Facebook post của anh Tùng Nguyễn
Sáng Chủ Nhật, lướt mạng xã hội, lời viết trên trang facebook của anh Tùng Nguyễn khiến tôi suy nghĩ. Đăng đoạn youtube với bài phát biểu của thủ tướng Canada Justin Trudeau về việc Trump áp thuế 25% lên đất nước của mình, anh Nguyễn Đức Tùng viết: “I love Canada and I support Trudeau.” (Tôi yêu đất nước Canada và tôi ủng hộ Trudeau.”)
Câu này thật ra chả có gì khác lạ nếu không nói đây là chuyện đương nhiên, ai không yêu đất nước mình đang sống, ai không muốn hỗ trợ tổng thống của mình, hay “phe mình”. Vậy mà, cái điều hiển nhiên ấy, cái điều mà lẽ ra tôi không cần phải suy nghĩ gì mà cũng như Anh được nói câu “tôi yêu đất nước tôi và tôi ủng hộ tổng thống của tôi” bây giờ bỗng dưng trở thành chuyện… không thể.
Kể từ khi quay trở lại Bạch Ốc vào ngày 20 tháng 1 năm 2025, Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng ký hàng loạt sắc lệnh hành pháp với những tác động sâu rộng đến xã hội Mỹ. Đối với những người ủng hộ, đây là một nỗ lực "đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại," loại bỏ những chính sách "thức tỉnh" (woke) mà họ cho là phá hoại nước Mỹ. Nhưng đối với những người đấu tranh cho nhân quyền và phát triển xã hội, các chính sách này không đơn thuần là những biện pháp cải cách mà còn là một cuộc tấn công toàn diện vào nhiều lĩnh vực quan trọng như giáo dục, kinh tế, quyền công dân, và hệ thống luật pháp.
Vậy bản chất thực sự của những sắc lệnh này là gì? Chúng có thực sự mang lại lợi ích cho nước Mỹ hay chỉ phục vụ mục đích chính trị? Và quan trọng hơn, những sắc lệnh này đang định hình nước Mỹ theo hướng nào – một quốc gia mạnh mẽ và đoàn kết hay một xã hội ngày càng chia rẽ đầy bất ổn?
Hủy Bỏ DEI: Chống “Woke” Hay Xóa Bỏ Bình Đẳng?
Vào ngày 29 tháng 1 năm 2025, một vụ va chạm giữa máy bay thương mại của American Airlines và trực thăng quân sự Black Hawk gần Sân bay Quốc gia Ronald Reagan ở Washington D.C. đã gây ra thiệt mạng cho 67 người. Trong cuộc họp báo sau tai nạn, Tổng thống Trump đã nhanh chóng đổ lỗi cho các chính sách Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI) tại Cục Hàng không Liên bang (FAA). Ông nói rằng những điều lệ này đã hạ thấp tiêu chuẩn tuyển dụng dẫn đến tai nạn. Những điều tra ban đầu cho thấy những cáo buộc này của tổng thống hoàn toàn thiếu cơ sở.
Vào một ngày khác, Ông Jeremy Wood, một công chức liên bang bỗng dưng nhận được thông báo bị tạm đình chỉ công tác chỉ vì tham gia vào các dự án vận động Đa Dạng dưới thời chính quyền trước. Hành động này được coi là mang tính chất trả đũa và chưa từng có tiền lệ, gây lo ngại sâu sắc trong giới nhân viên liên bang và các tổ chức công đoàn. Nhiều người cho rằng việc loại bỏ các chương trình DEI làm suy yếu tính phi chính trị của dịch vụ công và ảnh hưởng đến hoạt động liên tục của các cơ quan chính phủ.
Thật ra, ngay trong những ngày đầu nhiệm kỳ, Tổng Thống Trump đã ra tay triệt hạ loại bỏ các chương trình Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI) trong các cơ quan liên bang. Ngoài ra, sắc lệnh của Trump còn yêu cầu nhân viên liên bang báo cáo những đồng nghiệp tiếp tục thúc đẩy các sáng kiến DEI, đồng thời đe dọa áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với những ai không tuân thủ.
Đối với những người theo đường lối bảo thủ, DEI là một hình thức "ưu tiên không công bằng" dành cho một số nhóm thiểu số. Nhưng thực tế, việc xóa bỏ DEI hay không chỉ đơn thuần là loại bỏ một chính sách đa dạng mà còn là một thông điệp chính trị rõ ràng: Chính quyền Trump không công nhận nhu cầu bình đẳng sắc tộc và giới tính trong xã hội Mỹ, và loại bỏ các luật lệ bảo vệ người thiểu số tránh kỳ thị.
Hệ quả của hành động này có thể không được nhìn thấy rõ ràng ngay lập tức, nhưng sẽ trở nên nghiêm trọng về lâu về dài. Chẳng hạn theo lệnh này, các dữ liệu về sức khỏe của cộng đồng LGBTQ+, đặc biệt là những thông tin quan trọng về HIV, đã bị loại bỏ khỏi các trang web liên bang. Điều này không chỉ là một sự "xóa bỏ" về mặt chính sách, mà còn là một cách vô hình làm suy yếu những nhóm yếu thế nhất trong xã hội.
Một số hệ quả đáng chú ý khác như Bộ Giáo dục Mỹ đã thực hiện các biện pháp cụ thể để tuân thủ chỉ thị của Trump bằng cách cho một số nhân viên nghỉ việc vì tham gia vào các chương trình đào tạo về đa dạng. Theo thông tin từ Politico, các nhân viên này nhận được thông báo rằng họ bị đặt vào tình trạng nghỉ phép có lương và phúc lợi đầy đủ, và quyết định này không mang tính chất kỷ luật. Tuy nhiên, việc này đã gây ra lo ngại trong cộng đồng nhân viên liên bang về tương lai của các chương trình DEI và tác động của sắc lệnh đối với môi trường làm việc trong các cơ quan chính phủ.
Ngoài ra, một số cơ quan liên bang đã đưa ra một số biện pháp nhằm tuân thủ sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Donald Trump, trong đó cấm các chương trình liên quan đến Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI) trong môi trường làm việc liên bang bằng cách loại bỏ hoặc tạm dừng các chương trình liên quan đến lịch sử và văn hóa. Chẳng hạn, Không quân Mỹ ban đầu đã gỡ bỏ các video đào tạo về Phi công Tuskegee và Nữ phi công Dịch vụ Không quân (WASP), nhưng sau đó đã khôi phục lại sau khi gặp phản ứng dữ dội từ công chúng. Một số cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã tạm dừng các hoạt động kỷ niệm Ngày Martin Luther King Jr., Tháng Lịch sử Đen, Tháng Tự hào LGBTQ+, Tháng Tự Hào Châu Á Thái Bình Dương, và các sự kiện tương tự.
Cắt Đứt Quyền Lợi Người Chuyển Giới: Chính Sách hay Trả Đũa?
Ngay trong bài phát biểu nhậm chức, Trump đã tuyên bố: “Chính sách chính thức của chính phủ Mỹ từ nay về sau là chỉ có hai giới tính, nam và nữ." Nói như thế tổng thống Trump đã phủ nhận sự tồn tại của cộng đồng người đồng tính, người chuyển giới và tước mọi quyền lợi pháp lý của họ. Trump yêu cầu định nghĩa giới tính dựa trên sinh học, đồng thời cấm các phương pháp điều trị y tế xác nhận giới tính cho trẻ vị thành niên. Thậm chí, Trump còn ra lệnh chuyển tất cả phụ nữ chuyển giới trong các nhà tù liên bang về giam giữ chung với nam giới.
Những quyết định này có thực sự xuất phát từ mong muốn cải thiện xã hội hay chỉ là một chiêu bài chính trị? Trong khi Trump và những người ủng hộ nói rằng họ "bảo vệ trẻ em" và chống lại "tư tưởng chuyển giới," thì thực tế, sắc lệnh này không có lợi ích xã hội nào ngoài việc tước đoạt quyền lợi của một nhóm yếu thế.
Cấm trẻ vị thành niên tiếp cận điều trị y tế không làm giảm số lượng người chuyển giới – mà chỉ làm tăng tỷ lệ trầm cảm, tự tử và bạo lực. Trong khi đó, việc buộc phụ nữ chuyển giới vào nhà tù nam không phải là một chính sách an ninh, mà là một hình thức trừng phạt ác độc nhắm vào sự an toàn và tính mạng của họ.
Các nhà hoạt động nhân quyền đã cảnh báo rằng chính sách này có thể vi phạm Hiến pháp Hoa Kỳ, và thực tế đã có một thẩm phán liên bang tạm thời ngăn chặn sắc lệnh này tại Massachusetts. Nhưng điều đó không có nghĩa là cuộc chiến pháp lý sẽ dễ dàng.
Thuế Quan: Bảo Vệ Kinh Tế Hay Làm Hại Người Dân?
Trump tuyên bố rằng việc áp đặt thuế quan 25% lên hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, cũng như 10% đối với hàng Trung Quốc, sẽ giúp bảo vệ nền kinh tế Mỹ. Nhưng thực tế, ai sẽ là người chịu thiệt? Các tập đoàn lớn có thể chuyển chi phí sang người tiêu dùng, nhưng đối với những gia đình lao động Mỹ, giá cả tăng cao sẽ là một gánh nặng trực tiếp.
Nhìn lại lịch sử, liệu chủ nghĩa bảo hộ này có thực sự hiệu quả? Khi Trump áp thuế vào năm 2018-2019, các nhà sản xuất Mỹ phải đối mặt với chi phí gia tăng, trong khi nông dân chịu tổn thất nặng nề do các nước trả đũa bằng cách ngừng nhập khẩu hàng Mỹ. Lần này, điều tương tự có thể xảy ra, nhưng với hậu quả nghiêm trọng hơn vì nền kinh tế Mỹ hiện tại đang phải đối mặt với áp lực lạm phát.
Có thể Trump đang chơi một ván bài chính trị: đánh vào tâm lý cử tri bảo thủ, những người tin rằng việc bảo vệ ngành công nghiệp trong nước bằng thuế quan là cách tốt nhất để đối phó với toàn cầu hóa. Nhưng thực tế, chính sách này chỉ khiến người tiêu dùng Mỹ phải trả giá cao hơn cho các sản phẩm thiết yếu. Trong dài hạn, điều này có thể làm chậm sự phát triển kinh tế và khiến Mỹ mất lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng thuế quan của Trump không khác gì một hình thức "đánh thuế lên chính người dân Mỹ." Một gia đình trung bình có thể phải trả thêm hơn $2.600 USD mỗi năm cho các mặt hàng thiết yếu. Và khi Canada và Mexico đáp trả bằng thuế quan của họ, điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu của Mỹ, đặc biệt là trong ngành nông nghiệp.
Nhiều chính sách thuế quan trước đây đã dẫn đến việc gia tăng chi phí sản xuất và làm suy yếu chuỗi cung ứng, và làm gia tăng nguy cơ chiến tranh thương mại với các đối tác quốc tế, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế dài hạn của Mỹ.
Thủ Tướng Trudeau của Canada trong bài phát biểu hôm nay đã tuyên bố rằng Canada sẽ: “Đáp trả bằng thuế 25% đối với 155 tỷ đô la hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Điều này bao gồm việc áp thuế ngay lập tức lên 30 tỷ đô la hàng hóa kể từ thứ Ba, và tiếp theo là 125 tỷ đô la hàng hóa khác trong vòng 21 ngày, để cho phép các công ty Canada tìm nguồn cung cấp thay thế. Biện pháp đáp trả của chúng tôi sẽ rộng rãi và bao gồm các mặt hàng hàng ngày như bia Mỹ, rượu vang và rượu bourbon, trái cây và nước ép trái cây (bao gồm nước cam), cũng như rau củ, nước hoa, quần áo và giày dép, và cũng sẽ áp dụng cho các sản phẩm tiêu dùng lớn như thiết bị gia dụng, đồ nội thất và dụng cụ thể thao, cũng như các nguyên vật liệu như gỗ xẻ và nhựa, cùng với nhiều mặt hàng khác…”
Tấn Công Giáo Dục: Xây Dựng Tri Thức Hay Kiểm Soát Tư Duy?
Hệ thống giáo dục Mỹ cũng đang chịu tác động nặng nề từ những sắc lệnh hành pháp của Trump. Việc cắt giảm quỹ tài trợ cho các chương trình giáo dục về chủng tộc, giới tính và LGBTQ+ không chỉ là một thay đổi về ngân sách, mà còn là một chiến lược kiểm soát tư duy ở mức độ sâu hơn.
Trump không chỉ muốn thay đổi cách giáo dục vận hành, mà ông muốn định hình lại tư duy của thế hệ tương lai theo một khuôn mẫu bảo thủ. Cấm giảng dạy về bản dạng giới tính, cấm học sinh chuyển giới tham gia thể thao theo giới tính của họ, và áp đặt hệ thống giới tính sinh học lên toàn bộ hệ thống giáo dục – tất cả những điều này không làm tăng chất lượng giáo dục, mà chỉ khiến học sinh trở nên ít hiểu biết hơn về thế giới xung quanh.
Tự do học thuật và tư duy phản biện là những yếu tố cốt lõi giúp nước Mỹ dẫn đầu thế giới trong nghiên cứu và đổi mới. Nhưng với những chính sách này, liệu Mỹ có đang đi ngược lại với chính những giá trị lâu nay đã giúp quốc gia này ở vị trí một cường quốc đứng đầu về giáo dục?
Trump Đang Lãnh Đạo Hay Đang Chia Rẽ Nước Mỹ?
Một điều rất rõ ràng: Các sắc lệnh của Trump không đơn thuần là những chính sách hành pháp mà là những tuyên bố chính trị thô bạo. Nếu nhìn tổng thể, có thể thấy rằng các sắc lệnh này là một chiến dịch có hệ thống nhằm tái định hình xã hội Mỹ theo một hướng bảo thủ cực đoan. Những chính sách này không hướng đến việc xây dựng một nền kinh tế mạnh hơn, một hệ thống giáo dục tốt hơn hay một xã hội công bằng hơn – mà đơn thuần là những công cụ chính trị nhằm củng cố quyền lực và làm hài lòng một nhóm cử tri bảo thủ cốt lõi.
Những ai ủng hộ Trump có thể coi đây là một nỗ lực "khôi phục trật tự" trong xã hội Mỹ. Nhưng đối với những ai tin vào quyền tự do, bình đẳng và tư duy mở, đây là một bước lùi nghiêm trọng.
Liệu nước Mỹ có thể chống lại làn sóng chính trị cực đoan này, hay sẽ chấp nhận một tương lai bị kiểm soát bởi những tư tưởng bảo thủ hà khắc? Câu trả lời sẽ không chỉ phụ thuộc vào các cuộc tranh luận chính trị, các cuộc biểu tình trong 4 năm tới, mà còn nằm trong lá phiếu của người dân vào năm 2028.
Cựu Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt từng nói: “Lòng yêu nước có nghĩa là đứng về phía đất nước. Nó không có nghĩa là đứng về phía tổng thống hay bất kỳ viên chức chính quyền nào khác, ngoại trừ theo đúng mức độ mà bản thân ông ta đứng về phía đất nước. Việc ủng hộ ông ta trong chừng mực ông ta phục vụ đất nước một cách hiệu quả là lòng yêu nước. Việc không phản đối ông ta theo mức mà do sự kém hiệu quả hoặc lý do khác, ông ta không hoàn thành nhiệm vụ phục vụ đất nước là không yêu nước. Trong cả hai trường hợp, nếu không nói lên sự thật, cho dù về tổng thống hay bất kỳ ai khác, là không yêu nước."*
Và vì vậy khai bút ngày đầu năm, tuy tôi chỉ ước muốn được viết như Anh: “Tôi yêu đất nước tôi và tôi ủng hộ tổng thống của tôi.” Nhưng tôi không thể.
Nina HB Lê
* Patriotism means to stand by the country. It does not mean to stand by the president or any other public official, save exactly to the degree in which he himself stands by the country. It is patriotic to support him insofar as he efficiently serves the country. It is unpatriotic not to oppose him to the exact extent that by inefficiency or otherwise he fails in his duty to stand by the country. In either event, it is unpatriotic not to tell the truth, whether about the president or anyone else.
Gửi ý kiến của bạn
