Tin sôi nổi nhất trong mấy ngày qua, nhất là bắt đầu từ thứ Sáu, 25 tháng 5, là tin Toà Bạch Ốc đã có thư mời một số nhà tranh đấu đến Washington để gặp Tổng-thống George W. Bush và bàn về vấn-đề dân-chủ nhân-quyền cho Việt-nam. Trong thư mời gửi cho ông Lê Minh Nguyên, bà Pat Davis thuộc văn-phòng Dân-chủ và Nhân-quyền trong Hội-đồng An-ninh Quốc gia (NSC) có nhắc đến sự lớn mạnh của phong trào dân-chủ ở trong nước, đặc-biệt là sự xuất hiện của Khối 8406 và Liên-minh Dân-chủ Nhân-quyền Việt-nam. Bà còn cho biết là những vị được mời sẽ gặp trực-tiếp với Tổng-thống chứ không phải chỉ là gặp các nhân-viên trong Toà Bạch Ốc.
Bốn vị được mời và đã đáp lời mời là: ông Lê Minh Nguyên, chủ-tịch Mạng Lưới Nhân Quyền VN; ông Đỗ Thành Công, chủ-tịch Đảng Dân-chủ Nhân-dân; BS. Nguyễn Quốc Quân, chủ-tịch Phong trào Quốc-tế Yểm-trợ Cao-trào Nhân-bản; và ông Đỗ Hoàng Điềm, chủ-tịch Đảng Việt Tân. Ngoài ra, cũng ngày 25/5, ông Eliot Abrahms, chủ-nhiệm văn-phòng Dân-chủ và Nhân-quyền trong NSC, đã có thư cho kỹ-sư Phương Nam Đỗ Nam Hải ở Sài-gòn mời ông Hải tham-gia vào trong cuộc gặp gỡ với Tổng-thống Mỹ qua một cuộc điện-đàm.
Như vậy, đây là một cuộc gặp gỡ mà ông Bush nhắm được trao đổi thực-sự với một số tổ-chức hay lực-lượng chính-trị hiện đang hoạt-động ở trong nước chứ không phải chỉ là với cộng-đồng các nơi hay những tiếng nói cá lẻ trong phong trào dân-chủ đang phát triển mạnh ở VN.
Họp trong Phòng Bầu dục
Tuy có được thông-báo là sẽ gặp Tổng-thống, đại diện các lực-lượng chính-trị VN khá ngỡ ngàng một cách thích thú khi được đưa vào Văn-phòng hình bầu dục (The Oval Office), tức phòng làm việc chính-thức của Tổng-thống Bush trong Toà Bạch Ốc. Một ngạc-nhiên nữa mà ông Bush dành cho phái-đoàn là bên cạnh ông lại có cả Phó-tổng-thống Dick Cheney, rồi ông Stephen Hadley, chủ-nhiệm Hội-đồng An-ninh Quốc gia, và ông John Bolton, chánh văn-phòng Phủ Tổng-thống, nghĩa là những người thân cận và có quyền-lực nhất trong Toà Bạch Ốc. Đối diện họ là bốn vị nói trên, các ông Lê Minh Nguyên, Đỗ Thành Công, Nguyễn Quốc Quân và Đỗ Hoàng Điềm, ngồi thành một vòng trong. Ở vòng ngoài là một số nhân-viên phần lớn thuộc Hội-đồng ANQG, có mặt để ghi chép.
Mở đầu ông Bush chào đón phái-đoàn và tuyên-bố: "Tôi muốn gặp Quý Vị để trao đổi về tình-hình dân-chủ ở Việt-nam. Tôi muốn được biết sự đánh giá cuả Quý Vị về tiến-trình dân-chủ-hoá đó. Và cuối cùng là nước Mỹ có thể làm gì để thúc đẩy tiến-trình đó""
Những câu hỏi ngắn gọn của Ông Bush đã được các diễn-giả VN thay phiên nhau trả lời tuy đã có một sự thoả thuận trước là chỉ nhấn mạnh vào một số điểm chính-yếu mà không nói dông dài hay nghịch nhau. Do vậy mà ê-kíp Toà Bạch Ốc cũng được nghe một sự thống nhất tư tưởng khá căn-bản giữa các nhà tranh đấu VN có mặt, tựu trung là mấy đòi hỏi như:
1/ Đặt VNCS trở lại trong danh-sách CPC (Countries of Particular Concern, tức danh-sách các quốc gia cần quan-tâm đặc-biệt vì thiếu tự do tôn-giáo).
2/ Đòi thả hết các tù-nhân chính-trị hay các nhà tù-nhân lương-tâm, đặc-biệt là những tên tuổi như: Linh-mục Nguyễn Văn Lý, nhà báo Nguyễn Vũ Bình, hai luật-sư về nhân-quyền Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, và cuối cùng là ông Lê Quốc Quân, một luật-sư vừa đi tu nghiệp ở Mỹ về dưới sự bảo trợ của National Endowment for Democracy thì bị bắt dù không biết tội là gì.
3/ Để cho Việt-nam có thể phục-hồi dân-chủ đích-thực, phải đòi tự do ngôn luận và tự do báo chí là hai cái tự do căn-bản để người dân có thể bàn bạc chuyện nước và không sợ phát biểu ý kiến của mình.
Ngoài ra mỗi vị trong phái-đoàn VN cũng còn kèm theo lời phát biểu của mình một bản tuyên-bố liệt-kê thêm vài yêu-cầu riêng liên-hệ đến thế đứng hay tổ-chức của mình. Như bản tuyên-bố của Mạng Lưới Nhân-quyền có kèm theo một danh-sách cả mấy trăm người tù chính-trị hiện đang nằm trong các trại tù của CS trên khắp nước. Hay lá thư gửi Ông Bush của Liên-minh Dân-chủ Nhân-quyền VN nhắc đến những yêu-cầu khác như CSVN phải tôn trọng những định-chế xã-hội đã có sẵn như Giáo-hội Phật-giáo Thống nhất hoặc yêu-cầu buộc CSVN phải tổ-chức một cuộc trưng cầu dân-ý để xem 84 triệu dân trong nước có muốn duy trì chế-độ CS chuyên-chính hay không. Cũng có người như ông Đỗ Hoàng Điềm, đại diện cho Việt Tân, thì nhấn mạnh đến nhu-cầu xây dựng xã-hội dân-sự để có một nền dân-chủ bền vững.
Tưởng cũng cần biết là trước khi ngồi xuống bàn chuyện, đoàn báo chí truyền thông của Toà Bạch Ốc (White House Press Corps) có được mời vào một lúc để chụp hình phái-đoàn VN trò chuyện với Tổng-thống và Phó-tổng-thống. Và cuối buổi nói chuyện, Ông Bush đã dành giờ để chụp riêng với từng người trong phái-đoàn VN.
Ý nghĩa tượng-trưng
Hãy tạm gác sang bên nội-dung và chi-tiết của cuộc trao đổi, nhiều quan-sát-viên cho rằng những yếu-tố như sau không thể bỏ qua:
Đây là lần đầu tiên mà một phái-đoàn trong cộng-đồng người Mỹ gốc Việt được chính-thức mời vào ngồi họp trong Phòng Bầu dục, tức phòng làm việc chính-thức của Tổng-thống Mỹ.
Cũng lần đầu tiên Tổng-thống có Phó-tổng-thống và hai phụ-tá cao-cấp nhất trong Toà Bạch Ốc bên cạnh đủ nói lên tầm quan-trọng của buổi họp.
Việc cho báo chí truyền thông vào chụp ngay từ đầu cho thấy là Toà Bạch Ốc đặt nặng cuộc gặp gỡ này, kịp thời để cho hình lên báo ngày hôm sau.
Đã có lúc có người lo là phía Mỹ chỉ muốn tỏ chút thiện-chí là nghe phía người Việt quốc gia để lấy lòng bà con ta song vẫn tiếp-tục con đường đi chơi với Hà-nội. Song ai cũng trông ra là nếu thế thì họ chỉ cần cho một vài nhân-viên không cao-cấp lắm nghe lấy lệ rồi ghi ghi chép chép cho có vẻ mà thôi.
Thành thử sự đánh giá của phái-đoàn khi ở Toà Bạch Ốc ra đều cho là tích-cực. Ông Bush không chỉ hỏi chiếu lệ, những câu hỏi của ông tỏ vẻ ông rất quan tâm. Như khi ông thấy ai cũng khuyến cáo đưa VNCS trở lại trong danh-sách CPC, vì ông không nắm rõ vấn-đề nên quay sang phụ-tá của ông và hỏi: "How so"" ("Vì sao mà phải làm vậy"") Và ông được nhân-viên của ông trả lời là trong thời-gian qua, quả là có những triệu-chứng rất đáng ngại về vấn-đề tự do tôn-giáo. "Đó là lý do chúng ta đang nghiên cứu thêm để đưa ra những khuyến cáo," người nhân-viên trả lời.
Sự trao đổi, theo nhận xét của người có mặt, tỏ ra rất cởi mở, không câu nệ và khá thoải mái. Có rất nhiều "give and take," nghĩa là người này nói, người kia trả lời, chứ không phải tất cả là một chiều.
Cộng-đồng người Mỹ gốc Việt như một đối-tác
Bằng cách đi một đường ngoạn mục như thế này, có thể Ông Bush đã dụng tâm muốn cho Hà-nội thấy là không thể tách rời được chính-quyền Mỹ ra với cộng-đồng người Mỹ gốc Việt. Nói như Thượng-nghị-sĩ Jim Webb (Dân-chủ, TB Virginia) đã chia xẻ với ông Phạm Gia Khiêm, phó-thủ-tướng kiêm Bộ-trưởng Bộ Ngoại-giao của Hà-nội, khi ông Khiêm đi qua Mỹ hôm 15/3, thì trong bang-giao Mỹ-Việt Hà-nội đừng nên nghĩ là chỉ có một bên là Hà-nội và bên kia là Washington. Theo ông Webb, cuộc bang-giao đó là một thế tam giác, và một góc của tam giác đó là gần 2 triệu người Việt mà giờ đây mang quốc-tịch Hoa-kỳ.
Cũng tựa như ông Dân-biểu Frank Wolf (Cộng-hoà, Bắc Virginia) viết cho bà ngoại-trưởng Condoleezza Rice hôm 18/4: "Cuối cùng, tôi nghĩ là cộng-đồng người Mỹ gốc Việt... phải được đem vào trong mọi cuộc đối-thoại tương-lai với các quan-chức của Hoa-kỳ. Họ biết lịch-sử, văn-hoá và các giá trị Việt-nam. Họ cũng đã nghiên cứu tường tận lịch-sử và các chiến-thuật của người Cộng-sản, cũng như những thói quen của chính-quyền CS ở bàn hội-nghị thương thuyết. Tôi thành-thực tin rằng sự tiếp cận của ta về các vấn-đề này cũng như các khía cạnh khác trong chính-sách ngoại-giao của ta [đối với VN] cần phải được soi sáng bởi lịch-sử Việt-nam, và cộng-đồng người Mỹ gốc Việt là một tài-nguyên vĩ-đại trong chuyện này."
Bằng việc mời một phái-đoàn VN vào Toà Bạch Ốc để trực-diện bàn thảo với ông, Tổng-thống Bush muốn chứng minh là những lời khuyến cáo trên đây không bị lãng quên hay rơi vào những tai điếc. Ngược lại, tiếng nói của người Việt hải-ngoại và nhất là của người Mỹ gốc Việt và của các thành-phần dân-chủ trong nước, đang được Hoa-kỳ lắng nghe-ngay ở những cấp cao nhất của siêu-cường số 1 của thế-giới ngày hôm nay.
Gửi ý kiến của bạn
