Hôm nay,  

Ê Mày, Thiệp Tóc Bạc

09/07/201300:00:00(Xem: 5144)
Một hôm, tại phòng mạch bác sĩ nhi khoa, có một ông già đầu tóc bạc phơ, hai tay ôm một đứa bé mới được vài tháng chờ khám bệnh. Ngồi khép nép âu lo sát bên cạnh là một phụ nữ trẻ.

Cô y tá lễ phép hỏi ông đầu bạc:

Thưa bác, hai cháu đây, cháu nào ốm ạ?

Đó là câu chuyện của hơn một phần tư thế kỷ trước ở Virginia. Ông già đầu bạc đó là Lê Thiệp. Cô gái trẻ kia là Phương Mai, vợ Thiệp, người kể lại câu chuyện.

Con gái đầu lòng ốm, hai vợ chồng đưa con đi bác sĩ.

Thiệp đầu tóc bạc phơ rất sớm. Khi tôi gặp lại Thiệp ở tiểu bang Connecticut lúc Thiệp, 2 cậu em họ cùng 2 người bạn được cơ quan thiện nguyện Công giáo USCC của tôi bảo lãnh từ Nhật qua, chàng đã đầu tóc hoa râm dù mới 35 tuổi.

Rồi vì hoàn cảnh riêng, tôi bán cái công việc cán sự xã hội của tôi ở USCC cho Thiệp, chạy về Quận Cam, California. Thiệp cũng chỉ làm một thời gian, chạy qua bán thịt gà chiên KFC nhưng cũng không được lâu rồi lại về Cali theo nhóm ông Hoàng Cơ Minh làm báo Kháng Chiến.

Từ lúc Thiệp về Cali, cũng chỉ thỉnh thoảng Thiệp từ vùng “thung lũng hoa vàng” San Jose xuống Quận Cam tôi mới gặp lại mặt. Thiệp lấy vợ, chỉ có tôi, Nguyễn Đức Quang, Ngô Đình Vận, vài hai bạn nữa và mấy người em người cháu của Thiệp là họ nhà trai. Họ nhà gái thì cũng chẳng đông đảo gì trong một đám cưới tổ chức tại một nhà hàng ở San Jose, California.

Kháng chiến bể vì nội bộ lục đục và tai tiếng về chuyện bên Thái Lan, một số eo sèo chuyện tiền bạc quyên góp.

Phương Mai, vợ Thiệp, là con gái ông Đậu Phi Lục, viên chức quản lý báo Chính Luận, được gửi gấm nhờ Thiệp giắt cô với người em trai vượt biên.

Khi Thiệp lập gia đình thì đầu đã bạc trắng nhưng dù vậy tụi tôi và nhiều người bạn chung khác, vẫn xưng hô mày tao với nhau. Đầu Thiệp bạc, khác với cái đầu tóc của bạn bè đồng lứa tuổi, nhưng máu hăng hái, dấn than thì hơn người khác.

Cho đến bây giờ, cũng như chơi với nhau trong thời kỳ làm báo và đàn đúm ở Sài Gòn trước Tháng Tư 1975, chúng tôi vẫn gọi nhau mày tao. Cả bọn nay đã trên dưới 70 cả, cách xưng hô không đổi.

Thời đó, phần lớn chúng tôi đều ham chơi, ham đàn đúm. Có thể nhiều đứa có bạn gái nhưng rất ít đứa lấy vợ. Bởi vậy, phần đông đều thuộc loại “cha già, con mọn”.

Thiệp kiếm ăn bằng cách hợp tác với một số bạn cùng bỏ chạy khỏi “Kháng Chiến” lập tiệm phở. Thỉnh thoảng xuống Quận Cam chơi. Có khi Thiệp mua vé máy bay cho tôi lên Virginia chơi với bạn.

Ở đâu, lúc nào, chúng tôi vẫn mày tao với nhau và với những người bạn thân thiết khác. Không có ông ông tôi tôi. Không có chào bác, thưa bác ạ. Không có chào cụ, thưa cụ ở cái tuổi thất thập cổ lai hy.

Trải dài trên nửa thế kỷ của tình bằng hữu, chúng tôi có rất nhiều kỷ niệm, đủ chuyện để nói. Chuyện bạn bè, chuyện đất nước điêu linh. Lúc cười đùa ha hả, lúc rầu rĩ trầm ngâm.

“Chẳng làm được gì đâu, mày ơi”. Thiệp hay bảo tôi, mỗi khi tôi nói đến những chuyện của người này, nhóm kia muốn làm chuyện “độii đá vá trời” !.

Nhưng một điều mà tôi luôn nhớ gặp Thiệp là mỗi khi có dịp ghé Quận Cam, California, luôn luôn ghé báo Người Việt thăm tôi và một số bạn bè trong tờ báo. Thiệp luôn luôn hỏi thăm người này, người kia giờ ra sao, làm gì để sống. Chúng tôi chia xẻ với nhau những tin tức về các người bạn chung của nhau, luôn luôn quan tâm đến nhau.

Ê mày, Thiệp, tao lúc nào cũng nhớ mày. Chỉ mong có dịp đàn đúm, nói chuyện trên trời dưới đất. Hoặc cũng chỉ để nhìn thấy nhau một lúc cũng được.

Những ngày đầu ghềnh cuối bãi khi chiến tranh mù mịt ở Việt Nam của mùa hè 1972, những ngày biểu tình chống này chống nọ ở Sài Gòn, những ngày “chân ướt chân ráo” (1) đến Mỹ, những ngày đàn đúm ở nhà bạn bè làm báo, mày cũng như tao, có nhiều kỷ niệm với nhau. Để vui, để buồn.

“Sinh lão bệnh tử mày ơi, chạy đâu cho thoát!” Có lần mày nói với tao nên mày thản nhiên và luôn luôn an ủi, nâng đỡ người khác.

Bây giờ thì đã khép lại tất cả. Tao đã vĩnh viễn mất một người bạn thật thân, thật quý.

Nguyễn Tuyển

(1) Tên một Tác phẩm của Lê Thiệp do Tủ sách Tiếng Quê Hương xuất bản.

(Do Nhà báo Phạm Trần, đại diện thân hữu của Lê Thiệp tiềp nhận và phổ biến để tưởng nhớ đến một Ký giả có lòng với mọi người.)

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Hôm Thứ Sáu 26/9, Tổng Biên Tập JEFFREY GOLDBERG của tạp chí The Atlantic gửi ra tuyên bố phản đối lệnh của Ngũ Giác Đài về việc áp đặt, kiểm duyệt báo chí. Tuyên bố ghi rõ: “Về cơ bản, The Atlantic phản đối những hạn chế mà Ngũ Giác Đài đang cố gắng áp đặt đối với các nhà báo đưa tin về vấn đề quốc phòng và an ninh quốc gia. Những yêu cầu này vi phạm quyền Tu Chính Án Thứ Nhất của chúng ta, và quyền của người Mỹ muốn biết hình thức khai triển nguồn lực và nhân sự vốn do tiền thuế của người dân tài trợ. Những quy định này cũng phá vỡ các thông lệ lâu đời - dưới thời tổng thống của cả hai đảng, trong suốt thời kỳ chiến tranh và khủng hoảng quốc gia - vốn cho phép các phóng viên Ngũ Giác Đài thực hiện công việc của mình mà không bị can thiệp chính trị.” The Atlantic đăng tuyên bố này trên trang mạng xã hội chính thức của tạp chí.
Chuyện phải, trái ở đây không hẳn là chuyện đúng, sai mà đúng ra là chuyện bên phải (khuynh hữu hay thiên hữu) và bên trái (khuynh tả hay thiên tả) trong chính trị Mỹ. Tất nhiên, trên đời này mọi chuyện đều có hai mặt của nó. Trong chính trị cũng thế, đã có cánh phải thì ắt có cánh trái, vì đó không những là bản chất tương đối của mọi sự mọi vật mà còn là hiện tượng phải có trong một nền dân chủ. Tuy nhiên, nền chính trị Mỹ trong những năm gần đây đã bị phân cực và phân hóa trầm trọng. Thể chế dân chủ kiểu mẫu của Mỹ xưa nay đương nhiên chấp nhận sự khác biệt vì đó là một trong những yếu tính ắt có của một nền dân chủ thật sự. Nhưng đẩy sự khác biệt của mình đến mức cực đoan và biến sự khác biệt của người khác thành kẻ thù bất dung thì là hiện tượng biến dạng nguy hiểm báo hiệu sự sụp đổ của nền dân chủ. Nước Mỹ trong những năm gần đây đã chứng kiến nhiều hiện tượng cực đoan như thế.
Với sự tham gia của khoảng 100.000 binh sĩ, cuộc diễn tập quân sự Nga-Belarus mang tên “Zapad 2025” đang được khối NATO theo dõi chặt chẽ và các quốc gia phía đông của liên minh cực kỳ lo ngại, đặc biệt nhất là sau khi các máy bay không người lái của Nga xuất hiện trên bầu trời Ba Lan. Cuộc tập trận này vẫn diễn ra theo chu kỳ bốn năm một lần, nhưng lần này, chính giới và công luận xem đây là phép thử đối với khả năng phản ứng của NATO trong bối cảnh địa chính trị mới. Để đối phó, NATO và Ukraine đang tăng cường các biện pháp an ninh, khi nguy cơ chiến tranh được đánh giá là ngày càng leo thang. Kinh nghiệm từ năm 2022 cho thấy Nga đã tiến hành các cuộc tập trận trước khi mở cuộc tấn công vào Ukraine. Câu hỏi đặt ra là liệu lịch sử có lặp lại không và tình hình hiện nay nghiêm trọng đến mức nào?
Khi chính phủ liên bang đe dọa cắt hàng tỷ đô la tài trợ nghiên cứu cho Harvard, đó không chỉ là một quyết định ngân sách. Đó là một phép thử cho chính nền tảng dân chủ: liệu chính quyền có thể dùng sức mạnh tài chính để định đoạt tư tưởng hay không. Tòa án liên bang vừa trả lời dứt khoát: không.
Ở với cộng sản, tuy còn trẻ con, chúng tôi đã hiểu thấu bài học: không nói theo là có tội, mà nói khác đi lại càng là trọng tội. Bước sang Mỹ, cứ tưởng rằng mọi chuyện sẽ khác vì đây là đất tự nhận là xứ sở tự do, nơi hiến pháp bảo đảm quyền được nói. Nhưng tuần qua, sau mấy chục năm ở Mỹ, tôi bỗng bắt gặp chính mình ngập ngừng muốn nói điều thật: tôi không thích Charlie Kirk, và tôi không muốn “celebrate his life” (tôn vinh cuộc đời ông).
Không rõ ABC có lường trước được phản ứng của cộng đồng, khán giả đối với hành động cúi đầu trước áp lực và quyền lợi, dẫn đến dừng ngay lập tức Jimmy Kimmel Live! hay không, nhưng thực tế đã cho thấy một làn sóng tức giận đã bùng nổ. Viên đạn dường như quay ngược lại, xé gió, đâm thẳng vào ba ký tự khổng lồ của đế chế truyền thông. Các cuộc tẩy chay Hulu và Disney+ bắt đầu. Trang mạng Disney+ bị sụp đổ vì lượng khán giả đăng nhập để “cancel subcription” trong đêm họ ra lệnh tắt đèn sân khấu; Disney mất gần $4 tỷ trên thị trường. Hàng loạt cuộc biểu tình phản đối trước trụ sở của ABC và Disney. Về phía các nhà báo, nghệ sĩ giải trí, các nhà lãnh đạo chính trị – từ Stephen Colbert đến David Letterman đến cựu Tổng thống Barack Obama – cùng lên án việc làm của ABC, coi đó là sự đầu hàng nguy hiểm trước áp lực chính trị và là phép thử đối với quyền tự do ngôn luận.
Nhìn vào những gì đang diễn ra tại nước Mỹ hiện nay, người ta không thể không liên tưởng đến cuộc cách mạng văn hóa tại Trung Quốc như vậy. Cũng là cuộc tấn công vào những gì bị cho là khuynh tả, là sự tập trung quyền lực vào một cá nhân qua phong trào cuồng lãnh tụ với những vệ binh trung thành chưa từng thấy tại Hoa Kỳ.
Người ta thường có nhiều cách định nghĩa về hy vọng. Hy vọng là một cảm xúc lạc quan, một niềm tin tươi sáng rằng mọi thứ chắc chắn sẽ được cải thiện. Hy vọng có thể đến từ một tiếng nói cá nhân xa lạ nào đó trong triệu triệu người trên thế giới này. Hy vọng có thể đến từ một bản tuyên bố chung của hai phong trào đối lập. Hy vọng là phải nhận ra rằng cái ác và sự bất công có thể chiếm ưu thế ngay cả khi chúng ta đang đối đầu với nó. Hy vọng là khi nhìn thấy rõ một bên sáng và một bên tối, thấu hiểu rằng vòng cung của vũ trụ đạo đức có thể không uốn cong về phía công lý – nhưng chúng ta không tuyệt vọng. Hy vọng, là khi một đêm vinh danh nghệ thuật trở thành nơi hàng trăm người giơ cao ngọn đuốc tôn vinh sự kiên cường, tiếng nói dũng cảm, như một lời nhắc nhở với thế giới rằng nghệ thuật và nhân văn là không thể tách rời.
Donald Trump từng bóng gió rằng mình xứng đáng được khắc tượng trên núi Rushmore, sánh vai cùng những bậc khai quốc công thần nước Mỹ. Bên kia Thái Bình Dương, Tập Cận Bình chẳng màng đá núi, nhưng ôm mộng lọt vào sử xanh, đặt mình ngang hàng những “đại thánh đế vương” của đảng và đất nước. Bởi thế, cuộc duyệt binh rùm beng ở Thiên An Môn vừa rồi không chỉ là phô trương cờ trống rình rang, mà là lời tuyên cáo giữa chiến địa, là tiếng trống thúc quân của một kẻ đang gấp gáp thúc ngựa đuổi theo bá mộng thiên cổ.
Bạn, tôi, chúng ta, không ai an toàn trước bạo lực súng đạn ở Mỹ. Chắc người Mỹ chưa kịp quên hình ảnh người mẹ tất tả chạy trên đôi chân trần, tìm con trong vụ xả súng mới nhất ở Annunciation Catholic School in Minneapolis tháng vừa qua. Những đứa trẻ xứng đáng có đời sống an toàn để đến trường mỗi ngày và trở về an toàn trong vòng tay cha mẹ. “Thay vì kích động thêm bạo lực, các nhà lãnh đạo chính trị nên tận dụng thời điểm này để đoàn kết chúng ta hướng tới những thay đổi hợp lý về súng đạn mà đa số người Mỹ ủng hộ,” Giáo sư Robert Reich đã nói như thế.


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.