Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Hồ Quý Ly

03/11/201408:26:00(Xem: 5035)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.
________________
HỒ QUÝ LY
(1336 - 1407)

Hồ Quý Ly quê Thanh Hóa, lúc còn cơ hàn theo cha nuôi Lê Huấn, đi buôn bán đường biển, nên còn gọi là Lê Quý Ly. Ông tình cờ gặp được câu thơ trên bãi cát, học thuộc lòng: “Quảng Hàn cung lý nhất chi mai”.
Khi được làm quan, nghe vua Trần ra câu đối:
“Thanh thử điện tiền thiên thụ quế ”
Các quan đang suy nghĩ, thì ông đáp câu thơ còn nhớ ở bãi cát:
“Quảng Hàn cung lý nhất chi mai”
Nghĩa 2 câu thơ là:
“Thanh Thử điện kia ngàn gốc quế.
Quảng Hàn cung nọ một cành mai”.
Hai câu thơ đối rất chỉnh, vua Trần có công chúa là Nhất Chi Mai (Huy Ninh), ở trong cung gọi là cung Quảng Hàn, vua hỏi Hồ Quý Ly làm sao biết công chúa. Quý Ly thưa: “Tình cờ học được câu thơ trên bãi cát”. Vua cho là nhân duyên tiền định, nên gả công chúa cho Hồ Quý Ly.

Hồ Quý Ly vì muốn cải cách quốc gia, hay muốn tự tạo uy tín, để tạo điều kiện cho việc cướp ngôi sau này, ông đã làm được một số điều đáng lưu ý:
1- Về tài chành: Phát hành tiền giấy, tiền giấy 10 đồng có hình vẽ rêu bể; 1 tiền hình đám mây; 2 tiền vẽ con rùa; 3 tiền hình con lân; 5 tiền hình con phượng; 1 quan hình con rồng. Đem tiền giấy đổi tiền đồng thu nộp vào kho vua, ai không đổi hoặc làm tiền giả sẽ bị chém đầu. Ông cho phát hành: Cân, thước, đấu, thưng... để dân chúng đo lường, trong việc buôn bán.
2- Về văn hóa: Soạn sách Minh đạo tránh học từ chương trống rỗng, khuyến khích học chữ Nôm, mở thêm trường học ở các lộ, phủ như: Sơn Nam, Kinh Bắc...
3- Về xã hội, ông cho lập sở quản tế (y tế), lập kho lúa dự trữ, để khi mất mùa, bán lúa rẻ hoặc cấp cho dân. Năm 1403, họ Hồ cho lập Quảng Tế thư (như Bệnh viện) để chữa bệnh cho dân.

4- Về quân sự: Năm 1374, Hồ Quý Ly cho đóng chiến thuyền và cho chuẩn bị cọc nhọn để đóng xuống lòng sông, cửa bể, để ngăn ngừa quân ngoại xâm. Cho làm sổ hộ tịch, để theo dõi và bắt buộc thanh niên tòng ngũ khi cần. Năm 1378, cho lựa những người khỏe mạnh, giỏi võ làm vệ sĩ hay giám đốc việc quân. Luyện tập quân đội, để chuẩn bị chống quân xâm lăng, nếu có.
5- Cải cách chính trị: Tháng tư năm 1397, thời Trần Thuận Tông, Hồ Quí Ly cho đổi các phủ, lộ ra trấn: Thanh Hóa đổi ra Thanh Đô trấn. Quốc Oai đổi ra Quảng Đô trấn. Đà Giang lộ đổi ra Thiên Hưng trấn. Nghệ An đổi ra Tân An trấn. Lạng Sơn phủ đổi ra Lạng Sơn trấn. Trường An lộ đổi ra Thiên Quan trấn. Diễn Châu đổi ra Vọng Giang trấn. Tân Bình đổi ra Tân Bình trấn.
6- Kiểm soát quan lại: Tháng 3 năm 1400, đời Thiếu Đế, Quý Ly đặt chức Liêm phòng sứ ở mỗi lộ hay trấn để kiểm soát hành vi các quan lại và dân tình, như vị Thanh tra ngầm ngày nay.
Cường thần Hồ Quý Ly lấn ép vua, có một lần ông đã giết chết đến 370 người quan lại nhà Trần, vì có ý chống lại ông. Năm 1400, ông soán ngôi Trần Thiếu Đế, không giết vua vì là cháu ngoại của ông, tự lên làm vua lấy quốc hiệu là Đại Ngu.

Hồ Quý Ly làm vua được một năm; năm 1401, thì nhường ngôi cho người con thứ là Hồ Hán Thương, để làm Thái Thượng Hoàng.
Năm 1407, quân Minh xâm lăng nước ta bắt được Hồ Quí Ly.
*- Cảm nghĩ: Hồ Quý Ly là người có tài năng, có công lao sửa sang đất nước, giả sử ông đối với nhà Trần một dạ trung trinh, nước nhà sẽ phú cường, lòng dân không ly tán, thì quân Minh cũng không có cớ “phù Trần diệt Hồ” để xâm lăng nước ta. Nếu quân Minh có xâm lăng, quân dân ta sẽ đồng lòng đánh đuổi giặc như thời Trần Nhân Tông, danh tiếng ông được rạng rỡ đời đời. Đáng tiếc, ông chỉ là một loạn thần bị tiếng xấu nghìn thu!. Một giả sử khác, nếu quân nhà Hồ đánh thắng quân Minh, có lẽ các sử gia thời ấy ghi chép và lưu lại cho hậu thế là nhà Hồ đã giữ gìn đất nước cường thịnh và vẹn toàn chăng?!

Cảm khái: Hồ Quý Ly

Mưu mô soán đoạt ngôi nhà Trần
Hãm hại trăm quan chẳng ngại ngần
Soạn sách chữ nôm, rành rẽ ý
Phát hành tiền giấy, nhẹ nhàng thân
Say sưa chính sự, nhiều sang sửa
Chấp chưởng ngôi vua, khó lữa lần
Phê phán tội công, xin thẳng thắn
Nhập nhằng công tội khó khăn phân?!

Nguyễn Lộc Yên


.
,

In Trang
Ý kiến bạn đọc
03/11/201420:33:26
Khách
Nhà Trần vào thời gian này quá suy yếu, quan quân đều trác táng, lòng dân ta thán - cũng như thời Cộng sản bây giờ, gặp giặc mạnh cũng bỏ chạy. Sau khi đánh đựơc Mông Cổ, Chu Nguyên Chương củng cố binh lực để xua quân chiếm vùng Nội Mông, Tây Thục và An Nam là điều chắc chắn. Cho dù cha con họ Hồ không cướp ngôi, nhà Minh cũng vào chiếm...
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối

Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên số, nơi mọi thứ đều được đo bằng thuật toán: nhịp tim, bước chân, năng suất, thậm chí cả tình yêu. Thuật toán không có tình cảm, nhưng khôi hài vì chúng ta điều khiển thuật toán bằng cảm xúc.Máy móc có thể xử lý hàng tỷ dữ liệu mỗi giây, còn con người — chỉ cần một tưởng tượng — mọi thứ biến hoá. Cảm xúc lan truyền nhanh hơn tin tức, giận dữ được tối ưu hóa bằng công nghệ, và hạnh phúc được đong đếm bằng lượt thả tim. Chúng ta tưởng mình tiến hóa thành sinh vật lý trí, nhưng thật ra chỉ là sinh vật cảm xúc có Wi-Fi. Trong khi AI đang thao túng mọi lãnh vực, chúng ta loay hoay với cảm xúc, thao túng mọi ý nghĩ, hành vi.

Năm 2025 sắp khép lại, và theo thông lệ hàng năm, các nhà từ điển trên thế giới lại đi tìm từ ngữ để chọn đặt tên cho cái mớ hỗn độn mà nhân loại vừa bơi qua trong năm. Oxford chọn cụm từ “mồi giận dữ” (rage bait). Theo các nhà ngôn ngữ học của Oxford, đây là cách tiếng Anh vẫn thường vận hành: hai chữ quen thuộc — “giận dữ” và “mồi nhử” — ghép lại trong bối cảnh trực tuyến để tạo nên một ý niệm mới: thứ nội dung bày ra để cố tình khêu gợi bản tính nóng nảy của người xem, người đọc, khiến thiên hạ phải lao vào vòng tranh cãi chỉ để cuối cùng bấm thêm một cú “tức” nữa.

Tài năng như ông vua tiểu thuyết kiếm hiệp Kim Dung cũng chỉ có thể tạo ra những vị tướng phản diện nhưng có võ công cao cường và chí lớn, chứ không thể giả mạo làm tướng. Mộ Dung Phục, tức Nam Yến Quốc, là một trong nhiều ví dụ. Mộ Dung Phục là kẻ háo danh, không từ thủ đoạn để đạt mục đích. Hắn sẵn sàng bỏ quên nhân nghĩa, thậm chí phản bội anh em, bạn bè, để leo lên nấc thang quyền lực, khôi phục nước Yên. Nhưng vẫn là một kẻ võ công cái thế. Đối thủ của Mộ Dung Phục là anh hùng chính nghĩa Kiều Phong. Bởi vậy, mới có câu "Bắc Kiều Phong, Nam Mộ Dung" để chỉ hai cao thủ võ lâm mạnh nhất thời bấy giờ. Vậy mà nước Mỹ hôm nay lại có bộ phim kỳ quái về một kẻ giả danh tướng, khoác lên mình chiếc áo quyền lực để công kích một anh hùng, một đại tá Hải Quân, một phi hành gia của NASA, một người yêu nước đích thực.

Trong lúc hàng triệu người không đủ thực phẩm để ăn, chính quyền của Tổng thống Donald Trump lại để mặc cho nông sản thối rữa hàng loạt ngoài đồng, trong kho bãi, và thậm chí còn trực tiếp tiêu hủy hàng ngàn tấn thực phẩm viện trợ. Tất cả đều nhân danh mục tiêu “nâng cao hiệu quả” của bộ máy chính phủ. Những thay đổi quyết liệt trong chính sách thuế quan, các cuộc bố ráp di dân gắt gao và cắt giảm các chương trình hỗ trợ người dân như tem phiếu thực phẩm đã khiến nông dân kiệt quệ vì thiếu nhân lực và vốn liếng. Nông sản thì bị bỏ mặc cho mốc meo trong kho và thối rữa ngoài đồng, trong khi hàng triệu người dân rơi vào cảnh đói kém. Đó là chưa kể đến những trường hợp chính quyền trực tiếp tiêu hủy nguồn thực phẩm hoàn toàn có thể sử dụng được.

Quan hệ Trung Quốc-Ấn Độ-Hoa Kỳ phản ánh sự dịch chuyển mạnh của trật tự quyền lực toàn cầu. Trung Quốc và Ấn Độ có tiềm năng hợp tác lớn nhờ quy mô dân số và kinh tế, nhưng nghi kỵ chiến lược, cạnh tranh ảnh hưởng và tranh chấp biên giới khiến hợp tác bị hạn chế. Với Mỹ, việc Ấn Độ nghiêng về Trung Quốc có thể làm suy yếu chiến lược kiềm chế Bắc Kinh, trong khi tranh chấp thương mại như thuế 50% của Mỹ càng làm quan hệ thêm bất ổn...

Nếu có ai nói, nhạc của Trịnh Công Soạn giống như nhạc Trịnh Công Sơn, đôi bài nghe còn ác liệt hơn. Chắc bạn sẽ không tin. Tôi cũng không tin, cho đến khi tôi nghe được một số ca khúc của Trịnh Công Soạn, quả thật là như vậy. Tôi nghĩ, nếu anh này dứt bỏ dòng nhạc Trịnh cũ mà khai phá dòng nhạc Trịnh mới, thì chắc anh sẽ thành công. Người viết lách thì tính hay tò mò và mến mộ tài năng, tôi dọ hỏi người quen và nhất là những ca sĩ trẻ mong được nổi bật, đã tranh nhau khởi sự hát nhạc của Soạn. Cuối cùng, tôi cũng tìm đến được nhà anh. Gõ cửa. Mở.

Vào một buổi sáng Tháng Sáu năm 2025, dân biểu, cựu chủ tịch Hạ Viện đảng Dân Chủ tiểu bang Minnesota, Melissa Hortman, một trong những nhà lập pháp được kính trọng nhất của tiểu bang, và chồng của bà bị bắn chết tại nhà riêng. Chú chó cảnh sát lông vàng của họ, Gilbert, cũng ra đi với chủ. Vụ giết người này không phải là ngẫu nhiên. Thượng nghị sĩ John Hoffman và vợ cũng bị tấn công cùng ngày, nhưng may mắn sống sót. Chính quyền sớm tiết lộ thủ phạm, Vance Boelter, 57 tuổi, người theo chủ nghĩa cực hữu, đã viết bà Hortman vào “danh sách mục tiêu” bao gồm các nhà lập pháp Đảng Dân Chủ khác.

Ngày đi phỏng vấn thẻ xanh để trở thành thường trú nhân Hoa Kỳ thường là một ngày tràn đầy hy vọng và đáng nhớ, đặc biệt đối với những đôi vợ chồng, hoặc những hôn phu, hôn thê. Lễ Tạ Ơn tưởng đâu là ngày họ sum vầy, nói câu “Tạ ơn nước Mỹ” với những hy vọng về một tương lai tốt đẹp. Nhưng điều đó không xảy ra trong thời này, ở Hoa Kỳ. Khi bước cuối cùng trong quá trình xin thường trú nhân Hoa Kỳ, là cuộc phỏng vấn với viên chức di trú kết thúc, các đặc vụ liên bang lại ập đến, còng tay người vợ/chồng người ngoại quốc và đưa họ đi. Hy vọng trở thành ác mộng.

Dự thảo Hòa ước Ukraine do Hoa Kỳ và Nga đề ra gồm có 28 điểm đã được công bố gần đây. Kết quả của diễn biến này khá bất thường vì không có sự tham gia đàm phán của Ukraine và Liên minh châu Âu (EU)...

Trong một nghiên cứu phối hợp giữa đại học Hồng Kông và đại học Rutgers tại Mỹ cùng một số khoa học gia trong khu vực hồi tháng 8 năm 2024, báo cáo này chỉ ra rằng vị trí của Việt nam sẽ là một "điểm nóng" của những cơn bão nhiệt đới với cường độ dữ dội và thường xuyên hơn trước sự biến đổi khí hậu toàn cầu, với rủi ro cao là ngay Hải Phòng.
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.