Tư Nhân Hóa Cầu Đường, Cảng: Dân Mỹ Lo Hao Tiền Trả Phí
Theo bài báo của Emily Thornton, công chúng Mỹ đang hồi hộp trước tin các nhà đầu tư sẽ nắm giữ việc quản trị các xa lộ, cầu và sân bay Hoa Kỳ. Bài báo nói rằng Steve Hogan đang nằm trong thế kẹt. Ông ta là tổng giám đốc điều hành Cơ quan Điều Hành Xa Lộ Tây Bắc của tiểu bang Colorado (Colorado's Northwest Parkway Public Highway Authority) đang ôm số nợ lên tới 416 triệu đô để xây dựng con đường dài 10 dặm giữa bắc Denver và Boulder Turnpike, và ông đang lo lắng về số tiền chi phí đang vọt cao. Mặc dầu ông đã cố xin tái tài trợ, đòi nhà băng tham gia cuộc đầu tư hồi cuối năm 2005 bằng trái phiếu lãi suất thấp, nhưng không có một ai trong hàng trăm nhà đầu tư thèm để ý.
Sau đó vào một ngày cuối mùa xuân rồi, Hogan nhận được một bức thư của Morgan Stanley (MS) hứa hẹn sẽ giải quyết tất cả mọi vấn đề của ông. Nhà băng đề nghị Hogan cho các nhà đầu tư tư nhân thuê đoạn đường để có đủ tiền trả dứt món nợ. Hiện nay thì Hodan đã thương thảo tới tấp với một nhóm người từ Bồ Đào Nha và Ba Tây tới. Và trong năm rồi, các công ty đầu tư tư nhân cũng như nhà băng đã 'phải lòng' công trình xây dựng công cộng này. Họ đã chuyển tiền như thác vào các con đường, cầu, sân bay, sân đậu xe và cảng…Các nhà lãnh đạo địa phương cũng như tiểu bang giành nhau số tiền mặt đó để giải quyết sự thiếu hụt ngân quỹ. Tính ra có khoảng 100 tỉ đô trị giá tài sản công cộng 'đổi tay' trong vòng hai năm tới so với 7 tỉ tô hai năm trước, và đem lại cho Pennsyvania Turnpike hơn 30 tỉ đô. Tuy nhiên, Mark Florian, người đứng đầu nhà băng xây dựng hạ tầng North American, nói rằng có nhiều cạm bẫy trong số tiền đó. Vài diễn tiến khi chuyển giao cho tư nhân kiểm soát các con đường, xổ số, các phương tiện, bãi đậu xe, hệ thống nước, sân bay và các công trình khác nữa. Các hãng tư nhân này có thể tăng chi phí, buộc người dân phải trả mà không sợ bị trừng phạt. Và để đổi lại, các chính phủ nhờ số tiền đó để cân bằng ngân sách, trả nợ hưu dưỡng, đầu tư các chương trình xã hội
Thí dụ như các nhà đầu tư đã phải trả 3.8 tỉ đô cho Indiana Toll Road xây dựng vào năm 2006 có thể thu hồi lại vốn trong năm thứ 15 cho hợp đồng thuê kéo dài 75 năm, tính ra thu lợi tới 21 tỉ đô, theo sự ước lượng của Merrill Lynch & Co.
Nhiều nhà đầu tư nghĩ rằn sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng là hình thức mở rộng tài sản tư nhân một cách tự nhiên, căn cứ vào lưu lượng tiền mặt dồi dào và các món nợ chồng chất. Nhưng có nhiều khác biệt rất quan trọng. Tài sản tư nhân rõ ràng là sẽ được rút ra trong khoảng thời gian từ 5 tới 10 năm, trong khi cơ sở hạ tầng thì phải điều hành hàng thập niên, và sự đầu tư cũng không gặp nhiều rủi ro vì sự cạnh tranh bị hạn chế. Mặt khác, gánh nặng từ việc bảo dưỡng các con đường, cầu và các trạm, trại công cộng xây dựng từ thập niên 1950 trở nên khó chống đỡ. Các chính quyền địa phương, tiểu bang và liên bang cần phải chi ra khoảng 155.5 tỉ đô để cải thiện cầu đường trong năm 2007, theo các viên chức giao thông vận tải, tăng 50% so với 10 năm trước. Chỉ riêng trong năm 2006, các tiểu bang phải tăng chi Medicaid khoảng 7.7%, tương đương 132 tỉ đô. Chính phủ địa phương và tiểu bang còn phải giải quyết khoản 1.5 ngàn tỉ đô tiền bồi thường hưu dưỡng, theo sự tính toán của nhà băng Thụy Sĩ, trong tình cảnh rất khó tăng thuế.
Hợp đồng cho thuê Chicago Skyway dài tới 99 năm lên tới 1.8 tỉ đô trong năm 2005 là hợp đồng quan trọng hàng đầu. Năm ngoái là thương vụ Indiana. Hiện nay các thành phố và các tiểu bang phải tìm cách bán các đường xa lộ siêu tốc có thu phí ở New Jersey và Pennsylvania, tất cả các con đường ở Texas, Chicaco, Sân bay Midway, và một số hãng sổ xố khác. Đột nhiên mà các chính khách khắp nước phải tìm cách thu tiền. Và rồi cầu Golden Gate cũng có lẽ sẽ phải tính tới cách bán để mang lại cho Cali 3.4 tỉ đô. Rồi tới cầu Brooklyn, cầu George Washington hiện do tư nhân sở hữu có thể được bán tới 3.5 triệu đô"
Người ta lo sợ rồi đây chi phí tăng thêm khi giao cho tư nhân điều hành các công trình công cộng sẽ làm cho cái ví của người dân bị sẹp đi. Làn sóng tư nhân hóa các công trình giao thông sẽ làm cho đời sống thợ thuyền thay đổi dữ dội. Pennsylvania đang cần phải sửa chữa gần 6,000 chiếc cầu bị hư hỏng. Thống đốc Edward G. Rendell đang nhắm tới việc tăng thuế xăng dầu và một số chi phí khác nữa để kiếm tiền thực hiện các dự án. Nhưng trong Tháng 12 vừa qua, Rendell loan báo kế hoạch tư nhân hóa các con đường siêu xa lộ một cách đột ngột. Người dân đang lo lại sẽ trả nhiều hơn những gì họ đang phải trả hiện nay.
Gửi ý kiến của bạn
