Hôm nay,  

Nắng Khuya Đường Cũ

8/20/201300:00:00(View: 9229)
Có khi nắng khuya chưa lên mà một loài hoa chợt tím.(TCS)

Hẳn trong chúng ta ai cũng có những con đường đáng nhớ đầy hoài niệm. Những con đường dài ngắn, ngập nắng dãi mưa dầm trong suốt tháng năm cuộc lử. Những con đường chỉ một lần bước qua hay những con đường mòn gót giày hai buổi. Những con đường đất nhỏ nhắn giửa hàng cau hay những con đường rộng thênh thang tay với, mà bóng người yêu như xa lắm ở hai vỉa hè. Những con đường ngập hương hoa sữa hay đầy xác lá me. Những con đường có hàng cây phong thay lá vàng sang mùa hay những con đường bạch dương ngập tuyết trắng. Những con đường hai bên là phố với những hàng hiên rong rêu ngồi ngóng buồn chạy xuôi về cuối ngõ...

Với hắn con đường đẹp nhất là con đường nơi hắn từng sống những tháng năm học trò thơm thảo. Con đường nằm trong lòng thành nội Huế, đường Đoàn Thị Điểm. Đường phượng bay mù không lối vào./ Hàng cây lá xanh gần với nhau.(TCS) Dù không phải là đường phượng bay như bao người vẫn nghỉ. (Đường phượng bay là đường Trịnh Minh Thế, chạy dọc theo công viên xanh mát bờ bắc sông Hương, kéo dài từ cửa Ngăn cho đến cầu Bạch Hổ.) Hắn vẫn xem đó là đường phượng bay. Hắn tự hào đã từng sống trên con đường ngắn tuyệt đẹp đã đi vào thi ca, âm nhạc…

Con đường này bắt đầu từ đường Ngọ Môn giửa Cửa Thượng Tứ và Cửa Ngăn, đến cuối đường là Hồ Tịnh Tâm. Từ đoạn giửa của đường ở ngã ba Mai Thúc Loan đến Hồ Tịnh đã có nhà cửa hai bên nhấp nhô, nên đẹp nhất chỉ là đoạn từ Ngọ Môn đến Mai Thúc Loan. Một bên là bờ hồ dọc Đại Nội, một bên là hông của những công sở, trường học như Hàm Nghi, Tàng Cổ, Tôn Nhơn Phủ và các con đường nhỏ của các Bộ Thị (Nguyễn Biểu), Bộ Tham (Đặng Dung), Bộ Lục (Nguyễn Chí Diểu), Bộ Học (Hàn Thuyên). Có một con rãnh nhỏ thoát nước rồi đến hai hàng cây phượng và muối, đứng thẳng cao vươn những nhánh cây, chòm lá đan kết vào nhau trên cao. Vòm cây như hai bàn tay đan ngón, khum lại vào nhau để che kín một lối đi về lay lắt đẹp. Phượng và muối xen kẻ vào nhau, vai tựa vai, môi má cận kề để trên cao có những tán lá xanh mướt dày đặt che kín những mắc cở dấu yêu trai gái hẹn hò và những bước chân bối rối…

Mùa hè hoa phượng nở, cháy đỏ khát khao trong nắng vàng nám da. Trời xanh trong vắt. Hàng cây muối khiêm nhường trổ ra những chùm trái xanh tròn. Để làm nền xanh cho phượng rực rở khoe khoang. Khi cơn gió hè khô nóng đi qua hoàng thành lao xao những bông phượng đỏ lay bay. Chấp chới trong tiếng ve râm ran giửa lặng thinh sâu lắng của những đóa sen hồng trong bờ hồ Đại Nội trầm mặc rêu phong.

Những tháng hè dài rộng, hắn hay cùng bạn học hái trái phượng, mê say những hạt phượng ngòn ngọt, chát nhẹ. Những bông phượng chua chua, cánh nở thắm như lan đỏ. Bứt những cọng nhụy vàng như cọng giá non, móc vào nhau như móc ngoéo ngón tay thề thốt thủy chung. Tối mang về ép vào sổ lưu niệm ngày xanh để nhớ một mùa hè sắp qua. Những hàng cây muối cũng đi vào tuổi thơ với nhiều kỷ niệm. Trái muối tròn, nở thành chùm như những hòn bi nhỏ bằng đầu đũa. Nhét hai trái muối vào hai đầu vỏ nhựa cây viết Bic nguyên tử, dùng cây đủa tre vót tròn đút vào một đầu thụt, trái muối bị nén ép bung ra đầu kia, tiếng nổ bôm bốp giòn tan như tiếng cười tuổi thơ, chạy núp trốn tìm sau những thân cây già nua to hơn vòng tay ôm tuổi nhỏ.

Hắn thường trèo qua bức tường thành đổ nát sau bom đạn Mậu Thân vào Đại Nội xem tượng Cô Gái Hóng Trăng của anh đầu hắn để lại trong sân vườn Cao Đẳng Mỹ Thuật; vào trường Quốc Gia Âm Nhạc nghe thằng Hanh con thầy Ngô Ganh kéo vỹ cầm day dứt…Con đường trước trường Mỹ Thuật ra cửa Hiển Nhơn có hàng cây nhãn già nua thật mát, rễ bật trên mặt đất nhăn nheo hơn năm tháng vàng son thuở nào. Những trái nhãn lồng ngọn lịm thanh tao, những hạt nhãn đen nhánh, tròn to như đôi mắt cô bé Trưng Trắc hắn yêu đầu đời. Cô bé với mái tóc ngang vai như nét vẽ của ViVi trên tuần san Tuổi Ngọc. Những đêm bé đi học thêm, mượn cớ ghé nhà hắn hẹn hò trong vườn nhãn giửa hai hàng chè tàu. Rồi hắn đưa cô bé dạo bước về trên con đường phượng bay. Ánh trăng hè xuyên qua những kẽ lá làm nên những chùm hoa trăng loang loáng. Ánh trăng dọi vào bức tường thành cổ như những mảng nắng khuya soi bóng một cuộc tình thơ ngây. Và tà áo dài của cô bé lay bay theo gót chân quấn quít, trắng sáng trong đêm tối giửa vòm cây mù mịt một lối tình.

Ngang qua cửa Hiển Nhơn có hai con Lân linh hiển. Hắn hay cúi đầu khấn nguyện và ước mơ trở thành người vinh hiển. Hắn mơ ước được chấp cánh bay cao hơn những hàng cây thắp nến hai hàng, bay qua những hàng phượng vỹ và muối, vươn đôi cánh dài rộng như tường thành nội để trở thành họa sĩ. Hắn thi vào trường Cao Đẳng Mỹ Thuật một sáng tháng bảy. Cây viết chì 2B đen nhánh (cô bé tặng hắn đêm qua với lời chúc may mắn) chạy dài những đường nét đậm nhạt trên khung giấy vẽ. Ông già người mẫu lưng trần với chiếc quần cộc, gầy gò và kiên nhẫn ngồi yên bất động. Chỉ có khoé mắt ông nhấp nháy những ánh buồn xa xăm. Ánh sáng của ngày đổ dần bóng ông trên nền đất. Căn phòng yên ắng ngoài tiếng bút chì sột soạt. Nắng chiều oi bức, ngột ngạt và đầy hy vọng.

Hắn làm bài thi suôn sẻ. Hắn hài lòng và tự tin với những nét vẽ của mình. Ông anh kế hơn hắn một tuổi bỏ đi uống cà phê Nội Thành ở đường Ngô Sỹ Liên trong cùng ngày thi; bởi biết rằng lý lịch như gia đình hắn chẳng thể nào đậu. Riêng hắn vẫn thơ ngây và hy vọng. Hy vọng là cái hắn và gia đình còn lại sau những đổi dời dâu bể, tài sản nhà cửa bị mất trắng…Hắn nhiều hy vọng bởi hắn có chút nghệ sỹ tin tưởng ở những rung cảm vô tư của mình. Hắn hy vọng vì có một cô bé với đôi mắt đen như hột nhãn đang tin cậy, chờ mong ngày tình vừa chớm long lanh…

Một tháng sau mạ hắn gầy gò buông giỏ đi chợ về, ngồi rưng rưng: Ông chú họa sĩ của mi làm hiệu phó trong trường nói mi làm răng mà đậu được! người ta chia làm 15 thứ hạng ưu tiên, nhà mình thuộc hạng 13…Cần một cái quạt bàn khoảng năm chục ngàn thì may ra…Mà mạ thì nợ nần khắp nơi…Mà đó mới chỉ là bên trường, còn bên trên nữa con ơi! Họ không tin mình mô. Tao nghe họ nói hồng hơn chuyên…Mạ thở dài.

Hắn rớt đại học. Ước mơ làm họa sỹ của hắn như xác phượng đỏ nát nhàu trên lối về. Những tán cây cao trên đầu không che chở nổi một ước mơ xanh vừa nhú mầm đã héo ngọn. Nhiều đêm và nhiều năm sau đó hắn vẫn quẩn quanh vô ra thành nội qua con đường này. Hắn vẫn cùng đi với sương sớm mù đông hay cùng nắng khuya đêm trăng lên để làm công việc tay chân độ nhật. Con đường như già nua và tối tăm hơn về khuya. Những ánh đèn đường hắt hiu tội nghiệp. Gió như buồn thinh thôi rong đùa cùng lá. Hàng cây hai bên đường như bức tường thành kia lặng câm, vô cảm. Thăm thẳm một nổi cô đơn thật mù không lối vào. Thành nội dường như chật chội hơn mổi ngày...

Hắn ra đi một đêm không trăng. Chỉ có chén trà độc ẩm kia nơi sân ga đưa tiển. Hàng cây chỉ còn nghe vọng tiếng còi tàu u uất. Hắn đi - rồi đi xa lắc. Đến những nơi không có nắng khuya và phượng vỹ. Không có trái muối tròn và những hột nhãn đen nhánh như đôi mắt cô bé ngày xưa.

Hắn không trở thành họa sỹ như hắn thường ước mơ. Nhưng hắn đã vẽ thật nhiều. Những bức tranh nguệch ngoặc xấu xí nhưng đầy tự do phóng túng. Bức nào cũng có chút đỏ của phượng, chút xanh lá của trái muối, chút đen nhánh của hột nhãn và đầy lay lắt ánh nắng khuya trên con đường hoài niệm.

Những vệt màu nắng khuya hắn pha hoài một đời không ra. Dù với cả tấm lòng độ lượng với quá khứ hư hao.

Austin, 28 tháng 7, 2013
Sean Bảo

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Hôm Thứ Sáu 26/9, Tổng Biên Tập JEFFREY GOLDBERG của tạp chí The Atlantic gửi ra tuyên bố phản đối lệnh của Ngũ Giác Đài về việc áp đặt, kiểm duyệt báo chí. Tuyên bố ghi rõ: “Về cơ bản, The Atlantic phản đối những hạn chế mà Ngũ Giác Đài đang cố gắng áp đặt đối với các nhà báo đưa tin về vấn đề quốc phòng và an ninh quốc gia. Những yêu cầu này vi phạm quyền Tu Chính Án Thứ Nhất của chúng ta, và quyền của người Mỹ muốn biết hình thức khai triển nguồn lực và nhân sự vốn do tiền thuế của người dân tài trợ. Những quy định này cũng phá vỡ các thông lệ lâu đời - dưới thời tổng thống của cả hai đảng, trong suốt thời kỳ chiến tranh và khủng hoảng quốc gia - vốn cho phép các phóng viên Ngũ Giác Đài thực hiện công việc của mình mà không bị can thiệp chính trị.” The Atlantic đăng tuyên bố này trên trang mạng xã hội chính thức của tạp chí.
Chuyện phải, trái ở đây không hẳn là chuyện đúng, sai mà đúng ra là chuyện bên phải (khuynh hữu hay thiên hữu) và bên trái (khuynh tả hay thiên tả) trong chính trị Mỹ. Tất nhiên, trên đời này mọi chuyện đều có hai mặt của nó. Trong chính trị cũng thế, đã có cánh phải thì ắt có cánh trái, vì đó không những là bản chất tương đối của mọi sự mọi vật mà còn là hiện tượng phải có trong một nền dân chủ. Tuy nhiên, nền chính trị Mỹ trong những năm gần đây đã bị phân cực và phân hóa trầm trọng. Thể chế dân chủ kiểu mẫu của Mỹ xưa nay đương nhiên chấp nhận sự khác biệt vì đó là một trong những yếu tính ắt có của một nền dân chủ thật sự. Nhưng đẩy sự khác biệt của mình đến mức cực đoan và biến sự khác biệt của người khác thành kẻ thù bất dung thì là hiện tượng biến dạng nguy hiểm báo hiệu sự sụp đổ của nền dân chủ. Nước Mỹ trong những năm gần đây đã chứng kiến nhiều hiện tượng cực đoan như thế.
Với sự tham gia của khoảng 100.000 binh sĩ, cuộc diễn tập quân sự Nga-Belarus mang tên “Zapad 2025” đang được khối NATO theo dõi chặt chẽ và các quốc gia phía đông của liên minh cực kỳ lo ngại, đặc biệt nhất là sau khi các máy bay không người lái của Nga xuất hiện trên bầu trời Ba Lan. Cuộc tập trận này vẫn diễn ra theo chu kỳ bốn năm một lần, nhưng lần này, chính giới và công luận xem đây là phép thử đối với khả năng phản ứng của NATO trong bối cảnh địa chính trị mới. Để đối phó, NATO và Ukraine đang tăng cường các biện pháp an ninh, khi nguy cơ chiến tranh được đánh giá là ngày càng leo thang. Kinh nghiệm từ năm 2022 cho thấy Nga đã tiến hành các cuộc tập trận trước khi mở cuộc tấn công vào Ukraine. Câu hỏi đặt ra là liệu lịch sử có lặp lại không và tình hình hiện nay nghiêm trọng đến mức nào?
Khi chính phủ liên bang đe dọa cắt hàng tỷ đô la tài trợ nghiên cứu cho Harvard, đó không chỉ là một quyết định ngân sách. Đó là một phép thử cho chính nền tảng dân chủ: liệu chính quyền có thể dùng sức mạnh tài chính để định đoạt tư tưởng hay không. Tòa án liên bang vừa trả lời dứt khoát: không.
Ở với cộng sản, tuy còn trẻ con, chúng tôi đã hiểu thấu bài học: không nói theo là có tội, mà nói khác đi lại càng là trọng tội. Bước sang Mỹ, cứ tưởng rằng mọi chuyện sẽ khác vì đây là đất tự nhận là xứ sở tự do, nơi hiến pháp bảo đảm quyền được nói. Nhưng tuần qua, sau mấy chục năm ở Mỹ, tôi bỗng bắt gặp chính mình ngập ngừng muốn nói điều thật: tôi không thích Charlie Kirk, và tôi không muốn “celebrate his life” (tôn vinh cuộc đời ông).
Không rõ ABC có lường trước được phản ứng của cộng đồng, khán giả đối với hành động cúi đầu trước áp lực và quyền lợi, dẫn đến dừng ngay lập tức Jimmy Kimmel Live! hay không, nhưng thực tế đã cho thấy một làn sóng tức giận đã bùng nổ. Viên đạn dường như quay ngược lại, xé gió, đâm thẳng vào ba ký tự khổng lồ của đế chế truyền thông. Các cuộc tẩy chay Hulu và Disney+ bắt đầu. Trang mạng Disney+ bị sụp đổ vì lượng khán giả đăng nhập để “cancel subcription” trong đêm họ ra lệnh tắt đèn sân khấu; Disney mất gần $4 tỷ trên thị trường. Hàng loạt cuộc biểu tình phản đối trước trụ sở của ABC và Disney. Về phía các nhà báo, nghệ sĩ giải trí, các nhà lãnh đạo chính trị – từ Stephen Colbert đến David Letterman đến cựu Tổng thống Barack Obama – cùng lên án việc làm của ABC, coi đó là sự đầu hàng nguy hiểm trước áp lực chính trị và là phép thử đối với quyền tự do ngôn luận.
Nhìn vào những gì đang diễn ra tại nước Mỹ hiện nay, người ta không thể không liên tưởng đến cuộc cách mạng văn hóa tại Trung Quốc như vậy. Cũng là cuộc tấn công vào những gì bị cho là khuynh tả, là sự tập trung quyền lực vào một cá nhân qua phong trào cuồng lãnh tụ với những vệ binh trung thành chưa từng thấy tại Hoa Kỳ.
Người ta thường có nhiều cách định nghĩa về hy vọng. Hy vọng là một cảm xúc lạc quan, một niềm tin tươi sáng rằng mọi thứ chắc chắn sẽ được cải thiện. Hy vọng có thể đến từ một tiếng nói cá nhân xa lạ nào đó trong triệu triệu người trên thế giới này. Hy vọng có thể đến từ một bản tuyên bố chung của hai phong trào đối lập. Hy vọng là phải nhận ra rằng cái ác và sự bất công có thể chiếm ưu thế ngay cả khi chúng ta đang đối đầu với nó. Hy vọng là khi nhìn thấy rõ một bên sáng và một bên tối, thấu hiểu rằng vòng cung của vũ trụ đạo đức có thể không uốn cong về phía công lý – nhưng chúng ta không tuyệt vọng. Hy vọng, là khi một đêm vinh danh nghệ thuật trở thành nơi hàng trăm người giơ cao ngọn đuốc tôn vinh sự kiên cường, tiếng nói dũng cảm, như một lời nhắc nhở với thế giới rằng nghệ thuật và nhân văn là không thể tách rời.
Donald Trump từng bóng gió rằng mình xứng đáng được khắc tượng trên núi Rushmore, sánh vai cùng những bậc khai quốc công thần nước Mỹ. Bên kia Thái Bình Dương, Tập Cận Bình chẳng màng đá núi, nhưng ôm mộng lọt vào sử xanh, đặt mình ngang hàng những “đại thánh đế vương” của đảng và đất nước. Bởi thế, cuộc duyệt binh rùm beng ở Thiên An Môn vừa rồi không chỉ là phô trương cờ trống rình rang, mà là lời tuyên cáo giữa chiến địa, là tiếng trống thúc quân của một kẻ đang gấp gáp thúc ngựa đuổi theo bá mộng thiên cổ.
Bạn, tôi, chúng ta, không ai an toàn trước bạo lực súng đạn ở Mỹ. Chắc người Mỹ chưa kịp quên hình ảnh người mẹ tất tả chạy trên đôi chân trần, tìm con trong vụ xả súng mới nhất ở Annunciation Catholic School in Minneapolis tháng vừa qua. Những đứa trẻ xứng đáng có đời sống an toàn để đến trường mỗi ngày và trở về an toàn trong vòng tay cha mẹ. “Thay vì kích động thêm bạo lực, các nhà lãnh đạo chính trị nên tận dụng thời điểm này để đoàn kết chúng ta hướng tới những thay đổi hợp lý về súng đạn mà đa số người Mỹ ủng hộ,” Giáo sư Robert Reich đã nói như thế.


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.