Mọi sinh họat của đời sống hàng ngày, ít hay nhiều, có liên quan đến vấn đề mê tín dị đoan. Mê tín dị đoan được định nghĩa là “sự tin tưởng những chuyện kỳ quặc, khó hiểu.” Người Việt Nam, tương tự như tất cả các dân tộc khác trên thế giới từ văn minh đến bán khai, cũng mê tín dị đoan. Các kinh, kệ hay các lời giảng của các tôn giáo lớn đều có nói về sự dị đoan. Nhiều sự mê tín dị đoan thuần túy ngớ ngẩn, gần như điên khùng nhưng vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến đời sống chúng ta.
Khởi đầu, nhiều mê tín dị đoan được ghi lại từ một hay nhiều sự kiện quan trọng đã ra xẩy tại một thời điểm nào đó căn cứ trên các lời giải thích rất thích đáng. Dần dà, qua thời gian, sự giải thích đứng đắn bị diễn dịch sai lệch, làm cho sự kiện đó mất đi ý nghĩa (trung thực;) thành ra được hiểu là dị doan. Cũng có nhiều chuyện dị đoan rất vô lý, nhảm, vô căn cứ ngay từ buổi đầu nhưng vẫn có người tin.
Nếu tất cả các mê tín dị đoan đều tin là đúng thì phải nói là thật khổ cho số kiếp con người: bất cứ lúc nào, ở nhà hay ra đường, lúc nào cũng có thể gặp chuyện gở, xúi quẩy…
Có cả trăm ngàn cách để người mê tín dị đoan nhìn thấy cái gọi là “ddiềm hoặc điều gở” hoặc “ddiềm tốt” chung quanh họ.
Nhiều điềm xấu (hoặc điềm tốt) của dị đoan mà người ta tin là có ảnh hưởng đến các chuyện sẽ xẩy ra trong tương lai liên hệ đến người, súc vật sống chung quang chúng ta: đàn bà có mang (bầu), chó, mèo, chim, rắn, … Ngày Tết gặp bà bầu, chó “tru,” lê trôn trước cửa nhà người bịnh, nhìn thấy mèo đen khi ra khỏi nhà, chim lạ bay vào nhà, cú kêu quạ kêu, gà gáy giữa trưa…
Rất nhiều dị đoan ảnh hưởng đến sự khởi hành của một chuyến đi xa, sự bắt đầu của một chương trình, dự án quan trọng. Chẳng hạn ra khỏi ngõ (để đi thi, xin việc) đã gặp gái; xuất quân để đánh trận mà gió thổi gẫy cờ… Dự án quan trọng phải bị hủy bỏ, ngày khởi đầu được trì hõan lại…
Cách nhau qua một khỏang không gian rộng lớn, vậy mà văn hóa Trung Hoa, Việt Nam và dân da đỏ ở Hoa kỳ có dị đoan giống nhau trong việc cầu mưa, chống hạn hán cho ngành nông nghiệp. Vua Tầu và vua Việt lập đàn giữa trời để cầu mưa; và dân da đỏ có tục lệ nhẩy cầu mưa (Rain dance!) Nếu may mà mưa có xẩy ra thì cũng hòan tòan ngẫu nhiên chứ có trời đất nào mà trả lời những lời cầu đảo, những màn nhẩy múa điên lọan này (")
Giấc mơ cũng đã được bàn cãi nhiều. Chuyện nằm mơ thấy “Sinh (đẻ con) thì là điềm dữ (") mà thấy tử (người chết, đám ma) là chuyện lành (!)” (“Sinh dữ tử lành!”). Có lẽ vì đám ma thường có “Quan tài;” và quan tài được chú giải một cách ngây ngô: Quan là quan chức, công danh; Tài là tiền tài, tiền bạc may mắn thành ra nằm mơ có “Tử” là điềm tốt…
Nhiều dị đoan liên quan đến sự sợ hãi chết chóc: kỵ cắt móng tay cho người thân (chồng, vợ, con cái) đang ngủ vì sợ đây là điềm gở; Người đang ngủ sẽ chết. Sự sợ hãi này bắt nguồn từ tục lệ cắt móng tay cho người chết vì sợ người chết với móng tay dài sẽ biến thành ma quỷ, không siêu thóat được – cũng lại là một dị đoan! Chó tru, cú quạ kêu, chim lạ bay lạc vào nhà là điềm báo sắp có người chết… Ai rồi cũng đến luc phải chết ! Đâu cần phải chờ đến lúc có quạ kêu!
Đổ mắm đổ muối cũng bị coi là điềm gở trong cả 2 văn hóa Đông và Tây. Thời cổ, muối rất đắt cho nên đánh đổ muối là chuyện dễ hiểu, phải tránh không nên làm. Có người lại cho là Judas (người tông đồ tứ 13 của chúa Kitô – cũng là người phản bội chúa Kitô) làm đổ muối trên bàn trong bữa tiệc cuối cùng giữa chúa Kitô và các tông đồ của Ngài (“The Last Supper”).
Người đàn bà thường bị cấm không cho lên tầu buôn cũng như tầu chiến vì sẽ làm biển cả nổi giận gây sóng bão. Nhưng ngược lại, một người đàn bà khỏa thân đứng trên tầu lại làm yên sóng bão (") Không lẽ lúc có sóng bão nổi lên, thủy thủ đòan sẽ đề nghị một nữ thủy thủ thơ mộng thóat y chăm phần chăm ra đứng giữa boong tầu cho song bão hạ xuống (") Thật vô lý ! Tuy vậy , các tầu buồm vượt đại duơng thuở xưa vẫn có tạc các tương hình phụ nữ khỏa thân bằng gỗ ở mũi tầu là vậy. Phụ nữ có mang (bầu) bị kỳ thị, bị ngăn cấm trong nhiều hòan cảnh là một dị đoan hòan tòan bất nhân, vô nghĩa và vô căn cứ. Cấm, ngăn cản phụ nữ có mang tham dự các buổi lễ long trọng, các dịp cúng bái vì người ta cho rằng sự hiện diện của họ sẽ gây sự bất hạnh cho những người chung quanh; nhất là các dịp đầu năm, xông nhà đạp đất, bà bầu có thể gây xúi quẩy cho gia chủ suốt cả năm sau đó (")…
Vỡ kiếng soi mặt (gương) là một điềm quở được công nhận một cách rộng rãi qua văn hóa của nhiều quốc gia từ Đông sang Tây. Lúc con người chưa phát minh ra gương soi (gương thủy tinh mỏng có tráng thủy ngân ở mặt sau), người ta thường soi để thấy dung nhan của mình bằng cách nhìn xuống các mặt hồ phẳng lặng. Người cổ La mã tin là nhìn vào bóng của mình trên mặt hồ lặng yên còn thấy cả linh hồn của mình nữa. Tất cả mọi nguyên do làm giao động mặt hồ, chẳng hạn như có cục đá rớt xuống hồ, sẽ làm cho linh hồn mình bị giao động theo. Đó là chuyện không tốt. Sự việc “vỡ kính” soi mặt có lẽ bắt nguồn từ chuyện mặt hồ bị giao động này"
Có lẽ tục lệ cưới hỏi có nhiều các vấn đề dị đoan can dự vào nhất. Rất khó mà theo đúng các truyền thống, hủ tục một cách chặt chẽ, để khỏi bị làng xóm dị nghị, chê bai. Mãi cho đến đầu thế kỷ 20, mới có chuyện cô dâu đi mua áo cưới về để mặc cho ngày cưới. Thuở trước, cô dâu thường chỉ lấy một bộ quần áo có sẵn, ưng ý nhất của mình để mặc cho ngày cưới là xong việc. Cô dâu tự may lấy áo cưới cho mình là một điều gở. Thực ra, chỉ có nhà thật giầu có hoặc hòang tộc mới có của để thuê người may áo cưới cho cô dâu. Ngay chiếc áo cưới cũng không được cô dâu thử tòan bộ trước ngày cưới, mà phải tách ra nhiều phần rời nhau để mặc thử. Tòan bộ (complete) áo cưới chỉ được nối lại với nhau bởi những đường chỉ cuối cùng vào giây phút trước lễ cưới (!)
Tục lệ dùng phù dâu trong đám cuới cũng từ dẫn từ vấn đề dị đoan. Đám cưới dùng nhiều cô phù dâu cũng mặc y phục thật đẹp đứng chung quanh cô dâu để làm cho ma quỷ không nhận ra cô dâu là ai mà ganh tị, hãm hại (!)
Dị đoan về số 13 đã được đề cập quá nhiều. Cho đến lúc này 80% các cao ốc trên thế giới không có tầng thứ 13. Máy bay dân sự chuyên chở hành khách không có hàng ghế số 13. Bịnh viện và khách sạn không có phòng 13. Người Ý đại lợi (Italian) còn đi xa hơn, họ hòan tòan lọai bỏ số 13 trong các cuộc sổ số (lottery). Số 13 đã liên quan đến nhiều bất hạnh cận đại như phi thuyền Apollo 13, là phi thuyền không gian thứ 3 của Hoa Kỳ phóng lên không gian với dự định đáp và thám hiểm mặt trăng, bị tê liệt sau 2 ngày bay trên không gian vì hệ thống dưỡng khí (oxygen) và điện bi trục trặc. Chương trình thám hiểm mặt trăng phải bị hủy bỏ; Jack The Ripper, Charles Manson, Jeffrey Dahmer và Theodore Bundy những tên sát nhân hàng lọat (serial killers) ghê rợn nhất của lịch sử thế giới đều có tên với 13 mẫu tự (!)
Trong thời buổi văn minh của thế kỷ 21 hôm nay, mọi người chúng ta tin, vô tình hay cố ý, tin vào một điều đị đoan nào đó. Ngày 07/07/07 vừa qua có con số kỷ lục các đám cưới. Trung quốc sẽ khai mạc thế vận hội sắp đến tại Bắc kinh vào ngày 08/08/08 (!) và sự lưa chọn các ngày này không phải là sự ngẫu nhiên, khoa học!
Bás sĩ B.F. Skinner, một chuyên gia về tâm lý học chứng minh rằng không riêng gì con người, thú vật cũng dị đoan! Bác sĩ Skinner chứng minh lập luận này bằng cách nhốt một con thú (bất kỳ lọai thú nào) vào một cái chuồng. Cứ mỗi 5 phút một lần, thức ăn sẽ được đưa vào chuồng cho con thú bằng một dụng cụ tự động. Gỉa thử rằng con thú đó tình cờ (ngẫu nhiên) lấy thức ăn lên bằng tay (hay chân) phải; thì con thú sẽ tiếp tục lấy thứ ăn bằng tay phải vì nó sợ rằng nếu nó đổi tay thì thức ăn sẽ không đến nữa! Nó không hiểu là lấy bằng tay nào đi nữa thì thức ăn vẫn được đưa vào ! Những người mê tín dị đoan có thể học bài học thật đơn gỉan này từ Bác sĩ Skinner.
Con người luôn luôn cảm thấy yếu đuối, không có khả năng sửa đổi vận mệnh của mình. Dị đoan phát triển mạnh vào những giai đọan bấp bênh đầy bất trắc của cuộc sống. Một khi con người cảm thấy yếu đuối, bất lực thì họ tự trấn an mình bằng cách trao vận mệnh vào vòng tay của một quyền lực cao siêu. Mê tín dị đoan có cơ hội phát triển trong những lúc yếu đuối bất lực này. Một số khoa học gia cho rằng nguời sống theo quy tắc đạo lý, ăn hiền ở lành mà tôn giáo đã dậy; họ ít phải đương đầu với sự hỗn lọan và ưu phiền. Nói một cách khác đức tin tôn gíao đem lại cho con người sức mạnh “tâm linh” để đối phó với những hòan cảnh khó khăn của cuộc sống. Dị đoan, là một thói quen xấu, hòan tòan khác với đức tin tôn gíao. Bởi vì dị đoan thường có kèm theo các hủ tục, các tiêu cực xã hội. Nhiều hạnh phúc gia đình bị đổ vỡ chỉ vì dị đoan điểm gở điềm lành.
Ngày nay, kỹ thuật, khoa học, nhất là kỹ thuật tin học (Information technology) tiến triển quá nhanh. Không có không gian, hành tinh xa, núi cao nào mà không có ngưới thám hiểm. Trong các vấn đề quan trọng của cuộc sống: những phiền muộn, lo âu của hiện tại và bất hạnh tương lai sắp xẩy ra thì chúng ta lại chưa có phương cách để hiểu mà vượt qua. Như vậy mê tín dị đoan sẽ mãi mãi trường tựu, mãi mãi là một phần đời sống của con người.
Send comment
