Hôm nay,  

Lưu Hiểu Ba Và Văn Hoá Đối Thoại

11/10/201000:00:00(Xem: 6377)

Lưu Hiểu Ba và văn hoá đối thoại

Ngân Giang
Nếu như năm 2009, Uỷ Ban Giải Nobel Hoà Bình trao tặng giải Nobel cho ông Obama vì những gì ông có thể làm được và để khuyến khích ông sau khi dọn vào Bạch Ốc có những chính sách đem lại hoà bình cho nhân loại thì năm nay Uỷ Ban quay trở về truyền thống, trao giải cho người đã có quá trình đấu tranh cho hoà bình và nhân quyền. Con người xuất sắc và may mắn đó là ông Lưu Hiểu Ba.
Lưu Hiểu Ba người gốc Trường Xuân, thủ phủ tỉnh Cát Lâm của Trung Quốc, năm nay 55 tuổi và hiện đang bị chính quyền Trung Quốc giam giữ tội “kích động lật đổ chính quyền.” Ông bị kết án 11 năm tù năm 2009 vì tham gia Hiến Chương 08, một bản tuyên ngôn với 350 chữ ký của các trí thức trong xã hội Trung Quốc kêu gọi tự do ngôn luận, đa đảng. Chính quyền Trung Quốc không lạ lẫm gì ông vì năm 1989 ông đã tham dự cuộc biểu tình đòi dân chủ ở quảng trường Thiên An Môn của sinh viên. Sau nhiều lần bị đưa đi lao động cải tạo và quản thúc tại gia, ông vẫn tiếp tục viết các bài bình luận phê bình hệ thống chính trị trong nước, phần lớn phải gửi ra nước ngoài để xuất bản. Những việc ông làm đã được Tổ Chức Nhà Báo Không Biên Giới vinh danh năm 2007 và ông còn được vinh dự bầu làm chủ tịch Văn Bút Độc Lập Trung Quốc, một phân nhánh của Văn Bút Quốc Tế.
Đánh gia cao sự nghiệp đấu tranh bất bạo động cho nhân quyền và tự do của hơn 1 tỉ dân Trung Quốc, giải Nobel năm nay được trao cho ông phản ánh đúng tinh thần của giải thưởng cao quý có lịch sử hơn 100 năm này. Tên ông từ nay được cả thế giới biết đến, ngoại trừ quê hương ông. Cả một lục địa rộng lớn với hơn 1 tỉ dân, ngoài một số ít quan tâm đến cuộc vân động dân chủ ở Trung Hoa và những ai biết cách vượt bức tường lửa do chính quyền Trung Quốc thiết lập, nếu có ai nghe tên ông thì chỉ biết ông là một tội phạm đang bị giam tù, và nếu nghe tin ông được trao giải Nobel đăng ngắn ngủi trên báo chí trong nước thì phần lớn chỉ là lời phê phán gay gắt của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc, xem đó là một quyết định đi ngược lại tôn chỉ của giải này và ảnh hưởng xấu quan hệ Trung Quốc – Na Uy. Người dân Trung Quốc may mắn đọc được mẩu tin này trên báo chí trong nước sẽ đắn đo tự hỏi biết tin ai, Uỷ Ban Giải Nobel Hoà Bình hay chính quyền Trung Quốc" Chính quyền Trung Quốc không đủ tự tin vào khả năng thuyết phục của mình nên ngoài việc lên tiếng phản đối vắn tắt trên báo chí, họ đã xoá bỏ tất cả các bài viết, các kết quả tìm kiếm trên Mạng có tên Lưu Hiểu Ba hay cụm từ “Nobel peace prize 2010.”


Trao giải Nobel cho ông Lưu Hiểu Ba, Ủy Ban Giải Hoà Bình Nobel gửi một thông điệp đến chính quyền Trung Quốc về sự trì trệ cải tổ hệ thống chính trị đã quá hạn. Ông Lưu Hiểu Ba không phải là người cực đoan, cố chấp vì chính ông đã công nhận sự cải thiện trong xã hội Trung Quốc qua 30 năm cải cách, nhưng ông đã nói thay cho cộng đồng quốc tế khi kêu gọi Trung Quốc phải thực sự thay đổi hệ thống chính trị đã lỗi thời. Chính quyền Trung Quốc không thể mãi tách cải cách kinh tế ra khỏi cải cách chính trị bởi đó chỉ là 2 mặt trong đời sống xã hội. Nếu như một cá nhân chỉ có thể phát triển đầy đủ, toàn diện khi đời sống kinh tế, tinh thần, sức khỏe, và tâm linh đều khỏe mạnh thì một xã hội sẽ khiếm khuyết, méo mó nếu nó chỉ phát triển một chiều. Chính trị nếu hiểu theo nghĩa nhà Nho ngày xưa là trị dân theo đường ngay nẻo chánh thì nó đã không còn phù hợp trong thế giới ngày hôm nay bởi không có thiểu số nào có quyền tự cho mình quyền chọn con đường cho đa số. Chính trị trong thế giới văn minh hiện đại ngày nay chính là đối thoại, thương lượng tìm cách hoà giải các lợi ích, chính kiến khác nhau. Đời sống kinh tế Trung Quốc thay đổi từng ngày tạo ra sự xuất hiện mỗi lúc một nhiều hơn những nhóm lợi ích, quyền lợi khác nhau. Văn hóa độc thoại cào bằng lợi ích, tư tưởng người dân vào một rổ “toàn dân một lòng” ngày càng bộc lộ tính lỗi thời trong xã hội ngày càng phong phú, đa dạng. Mỗi ngày Trung Quốc tiếp tục duy trì văn hoá độc thoại, trong đó một đảng duy nhất đại diện cho toàn dân, và tự do ngôn luận chỉ là tự do cho đảng cầm quyền nói thay cho người dân, là mỗi ngày Trung Quốc để cho thời đại đi qua mặt mình và nguy hại hơn, cái rễ văn hoá độc thoại tiếp tục bám rễ sau chắc hơn vào cơ thể xã hội Trung Quốc.
Có thể bộ Ngoại Giao Trung Quốc nói đúng, ông Lưu Hiểu Ba không đại diện cho ai, không nói thay cho ai, nhưng tại sao chính quyền Trung Quốc không dám đối thoại với ông mà giam tù ông và xoá các thông tin về ông trên Mạng" Một chính quyền với sức mạnh khổng lồ của mình không dám công khai đối thoại với một cá nhân chỉ có ngòi bút" Cái ưu việt của chính trị theo nghĩa hiện đại mà Trung Quốc hiện đang thiếu chính là chỗ giải quyết những mâu thuẫn bằng đối thoại thay cho bạo lực. Đời sống chính trị bị tiêu diệt thì lấy gì để hoà giải những khác biệt"
Khẩu hiệu thời đại ngày hôm nay là phát triển bền vững, trong đó người ta nghĩ ngay đến kinh tế, môi trường. Phát triển kinh tế phải đảm bảo không huỷ hoại môi trường sống. Nhưng hiểu rộng hơn, phát triển bền vững còn bao gồm cả hệ thống chính trị, văn hoá xã hội. Liệu văn hoá độc thoại, hệ thống chính trị độc đảng có thể lâu bền được không" Hành động của một cá nhân hay của một chính quyền có thể tạo ra những mặt tích cực hay tiêu cực trước mắt khác nhau, nhưng điều quan trong hơn là về lâu dài, nó sẽ để lại những hệ luỵ gì" Hay nó sẽ cấy sâu hơn thói quen độc thoại, tự tôn của người dân trong xã hội" Một thói quen mà chính người mắc phải không dễ nhận biết.
Uỷ Ban Giải Nobel Hoà Bình trao giải cho một người Trung Quốc có thể thấy có phần là do mong muốn gây tiếng vang lớn cho ông, giúp cho công cuộc đấu tranh nhân quyền của ông cho 1 tỉ 3 trăm triệu người, 1 phần năm dân số nhân loại. Nhưng chắc chắn còn có nhiều người khác cũng xứng đáng như ông. Trong số đó hẳn có người Việt Nam.
Ngân Giang

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước3456789Trang sauTrang cuối

Hôm Thứ Sáu 26/9, Tổng Biên Tập JEFFREY GOLDBERG của tạp chí The Atlantic gửi ra tuyên bố phản đối lệnh của Ngũ Giác Đài về việc áp đặt, kiểm duyệt báo chí. Tuyên bố ghi rõ: “Về cơ bản, The Atlantic phản đối những hạn chế mà Ngũ Giác Đài đang cố gắng áp đặt đối với các nhà báo đưa tin về vấn đề quốc phòng và an ninh quốc gia. Những yêu cầu này vi phạm quyền Tu Chính Án Thứ Nhất của chúng ta, và quyền của người Mỹ muốn biết hình thức khai triển nguồn lực và nhân sự vốn do tiền thuế của người dân tài trợ. Những quy định này cũng phá vỡ các thông lệ lâu đời - dưới thời tổng thống của cả hai đảng, trong suốt thời kỳ chiến tranh và khủng hoảng quốc gia - vốn cho phép các phóng viên Ngũ Giác Đài thực hiện công việc của mình mà không bị can thiệp chính trị.” The Atlantic đăng tuyên bố này trên trang mạng xã hội chính thức của tạp chí.

Chuyện phải, trái ở đây không hẳn là chuyện đúng, sai mà đúng ra là chuyện bên phải (khuynh hữu hay thiên hữu) và bên trái (khuynh tả hay thiên tả) trong chính trị Mỹ. Tất nhiên, trên đời này mọi chuyện đều có hai mặt của nó. Trong chính trị cũng thế, đã có cánh phải thì ắt có cánh trái, vì đó không những là bản chất tương đối của mọi sự mọi vật mà còn là hiện tượng phải có trong một nền dân chủ. Tuy nhiên, nền chính trị Mỹ trong những năm gần đây đã bị phân cực và phân hóa trầm trọng. Thể chế dân chủ kiểu mẫu của Mỹ xưa nay đương nhiên chấp nhận sự khác biệt vì đó là một trong những yếu tính ắt có của một nền dân chủ thật sự. Nhưng đẩy sự khác biệt của mình đến mức cực đoan và biến sự khác biệt của người khác thành kẻ thù bất dung thì là hiện tượng biến dạng nguy hiểm báo hiệu sự sụp đổ của nền dân chủ. Nước Mỹ trong những năm gần đây đã chứng kiến nhiều hiện tượng cực đoan như thế.

Với sự tham gia của khoảng 100.000 binh sĩ, cuộc diễn tập quân sự Nga-Belarus mang tên “Zapad 2025” đang được khối NATO theo dõi chặt chẽ và các quốc gia phía đông của liên minh cực kỳ lo ngại, đặc biệt nhất là sau khi các máy bay không người lái của Nga xuất hiện trên bầu trời Ba Lan. Cuộc tập trận này vẫn diễn ra theo chu kỳ bốn năm một lần, nhưng lần này, chính giới và công luận xem đây là phép thử đối với khả năng phản ứng của NATO trong bối cảnh địa chính trị mới. Để đối phó, NATO và Ukraine đang tăng cường các biện pháp an ninh, khi nguy cơ chiến tranh được đánh giá là ngày càng leo thang. Kinh nghiệm từ năm 2022 cho thấy Nga đã tiến hành các cuộc tập trận trước khi mở cuộc tấn công vào Ukraine. Câu hỏi đặt ra là liệu lịch sử có lặp lại không và tình hình hiện nay nghiêm trọng đến mức nào?

Khi chính phủ liên bang đe dọa cắt hàng tỷ đô la tài trợ nghiên cứu cho Harvard, đó không chỉ là một quyết định ngân sách. Đó là một phép thử cho chính nền tảng dân chủ: liệu chính quyền có thể dùng sức mạnh tài chính để định đoạt tư tưởng hay không. Tòa án liên bang vừa trả lời dứt khoát: không.

Ở với cộng sản, tuy còn trẻ con, chúng tôi đã hiểu thấu bài học: không nói theo là có tội, mà nói khác đi lại càng là trọng tội. Bước sang Mỹ, cứ tưởng rằng mọi chuyện sẽ khác vì đây là đất tự nhận là xứ sở tự do, nơi hiến pháp bảo đảm quyền được nói. Nhưng tuần qua, sau mấy chục năm ở Mỹ, tôi bỗng bắt gặp chính mình ngập ngừng muốn nói điều thật: tôi không thích Charlie Kirk, và tôi không muốn “celebrate his life” (tôn vinh cuộc đời ông).

Không rõ ABC có lường trước được phản ứng của cộng đồng, khán giả đối với hành động cúi đầu trước áp lực và quyền lợi, dẫn đến dừng ngay lập tức Jimmy Kimmel Live! hay không, nhưng thực tế đã cho thấy một làn sóng tức giận đã bùng nổ. Viên đạn dường như quay ngược lại, xé gió, đâm thẳng vào ba ký tự khổng lồ của đế chế truyền thông. Các cuộc tẩy chay Hulu và Disney+ bắt đầu. Trang mạng Disney+ bị sụp đổ vì lượng khán giả đăng nhập để “cancel subcription” trong đêm họ ra lệnh tắt đèn sân khấu; Disney mất gần $4 tỷ trên thị trường. Hàng loạt cuộc biểu tình phản đối trước trụ sở của ABC và Disney. Về phía các nhà báo, nghệ sĩ giải trí, các nhà lãnh đạo chính trị – từ Stephen Colbert đến David Letterman đến cựu Tổng thống Barack Obama – cùng lên án việc làm của ABC, coi đó là sự đầu hàng nguy hiểm trước áp lực chính trị và là phép thử đối với quyền tự do ngôn luận.

Nhìn vào những gì đang diễn ra tại nước Mỹ hiện nay, người ta không thể không liên tưởng đến cuộc cách mạng văn hóa tại Trung Quốc như vậy. Cũng là cuộc tấn công vào những gì bị cho là khuynh tả, là sự tập trung quyền lực vào một cá nhân qua phong trào cuồng lãnh tụ với những vệ binh trung thành chưa từng thấy tại Hoa Kỳ.

Người ta thường có nhiều cách định nghĩa về hy vọng. Hy vọng là một cảm xúc lạc quan, một niềm tin tươi sáng rằng mọi thứ chắc chắn sẽ được cải thiện. Hy vọng có thể đến từ một tiếng nói cá nhân xa lạ nào đó trong triệu triệu người trên thế giới này. Hy vọng có thể đến từ một bản tuyên bố chung của hai phong trào đối lập. Hy vọng là phải nhận ra rằng cái ác và sự bất công có thể chiếm ưu thế ngay cả khi chúng ta đang đối đầu với nó. Hy vọng là khi nhìn thấy rõ một bên sáng và một bên tối, thấu hiểu rằng vòng cung của vũ trụ đạo đức có thể không uốn cong về phía công lý – nhưng chúng ta không tuyệt vọng. Hy vọng, là khi một đêm vinh danh nghệ thuật trở thành nơi hàng trăm người giơ cao ngọn đuốc tôn vinh sự kiên cường, tiếng nói dũng cảm, như một lời nhắc nhở với thế giới rằng nghệ thuật và nhân văn là không thể tách rời.

Donald Trump từng bóng gió rằng mình xứng đáng được khắc tượng trên núi Rushmore, sánh vai cùng những bậc khai quốc công thần nước Mỹ. Bên kia Thái Bình Dương, Tập Cận Bình chẳng màng đá núi, nhưng ôm mộng lọt vào sử xanh, đặt mình ngang hàng những “đại thánh đế vương” của đảng và đất nước. Bởi thế, cuộc duyệt binh rùm beng ở Thiên An Môn vừa rồi không chỉ là phô trương cờ trống rình rang, mà là lời tuyên cáo giữa chiến địa, là tiếng trống thúc quân của một kẻ đang gấp gáp thúc ngựa đuổi theo bá mộng thiên cổ.

Bạn, tôi, chúng ta, không ai an toàn trước bạo lực súng đạn ở Mỹ. Chắc người Mỹ chưa kịp quên hình ảnh người mẹ tất tả chạy trên đôi chân trần, tìm con trong vụ xả súng mới nhất ở Annunciation Catholic School in Minneapolis tháng vừa qua. Những đứa trẻ xứng đáng có đời sống an toàn để đến trường mỗi ngày và trở về an toàn trong vòng tay cha mẹ. “Thay vì kích động thêm bạo lực, các nhà lãnh đạo chính trị nên tận dụng thời điểm này để đoàn kết chúng ta hướng tới những thay đổi hợp lý về súng đạn mà đa số người Mỹ ủng hộ,” Giáo sư Robert Reich đã nói như thế.
Trang đầuTrang trước3456789Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.