Trương t. Thanh, Lacey (WA)
Víết theo “The Week” số Dec. 11’09
Giống cá tuna kỳ xanh (xin viết tắt là “tuna kx”) đang trên đà bị diệt chủng. Cơ quan về Sinh thái Thế Giới gần đây dự đoán là nếu cứ theo đà đánh bắt như hiện nay, cuối cùng cá tuna lọại kỳ (vây) xanh sẽ biến mất khỏi Đại Tây dương vào năm 2012. Trên toàn cầu chủng lọai cá naỳ đang kỳ sinh sản giờ tụt xuống chỉ còn 5 phần trăm so vơí mức ở những năm thời kỳ 1940. Trong khỏan chừng 50 năm qua, số cá tuna trưởng thành ở vùng phía đông của Đại Tây dương và Địa Trung hải bị giảm đi 74 phần trăm. Tình trạng này còn tệ hại hơn nữa ở vùng tây Đại Tây dương nơi mà con số gỉảm đi đến 82.5 phần trăm. Còn trọng lượng của cá bắt được thì ít hơn bao giờ hết. Cân nặng trung bình của một con tuna bắt được ở Địa Trung hải gỉảm từ 275 pounds xuống còn 143 pounds. Mối lo ngại cũng là chung cho các loại cá tuna khác như: tuna kỳ vàng, tuna sọc và giống tuna sống ở vùng nước ấm tên là “albacore”. Tuy nhiên đáng lo ngại nhất là tuna kỳ xanh. Tại sao lại có tình trạng này xảy ra?
Có hai nguyên do: món sushi và món sashimi. Loài người đã biết thưởng thức cá tuna từ hồi cổ đại. Triết gia Hy Lạp Aristotle có nhắc đến cá tuna kỳ xanh trong quyển “Lịch Sử Loài Vật” của ông vào khỏan 350 trước Thiên Chúa giáng sinh. Lính của La Mã mang theo cá tuna xấy khô trong túi đựng lương thực của mình. Tuy vậy qua nhiều thế kỷ cá tuna không được tiêu thụ rông rải vì khi đem vào bờ từ biển khơi thì chúng đã bị sình thối rồi. Trước thế chiến Thứ Hai, cá tuna bị coi như là thứ “cá làm phân’ và bị vứt đi không tiếc, ngay cả ở Nhật. Sau cuôc chi1ên, tuna kỳ xanh được tiêu thụ rông rải nhờ nhờ phương pháp đông lạnh và ướp tươi nên thịt cá vẫn còn ngọt. Thịt cá tuna kỳ xanh được ưa chuộng khỏan 25 năm trước đây, khi món sushi lan tràn toàn thế giới vì đưọc mọi người ưa thích. Trên thực tế kỷ nghệ làm sushi và sashimi chiếm hết 80 phần trăm số bắt trên thế giới. Lối “nuôi cá trong lưới” khoản mười năm trước đây là suy giảm thêm số lượng cá tuna kỳ xanh. Nhân đây xin được nói thêm về cách “nuôi cá tuna trong lưới” và những hậu quả tiêu cực của nó.
Để đối phó vơí sự tụt giảm của cá tuna, vào những năm 1990 kỷ nghệ đánh cá nghỉ ra cách “nuôi cá trong lưới” để tăng số lượng. Cách này lại chỉ làm thêm tổn hại cho cá tuna. Những lưới nuôi này gồm những vùng lưới bao tròn nằm cố định ở những hảỉ cảng trong vùng Địa Trung hải, Mexico , Úc và ở Nhật. Trong khu lưới bao này cá tuna được cho ăn thật nhiều cá mòi và các loại cá tạp cho đến khi to béo để đem đi xả thịt. Vấn đề nguy hại ở đây là khi cá tuna bị bắt vào lưới ở ngoài biển khơi thì nhiều con cá ít tuổi cũng bị mắc lưới. Cũng như các con gìa tuổi hơn, cá trẻ bị làm thịt trong vòng sáu tháng không đủ thời gian để chúng được tăng trưởng để sinh cá con. Nhà hải sinh học người Pháp tên Jean-Marc Fromentin cho biếit là phương cách này cũng tương tợ như ta có trương mục mà cứ lấy ra hoài mà không chịu gỡi deposit vào! George Leonard, nhân viên của cơ quan Bảo Tồn Đại Dương gọi cách nuôi cá trong lưới này là “cách dưỡng ngư dở nhất trên hành tinh chúng ta đang ở.” Bây giờ xin được trình bày lý do tại sao món sushi lại đưa tuna xanh kỳ vào đường bị tuyệt chủng.
Loài cá mà có thịt ngon là một điều “bất hạnh”. Tuna kỳ xanh là loại cà ngừ siêu đẳng hơn càc laọi tuna tương cận thường được đóng hộp để ăn với bánh mì sandwich. Tuna kỳ xanh được gọi là “hổ biển” (sea tigers), con lớn có thể dài tơi 12 fêet và cân nặng có thể tới 1.500 pounds. Không giống những loài cá khác, nó là loại cá máu ấm và có thể giữ thân nhiệt của mình ở 80 độ F. Kết qủa là thịt nó ngọt, có màu đỏ và bụng đầy mở thơm (gọi là “toro”) mà dân ghiền ăn sushi thích nhất và thịnh hành nhất ở Nhật. Ngày nay một con tuna kỳ xanh ở Tokyo được định giá là 100 ngàn đô la. Coi như đây là món ăn mắc nhất thế giới! Chủ nhân của nhà hàng nổi tiếng Kihachi ở Tokyo là Izumi Nìitsu cho biết là nhà hành nào có thịt cá tuna ngon mới được gọi là nhà hàng thượng hạng. Giờ xin tìm hiểủ xem việc đánh bắt cá tuna kỳ xanh có định chỉ tiêu không?
Xin thưa là có nhưng chỉ tiêu này không được tôn trọng. Từ năm 1969, Uỷ Ban Bảo Tồn cá Tuna ở Đại Tây Dương gồm 48 nước (ICCAT) đã định ra số lượng được phép đánh bắt và thời gian đánh bắt cá trong mùa và theo dỏi số luợng bắt. Năm 98, Uỷ Ban đã cắt giảm số cho phép bắt xuống còn 22 ngàn tấn, trước kia là 28 ngàn 500 tấn. Tuy nhiên các khoa học gia trong Ủy ban kêu gọi gỉảm mức bắt xuống còn 15 ngàn tấn để tránh cho cá bị diệt chủng. Số người chỉ trích tố gíác là Ủy Ban hay làm ngơ lời cảnh báo của cá chuyên gia chỉ dựa vào những con số cung cấp bởi kỹ nghệ đánh cá. Ông paolo Guglielmi thuộc Quỹ Sinh Vật Quốc Tế nóí là Tổ chức này hoàn toàn bị chi phối bởi các công ty đánh cá thương mại và không chịu có hành động gì để ngăn chận thảm họa này. Những người châm biếm thường đưa lời khôi hài cho đây là “ Uỹ Ban Quốc Tế Đồng Lỏa với việc đánh bắt cá tuna’! Vấn đề đã trở nên tệ hại thêm do việc đánh cá tuna kx lậu.
Đây là mối lo ngại lớn nhất vì các chuyên gia cho biết rằng gần nữa số cá bị bbắt mỗi năm là phi pháp hay không theo đúmg chỉ tiêu. Sự việc này xãy ra vì cá tuna sống ngoài khơi ở xa các lảnh hải quốc tế và ngoài tầm kiểm soát. Nhiêu tàu đánh cá lậu ngang nhiên đánh bắt và bán cá ngay ngoài khơi không cần đem vào cảng để phải khai báo. Việc làm ăn phi pháp này thật là vô cùnhg béo bở. Bọn naỳ chỉ cần bắt cá tuna kx bán trong một tháng thì số thu bằng chúng bắt cả năm các loại cá khác! Uỷ Ban Kiểm Soát coi như chịu thua vì không có quyền dùng biện pháp mạnh với chúng. Bây giờ ta phải làm sao đây?
Theo các chuyên gia thì chỉ còn có biện pháp coi như là hữu hiệu nhất là cấm thẳng việc mua bán cá trên thị trường như đã tường áp dụng trước đây cho các loại cá thu, cá lưởi kiếm và các loại cá hiếm khác. Tháng Mười Một năm 09, vương quốc Monaco (một vương quốc nhỏ nằm trên bờ biển Địa Trung Hải , giáp giới với Pháp ở phiá Đông Nam. Thủ đô là Monaco-ville.) yêu cầu Liên Hiệp Quốc liệt kê tuna kx vào loại cá đang bị diệt chủng và sẽ bị ra lệnh cấm bắt. Yêu cầu này sẽ gặp phải sự phản kháng quyết liệt của Nhật và các xứ ở vùng Địa Trung Hải. Trong khi đó các nhà bảo vệ cá tuna kx kêu gọi các nhà hàng không bán các món ăn nấu chế bằng thịt tuna kx. Vaì nhà hàng thực hiện nhưng nhiêù nơi khác lại không. Dây chuyền của nhà hàng nổi tiếng Nobu làm một việc đáng ngợi khen là ghi vào tấm thực đơn là “cá tuna kx đang bị nguy cơ mất giống. Xin thực khách vui lòng yêu cầu món khác.” . Thật ta không biết số phận của cá tuna kx sẽ đi về đâu trên đà món sushi ngày càng trở nên được nhiều người ở nhiều quốc gia thèm thưởng thức như ngày hôm nay./.
Jan. 23’10
Víết theo “The Week” số Dec. 11’09
Giống cá tuna kỳ xanh (xin viết tắt là “tuna kx”) đang trên đà bị diệt chủng. Cơ quan về Sinh thái Thế Giới gần đây dự đoán là nếu cứ theo đà đánh bắt như hiện nay, cuối cùng cá tuna lọại kỳ (vây) xanh sẽ biến mất khỏi Đại Tây dương vào năm 2012. Trên toàn cầu chủng lọai cá naỳ đang kỳ sinh sản giờ tụt xuống chỉ còn 5 phần trăm so vơí mức ở những năm thời kỳ 1940. Trong khỏan chừng 50 năm qua, số cá tuna trưởng thành ở vùng phía đông của Đại Tây dương và Địa Trung hải bị giảm đi 74 phần trăm. Tình trạng này còn tệ hại hơn nữa ở vùng tây Đại Tây dương nơi mà con số gỉảm đi đến 82.5 phần trăm. Còn trọng lượng của cá bắt được thì ít hơn bao giờ hết. Cân nặng trung bình của một con tuna bắt được ở Địa Trung hải gỉảm từ 275 pounds xuống còn 143 pounds. Mối lo ngại cũng là chung cho các loại cá tuna khác như: tuna kỳ vàng, tuna sọc và giống tuna sống ở vùng nước ấm tên là “albacore”. Tuy nhiên đáng lo ngại nhất là tuna kỳ xanh. Tại sao lại có tình trạng này xảy ra?
Có hai nguyên do: món sushi và món sashimi. Loài người đã biết thưởng thức cá tuna từ hồi cổ đại. Triết gia Hy Lạp Aristotle có nhắc đến cá tuna kỳ xanh trong quyển “Lịch Sử Loài Vật” của ông vào khỏan 350 trước Thiên Chúa giáng sinh. Lính của La Mã mang theo cá tuna xấy khô trong túi đựng lương thực của mình. Tuy vậy qua nhiều thế kỷ cá tuna không được tiêu thụ rông rải vì khi đem vào bờ từ biển khơi thì chúng đã bị sình thối rồi. Trước thế chiến Thứ Hai, cá tuna bị coi như là thứ “cá làm phân’ và bị vứt đi không tiếc, ngay cả ở Nhật. Sau cuôc chi1ên, tuna kỳ xanh được tiêu thụ rông rải nhờ nhờ phương pháp đông lạnh và ướp tươi nên thịt cá vẫn còn ngọt. Thịt cá tuna kỳ xanh được ưa chuộng khỏan 25 năm trước đây, khi món sushi lan tràn toàn thế giới vì đưọc mọi người ưa thích. Trên thực tế kỷ nghệ làm sushi và sashimi chiếm hết 80 phần trăm số bắt trên thế giới. Lối “nuôi cá trong lưới” khoản mười năm trước đây là suy giảm thêm số lượng cá tuna kỳ xanh. Nhân đây xin được nói thêm về cách “nuôi cá tuna trong lưới” và những hậu quả tiêu cực của nó.
Để đối phó vơí sự tụt giảm của cá tuna, vào những năm 1990 kỷ nghệ đánh cá nghỉ ra cách “nuôi cá trong lưới” để tăng số lượng. Cách này lại chỉ làm thêm tổn hại cho cá tuna. Những lưới nuôi này gồm những vùng lưới bao tròn nằm cố định ở những hảỉ cảng trong vùng Địa Trung hải, Mexico , Úc và ở Nhật. Trong khu lưới bao này cá tuna được cho ăn thật nhiều cá mòi và các loại cá tạp cho đến khi to béo để đem đi xả thịt. Vấn đề nguy hại ở đây là khi cá tuna bị bắt vào lưới ở ngoài biển khơi thì nhiều con cá ít tuổi cũng bị mắc lưới. Cũng như các con gìa tuổi hơn, cá trẻ bị làm thịt trong vòng sáu tháng không đủ thời gian để chúng được tăng trưởng để sinh cá con. Nhà hải sinh học người Pháp tên Jean-Marc Fromentin cho biếit là phương cách này cũng tương tợ như ta có trương mục mà cứ lấy ra hoài mà không chịu gỡi deposit vào! George Leonard, nhân viên của cơ quan Bảo Tồn Đại Dương gọi cách nuôi cá trong lưới này là “cách dưỡng ngư dở nhất trên hành tinh chúng ta đang ở.” Bây giờ xin được trình bày lý do tại sao món sushi lại đưa tuna xanh kỳ vào đường bị tuyệt chủng.
Loài cá mà có thịt ngon là một điều “bất hạnh”. Tuna kỳ xanh là loại cà ngừ siêu đẳng hơn càc laọi tuna tương cận thường được đóng hộp để ăn với bánh mì sandwich. Tuna kỳ xanh được gọi là “hổ biển” (sea tigers), con lớn có thể dài tơi 12 fêet và cân nặng có thể tới 1.500 pounds. Không giống những loài cá khác, nó là loại cá máu ấm và có thể giữ thân nhiệt của mình ở 80 độ F. Kết qủa là thịt nó ngọt, có màu đỏ và bụng đầy mở thơm (gọi là “toro”) mà dân ghiền ăn sushi thích nhất và thịnh hành nhất ở Nhật. Ngày nay một con tuna kỳ xanh ở Tokyo được định giá là 100 ngàn đô la. Coi như đây là món ăn mắc nhất thế giới! Chủ nhân của nhà hàng nổi tiếng Kihachi ở Tokyo là Izumi Nìitsu cho biết là nhà hành nào có thịt cá tuna ngon mới được gọi là nhà hàng thượng hạng. Giờ xin tìm hiểủ xem việc đánh bắt cá tuna kỳ xanh có định chỉ tiêu không?
Xin thưa là có nhưng chỉ tiêu này không được tôn trọng. Từ năm 1969, Uỷ Ban Bảo Tồn cá Tuna ở Đại Tây Dương gồm 48 nước (ICCAT) đã định ra số lượng được phép đánh bắt và thời gian đánh bắt cá trong mùa và theo dỏi số luợng bắt. Năm 98, Uỷ Ban đã cắt giảm số cho phép bắt xuống còn 22 ngàn tấn, trước kia là 28 ngàn 500 tấn. Tuy nhiên các khoa học gia trong Ủy ban kêu gọi gỉảm mức bắt xuống còn 15 ngàn tấn để tránh cho cá bị diệt chủng. Số người chỉ trích tố gíác là Ủy Ban hay làm ngơ lời cảnh báo của cá chuyên gia chỉ dựa vào những con số cung cấp bởi kỹ nghệ đánh cá. Ông paolo Guglielmi thuộc Quỹ Sinh Vật Quốc Tế nóí là Tổ chức này hoàn toàn bị chi phối bởi các công ty đánh cá thương mại và không chịu có hành động gì để ngăn chận thảm họa này. Những người châm biếm thường đưa lời khôi hài cho đây là “ Uỹ Ban Quốc Tế Đồng Lỏa với việc đánh bắt cá tuna’! Vấn đề đã trở nên tệ hại thêm do việc đánh cá tuna kx lậu.
Đây là mối lo ngại lớn nhất vì các chuyên gia cho biết rằng gần nữa số cá bị bbắt mỗi năm là phi pháp hay không theo đúmg chỉ tiêu. Sự việc này xãy ra vì cá tuna sống ngoài khơi ở xa các lảnh hải quốc tế và ngoài tầm kiểm soát. Nhiêu tàu đánh cá lậu ngang nhiên đánh bắt và bán cá ngay ngoài khơi không cần đem vào cảng để phải khai báo. Việc làm ăn phi pháp này thật là vô cùnhg béo bở. Bọn naỳ chỉ cần bắt cá tuna kx bán trong một tháng thì số thu bằng chúng bắt cả năm các loại cá khác! Uỷ Ban Kiểm Soát coi như chịu thua vì không có quyền dùng biện pháp mạnh với chúng. Bây giờ ta phải làm sao đây?
Theo các chuyên gia thì chỉ còn có biện pháp coi như là hữu hiệu nhất là cấm thẳng việc mua bán cá trên thị trường như đã tường áp dụng trước đây cho các loại cá thu, cá lưởi kiếm và các loại cá hiếm khác. Tháng Mười Một năm 09, vương quốc Monaco (một vương quốc nhỏ nằm trên bờ biển Địa Trung Hải , giáp giới với Pháp ở phiá Đông Nam. Thủ đô là Monaco-ville.) yêu cầu Liên Hiệp Quốc liệt kê tuna kx vào loại cá đang bị diệt chủng và sẽ bị ra lệnh cấm bắt. Yêu cầu này sẽ gặp phải sự phản kháng quyết liệt của Nhật và các xứ ở vùng Địa Trung Hải. Trong khi đó các nhà bảo vệ cá tuna kx kêu gọi các nhà hàng không bán các món ăn nấu chế bằng thịt tuna kx. Vaì nhà hàng thực hiện nhưng nhiêù nơi khác lại không. Dây chuyền của nhà hàng nổi tiếng Nobu làm một việc đáng ngợi khen là ghi vào tấm thực đơn là “cá tuna kx đang bị nguy cơ mất giống. Xin thực khách vui lòng yêu cầu món khác.” . Thật ta không biết số phận của cá tuna kx sẽ đi về đâu trên đà món sushi ngày càng trở nên được nhiều người ở nhiều quốc gia thèm thưởng thức như ngày hôm nay./.
Jan. 23’10
Gửi ý kiến của bạn