Cái bình y khí của Khổng Tử

 

Tình hình thế giới hình như đang rối lung tung, náo loạn như từ khi tổng thống Mỹ nhậm chức nhiệm kỳ II. Ông ở ngôi mới được hơn 100 ngày chút xíu, mà nhiều rắc rối quá, đối ngoại thì như mỗi ngày ông đưa ra những quyết định trừng phạt thế giới về kinh tế và thương mại bằng cách tăng thuế vào các hàng hóa của bất kỳ quốc gia nào nhập khẩu và Hoa Kỳ từ 10 đế 50% và hơn thế nữa.

 

Ông đòi mua đất Greenland của Đan Mạch và đòi kiểm soát kinh đào Suez. Ông đã làm cho chứng khoán Mỹ và cả thế giới tuột dốc.

 

Theo AFP, vị nguyên thủ Mỹ đã ký hơn 140 sắc lệnh để tấn công các đối thủ chính trị, triển khai trục xuất hàng loạt cư dân ông cho là bất hợp pháp. Ông quyết định cắt giảm ồ ạt hàng loạt công chức và nhân viên chính quyền liên bang với sự hổ trợ của Elon Musk và bộ hiệu quả chính phủ DOGE.

 

Vế đối ngoại, vế đối nội, và cả thế giới như đã có rất nhiều người Mỹ không bằng lòng. Nhiều văn bản của ông đang bị tư pháp chặn lại, đang dằng co. Tất cả mọi phía đều thấy ông đi quá xa quyền lực của một tổng thống. Lại nữa với tính khí nóng nẩy bất nhất, dường như ai mà khác ý là ông coi như kẻ thù ngay. Với cách hành xử như lửa đốt, như chong chóng quay, chẳng biết ông có đưa được nước Mỹ trở lên vĩ đại như ông đã hứa lúc tranh cử không mà thực tại là ông gây cho thế giới và khá nhiều người dân nước ông nhiều lo âu.

 

Chiến tranh ở Ukraine thì ông cũng không giải quyết mau lẹ được như đã khoe khoang. Tình trạng Trung Đông vẫn rắc rối và như bị đe dọa rối loạn hơn… người dân Gaza vẫn triền miên khổ sở và đói khát và chết đói.

 

Nói chung chiến tranh tàn sát hung bạo, kinh tế sa sút bấp bênh, đời sống bất an… ở bất cứ mọi nơi nào trên trái đất; làm mọi người đều hoang mang, người ta không còn tin tưởng vào chính trị xoay chiều hoang mang; người ta khiếp sợ và coi thường quân sự thiệt, giả khôn lường, và cuối cùng, có lúc, có nơi, người ta mất cả niềm tin tôn giáo mà bao đời nay là thiêng liêng là tối thượng. Vậy còn bám víu vào chân lý nào để sống? Thế giới và con người thật đáng thương!

 

Con người bi thảm của thời cuộc may mắn thay vẫn được phật từ bi che chở, vẫn được chúa toàn năng bác ái đùm bọc, họ chìm lỉm rất mau và cũng có thể lại nổi lên rất lẹ, vì sao ư? Vì có lẽ cuộc sống thường hằng vẫn là một cuộc vận hành của một vũ trụ nhị nguyên, có cái xấu có cái tốt xen kẽ, đêm có mặt trăng, ngày có mặt trời, có mưa có nắng nối tiếp, có bốn mùa đi qua mỗi năm… hoa vẫn nở muôn màu, bình minh vẫn rạng ngời mỗi sớm mai. Và người ta đang chờ xem vị tổng thống đã đi quá quyền hạn còn đi xa tới đâu nữa. Ông bắt đầu tấn công vào các trường đại học vào giới tinh hoa học thuật. Đụng vào bức tường sắt kiên cố này, ông cố ý đàn áp quy luật tự nhiên mà các đại học đã có sẵn từ lâu đời, có khi ông sẽ thất bại vì đa ngôn đa quá… hơn một nữa số cử tri cho biết Trump đang vượt quá quyền hạn tổng thống, họ cho biết nhiệm kỳ thứ hai này của Trump là «đáng sợ».

 

Theo tác giả Nguyễn Quốc Khải (ngày 27-04-2025) «nếu khuynh hướng này tiếp diễn, nước Mỹ khó tránh khỏi một cuộc khủng hoảng nội bộ nghiêm trọng trong khoảng thời gian hai năm tới».

 

Thì đó là chuyện xa vời của nước Mỹ, nhưng với «hiệu ứng cánh bướm» có lẽ ảnh hưởng toàn cầu không nhiều thì ít.

 

Dù gì cũng mong là ông cứng đầu đó, nếu có va phải bức tường sắt, cò lỡ u đầu sứt trán, cũng sẽ phải lùi lại, theo lực đẩy lùi tự nhiên.

 

Hình ảnh viện Khổng Tử mà cộng sản Trung Quốc mang sang biểu diễn ở Hoa Kỳ chỉ nhằm mục đích phô trương khoe khoang và sau đó là để rình và do thám lấy trộm kỹ thuật khoa học và thông tin tình báo… chẳng hề có một lý tưởng cao đẹp truyền thống gì cho tư tưởng của khổng giáo, nhưng thôi thì cũng là một dịp hi hữu cho hình ảnh ngài Khổng Tử du nhập vào một xã hội hoàn toàn xa lạ và hoàn toàn cách biệt cả về không gian, thời gian và tư tưởng… chẳng biết rồi nay mai đây ông tổng thống có thấy ngứa mắt mà ra lệnh đập bỏ tượng và viện Khổng Tử đi không?

 

Tất cả những điều hung hăng quá đà mà ông Trump đang làm với mọi người, mọi giới, nhất là giới trẻ tinh hoa của đất nước, khi bị dội lại, sẽ may ra, cho ông một bước suy nghĩ, để cân bằng, xã hội tối thiểu được tái lập… như kẻ bị tông xe, tất yếu đau và tất yếu dừng lại.

 

Chuyện của hai nhân vật, đông và tây, hoàn toàn xa lạ nhau, hoàn toàn cách biệt cả vòng trái đất, nhưng viết tới đây, tác giả tôi, mạo muội xin nhớ lại và kể lại chuyện «cái bình y khí» trong tác phẩm Khổng Tử Thánh Tích Đồ:

 

Chuyện kể rằng: trong miếu thờ Lỗ Hoàn Công, có treo một cái bình, tựa như cái bình chữa lửa ngày nay. Nhưng không phải chứa hóa chất để dập lửa, mà gọi là bình y khí.

 

Bình y khí đó, để không thì nghiêng, nếu đổ nước vào tới  nữa bình thì nó đứng ngay ngắn, nhưng nếu đổ nước đầy đến miệng bình, thì tự động bình lật ngược úp sấp lại và nước chan hòa đổ ra ngoài.

 

Nghe nói các vua chúa Trung Hoa khi xưa đặt mua và treo bình y khí luôn trong nhà để tự răn mình.

 

Đức Khổng Tử nói các đệ tử đổ nước thí ngiệm, thấy đúng như vậy, nên ngài mới dậy các học trò của ngài rằng: muốn có sự sung mãn thì phải hết sức học khiêm cung.

 

Khiêm cung để tu thân.

Khiêm cung để tề gia.

Khiêm cung để trị quốc.

Khiêm cung trong việc bình thiên hạ.

 

Ngài viện lẽ phải khiêm cung để sống quân bình về mọi mặt của cuộc sống, về đạo đức, về tinh thần, trí tuệ, về khoa học tiến bộ và luân lý nhân sinh đạo trời.

 

Ngài viện lẽ một cá nhân khiêm cung là một cá nhân quân bình, mọi cá nhân quân bình sẽ tạo thành những tập thể xã hội lành mạnh. Những tập thể lành mạnh sẽ tạo thành những quốc gia ổn định và sau cùng họp thành một thế giới an lành, hạnh phúc. Lý do là vì:

 

Trời làm vơi chốn dồi dào,

Mà thêm vào những chỗ nào khiêm cung.

Đất xoi mòn bớt cao phong,

Để cho lòng biển lòng sông thêm dầy.

Quỷ thần hại kẻ no đầy,

Đem chia phúc lợi cho người khiêm cung.

Người thường ghét kẻ thừa dùng,

Còn người khiêm tốn thiệt lòng thì ưa.

Trên khiêm trời sáng mãi ra,

Dưới khiêm ai kẻ hơn ta được nào?

Khiêm cung giữ vẹn trước sau,

Rồi ra quân tử gót đầu hanh thông!

                             dịch theo hai quẻ Tốn và Ích.

                             (theo sách Khổng Tử Thánh Tích Đố)

                             (của tác giả Nhân tử Nguyễn Văn Thọ)

 

… Thiệt là may mắn cho đức Khổng Tử, vì ngài đã ra đi khỏi thế giới tao loạn này từ lâu, lâu lắm rồi… nếu chẳng may mà ngài còn hiện hữu cõi trần gian, chắc hẳn ngài là người đứng đầu tiên, trên cái danh sách cũng đầu tiên, mà ông Trump « évacuer » ra khỏi nước Mỹ, vì ngài đã bị Tập Cận Bình đẩy vô nhập cư bất hợp pháp ở hợp chủng quốc Hoa Kỳ!

 

May thay!

 

Paris 05-2025

Chúc Thanh