp mất hết tính người là biến phi cơ chở khách thành một quả bom khổng lồ tạo ra một sự cưõng bức tự sát tập thể, tình hình đã đổi khác. Nó đã khiến dân Mỹ đoàn kết chưa từng thấy trong quyết tâm dùng biện pháp quân sự đánh vào một nước khác. Nó đã tạo ra một liên minh quốc tế rộng lớn và sự nhất trí của LHQ, dùng biện pháp vũ lực để tiễu trừ khủng bố quốc tế, coi như một quái thai ghê tởm nhất của lich sử con người. Bọn khủng bố do bin Laden cầm đầu đã tự hại chúng, và còn hại luôn cả những phong trào tranh đấu võ trang của Hồi giáo ở Trung Đông và Nam Á. Nó còn làm dư luận thế giới hiểu lầm cả Hồi giáo, một tôn giáo lớn đã tồn tại và phát triển từ hơn một ngàn năm nay với đức tin lấy sự sống của con người làm nền tảng.
Trong những ngày tới cuộc chiến chống khủng bố còn lan rộng ra ngoài A Phú Hãn. Đó là một điều không thể tránh vì bọn khủng bố al-Qaida có chi nhánh hay mầm mống ở nhiều nước trên thế giới, ước lượng từ 40 đến 60 nước. Nhưng không phải bất cứ nước nào cũng sẽ có một cuộc chiến tranh dữ dội như ở A Phú Hãn. Nước nào có khủng bố ẩn nấp là phải chống khủng bố bằng mọi cách, kể cả những biện pháp quân sự với sự hợp tác của liên minh quốc tế do Mỹ lãnh đạo. Ở đây có một lằn ranh rõ rệt cho các nước có khủng bố ẩn núp cũng như cho các nước liên minh chống khủng bố. Đó là lằn ranh vạch ra theo lương tri của đa số nên không thể có sự nhầm lẫn.
Để kết luận bài báo đầu năm về những biến cố trong năm vừa qua, tôi muốn nói đến một loại người rất cần cho thời cuộc. Đó là ký giả. Họ không phải là những người tạo ra biến cố, nhưng họ là chứng nhân của biến cố, người đưa tin hình ảnh và nói lên những suy tư về những gì đã xẩy ra. Họ gọi sứ mạng của họ là truyền thông và đã có những nguời phải hy sinh về sứ mạng đó. Có người đã chết ngay tại trận, có những người chết dưới viên đạn của bọn sát nhân và cũng không ít những người chết trong bóng tối của sự giam cầm, tra tấn và đầy đọa. Họ đã biết sứ mạng đầy gian nan và rủi ro, tại sao họ vẫn chọn" Vì ham tiền bạc, danh tiếng và óc ưa mạo hiểm chăng" Có thể vì tất cả hay nhiều lý do khác, nhưng có một điều ngự trị ở trên hết, đó là sự lựa chọn theo lương tri. Chữ "lương tri" được nói đến hơi nhiều, vậy luơng tri là gì" Đó là lương tâm xuất phát từ trí tuệ và kiến thức. Đó là sự phân biệt giữa thiện và ác, nhân hậu và bạo tàn, theo một lằn ranh rõ rệt, không mập mờ pha trộn trắng đen, không thể chối cãi, không thể tư nghị.
Tạp chí Time năm nay theo thông lệ đã chọn "Người của Năm". Theo nguyên tắc báo đặt ra, "Người của Năm" phải là một nhân vật đã tạo ra biến cố gây ảnh hưởng nhiều nhất, làm chấn động cả dư luận thế giới. Trước khi quyết định, báo đã thăm dò dư luận và đã có những câu trả lời. Báo Time đã chọn Rudy Giuliani làm "Người của Năm". Nếu cứ theo nguyên tắc máy móc, tại sao không chọn Osama bin Laden" Báo không chọn tên trùm khủng bố và cũng không chọn George W. Bush hay bất cứ ai khác kể cả một cái tên chung là "dân chúng Mỹ". Đó là vì ký giả không phải là một cái máy vô tri chỉ biết thu hình hay thu âm. Ký giả là người và đã là người là phải có sự phân biệt phải trái. Nhưng cái gì phải, cái gì trái, đó là một sự tranh cãi triền miên. Chỉ có lương tri con người mới phân định nổi.
Loài người bước sang năm 2002 với một gánh nặng hành trang. Nhưng nặng nhất vẫn là hành trang của những người trong sứ mạng truyền thông.
Gửi ý kiến của bạn
