Hôm nay,  

Lưỡng Đảng Hoa Kỳ

15/04/202411:11:00(Xem: 2734)
Tìm hiểu chính trị

VOTE

Vào thế kỷ 18, Đảng Dân Chủ Cộng Hòa (Democratic Republican Party) được gọi tắt là Cộng Hòa (Republican) hoạt động ở Hoa Kỳ do Thomas Jefferson và James Madison thành lập, nhằm chống lại chủ trương và chính sách của Đảng Liên Bang (Federalist Party) lãnh đạo bởi Luật Sư Alexander Hamilton hoạt động mạnh về kinh tế, xã hội, ngoại giao.
    Chủ trương của Đảng Dân Chủ Cộng Hòa là bãi bỏ chế độ nô lệ, đưa yêu sách đòi hỏi nhân quyền, dân quyền và ủng hộ quyền tự chủ của các tiểu bang, chống lại hệ thống ngân hàng quốc gia và những thế lực giàu có trong Đảng Liên Bang thời bấy giờ. Khởi thủy sinh hoạt của đảng còn lỏng lẻo, chưa đi vào nề nếp, nhưng tới năm 1800, Thomas Jefferson đắc cử và giữ được quyền lực tổng thống, từ đó Đảng Dân Chủ Cộng Hòa phát triển thành một hệ thống chính quy hoạt động trong các tiểu bang.
    Sau chiến tranh Hoa Kỳ và Anh Quốc vào năm 1812 thì Đảng Liên Bang tan rã. Tới thời Tổng Thống John Quincy Adams (1824) lại có quyết định bỏ chữ Cộng Hòa mà dùng chữ Dân Chủ trong danh xưng của Đảng Dân Chủ Cộng Hòa. Thời gian này bên cạnh hoạt động Dân Chủ còn có Đảng Tự Do (Whig Party của người Anh cũ), tuy ít người biết đến nhưng đảng chuyên về thương mại.
 
I. Đảng Dân Chủ (Democratic Party)
 
Năm 1840 Tổng Thống Tự Do William H Harrison nhậm chức, nhưng qua đời một năm sau. Đảng Whig cũng chấm dứt khi Phó Tổng Thống không đảng phái John Tyler (1941) lên thay. Tới năm 1844 Tổng Thống Dân Chủ James K Polk lại đắc cử và hoạt động song hành đối lập với Đảng Tự Do cho tới thời kỳ Nội Chiến (1861-1865) Đảng Dân Chủ bắt đầu tan rã vì chia rẽ trong việc phân bổ quyền lợi, và Đảng Dân Chủ thuộc về Thời Đại Nông Nghiệp (Agricultural Age) với chủ trương duy trì chế độ Nô Lệ.
    Ngay từ thời Tổng Thống Dân Chủ Franklin Pierce (1852) người Dân Chủ đã bất mãn với đảng mình khi đảng ủng hộ Hai Đạo Luật Fugitive Slave Law, đòi hỏi những phần tử nô lệ đã tẩu tán phải trở về chủ cũ, và Kansas – Nebraska Act, là thành lập thêm hai vùng Kansas và Nebraska, cho phép những cư dân nơi này có quyền quyết định qua đầu phiếu là nên duy trì hay bãi bỏ chế độ nô lệ.
    Hành động mỵ dân và chủ trương duy trì chế độ nô lệ ở các tiểu bang miền Nam của đảng đã khiến cho những người Dân Chủ chống lại chế độ nô lệ, phải ly khai bỏ đảng hợp cùng những người trong Đảng Tự Do mà thành lập Đảng Cộng Hoà (Republican Party). Vào năm 1860 Tổng Thống Cộng Hòa Luật Sư Abraham Lincoln đắc cử, nhưng lại qua đời đang khi tại chức và Phó Tổng Thống Dân Chủ Andrew Johson (1865) thay thế. Sau đó Đảng Cộng Hòa lại thịnh hành và cầm quyền qua bốn đời tổng thống với nhiệm kỳ bốn năm.
 
II. Đảng Cộng Hòa (Republican Party)
 
Theo hành trình lịch sử chính trị, Đảng Dân Chủ Cộng Hòa hoạt động từ năm 1800, nhưng Đảng Dân Chủ chính thức sinh hoạt độc lập vào năm 1828, thời Tổng Thống Andrew Jackson. Hai mươi sáu năm sau Đảng Cộng Hoà mới xuất hiện vào năm 1854, hoạt động giúp cho Abraham Lincoln đắc cử tổng thống vào năm 1960, và khai sinh Thời Đại Công Nghiệp (Industrial Age) với chủ trương khai sáng chế độ Tư Bản (Capitalism).
    Vì trung thành với chủ trương ban đầu của đảng mẹ là Dân Chủ Cộng Hòa, cho nên Đảng Cộng Hoà tự xưng là Đảng Kỳ Cựu (Grand Old Party, G.O.P.) Dù sinh sau đẻ muộn nhưng Đảng Cộng Hoà tính đến nay đã đắc cử 19 tổng thống, Đang khi Đảng Dân Chủ chỉ có 16 vị.
    Nhìn chung Đảng Dân Chủ Cộng Hòa ngay tự thủa ban đầu đã không song sinh, không ruột thịt, không cá biệt mà chỉ là một tâp hợp, một thực thể, một con người mang ý tưởng như người một nhà. Bởi thế theo dòng thời gian hoạt động đã nảy sinh biến chứng, dị biệt, bất đồng vì các thành viên tuy sống trong một tổ chức, nhưng không cùng quan điểm, không cùng chính kiến, không cùng đối thoại.
    Người ta đã xử dụng hình thức đối thoại thành đối thọi với nhau trong những lần bầu cử tổng thống. Hậu quả đi đến là gia đình chính trị này phải ly dị, phải chia tay, phải chia gia tài làm Hai Đảng Dân Chủ và Cộng Hòa, mỗi bên nhận lấy một phần và trở thành Lưỡng Đảng, đường ai nấy đi, việc ai nấy làm, và ai muốn phò đảng nào thì theo.
    Nói tóm lại Đảng Cộng Hoà (Republican Party) có huy hiệu (Logo) Con Voi và Ba Ngôi Sao (Elephan and 3 Stars) trước đây có nơi dùng huy hiệu là Chim Đại Bàng (Eagle) với biệt danh là Đảng Kỳ Cựu (Grand Old Party, G.O.P.) – Đảng Dân Chủ (Democratic Party) ngày trước có huy hiệu Gà Trống (Rooster) nhưng nay là Con Lừa (Donkey). Tuy nhiên chúng ta chưa bao giờ thấy Đảng Dân Chủ công bố huy hiệu Con Lừa, nhưng lại dùng biểu tượng Con Lừa một cách công khai.
    Ngoài ra Hoa Kỳ còn có những Đảng Độc Lập (Independent Party), Đảng Tự Do (Libertarian Party), Đảng Xanh (Green Party), Đảng Xã Hội (Socialist Party), v.v… Nhưng hai đảng lớn Dân Chủ và Cộng Hòa thường có đủ lực tranh cử và thay phiên nhau ngôi vị tổng thống để cầm quyền.
 
IIIKhác Biệt Cộng Hoà và Dân Chủ
 
Hai đảng có những nền tảng tổ chức và lãnh đạo khác biệt như sau:
 
1. Đảng Cộng Hoà gồm có những thành phần bảo thủ (Conservative) – Đảng Dân Chủ là đất dụng võ cho những người có chủ trương phóng khoáng về mặt xã hội (Liberal).
 
2. Đảng Cộng Hoà quan tâm đến con người – Đảng Dân Chủ phục vụ cho xã hội.
 
3. Đảng Cộng Hoà chú trọng sự sống con người, dù trong thời kỳ thai nhi nên đã chủ trương cấm phá thai, phò sinh (Pro-Life) – Đảng Dân Chủ không khuyến khích phá thai hay giết người, mà chỉ đề ra quan niệm là tự do chọn lựa tùy thuộc vào quyền quyết định của mỗi cá nhân (Pro-Choice), ai muốn giữ hay phá là thuộc quyền quyết định của người ấy, với ý thức và trách nhiệm của riêng họ.
 
4. Về đồng tính luyến ái thì Đảng Cộng Hoà chống triệt để – Đảng Dân Chủ thì tùy theo sở thích và quyết định của mỗi cá nhân để giúp cho họ có quyền tự do chọn lựa.
    Những vấn đề trên đã được tranh cãi hằng trăm năm qua, chớ không phải là câu chuyện thời sự, nhưng nhìn chung quan điểm này của Đảng Cộng Hoà phù hợp với giáo luật của nhiều tôn giáo, gần gũi với phong tục của người Việt Nam, thân quen với văn hóa của nhiều quốc gia Châu Á. Mặt khác nếu chúng ta xét về tình người và mọi người đều là con Thiên Chúa thì ai cũng như ai, không nên loại bỏ người mắc bệnh đồng tính luyến ái nào, bạn nghĩ sao?
 
5. Đảng Cộng Hoà muốn có một chính phủ trung ương gọn nhẹ, thay vì thành lập ra cơ quan chính quyền kồng kềnh để lo cho dân, và ủng hộ việc thành lập những tổ chức bất vụ lợi (Non-Profit) với hy vọng những tổ chức ấy sẽ giúp cho người nghèo có hiệu quả hơn là cơ quan công quyền – Đảng Dân Chủ lại có chủ trương thành lập những cơ quan chính phủ lớn mạnh để đủ sức điều hành quản trị và chăm sóc tất cả các lãnh vực đời sống nhân dân Hoa Kỳ.
 
6. Đảng Cộng Hoà chủ trương thị trường súng đạn tự do, phò súng và ai muốn mua sắm vũ khí đạn dược cũng được, ngoại trừ thành phần tội phạm. Hội Súng Đạn NRA (National Rifle Association) gồm có những thành viên thuộc Đảng Cộng Hoà nhiều thế lực và giàu có, tài phiệt – Đảng Dân Chủ muốn hạn chế và kiểm soát việc lưu hành, xử dụng súng đạn trong cộng đồng xã hội.
    Nhưng tới ngày nay, cho dù Tổng Thống Dân Chủ Barack Obama đã tận tình tranh luận cũng như đưa dẫn ra nhiều bằng chứng, nhưng luật kiểm soát súng đạn vẫn không được Quốc Hội Cộng Hòa thông qua.
 
7. Đảng Cộng Hoà muốn dành ngân sách tối đa cho quốc phòng, như chương trình xây rào dậu biên giới Hoa Kỳ và Mễ Tây Cơ của Tổng Thống Donald Trump – Đảng Dân Chủ lại muốn dùng tiền ấy cho những mục đích an sinh xã hội.
 
8. Đảng Cộng Hoà thiên về giải pháp quân sự trong xung đột quốc tế – Đảng Dân Chủ lại chủ trương giải quyết xung đột bằng đường lối ngoại giao trước khi phải xử dụng quân đội.
 
9. Đảng Cộng Hoà chống chương trình y tế công cộng và ủng hộ sự lựa chọn cá nhân Pro-Choice, dựa vào chế độ bảo hiểm y tế tư của các hãng xưởng, công ty xí nghiệp – Đảng Dân Chủ lại cho rằng bảo hiểm y tế không phải là một đặc ân (Privilege) mà là một thứ quyền phải được bảo đảm (Right) cho nên chính phủ phải quan tâm.
    Lưỡng đảng khi ra tranh cử tổng thống đều hứa hẹn không biết bao lần, nhưng thực tế là sau khi đắc cử, từ xưa nay vẫn có hàng triệu người Mỹ không có bảo hiểm y tế sức khỏe.
    Ví dụ: Hai Ứng Viên Tổng Thống kỳ trước, Cộng Hòa John McCain hứa rằng nếu ông đắc cử thì mỗi công dân sẽ nhận lãnh 2,500 Mỹ Kim. Và mỗi gia đình được 5,000 Mỹ Kim trích ra từ nguồn tiền mà ông gọi là Tax Credits để tự mua bảo hiểm ở các công ty tư nhân. Đang khi Dân Chủ Barrack Obama lại phát biểu, những ai đã có bảo hiểm dưới bất cứ dạng thức nào thì giữ nguyên trạng.
    Còn những người chưa có bảo hiểm sẽ được chính phủ Liên Bang lo liệu. Bên nào nói thì chúng ta nghe cũng đều hấp dẫn, nhưng chưa biết Tổng Thống có thực hiện được không, vì đó chỉ là lời hứa của các ứng viên khi ra tranh cử xưa nay.
 
10. Về giáo dục Đảng Cộng Hoà chủ trương tư nhân hoá, không ủng hộ hệ thống trường công lập, và đã từng lên án hệ thống này cũng như tổ chức công đoàn (Union) của ngành giáo chức. Thậm chí trước đây nhiều người Cộng Hoà đã chống đối sự hình thành Bộ Giáo Dục Hoa Kỳ (The United States Department of Education) khi bộ nầy thành lập vào năm 1979.
   Đang khi Đảng Dân Chủ Pro-Choice về vấn đề phá thai và đồng tính luyến ái, thì Đảng Cộng Hoà lại Pro-Choice về vấn đề giáo dục, với chủ trương cấp tín phiếu (Vouchers) cho sinh viên để có thể tự chọn theo học bất cứ trường tư nào, mà người ấy muốn.
 
11. Đảng Cộng Hoà có truyền thống giảm thuế cho người giầu cũng như mọi người nhằm khuyến khích dân chúng mạnh dạn chi tiêu, mua sắm và cho rằng sự tiêu dùng của người dân sẽ thúc đẩy kinh tế phát triển tốt hơn là sự chi tiêu của chính phủ.
    Đảng Dân Chủ thì làm ngược lại, tin tưởng rằng chính phủ phải đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu sự nghèo đói và bất công xã hội. Để có thể làm chuyện nầy, họ chủ trương tăng thuế những người giầu có.
    Theo đúng chủ trương của đảng mình, ví dụ: Tổng Thống Cộng Hoà Donald Trump cũng thực hiện chính sách của Tổng Thống Bush, chủ trương giảm thuế cho tất cả mọi người, kể cả người giàu.
    Kỳ trước Tổng Thống Dân Chủ Barack Obama tuyên bố không tăng thuế cho bất cứ người nào có thu nhập hàng năm 250,000 Mỹ Kim trở xuống, và tăng thuế những ai có thu nhập trên số ấy vì cần đánh thuế vào người giàu có, những triệu phú hay tỷ phú.
    Song song với sự giảm thuế, Cộng Hoà chống sự tăng lương cho công nhân, viên chức vì như thế sẽ ảnh hưởng đến việc làm ăn của các ngành nghề. Nếu đòi tăng lương, chủ nhân của những ngành nầy sẽ sa thải công nhân, giảm các dịch vụ cung cấp, ảnh hưởng xấu đến sinh hoạt kinh tế.
     Chính sách của Dân Chủ thì ngược lại, thay vì giảm thuế và giữ mức lương cố định, đảng chủ trương tăng lương để giúp đỡ giới lao động nghèo, và khi giới này có thu nhập khá, nhờ tăng lương thì cũng sẵn sàng mua sắm để thúc đẩy kinh tế.
 
12. Phần lớn người Cộng Hoà tin rằng sinh hoạt của con người không ảnh hưởng lớn đến bầu khí quyển và trái đất. Nhưng nếu có hiện tượng gọi là toàn cầu bị nóng lên (Global Warming) thì đó là chuyện tự nhiên không phải do con người làm ra. Cộng Hòa cho rằng, nếu áp đặt những điều luật khắt khe để bảo vệ môi trường thì sẽ ảnh hưởng xấu đến sinh hoạt kinh tế.
    Ngược lại Đảng Dân Chủ tin rằng ngoài thiên nhiên, chính sự sinh hoạt bừa bãi của con người đã làm cho trái đất nóng dần, bầu khí quyển trở nên ô nhiểm, tạo môi trường cho virus phát sinh. Công trình nghiên cứu của cựu Phó Tổng Thống Dân Chủ Al Gore đã chứng minh điều này và đoạt giải Nobel.
     Vì thế quan điểm môi sinh của phía Cộng Hoà cũng dần dà thay đổi trước những công trình nghiên cứu khoa học và sức ép của quốc tế. Ví dụ, vào năm 2008 Chính phủ Bush đã chấp nhận và giảm lượng khí thải nhà kính trước sự thay đổi khí hậu của quả địa cầu.
    Nhưng Tổng Thống Cộng Hòa Donald Trump lại rút tên khỏi Hiệp Định Paris (2015) với chính sách “Nước Mỹ Trước Tiên: America First” vì gây tổn hại cho Hoa Kỳ và không giúp các quốc gia gây ô nhiễm làm giàu.
 
13. Đảng Dân Chủ mang tiếng là thủ phạm của các chương trình trợ cấp xã hội. Nhưng vào năm 1996, dưới thời Tổng Thống Bill Clinton (1993-2001) đã thực hiện việc Cải Tổ Trợ Cấp (Welfare Reform) đòi hỏi những người nhận trợ cấp phải có việc làm bán thời gian.
    Chương trình cải tổ này của Dân Chủ cũng được Đảng Cộng Hoà ủng hộ mạnh mẽ.
 
14. Đảng Cộng Hoà chủ trương một nền kinh tế gọi là Laissez-Faire Economics, chính sách kinh tế để mặc cho tư nhân vận hành, chính phủ không nên đóng một vai trò uốn nắn nào cả. Đảng Dân Chủ thì ngược lại với chủ trương chính phủ phải để mắt vào tất cả mọi sinh hoạt của quốc gia, kể cả kinh tế.
    Nhưng vụ khủng hoảng kinh tế đã làm Tổng Thống Cộng Hòa George W. Bush (2000) phải tạm quên truyền thống Cộng Hoà mà hành động như người Dân Chủ can thiệp mạnh mẽ vào kinh tế, kêu gọi Quốc Hội chuẩn thuận ngân sách 700 tỷ để cứu nguy các hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán sụp đổ.
     Tổng Thống Bush đã bị đa số các dân biểu và thượng nghị sĩ Cộng Hoà chống đối và kết án ông là người đầu hàng Dân Chủ. Nhờ sự ủng hộ đông đủ của phía Dân Chủ nên dự luật can thiệp vào kinh tế mới được thông qua.
 
15. Từ khi thành lập Đảng Cộng Hoà đi tiên phong trong cuộc giải phóng chế độ nô lệ, nên đã thu hút đa số người da đen. Nhưng hiện nay người ta cho rằng Cộng Hoà là Đảng của người da trắng, của những người có thế lực giàu có, cho nên đảng không còn nhiều người da đen ủng hộ.
    Đảng Dân Chủ lập trường lúc đầu cũng chao đảo, khi thì ủng hộ chủ trương giải phóng nô nệ, khi thì lại muốn duy trì hai đạo luật “phò nô” Fugitive Slave Law và Kansas-Nebraska Act. Nhưng tới nay lại được coi là đảng của những người thiểu số, được đa số người da đen và các nhóm dân thiểu số ủng hộ.
    Theo tài liệu Thư Viện, thì đa số người Việt Nam thế hệ già thường bầu cho Cộng Hoà, ngược lại thế hệ trẻ có khuynh hướng ủng hộ Dân Chủ, và các sắc dân Á Đông: Nhật, Tàu, Ấn Độ, Đại Hàn cũng phần lớn bầu cho Dân Chủ.
 
16. Dư luận đồn rằng về khả năng quốc phòng thì Cộng Hoà có ưu thế hơn Dân Chủ, nhưng Đảng Dân Chủ lại điều hành về kinh tế tốt hơn Cộng Hoà. Nhìn lại lịch sử, những cuộc khủng hoảng kinh tế đều rơi vào thời Tổng Thống Cộng Hoà.
    Cuộc Đại Khủng Hoảng I (Great Depression) vào năm1929 dưới thời Tổng Thống Cộng Hoà Herbert Clark Hoover, từ thị trường chứng khoán Phố Wall, khủng hoảng lan rộng ra tất cả các lĩnh vực khác, và trở thành cuộc khủng hoảng toàn diện kinh tế, chính trị, xã hội khiến cho hàng triệu người thất nghiệp, hàng triệu người bị mất nhà cửa, hàng triệu người chết đói không có của ăn trong khi hãng sản xuất thực phẩm thừa thãi phải đổ xuống biển.
    Mọi thứ chỉ thay đổi khi Tổng Thống Dân Chủ Franklin Delano Roosevelt đắc cử vào năm 1932, can thiệp và khởi động chương trình trợ cấp thất nghiệp cho người dân, ổn định thị trường bằng cách hạn chế sản xuất vì cung nhiều hơn cầu, khuyến khích phát triển chương trình an sinh xã hội.
    Thực là chuyện có một không hai trong lịch sử chính trị, Dân Chủ đã cải tổ các hoạt động của cơ quan chính quyền, chấn hưng được nền kinh tế từ thời đó tới nay. Dân Chủ cũng đạt một kỳ công là thiết lập được chương trình Phúc Lợi Xã Hội (Welfare and Social Security) giúp đỡ người nghèo, giải quyết vấn đề bất công xã hội mà cho tới nay nhiều người vẫn còn được hưởng.
    Suy trầm kinh tế (Economic Recession) toàn cầu 2007-2008 là Cuộc Đại Khủng Hoảng II lại xảy ra dưới thời Tổng Thống Cộng Hòa George W. Bush (2001-2009), tình hình cũng tương tợ thời Thế Chiến II. Bên cạnh chiến sự khó khăn tại Iraq và A Phú Hãn, tình trạng kinh tế Hoa Kỳ cũng trên bờ vực thẳm, đổ vỡ hàng loạt hệ thống ngân hàng, đói tín dụng, sụt giá chứng khoán và mất giá tiền tệ quy mô lớn khiến cho hãng xưởng xí nghiệp phải đóng cửa, đa số người dân thiệt hại.
    Cuộc khủng hoảng từ Hoa Kỳ lan rộng ra khắp nơi trên thế giới, dẫn tới đổ vỡ tài chính, suy thoái kinh tế, suy giảm tốc độ tăng trưởng của nhiều nước trên thế giới.
    Tổng Thống Dân Chủ Barack Obama (2009-2017) trong nhiệm kỳ đầu với sáng kiến kích thích nền kinh tế dẫn đến việc ban hành Đạo Luật Phục Hồi và Tái Đầu Tư (2009), Đạo Luật Giảm Thuế và Tạo Việc Làm (2010) để có thể đối phó với suy thoái trong giai đoạn 2007-2009 của Cộng Hòa.
    Tiếp đến Dân Chủ ban hành các Đạo Luật Chăm Sóc và Bảo Vệ Bệnh Nhân Hợp Túi Tiền, Bảo Vệ Người Tiêu Dùng, và bãi bỏ Đạo Luật Don’t Ask, Don’t Tell Repeal Act (2010).
 
17. ObamaCare là đạo luật cải tổ y tế “The Patient Protection and Affordable Care Act: Đạo luật bảo vệ bệnh nhân và chăm sóc giá cả phải chăng” được Quốc Hội Lưỡng Đảng ký thành Luật vào ngày 23 tháng 3 năm 2010 với mục đích:
   - Giúp nhiều cho người nghèo có khả năng hưởng tiêu chuẩn chăm sóc sức khỏe.
   - Cung cấp nhiều quyền lợi hơn về chăm sóc sức khỏe.
   - Thành lập Health Insurance Marketplace, nơi người dân có thể mua Bảo Hiểm Liên Bang với sự trợ cấp của chính phủ.
 
18. Sự bùng phát nạn dịch Ebola Virus ở Châu Phi, thì ngày 16 tháng 9 năm 2014 Tổng Thống Dân Chủ cảnh báo về dịch bệnh không chỉ đe dọa đến an ninh khu vực, mà còn là mối đe dọa tiềm ẩn đối với an ninh thế giới. Vì nếu các nước sụp đổ, kinh tế nổ bùng thì toàn dân hoảng loạn và ảnh hưởng trầm trọng tới Hoa Kỳ.
    Hoa Kỳ đã cấp tốc gởi 3000 quân nhân phòng chống Ebola Virus đến vùng Tây Phi, và kêu gọi cả thế giới hành động nhanh chóng để cứu giúp cho hàng trăm ngàn người bị lây nhiễm. Hoa Kỳ sẵn sàng đóng vai trò trọng yếu trong việc đối phó với dịch bệnh đang lây lan rất nhanh, với tỷ lệ tử vong rất cao.
    Hoa Kỳ đã thiết lập một trung tâm chỉ huy ở Monrovia thủ đô Liberia, một trong ba quốc gia bị Ebola Virus hoành hành. Hoa Kỳ đã lập một cầu không vận để vận chuyển thiết bị và nhân viên y tế một cách nhanh chóng đến Châu Phi. Hoa Kỳ đã xây dựng những trung tâm điều trị mới, những bệnh viện dã chiến, và lập một trung tâm huấn luyện đào tạo y khoa mỗi tuần 500 nhân viên cho các nước bị nạn dịch.
    Theo thống kê của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), Ebola Virus vừa lây lan đã khiến cho hơn 2.400 người thiệt mạng, trong tổng số gần 5,000 ca nhiễm. Theo dự báo thì có tới 20,000 người bị lây nhiễm trong một thời gian rất ngắn, nhưng nhờ sự can thiệp nhiệt tâm nhiệt tình của Hoa Kỳ đã kịp thời chận đứng cơn đại dịch và giải cứu nhân loại.
 
19. Theo BBC: Vào năm 2019 Bộ Y tế và Nhân Sự Vụ dưới quyền Tổng Thống Cộng Hòa Donald Trump đã tiến hành một cuộc diễn tập đại dịch Bệnh truyền nhiễm Đỏ, trong đó Hoa Kỳ giả định là có một đại dịch cúm xuất phát từ Trung Quốc và lây lan ra khắp thế giới.
    Nhưng Đại Khủng Hoảng III vẫn tái diễn tại Hoa Kỳ, bao gồm khủng hoảng y tế, khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng tài chánh khi chỉ số thị trường chứng khoán suy thoái do tác động của đại dịch Corona Virus trên toàn thế giới, toàn bộ các quốc gia, toàn thể nhân loại.
    Corona Virus chủ yếu truyền bệnh ở động vật, nhưng đã tiến hóa và lây nhiễm sang người, như đã thấy ở SARS, MERS và 4 loại coronavirus khác được tìm thấy ở người gây ra các triệu chứng nhẹ về hô hấp như cảm lạnh thông thường. Cả 6 loại đều có thể lây từ người sang người.
    Năm 2002, với nguồn gốc từ cầy hương từ các chợ động vật sống, một đợt bùng phát SARS bắt đầu ở đại lục Trung Quốc và lan đến tận Canada và Hoa Kỳ, khiến hơn 700 người tử vong trên toàn thế giới. Trường hợp cuối cùng xảy ra vào năm 2004. Vào thời điểm đó, Trung Quốc bị WHO chỉ trích vì cách xử lý dịch bệnh.
    Mười năm sau khi xuất hiện SARS, Corona Virus liên quan đến Lạc Đà một bướu, MERS, khiến 750 người tử vong ở 27 quốc gia.
    Trước khi bùng phát dịch Corona Virus 2019–2020, một nghiên cứu tiến hành trong tự nhiên công bố năm 2015 đã cảnh báo nguy cơ tiềm tàng tái phát dịch SARS-CoV, dựa trên các chủng Virus tồn tại trong quần thể dơi ở Trung Quốc.
    Dựa trên nguyên lý kỹ thuật di truyền ngược mã gen SARS-CoV, một nhóm nghiên cứu tên là Ralph Baric đã tạo ra và miêu tả tính chất của coronavirus SHC014, một loại Virus Chimera có Protein gai (Protein S, Spike Protein) lấy từ chủng SARS-CoV đã thích nghi với chuột.
    Việc xử dụng kháng thể và Vaccine đơn dòng đều thất bại trong việc vô hiệu hóa và phòng ngừa nhiễm CoV có Protein gai trên bề mặt nêu trên. Nhiều trường hợp viêm phổi không rõ nguyên nhân tập trung ở chợ bán động vật và cá của thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc từ cuối tháng 12 năm 2019.
    Trong khu chợ này có khoảng ngàn quầy bán gà, mèo, gà lôi, dơi, marmota, rắn độc, hươu đốm, các bộ phận của thỏ và nhiều loài động vật hoang dã khác, do đó đã dẫn đến sự nghi ngờ rằng nguyên nhân gây bệnh có thể là một loại Corona Virus mới được bắt nguồn từ động vật. Trái lại những tin tức Corona Virus khác đều không có chứng cớ đích xác.
    Việc dịch bệnh ở Vũ Hán có nguồn gốc liên quan đến một thị trường lớn chuyên bán hải sản và động vật để tiêu thụ đã dẫn đến khả năng bệnh bắt nguồn từ động vật. Điều này dẫn đến nỗi lo ngại rằng dịch bệnh sẽ tương tự như sự bùng phát SARS trước đó, thậm chí một mối lo ngại trầm trọng hơn trước bởi một lượng lớn người dân dự kiến sẽ đi du lịch vào dịp Tết Nguyên Đán này khiến cho dịch bệnh dễ dàng lây lan nhanh chóng ở nhiều nơi trên thế giới, bắt đầu từ ngày 25 tháng 1 năm 2020.
    Khi Covid-19 mới bùng phát, Tổng Thống Cộng Hòa Donald Trump đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng của bệnh dịch và cho rằng đến tháng 4, dịch bệnh sẽ “biến mất diệu kỳ.” Tuy nhiên, cuối tháng ba Mỹ trở thành vùng dịch bệnh lớn nhất toàn cầu và hiện cũng là vùng dịch bệnh chết chóc nhất thế giới với hơn 760.000 ca nhiễm và hơn 40.000 người chết.
 
20. Sau cuộc chiến thắng trong Nội Chiến Hoa Kỳ (America Civil War) Đảng Cộng Hòa và Tổng Thống Abraham Lincoln khai sáng Thời Đại Công Nghiệp (Industrial Age) với chế độ Tư Bản (Capitalism) nhằm chống lại Thời Đại Nông Nghiệp (Agricultural Age) và chế độ Nô Lệ do Đảng Dân Chù và Tổng Thống Liên Minh Miền Nam Jefferson Davis lãnh đạo.
    Sau ngày chiến thắng, Đảng Cộng Hòa đã xây dựng thời đại công nghiệp và chủ nghĩa tư bản thành công, tạo ra một Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ trở thành quốc gia giầu đẹp, và cường quốc nguyên tử bậc nhất thế giới và nhân loại ngày nay.
    Vượt qua thời gian 164 năm xây dựng thời đại công nghiệp của Đảng Cộng Hòa và chủ nghĩa tư bản tại Hoa Kỳ tiến đến một quốc gia hùng cường, thịnh vượng và dân giàu nước mạnh… thì ngày nay làn sóng văn minh lần thứ ba lại đang trùm phủ lên nhiều lãnh vực trong đời sống Tư Bản của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.
    Nguyên nhân là từ năm 1953 sau Chiến Tranh Thế Giới Hoa Kỳ đã nghiên cứu và phát minh ra máy điện toán (computer) và liên thị tín liệu (Internet) để giúp cho dân nước này khai trương ra Thời Đại mới được mệnh danh là Tín Nghiệp (Information age) nhằm thay thế thời đại công nghiệp lỗi thời vì con người đạt đến siêu tốc, siêu âm, siêu sóng, siêu sáng (super speed, super sound, super waves, super light) nhằm mang đến ơn ích thiết thực cho toàn dân, chống phân biệt và kỳ thị chủng tộc, cải hóa đời sống con người và xã hội.
    Tiếp đến là các cấu trúc tổ chức chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại giao, giáo dục, xã hội… mang chiều hướng lưỡng hệ hay đa nguyên. Tức là con người được mang tính bình đẳng, bình nhiệm, bình quyền… và để thiết lập ra một thể chế chính trị mới, chớ không còn tư bản bóc lột… được gọi là Tân Dân Chủ (New Democracy) nhằm giúp cho toàn dân thực hiện chủ trương và tư cách làm người hơn, toàn vẹn hơn, hạnh phúc hơn, đúng nghĩa Con Người hơn trong mục tiêu chống bất công xã hội.
    Do đó mà Hoa Kỳ đang có sự tranh chấp thời đại Công Nghiệp và Tín Nghiệp của Lưỡng Đảng: Cộng Hòa và Dân Chủ như hiện nay. Và ứng cử viên tỷ phú Donald Trump đang đại diện cho Đảng Cộng Hòa lãnh đạo Công Nghiệp và Tư Bản nhằm mục đích duy trì hay kéo dài thời gian cho nhóm người hưởng thêm đặc quyền đặc lợi thì càng tốt, trước khi Hoa Kỳ bước sang Thời Đại Tín Nghiệp, và bởi thế mà ông Trump ngồi trên luật pháp.
   Cái mới sẽ nới cái cũ,
 
IV. Kết Luận
 
Đang khi thế giới thì trong tình trạng mâu thuẫn và đối nghịch gia tăng giữa các cường quốc, giữa chủ nghĩa dân túy và toàn cầu… khiến cho nạn dịch bùng phát, truyền thông dối trá (Fake News) đang được cổ vũ và có tổ chức bài bản… Tất cả đang tạo cho Trung Quốc một cơ hội thuận lợi để chi phối tiến trình toàn cầu hóa, xâm lược giống như Cô Vi nhằm thực hiện chính sách mượn đất đã có từ thời Hán Vũ Đế.

 

– Phạm Văn Bản

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Thuế quan — thứ từng vắng bóng trên mặt báo suốt nhiều thập niên — nay trở lại trung tâm chính sách kinh tế Hoa Kỳ, trong lúc Tối Cao Pháp Viện đang xét tính hợp hiến của các mức thuế toàn cầu do Tổng thống Donald Trump ban hành. Bài viết dưới đây, theo phân tích của Kent Jones, giáo sư kinh tế danh dự Đại học Babson, đăng trên The Conversation ngày 11 tháng 12 năm 2025, nhằm giải thích cặn kẽ thuế quan là gì, ai thực sự gánh chịu, và vì sao vấn đề này đang tác động trực tiếp đến túi tiền và tương lai kinh tế nước Mỹ. Thuế quan, nói gọn, là thuế đánh lên hàng hóa nhập cảng. Khi một công ty Hoa Kỳ nhập hàng từ nước ngoài, Cơ quan Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ sẽ gửi hóa đơn thuế; doanh nghiệp phải nộp đủ thì hàng mới được thông quan. Trên giấy tờ, người trả thuế là nhà nhập cảng. Nhưng trên thực tế, phần lớn chi phí ấy được chuyển thẳng sang người tiêu dùng qua giá bán cao hơn — từ thực phẩm, xe cộ cho đến quà tặng cuối năm.
Vào những ngày cuối tháng Tám của năm 2025, tôi cùng hai đồng nghiệp đã quyết định từ bỏ chức vụ tại Cơ Quan Kiểm Soát và Phòng Bệnh (CDC). Chúng tôi ra đi vì không thể tiếp tục im lặng khi chứng kiến tính liêm chính khoa học ngày một xói mòn, còn cơ sở hạ tầng y tế công cộng của quốc gia cứ dần rệu rã dưới sự lãnh đạo của Robert F. Kennedy Jr., Bộ trưởng Bộ Y tế và Nhân sinh (HHS). Khi đó, chúng tôi đã khẩn thiết kêu gọi Quốc Hội, các tổ chức chuyên ngành và các bên liên quan trong lĩnh vực y tế công cộng hãy can thiệp trước khi xảy ra những thiệt hại không thể cứu vãn. Tôi rời đi với niềm tin mọi thứ rồi sẽ được chấn chỉnh.
Khi nhìn bản đồ thế giới và duyệt xét lịch sử hình thành, chúng ta nhận thấy có rất nhiều điểm tương đồng giữa Canada và Úc Đại Lợi.
Người Việt miền Nam từng trải qua một bài học cay đắng: sau 1975, những lời nói về “thống nhất” và “hàn gắn” không bao giờ đi cùng sự nhìn nhận. Không một lời chính thức nào nhắc đến các trại cải tạo, những cuộc tước đoạt, hay những đời sống bị đảo lộn dưới tay những người nhân danh chiến thắng. Không có sự thật, hòa giải chỉ là chiếc khẩu hiệu rỗng. Câu chuyện nước Mỹ hôm nay, khi chính quyền muốn làm mờ các chứng tích về chế độ nô lệ, cho thấy một điều quen thuộc: không quốc gia nào trưởng thành bằng cách giấu đi phần tối. Sự thật không tự biến mất chỉ vì người ta muốn quên.
Hai mươi năm trước, Thống đốc Jeb Bush ký đạo luật “stand your ground” (đứng vững tại chỗ), được giới ủng hộ xem là một biện pháp chống tội phạm dựa trên “lý lẽ thường tình”. Lời hứa khi ấy: bảo vệ người dân tuân thủ pháp luật khi họ dùng vũ lực để tự vệ. Sau vụ George Zimmerman được tha trong cái chết của Trayvon Martin, đồng bảo trợ dự luật, dân biểu Dennis Baxley, vẫn bảo rằng “trao quyền” cho người dân sẽ giúp chặn bạo lực.
“Di sản, còn có thể mang hình thức phi vật thể của lối nghĩ, lối sống, lối hành động, mà con người miền Nam khi xưa đã được trau dồi, hun đúc qua tinh thần của thể chế, của một nền dân chủ hiến định. Chính con người, chính cộng đồng xã hội mới là trung tâm và cũng là cội nguồn lẫn mục đích của mọi bản hiến pháp.” – Hải Sa, “Ngót 60 năm từ một khế ước nhân quyền dang dở,” trang 56 Cùng với tin tạp chí Luật Khoa vừa được đề cử giải thưởng Tự Do Báo Chí năm 2025 của Tổ chức Phóng viên Không Biên giới, ban chủ trương trong một thư tới độc giả vào cuối tháng 10 đồng thời thông báo việc phát hành ấn bản đặc biệt với chủ đề “70 Năm Việt Nam Cộng Hòa – Chân Dung & Di Sản” gồm 86 trang, với 14 bài vẽ lại hành trình từ ra đời tới bị bức tử của nền dân chủ duy nhất của Việt Nam và di sản của thể chế yểu mệnh này để lại. Bài này nhằm điểm qua nội dung của ấn bản đặc biệt này, và sẽ chú trọng vào một bài đã gợi nơi người viết một suy tư sâu sắc.
Một nhóm sử gia, thủ thư và tình nguyện viên đang gấp rút chạy đua với thời gian – và với chính quyền Trump – để giữ lại những mảnh ký ức của nước Mỹ.Từ hình ảnh người nô lệ bị đánh đập, các trại giam người Mỹ gốc Nhật trong Thế Chiến II, đến những bảng chỉ dẫn về biến đổi khí hậu ở công viên quốc gia, tất cả đều có thể sớm biến mất khỏi tầm mắt công chúng. Trong vài tháng gần đây, hơn một ngàn sáu trăm người – giáo sư, sinh viên, nhà khoa học, thủ thư – đã âm thầm chụp lại từng góc trưng bày, từng bảng giải thích, để lập ra một kho lưu trữ riêng tư. Họ gọi đó là “bản ghi của công dân” – một bộ sưu tập độc lập nhằm bảo tồn những gì đang tồn tại, trước khi bị xoá bỏ bởi lệnh mới của chính quyền.
Hai trăm mười một năm trước, mùa hè năm 1814, quân Anh kéo vào Washington. Trước khi phóng hỏa Bạch Ốc, họ ngồi xuống dùng bữa tại bàn tiệc đã dọn sẵn cho Tổng thống James Madison. Khi bữa ăn kết thúc, lính Anh đốt màn, đốt giường, và tòa nhà bốc cháy suốt đêm. Sáng hôm sau, cơn mưa lớn chỉ còn rửa trôi phần tro tàn của nơi từng là biểu tượng cho nền cộng hòa non trẻ. Tuần này, phần Cánh Đông của Bạch Ốc bị phá sập. Không phải bởi ngoại bang, mà bởi chính quyền tại vị. Và lần này, không ai được báo trước. Người Mỹ chỉ biết chuyện qua những bức ảnh máy xúc cày nát nền nhà, cùng lời xác nhận ngắn ngủi từ các viên chức trong chính phủ.
Hai trăm năm rưỡi sau ngày dựng cờ độc lập, nước Mỹ vẫn chưa thoát khỏi chiếc bóng của bạo lực. Mỗi khi một viên đạn nổ, người ta lại nói: “Đây không phải là nước Mỹ.” Nhưng chính câu nói ấy lại là cách người Mỹ tránh nhìn thẳng vào chính mình. Bài viết của giáo sư Maurizio Valsania (Đại học Torino), đăng trên The Conversation ngày 12 tháng 9, 2025, nhắc lại lịch sử mà nhiều người muốn quên: từ nhựa đường và lông gà đến súng ngắn buổi bình minh — một mạch dài nối liền hai thế kỷ, nơi tự do và bạo lực chảy cùng dòng máu.
Một cuộc thăm dò dư luận của AP-NORC thực hiện vào tháng 9 & 10 cho thấy hầu hết dân Mỹ coi việc chính phủ đóng cửa hiện tại là một vấn đề nghiêm trọng và đổ lỗi cho cả hai Đảng Cộng Hòa, Đảng Dân Chủ và cả Tổng Thống Trump với những tỷ lệ gần như ngang nhau. Cuộc thăm dò cũng cho thấy người Mỹ lo lắng về kinh tế, lạm phát và bảo đảm việc làm. Họ đang giảm những chi tiêu không thiết yếu như quần áo và nhiên liệu. Đa số cho rằng nền kinh tế yếu kém. Chi phí thực phẩm, nhà ở và chăm sóc sức khỏe được coi là những nguồn chính gây khó khăn tài chính.


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.