Kết Quả Bầu Cử Giữa Kỳ Sẽ Ảnh Hưởng Thế Nào Đến Chính Sách Về Súng Đạn?

 

Cuộc bầu cử giữa kỳ Hoa Kỳ diễn ra trong tình hình bạo lực súng đạn gia tăng: một năm đầy rẫy những vụ xả súng hàng loạt.

 

Và dù các cuộc bỏ phiếu chỉ ra rằng quyền phá thai và lạm phát là những vấn đề thúc đẩy hàng đầu đối với cử tri, quan điểm đối với súng đạn cũng đóng một vai trò quan trọng. Thật vậy, một cuộc khảo sát của Edison Research cho thấy cứ 10 cử tri thì có khoảng 1 người coi chính sách súng đạn là mối quan tâm hàng đầu.

 

Không có gì kinh ngạc khi vấn đề súng ống xuất hiện trong tâm trí của nhiều cử tri. Năm 2020 ghi nhận số lượng kỷ lục về số người chết do súng, và dữ liệu năm 2021 chỉ ra con số này gia tăng liên tục. Những bất bình đẳng trong bạo lực súng đạn cũng ngày càng tăng – năm 2020, tỷ lệ các vụ giết người bằng súng ở thanh niên gốc da đen cao hơn 20 lần so với ở thanh niên gốc da trắng. Cuộc bầu cử giữa kỳ năm nay (2022) cũng là cuộc bỏ phiếu toàn quốc đầu tiên kể từ sau các thảm kịch xả súng hàng loạt ở Uvalde, Texas; Buffalo, New York; và Highland Park, Illinois.

 

Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tổng thống mang đến cho cử tri cơ hội tác động đến chính sách súng đạn theo hai cách. Đầu tiên, nó cho cử tri cơ hội bầu chọn các viên chức địa phương, tiểu bang và quốc gia, những người sẽ có tiếng nói trong việc xem xét và thực hiện các chiến lược chống bạo lực súng đạn. Thứ hai, ở hai tiểu bang – Iowa và Oregon – người dân đã bỏ phiếu các dự luật về quyền sử dụng súng và chống bạo lực súng đạn. Đặc biệt, kết quả tổng hợp trong việc bỏ phiếu cho những dự luật này sẽ tiết lộ nhiều điều về tình hình chính sách súng đạn ở Hoa Kỳ.

 

Ở hai tiểu bang mà vấn đề súng ống ‘nằm chễm chệ’ trên các lá phiếu, cử tri đã biểu quyết cho các biện pháp khiến luật về súng của các bang đi ngược lại với nhau. Iowa đã thông qua một sửa đổi hiến pháp quy định quyền được mang vũ khí và đặt ra tiêu chuẩn rà soát tư pháp đối với các luật về súng. Trong khi đó, cử tri Oregon tán thành dự luật yêu cầu giấy phép mua súng và cấm các băng đạn có dung lượng lớn.

 

Khoảng 2/3 người dân Iowa đã bỏ phiếu để bổ sung quyền được mang vũ khí vào hiến pháp bang. Sửa đổi này bổ sung Iowa vào danh sách 44 tiểu bang có các điều khoản tương tự.

 

Sửa đổi của Iowa khác với sửa đổi ở hầu hết các tiểu bang khác ở chỗ nó cũng đặt ra một tiêu chuẩn soi xét kỹ lưỡng và chặt chẽ để đánh giá các luật hạn chế súng đạn. Dưới sự soi xét chặt chẽ, luật của tiểu bang sẽ chỉ được tòa án duy trì nếu nó được điều chỉnh trong phạm vi hẹp để thúc đẩy lợi ích của đất nước. Các chuyên gia nghiên cứu chưa tìm hiểu xem các điều khoản này ảnh hưởng như thế nào đến bạo lực súng đạn, nhưng sửa đổi này là một phần của xu hướng chung ở Iowa, hướng tới bãi bỏ các quy định về súng. Tiểu bang bắt đầu cho phép mang theo súng ngắn giấu kín mà không cần giấy phép, và bãi bỏ luật lâu đời yêu cầu phải xin giấy phép để mua súng ngắn. Cả hai thay đổi này đều được phát hiện là có liên quan đến sự gia tăng bạo lực súng đạn.

 

Trong khi đó, các cử tri Oregon đã chấp thuận hẹp một dự luật thực thi pháp luật địa phương. Để xin được giấy phép, người nộp đơn sẽ phải lấy dấu vân tay, vượt qua kiểm tra lý lịch và trải qua một khóa huấn luyện an toàn.

 

Các cuộc nghiên cứu tiếp tục chỉ ra rằng các luật yêu cầu phải có giấy phép mua súng góp phần nào giúp giảm bớt các vụ giết người, tự sát, các vụ xả súng hàng loạt và các hành động khác của tội phạm súng.

         

Bất chấp bằng chứng này, chỉ có chín tiểu bang khác cùng với Washington, D.C., có chính sách này. Và Oregon sẽ là tiểu bang đầu tiên áp dụng chính sách này, kể từ khi Maryland áp dụng vào năm 2013. Ngoài ra, Oregon cũng sẽ cấm các băng đạn có dung lượng lớn – những băng đạn chứa hơn 10 viên đạn và cho phép bắn lâu hơn trước khi phải nạp đạn lại. Việc cấm các loại băng đạn này có liên quan đến mong muốn giảm các vụ xả súng hàng loạt.

 

Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ là cuộc tổng tuyển cử đầu tiên kể từ khi Tối Cao Pháp Viện đặt ra tiêu chuẩn mới để đánh giá luật về súng theo Tu Chính Án Số Hai. Theo phán quyết trong vụ Bruen, được đưa ra vào tháng 6 năm 2022, các tòa án phải đánh giá xem luật về súng có phù hợp với “truyền thống lịch sử về quy định sử dụng súng” ở Hoa Kỳ hay không. Theo ý kiến tòa, các tòa cấp dưới đã không được cung cấp một khuôn khổ thích hợp để sử dụng cho quá trình đánh giá. Dù không mấy rõ ràng, nhưng tiêu chuẩn này sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện các chính sách mới của Iowa và Oregon.

 

Thực tế mà nói, việc sửa đổi hiến pháp của Iowa yêu cầu đánh giá luật về súng của tiểu bang theo tiêu chuẩn soi xét toàn diện đã tạo ra một bài toán đau đầu cho các thẩm phán tiểu bang. Họ có thể phải vật lộn với cả sự ‘soi xét toàn diện’ và kiểm tra ‘truyền thống lịch sử’ từ phán quyết trong vụ Bruen.

 

Yêu cầu phải có giấy phép mua súng không phải là hiếm thấy, nhưng gần như chắc chắn luật này sẽ bị thách thức ở Oregon hoặc ở một trong chín tiểu bang khác có chính sách tương tự. Để duy trì luật này, một tòa án sẽ cần thấy rằng nó phù hợp với lịch sử và truyền thống của đất nước về quy định sử dụng súng. Các nghiên cứu chặt chẽ về truyền thống lịch sử đã gây không ít khó khăn cho các tòa án.

 

Bất chấp những rối rắm mà TCPV gây ra, kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ cho thấy bạo lực súng đạn vẫn là một vấn đề quan trọng đối với cử tri và các viên chức được bầu.

         

Ở cấp tiểu bang và địa phương, các ứng cử viên trẻ điều hành các chiến dịch tập trung vào phòng chống bạo lực súng đã được bầu chọn. Quyền kiểm soát một số cơ quan lập pháp và hành pháp của bang đã chuyển từ đảng này sang đảng kia; và sẽ có hàng loạt các cuộc tranh cử khốc liệt để giành quyền kiểm soát Hạ Viện Hoa Kỳ.

         

Kết quả của các cuộc bầu cử cấp tiểu bang và địa phương sẽ ảnh hưởng đáng kể đến việc các chương trình và luật ngăn ngừa bạo lực súng đạn được xem xét và thực hiện trong những tháng tới như thế nào.

 

Việt Báo phỏng dịch theo bài viết “Guns on the ballot: How mixed midterm results will affect firearm policy” của Alex McCourt, Giảng sư khoa Quản lý và Chính sách Y tế, Trường Johns Hopkins, được đăng trên trang TheConversation.