Hôm nay,  

Dạy Và Học Việt Ngữ

25/10/201000:00:00(Xem: 9674)

Dạy Và Học Việt Ngữ

Thiện Tâm
Học Việt ngữ cũng như bất cứ một sinh ngữ nào cũng đều phải trải qua 5 giai đoạn: nhìn, nghe, nói, đọc, viết.
Một đứa bé thơ từ khi vừa lọt lòng mẹ, phản ứng đầu tiên sau tiếng khóc chào đời là quan sát thế giới bên ngoài, dù chưa mở mắt hoàn toàn, như để tìm một sự nương tựa theo bản năng tự nhiên. Trong quá trình phát triển tự nhiên, đứa bé tìm lấy nguồn cung cấp thức ăn từ bà mẹ và nghe ngóng những âm thanh của thế giới bên ngoài. Có thể trong thời gian nằm trong “tổ ấm” của bà mẹ chín tháng mười ngày, hài nhi đã có sự nghe ngóng những âm thanh của môi trường bên ngoài một cách trực tiếp hoặc gián tiếp qua trung gian người mẹ.
Cho đến khi nói được những âm thanh đầu tiên, bập bẹ dầu không thành tiếng rõ ràng, có thể thay đổi từ 10 – 12 tháng hay hơn nữa. Đó là ngôn ngữ đầu tiên tự nhiên chưa có sự uốn nắn hay luyện tập của người mẹ và người chung quanh. Chúng ta thấy đó là một quy trình tự nhiên của trẻ con từ nhìn, nghe, nói. Thông thường, trẻ em trong độ tuổi từ 5-6 tuổi là bắt đầu đi vào lớp mẫu giáo hay vở lòng. Đây là giai đoạn trẻ con bắt đầu tiếp xúc với chữ viết và bắt đầu học ngôn ngữ một cách có hệ thống. Giai đoạn kế tiếp là đọc và viết. để phát triển kỷ năng làm nền tảng cho việc sử dụng ngôn ngữ một cách trọn vẹn và hiệu quả trong thời kỳ trưởng thành của một đứa trẻ.
Ứng dụng vào việc giảng dạy cho các em học sinh ở độ 5-7 tuổi, trong vai trò của một người thầy cô giáo sẽ ứng dụng phương pháp tự nhiên nầy trong việc giảng dạy cho các em theo quy trình: nhìn, nghe, nói, đọc và viết. Trong giai đoạn nầy, thì nhìn, nghe, nói và đọc là chủ yếu hơn là tập viết. Các em có thể đọc và viết những câu thật đơn giản, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ và có thể học thuộc lòng một bài văn ngắn gọn. Mỗi bài học thuộc lòng đều có mang những tư tưởng giáo dục, dạy các em học sinh về giá trị đạo đức và giá trị tinh thần khác để trẻ con bắt chước và làm theo.Trong tất cả những bài học thuộc lòng đều có mang tính thi ca, có vần, có điệu làm cho các em dễ nhớ và khi nhớ thì mới mong thực hành một cách có hiệu quả tốt được.
Thí dụ:  Trong bài “ Chăm chỉ ”   (trong Vần Chữ Việt của Nguyễn Hữu Bào)
Tí với chị Vân
Chăm-chỉ học vần.
Thầy cô ân-cần,
Khen chăm, khen giỏi.
Hoặc là bài “ Đi học ”
Năm nay em đi học,
Em không quyấy, không lười.
Em chăm viết, chăm đọc,
Mong sau được nên người.
Một bài nữa rất là dễ thương, “ Phải gắng học”
Cha vất-vả suốt ngày,
Mẹ làm việc luôn tay.
Chúng ta nay còn bé,
Phải cố học cho hay.
Để vui lòng cha mẹ,
Đền đáp ơn cô, thầy.
Kinh nghiệm cá nhân của chúng tôi, giảng dạy lớp vở lòng, lớp một cho các em, thì thầy cô giáo nên chú trọng đến tập phát âm, tập nói và tập đọc hơn là tập viết.
Việc chua tiếng Anh vào cho mỗi từ mới cũng là đều cần thiết và giúp cho các em dễ hiểu hơn. Nhưng không nên đưa ra một danh sách tiếng Việt rồi bắt các em dịch sang tiếng Anh vì cách này có tính cách rời rạt, thiếu phương pháp sư phạm, không giúp các em nhớ day và thiếu tính liên hệ thực tiển. Tốt hơn, là các em làm sao ứng dụng được các từ đã học trong cách đặt câu bằng cách linh động thay đổi những chủ ngữ, hoặc bổ ngữ trong câu. Các thầy cô giáo, nếu có thể dùng những phương tiện trợ huấn như hình ảnh, vật dụng, lap top, projector (nếu có thể)…Bằng những hình ảnh cụ thể, thực tiễn liên hệ đến cuộc sống hiện tại hơn là dùng những thí dụ xa vời.
Ở trình độ lớp vở lòng, còn gọi là mẫu giáo, trẻ con bắt đầu học ngôn ngữ một cách có hệ thống và trọn vẹn hơn bằng cách dạy cho các em học các mẫu tự cơ bản, học cách ghép âm, ghép vần, ghép câu. Không nên cùng một lúc bắt các em học toàn bộ 29 chữ cái một cách rời rạc mà không ứng dụng vào các phương pháp trên. Cách sử dụng những từ sẽ đi từ dễ đến khó, từ một nguyên âm tới phụ âm ; từ đơn âm tới đa âm; đến ghép âm với hai hoặc ba chữ cái. Thí dụ như: các em sẽ học nguyên âm I,A,E,O,U..; đến phụ âm: B, C, D…; âm ghép hai con chữ như TH, CH, KH, NG, AO, EO... cho đến khó hơn là âm ghép ba con chữ: NGH, UYEN, ƯƠNG, IÊC...    Chúng ta sẽ không chú trọng đến lỗi chánh tả ở giai đoạn nầy như cách sử dụng dấu thanh hỏi, ngã, S và X, có G hoặc không G, dấu Ă hay Â. Miễn làm sao các em có thể viết theo lối suy nghĩ và phát âm tự nhiên của trẻ con. Đây là bước đầu tiên tạo cho các em làm quen với hệ thống mẫu tự Việt ngữ và áp dụng nó một cách đơn giản trong cách làm câu. Điều mà thầy cô giáo cấn nhấn mạnh ở đây là làm sao cho các em nói được tiếng Việt càng chuẩn, càng chính xác càng tốt.
  Trong quá trình giảng dạy, thầy cô giáo có thể dùng thêm tiếng Anh để giải thích từ ngữ vì hầu hết các trẻ con đều được sinh ra tại quốc gia sở tại. Thời gian các em tiếp xúc với tiếng Mỹ ở nhà trường Mỹ nhiều hơn là học tiếng Việt. Chúng ta nên coi các em là những trẻ con Mỹ học tiếng Việt mà không có định kiến như ở Việt nam là dạy “ Bổ túc văn hoá” cho người lớn sau năm 1975 vào buổi tối. Nếu quý vị nào còn kẹt ở Việt Nam sau 1975, và làm trong ngành giáo dục thì đã có nhiều kinh nghiệm nầy rồi. Điều vô cùng quan trọng trong bước đầu dạy và học Việt ngữ là nói càng chuẩn, càng chính xác càng tốt. Sau này, khi các em lớn lên ở độ tuổi 10, 12 sẽ tránh được tình trạng nói tiếng Việt một cách ngọng nghệu, hoặc là nói với giọng của người Mỹ nói tiếng Việt một cách lơ lớ. Lỗi lầm này là do của người lớn, trách nhiệm của thầy cô giáo và các bậc phụ huynh ở nhà, thiếu sự uốn nắn các em từ buổi ban đầu  chứ không phải là lỗi của các em học sinh. Nhiều bậc phụ huynh lại cho việc phát âm theo giọng Mỹ là hay, là đặc biệt, mà không ngờ vô tình làm hư hỏng các em về sau này. Do đó, chúng tôi luôn luôn nhấn mạnh đến kỹ năng nói một cách chuẩn xác, sau đến là cách sử dụng từ ngữ một cách hữu hiệu và chính xác hơn.
Trong quá trình học Việt ngữ năm đầu tiên, nhất là các em học sinh 5-7 tuổi chỉ học trung bình một tuần có một buổi trong khoảng hơn một giờ, hoặc có nơi được hai giờ. Số lượng từ ngữ trong năm học mà các em tiếp thu được độ khoảng 100-120 từ đơn giản. Chúng tôi có lần dự thao giảng của một giáo viên ở một trung tâm có tiếng tăm trong cộng đồng. Vị giáo viên nầy thao giảng rất vững chắc về kỷ năng chuyên môn. Cô ta có khá đầy đủ trợ huấn cụ  nhưng có lẽ vì say sưa quá mà không biết quản lý thời gian, dồn quá nhiều  số lượng từ vựng trong một buổi, đưa đến tình trang các em bị “ bội thực chữ nghĩa.”. Đó là chưa nói đến dạy ngôn ngữ không được quá hai tiết học (Periods- khoảng 45 phút) chứ không phải hai tiếng đồng hồ liên tục, trái với phương pháp sư phạm khi dạy một ngôn ngữ. Thông thường, thầy cô giáo hay vướng vào lỗi không quản lý thời gian của buổi học và không phân chia bài học theo một giáo trình tương đối có sẳn. Kinh nghiệm cho thấy rằng nếu thầy cô giáo có chuẩn bị giáo án tương đối, thì trong suốt tiết giảng dạy sẽ không bị đi ngoài đề, truyền thụ tri thức cho các em một cách trọn vẹn, và sẽ lôi cuốn học sinh hơn. Các em sẽ học cách sử dụng số từ nầy trong cách đặt câu đơn giản và nhớ một vài bài học thuộc lòng như nêu bên trên.
Trong năm học đầu tiên, chúng ta nên tránh dồn ép quá nhiều từ ngữ vào đầu óc trẻ con, bắt các em học thuộc các từ ngữ một cách rời rạc, phản sư phạm và thiếu tính liên hệ thực tiễn. Làm sao các em có thể hiểu, nhớ và ứng dụng các từ đã học vào văn nói chứ chúng tôi chưa đề cập tới văn viết.
Không nên đặt để quá nhiều từ vựng trong một bài học mà nên luôn luôn thực hiện phương châm “Đơn giản, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ hành”. Làm sao áp dụng những từ đã học vào trong một câu đơn giản, tức là phần ghép câu trong bài học. Chúng tôi muốn nhấn mạnh đến điểm nầy để thầy cô giáo ứng dụng trong quá trình giảng dạy.
Điều chúng tôi suy nghĩ là làm sao có được sự thống nhất cách phát âm- cách ghép âm của một từ mới trong quá trình giảng dạy. Xin lưu ý là chúng ta không dạy các em đánh vần. Hầu hết các thầy cô giáo dạy Việt ngữ đều được tiếp thu một nền giáo dục cũ của xã hội miền Nam đặt trên phương châm: Nhân bản- Dân tộc- Khai phóng. Nếu đã có tư tưởng khai phóng thì chúng ta hãy nên hoan hỉ tiếp nhận những gì có mang tính tiến bộ và thời đại. Ngôn ngữ học cũng không ngoại lệ. Chúng ta hãy mạnh dạng tiếp đón những tư tưởng mới, phương pháp mới, kỉ thuật mới, hiệu quả hơn so với những gì có tính lạc hậu, lỗi thời trong trào lưu tiến hoá của nhân loại. Theo quy luật tiến hoá tự nhiên, những gì mang tính tiến bộ hữu ích cho con người sẽ được tồn tại còn những gì lỗi thời, lạc hậu sẽ bị đào thải theo tiến trình đi lên của xã hội loài người.
Với phương pháp đánh vần cũ của thế hệ chúng ta có những cái bất cập, không được hợp lý đến độ chặt ra từng mãnh của một từ ngữ. Do đó, nó thiếu tính liên tục, logic, hợp lý của một chữ, một từ, một âm, một ngữ vựng hay từ vựng khi đọc lên. Rõ ràng, các thầy cô giáo sẽ nhận ra ngay tính thiếu liên tục và hợp lý của cách phát âm một từ ngữ. Thí dụ, khi đánh vần “con thuyền Việt Nam” như sau:


Con: đánh vần là “cờ, o co, anh nờ, con”
Thuyền: đánh vần là“ tê hát, u thu, y cà rết thuy, ê thuê, anh thuyên, huyền thuyền”
Việt: đánh vần là “vê, i, vi, ê, vê, tê, viết, nặng việt”
Nam: đánh vần là “en, nờ, a, na, em, mờ, nam”
Đấy, quý thầy cô giáo hãy tự đánh vần và tự lắng nghe cái tính không hợp lý, không liên tục của cách phát âm. Đó chỉ là một thí dụ tiêu biểu cho nhiều từ khác nữa, quý thầy cô giáo hãy tìm xem và sẽ nhận ra một cách tự nhiên nào đó về lối đánh vần không hợp lý, bất cập của thế hệ chúng ta trước đây. Sở dĩ chúng ta coi đó là “ hợp lý” vì từ nhỏ thế hệ của người lớn đã được giảng dạy như vậy trong nhiều năm tháng từ nhỏ đến lớn. Nhiều khi có những cái không hợp lý, thiếu logic về phương diện ngữ học. Do sự lập đi, lập lại của nhiều người trong xã hội, từ từ nó thấm vào trong tiềm thức của con người, và đến một thời điểm nào đó mọi người sẽ coi đó là một sự tự nhiên, xã hội mặc nhiên công nhận là “đúng và hợp lý”. Đây cũng là một trong những thủ đoạn tuyên truyền của Cộng Sản hay của Hitler-Đức Quốc Xã.
Bây giờ, chúng tôi muốn trình bài một phương pháp đọc chữ Việt ngữ theo lối ghép âm, tạm gọi là phương pháp “mới”. Thật ra, cách đọc chữ Việt ngữ theo lối ghép âm đã có từ cuối thập niên 60 những năm 70 dưới chế độ Việt Nam Cộng Hoà. Những nhà ngữ học miền Nam thời đó đã bắt đầu thực nghiệm theo lối ghép âm nầy và nó liên hệ tới cách phát âm gọi là IPA tức là International Phonetic Alphabets. Tham vọng của họ là muốn mọi người, dù bất cứ chủng tộc nào cũng có thể phát âm một ngôn ngữ khi được viết ra bằng mẫu tự Latin bằng cách nhìn vào chữ chua trong ngoặc vuông [   ] (square brackets)  hoặc trong ngoặc nghiêng   "    " (slashes brackets).
Chúng tôi thiết tưởng cũng nên giới thiệu IPA là cái gì, từ đâu mà có, có từ lúc nào, do ai phát minh, ai là người sử dụng. Chúng ta được lợi ích gì khi học và sử dụng IPA.
Vào năm 1886, một nhóm giáo sư ngữ học người Pháp và Anh đã họp nhau tại Paris để thành lập một tổ chức gọi là International Phonetic Association, do một giáo sư ngưòi Pháp tên Paul Passy lãnh đạo. Chủ trương của hội là xiển dương việc nghiên cứu ngữ âm học (phonetics) một  cách khoa học và những ứng dụng thực tiển của khoa học nầy. Mục đích sâu xa hơn của IPA là giúp nhân loại có thể đọc và phát âm tất cả các ngôn ngữ bằng cách sử dụng các ký-âm theo một tiêu chuẩn qui định quốc tế. IPA cơ bản vẫn sử dụng mẫu tự Latin, có lẫn một vài mẫu tự “non-Latin, mẫu tự Hy-lạp (Creek) như ",",","…và cũng có một vài mẫu tự Latin đảo ngược ( upside-down) như ", ",",","...
Từ năm 1888, khi hệ thống IPA được chính thức công bố cho đến nay đã qua nhiều lần tu chính: sau lần tu chính và phát triển năm 1900 và năm 1932, IPA duy trì một thời gian không thay đổi cho đến sau hội nghị IPA Kiel Convention 1989, một số ký-âm đã được loại bỏ đồng thời cũng để thêm vào nhiều ký-âm mới. Cho đến năm 2008, có tất cả là 107 ký-âm, 52 âm-tiêu (diacritics), và 4 ngữ-điệu (prosodic marks) trong hệ thống IPA.
(Ocacasionally letters or diacritics are added, removed, or modified by the International Phonetic Association. As of 2008, there are 107 letters, 52 diacritics, and 4 prosodic marks in the IPA.)- Trích dẫn tài liệu IPA, Wikipedia.org.
  Trong thực tế, hệ thống IPA chỉ hữu ích cho một số ngôn ngữ như Trung Hoa, Nhật Bản, Đại Hàn, Nga, Do Thái, Ả Rập và các dân tộc không sử dụng mẫu tự
Latin  nhằm giúp các dân tộc nầy cách phát âm tiếng Anh hoặc Pháp. Thông dụng nhất là chúng ta có thể tìm thấy IPA trong các từ điển Oxford Advanced Learner’s Dctionary, American Dictionaries (such as Marriam-Webster, American Heritage).
IPA vẫn chưa phải là một loại ký-tự có tính phổ quát cho mọi ngôn ngữ trên thế giới, ngoại trừ Anh ngữ.(The IPA is also not universal among dictionaries in languages other than English.)  
Trở lại với tiếng Việt của chúng ta, hệ thống IPA có thể giúp cho các học sinh nước ngoài cách phát âm tiếng Việt qua cách chua ký-âm IPA. Ngoài ra, IPA cũng được sử dụng rộng rãi trong giới ca sĩ nhạc cổ điển. Họ dùng IPA để ghi lại cách phát âm các lời nhạc, đặc biệt nhất là các ca sĩ hát nhạc tiếng nước ngoài, trong khi  ngôn ngữ chính của họ là tiếng Anh. Có một số giáo viên hiện nay cho rằng chúng ta sử dụng phương pháp IPA để dạy các em phát âm. Thật ra, phương pháp ghép âm của Việt ngữ không phải là phương pháp IPA vì trong quá trình giảng dạy, chúng ta không đưa vào IPA pronunciation như trong các tự điển tiếng Anh. Hơn nữa, việc nầy còn tạo thêm nhiều sự phức tạp hơn cho một trẻ con Việt Nam 5-7 tuổi học tiếng Việt. Điều nầy lại còn phản nguyên tắc sư phạm nữa.
Hiện nay, chúng ta giảng dạy Việt ngữ cho các trẻ con tại Hoa Kỳ theo phương pháp ghép âm chứ không dạy các em theo phương pháp đánh vần lối cũ. Do đó, các thầy cô giáo nên phân biệt chữ và âm trong lúc dạy học sinh.
Trước khi đi vào chi tiết về ghép âm, chúng ta cũng nên lược sơ qua về chữ, vần, và tiếng rồi mới tới cách phát âm.
Trong chữ Việt gồm có:
-  23 chữ cái: a, b, c, d, đ, e, g, h, i , k, l, m, n, p, q, r, s, t, u, v, x, y.
-  12 chữ nguyên âm: a, ă, â, e, ê, i, o, ô, ơ, u, ư, y.
-  17 chữ phụ âm đơn: b, c, d, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, u, v, x.
-  11 chữ phụ âm ghép: ch, gh, gi, kh, ng, ngh, nh, ph, qu, th, tr.
Vần là gì"
- Do một nguyên âm ghép với một hoặc hai nguyên âm: ai, ao, eo, ôi, ơi, oeo, oay, v.v…
- Do một nguyên âm ghép với một phụ âm: an, em, in, ăn, êm, v.v…
- Do một nguyên âm ghép với nhiều phụ âm: anh, inh, eng, ông, v.v…
- Do hai hoặc ba nguyên âm ghép với một hoặc hai phụ âm: oac, iêc, uyên, oanh, oach v.v…
Tiếng: Do nguyên âm đúng riêng, hoặc do nguyên âm với phụ âm ghép lại với nhau. 
Thí dụ:  A! Vui quá.  (Câu nầy có 3 tiếng)
Ôi! Cái áo này đẹp quá. ( Câu này có 6 tiếng)
Cách phát âm:
Nguyên âm: 12 nguyên âm đọc như thường, viết sao, đọc như vậy. ngoại trừ y đọc   là  i dài hoặc y-gờ-rếch.
Phụ âm đơn:
b  đọc là bờ
n  đọc là nờ
 c  đọc là cờ
p  đọc là pờ
d  đọc là dờ
q  đọc là quờ
đ  đọc là đờ
r  đọc là rờ
g  đọc là gờ
s  đọc là sờ
h  đọc là hờ
t  đọc là tờ
k  đọc là ca
u  đọc là uờ
m  đọc là mờ 
x  đọc là xờ
Phụ âm ghép:
ch  đọc là chờ
gh  đọc là gờ há
gi  đọc là giờ
kh  đọc là khờ
ng  đọc là ngờ
Vần trắc:
ac  đọc là a, cờ, ác 
inh  đọc là i, nhờ, inh
uc  đọc là u, cờ, úc
oanh  đọc là o, a, nhờ, oanh
iêt  đọc là i, ê, tờ, iết
êch  đọc là ê, chờ, ếch
Ráp chữ, ráp vần thành tiếng:
b    ráp với a thành ba => đọc là bờ, a, ba
nh  ráp với o thành nho => đọc là nhờ, o, nho
ch   ráp với iều thành chiều =>  đọc là chờ, iều, chiều
v    ráp với iệt thành việt =>đọc là vờ, iệt, việt
n    ráp với am thành nam => đọc là nờ, am, nam
(Trích dẫn từ Giáo Khoa Việt Ngữ-TTVN Nam California)
Hy vọng rằng những điều trình bày trong bài khảo luận nầy sẽ mang đến cho các bạn đọc một cách nhìn tương đối khác biệt, mới mẻ hơn về vấn đề nhận thức và phương pháp giảng dạy Việt ngữ tại hải ngoại cho các em học sinh nhỏ tuổi. Chúng tôi chỉ muốn chia xẽ những sự hiểu biết và kinh nghiệm của cá nhân đến các thầy cô giáo dạy tại các trung tâm Việt ngữ. Chúng tôi nghĩ rằng chắc chắn sẽ có những điều sai sót mà cá nhân chúng tôi không nhìn thấy hết hoặc chưa hiểu thấu đáo. Rất mong được đón nhận những ý kiến bổ túc, đóng góp, xây dựng phê bình của các bậc thức giả. Xin chân thành cảm ơn.
Thiện Tâm - 21-Oct-10
Chú thích từ ngữ:
1.Diacritics: tự-điển Anh Việt -Nguyễn văn Khôn dịch là âm-tiêu, nhưng chúng tôi có thêm phần định nghĩa của Dictionary.com thì có lẽ rõ nghĩa hơn
Diacritics:   "da" ""kr"t "k Show Spelled [dahy-uh-krit-ik]  Show IPA
Also called diacritical mark. a mark, point, or sign added or attached to a letter or character to distinguish it from another of similar form, to give it a particular phonetic value, to indicate stress, etc., as a cedilla, tilde, circumflex, or macron.
2.Prosody: tự-điển Anh Việt- Nguyễn văn Khôn dịch là thi học, âm luật học. pros•o•dy:    "pr"s " di Show Spelled [pros-uh-dee]  Show IPA
1. the science or study of poetic meters and versification.
2. a particular or distinctive system of metrics and versification: Milton's prosody.
Linguistics . the stress and intonation patterns of an utterance.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tài liệu ghi chép lịch sử Tòa Bạch Ốc cho biết, khi nhân viên dưới thời chính quyền của Woodrow Wilson chuẩn bị dời vị trí của Vườn Hồng, họ nhìn thấy hồn ma của cố Đệ Nhất Phu Nhân Dolley Madison, phu nhân của cố Tổng thống đời thứ tư của Mỹ James Madison. Thế là, để “xoa dịu” bà Madison, họ quyết định không di dời nữa và Vườn Hồng ở nơi đó cho đến tận bây giờ. Ông Jeremiah Jerry Smith làm việc trong Toà Bạch Ốc dưới thời của chính quyền Tổng Thống Ulysses S. Grant vào cuối những năm 1860. Trong suốt 35 năm, ông là một người hầu, quản gia, đầu bếp, gác cửa, dọn dẹp văn phòng. Smith là người được các ký giả, người viết sách tìm đến khi họ muốn biết về tin tức hoặc chuyện hậu cung. Theo tài liệu lịch sử của White House, ông Smith nói từng nhìn thấy hồn ma của Lincoln, Grant, McKinley và một số đệ nhất phu nhân từ năm 1901 đến 1904.
Trong nhóm bạn bè khá thân, chúng tôi có một cặp bạn - anh chồng là người tốt bụng, dễ mến; anh yêu vợ, nhưng lại có tình ý với một người khác. Khi bạn bè nhắc, anh luôn trả lời chắc nịch: “Vợ tôi đơn giản lắm, bả ấy chẳng để ý, cũng chẳng hay biết gì đâu.”Cô vợ cũng là bạn tôi, một người hiền lành, tử tế. Khi nghe tiếng gần tiếng xa, bạn chỉ cười nhẹ nhàng: “Mình chẳng muốn biết, biết chi cho mệt, cứ nhắm mắt, rồi mọi chuyện cũng qua thôi.”
Thế giới vừa điên đảo vì Trump 2.0 lại phải lo đối phó với Trung Quốc 2.0. Trung Quốc 1.0 là công xưởng quốc tế dựa vào giá nhân công rẻ và giá trị gia tăng thấp để sản xuất các hàng hóa tiêu dùng trong dạng Bộ Ba Cũ: (1) quần áo, đồ chơi trẻ em…; (2) vật dụng trong nhà như bàn ghế, tivi, tủ lạnh…(3) đồ điện tử gồm điện thoại cầm tay, máy điện toán,…) Trung Quốc 1.0 kéo dài 25 năm bắt đầu từ lúc Đổi Mới thập niên 1990 cho đến giữa thập niên 2010...
Giữa lúc các cơ quan báo chí, các tập đoàn truyền thông lớn khác chọn “sự trung lập” và cố gắng “nương tay” với các chính trị gia và chính quyền, thì Stephen Colbert chọn sự trung thực, kiên định, xem tuyên ngôn “trung lập” theo lý thuyết báo chí là vở kịch hài không hợp thời cuộc. Ông châm biếm, chỉ trích không thương tiếc những quyết định vi hiến, những phát ngôn dối trá của chủ nhân Tòa Bạch Ốc.
Những người đấu tranh cho quyền hợp pháp của di dân có trong Tu chính án thứ Tư và thứ Năm của Hiến Pháp, vui mừng gọi phán quyết của chánh án liên bang hôm thứ Sáu 11/7 là “chiến thắng.” Chánh án Maame E. Frimpong ra phán quyết các cảnh sát di trú ở Nam California phải tạm dừng việc bắt giữ, tra hỏi di dân chỉ dựa vào chủng tộc hoặc ngôn ngữ Tây Ban Nha. Nhưng Jaime Alanís Garcia, 57 tuổi, người làm việc ở nông trại Glass House Farms, quận Ventura 10 năm, đã không có cơ hội vui với chiến thắng tạm thời này. Với ông, và gia đình ông, tất cả đã quá muộn. ICE đã thực hiện cuộc đột kích quy mô lớn ở nông trại Glass House Farms gần Camarillo, quận Ventura hôm thứ Năm 10/7. Đoạn video ghi lại cảnh những chiếc xe bọc thép có chữ Police rượt đuổi theo nhóm nông dân tháo chạy hoảng loạn. Càng chạy, xe càng lao tới, bất kể có người đang cố bám vào đầu xe để chặn bánh xe lăn. Súng hơi, đạn cay mù mịt trên cánh đồng từng rất yên ả với những cây cà chua, dưa leo, và cây cannabis có giấy phép.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đe dọa áp đặt mức thuế cao hơn nữa đối với hàng hóa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt là dược phẩm. Thông qua các vòng đàm phán mới, EU hiện đang nỗ lực tìm cách ngăn chặn nguy cơ này. Tuy nhiên, triển vọng đạt được thỏa thuận vẫn rất mong manh, trong khi mức thiệt hại kinh tế dự kiến đối với EU có thể lên đến khoảng 750 tỷ đô la, một con số khổng lồ.
Rạng sáng thứ Bảy, tại Rafah, một em bé 12 tuổi – chưa xác định tên – bị bắn chết ngay tại chỗ hôm 12 tháng 7, khi em đang cố len lỏi tiến lên rào sắt để nhận phần lương thực cho gia đình. Cùng hôm đó, hơn ba mươi người khác gục xuống giữa bụi cát và khói đạn, trong lúc chen chúc tại điểm phát thực phẩm của một tổ chức mang tên Gaza Humanitarian Foundation (GHF).Trước đó, tại trại Nuseirat, sáu trẻ em – có em chỉ độ sáu tuổi – trúng pháo kích thiệt mạng khi đang hứng nước vào ca. Trong tay các em không có đá, không có súng… chỉ có chiếc bình nhựa, vài mẩu bánh mì chưa kịp đem về nhà. Giữa cảnh Gaza bị phong toả hoàn toàn, dân chúng đói khát, bệnh tật, kiệt sức… thì chính phủ Hoa Kỳ chọn rót ba mươi triệu Mỹ kim cho GHF – một tổ chức tư nhân, lập ra vội vã, không kinh nghiệm, không kế hoạch, không kiểm toán, không ai giám sát.
Có một câu hỏi đã ám ảnh tôi suốt gần mười năm: Làm sao mà một nửa nước Mỹ nhìn Donald Trump mà không thấy ông ta đáng ghê tởm về mặt đạo đức? Một người luôn nói dối, gian lận, phản bội, tàn nhẫn và tham nhũng một cách công khai như vậy mà hơn 70 triệu người vẫn chấp nhận ông ta, thậm chí còn ngưỡng mộ. Việc gì đã khiến cả một xã hội trở nên chai lì về mặt đạo đức như vậy? Để tôi kể cho bạn nghe một câu chuyện. Câu chuyện này, phần lớn dựa trên tư tưởng của nhà triết gia đạo đức Alasdair MacIntyre, một người mới qua đời vào tháng Năm vừa rồi, thọ 94 tuổi. Ông là một trong những nhà trí thức lớn hiếm hoi dám đào tận gốc sự suy đồi đạo lý của thế giới Tây phương, và của nước Mỹ hiện nay.
Donald Trump không giống như các vị tổng thống tiền nhiệm. Ông từng úp mở chuyện tái tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, khiến không ít đối thủ phải giật mình. Nhưng trước mắt, Trump đang phải đối mặt với một quy luật lịch sử đã từng làm khó các vị Tổng thống khác: lời nguyền nhiệm kỳ hai. Từ trước đến nay, có đến 21 Tổng thống Mỹ bước vào nhiệm kỳ hai, nhưng không một ai đạt được thành tựu tương đương như giai đoạn đầu tiên. Thành tích nhiệm kỳ hai thường tụt dốc – từ thiếu sức sống, mờ nhạt cho đến những giai đoạn đầy biến động hoặc thậm chí thảm khốc. Người dân không còn hài lòng, tổng thống bắt đầu mệt mỏi, và không còn hướng đi rõ ràng cho tương lai.
Trong bài viết “Thế thời không phải thế” đăng trên Việt Báo ngày 4 tháng 4 về sau 100 ngày hành xử của tổng thống Trump (*), tôi có dự đoán rằng bên Dân Chủ sẽ giữ thế im lặng nhiều hơn lên tiếng ồn ào chống những việc làm của ông Trump và đảng Cộng Hòa vì muốn ông Trump tự sa lầy dẫn đến hậu quả đảng Cộng Hòa sẽ bị mất ghế, mất chủ quyền đa số trong lưỡng viện quốc hội quốc gia. Cho đến nay gần sáu tháng tổng thống, ông Trump vẫn tiếp tục gây hấn với thế giới và một số lớn thành phần dân chúng Mỹ và đảng đối lập vẫn giữ sự im lặng, thỉnh thoảng vài người lên tiếng một cách yếu ớt, kiểu Tôn Tẩn đối phó với Bàng Quyên.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.