Hôm nay,  

Nước Mỹ Bị Dồn Nén

29/12/201500:00:00(Xem: 15623)

... giữa một bà cụ gian xảo và một ông già playboy mát giây...

Ông tỷ phú Donald Trump càng ngày càng được hậu thuẫn mạnh, hoàn toàn trái với mọi tiên đoán hay suy luận của các chuyên gia cũng như truyền thông. Những con số mới nhất cho thấy hậu thuẫn của ông lảng vảng đâu khoảng từ 25% tới 50% cử tri CH, tùy tiểu bang, tùy thời điểm, và tùy cơ quan thăm dò.

Điều đáng nói là mỗi lần ông này tuyên bố một câu mà thiên hạ cho là quá lố bịch hay quá ngông cuồng thì y như rằng hậu thuẫn của ông lại tăng vọt lên.

Vài ví dụ điển hình.

Một lần bàn về bà ứng viên Carly Fiorina, ông Trump mỉa mai chê bai bà này quá xấu xí, làm sao làm tổng thống được. Giới truyền thông, nhất là mấy bà nhà báo, tả cũng như hữu, nhao nhao đả kích thái độ “xúc phạm, khinh thường phụ nữ” của ông. Ông Trump xin lỗi? Không, ông chẳng xin lỗi xin phải gì hết. Lên TV tranh luận, bỏ nhỏ một câu “tôi thấy bà ấy cũng đẹp thôi”. Việt Nam ta gọi đây là chuyện “giỡn mặt”. Dù vậy, tỷ lệ hậu thuẫn vẫn chẳng thấy giảm sút gì hết.

Một lần khác. Ông Trump miệt thị một anh nhà báo có tật ở cánh tay. Ông nhái giọng cà lăm của anh ta rồi phẩy phẩy cánh tay y hệt anh nhà báo. Cả truyền thông bị “sốc”. Sao ông Trump có thể tàn nhẫn và vô ý thức đến vậy? Mang chuyện tật nguyền của người ta ra làm trò như vậy. Coi như cuộc chạy đua của ông Trump đến ngày tàn? Nhưng không, vài ngày sau tỷ lệ hậu thuẫn của ông này lại tăng vọt tiếp tục. Chỉ vì đa số cử tri của ông ghét giới truyền thông phe ta suốt ngày phủ phục tung hô Đấng Tiên Tri. Ngay khi ông Trump miệt thị một nhà báo cấp tiến khuyết tật, khối cử tri bảo thủ của ông chẳng thấy có gì đáng khiếu nại, còn hoan hô nữa.

Cái thái độ phe đảng của truyền thông phe ta ngày càng lố bịch, không ai có thể chấp nhận được nữa. Con cái của các tổng thống thường là bất khả xâm phạm, vùng cấm địa, với lý do rất cao cả là trẻ con vô tội, không thể ghét bố mẹ chúng rồi mang chúng ra đánh. Cũng đúng thôi. Nhưng bây giờ Washington Post đăng tranh hí họa TNS Ted Cruz của CH làm trò xiếc với hai con khỉ con bằng máy. Hai con khỉ con chính là hai cô con gái nhỏ của ông Cruz. Bức tranh sau đó đã bị thu hồi không đăng trong ấn bản sau của báo, nhưng đã được phổ biến trên mạng, cả thế giới đều đã thấy. Cho dù đã thu hồi, nhưng việc cho đăng trong ấn bản đầu cũng đủ nói lên cách cư xử của truyền thông dòng chính với khối CH. Đã có nhà báo nào dám làm vậy với hai cô con gái của TT Obama hay với con gái của TT Clinton không?!

Trong khi tất cả thiên hạ, nhất là các chính khách, cố gắng tránh những thái độ hay lời nói mang ẩn ý kỳ thị chủng tộc, thì ông Trump chẳng có vẻ gì là muốn dấu diếm tính kỳ thị của mình. Ông công khai tố tất cả khối di dân bất hợp pháp từ biên giới Mễ tràn qua là đám trộm cướp, chuyên hiếp dâm phụ nữ,...

Ông cũng nhiều lần phô bầy thái độ kỳ thị dân Á Châu. Ông miả mai dân Tàu và Nhật chỉ là đám con buôn suốt ngày chỉ nghĩ đến mua bán, đổi chác; mỗi lần nói về dân Á Châu là ông nhái tiếng Anh ngọng của dân Tầu. Một sinh viên với vẻ mặt Á Châu có lần đặt một câu hỏi cho ông Trump, vừa mở miệng bị ông này hỏi ngay “anh là người nước nào?” Anh sinh viên trả lời “tôi là người Mỹ”. Có nghiã là ông Trump không coi anh gốc Á Châu này là dân Mỹ. Chỉ có dân da trắng như ông thì mới đích thực là dân Mỹ, còn lại toàn là đám di dân hay tỵ nạn ăn bám. Những ông bà tỵ nạn Việt trước khi hoan hô ông Trump nên nhìn lại ông này cho kỹ. Ông Trump trước đây làm tổng thống thì đã không có anh HO nào được vào Mỹ, ngồi Phước Lộc Thọ uống cà phê đọc báo cả ngày.

Chuyện gì đang xẩy ra? Dân Mỹ mất trí rồi sao? Tại sao lại có thể hồ hởi, hầu như vui vẻ hả hê hay thích thú hoan nghênh những thái độ và lời nói ngạo mạn, xấc xược quá lố như vậy được? Hay là cái ghế tổng thống đã mất hết tính uy nghiêm để trở thành chỗ đổ dồn những ấm ức, giận dữ? Tổng thống có quyền ăn nói vung vít sao cho sướng miệng mình và sướng lỗ nhĩ cử tri, bất cần hậu quả?

Phải nói cho ngay, cứ tính đổ đồng hai chính đảng lớn CH và DC, mỗi đảng có được hậu thuẫn của 40% dân Mỹ, phần 20% còn lại độc lập, không thiên về bên nào hết; như vậy thì cái số 25% tới 50% cử tri CH ủng hộ ông Trump có thể coi như chỉ là khoảng từ 10% đến 20% của tất cả dân Mỹ. Nói cách khác, những người giận quá mất khôn quay qua ủng hộ ông Trump thật ra không lớn lao ghê gớm gì lắm, nhưng cũng đáng lo ngại. Vì thật sự, một người với tư cách ngông nghênh như ông Trump không xứng đáng để được tới 1% ủng hộ chứ đừng nói tới 10%-20%.

Nhìn vào sự thành công của ông Trump, nhất là việc tỷ lệ hậu thuẫn tăng vọt sau mỗi câu tuyên bố tát vào mặt thiên hạ, ta phải nhìn nhận ông Trump là người có một khả năng rất đặc biệt: rất hiểu tâm lý những người ủng hộ ông. Ông biết đánh trúng cái tâm lý đó, khai thác tối đa sự tức giận của họ, và thành công rực rỡ, chứng minh tất cả các chuyên gia tự phong và truyền thông đều sai bét, thua ông xa.

Một cách tổng quát, ta có thể nhận định một số không nhỏ dân Mỹ, đặc biệt là dân da trắng từ lớp thợ thuyền đến trung lưu, đã bị dồn nén, bức tức và lo sợ trong suốt bẩy năm dưới TT Obama, bây giờ quá vui mừng khi thấy có người dám nói lên những ấm ức của họ, nói huỵch tẹt hết mà chẳng thắc mắc một giây phút nào về những hậu quả chính trị.

Đám người này nhìn thấy quá nhiều chuyện mà họ cho là trái tai gai mắt mà không làm gì được.

Hiển nhiên điều gai mắt nhất là chuyện “phải đạo chính trị” càng ngày càng điên dưới ảnh hưởng của khối cấp tiến, một đề tài đã được bàn qua trên cột báo này mới đây. Theo một thăm dò mới nhất, 70% dân Mỹ bực mình về những cái vô lý của phải đạo chính trị do các chính khách cấp tiến và truyền thông dòng chính phổ biến. Những nhóm dân thiểu số như Hồi giáo, da màu, đồng tính, chuyển giới, ngay cả phụ nữ,... bất thình lình trở nên bất khả xâm phạm, không ai được nói bóng nói gió đụng chạm đến họ. Cái phải đạo chính trị này đưa đến tình trạng dân da trắng cảm thấy như mang nước da trắng tự nó đã là một cái tội tầy đình đáng phỉ nhổ rồi.

Tại đại học Yale, sinh viên da đen với hậu thuẫn của sinh viên cấp tiến, công khai đi xin chữ ký, đòi hủy bỏ tu chính án thứ nhất của Hiến Pháp –First Amendment- bảo đảm tự do ngôn luận, vì họ cho rằng tự do ngôn luận chỉ đưa đến những phát biểu xúc phạm họ. Nôm na ra, những sinh viên da đen tự cho mình quyền bất khả xâm phạm, không ai được đụng đến họ, trong khi họ có toàn quyền “tự bảo vệ”, tức là quyền sỉ vả bất cứ ai họ không ưa. Còn đòi khu đại học riêng, lớp riêng, thầy giáo da màu riêng. Cái oái ăm là trước đây dân da màu đòi hội nhập tuyệt đối, không được phân biệt, kỳ thị màu da, bây giờ ngược lại, có phong trào đòi tách biệt ra lại, nhưng đòi được ưu tiên hơn dân da trắng. Trước đây, hội nhập –integration- là xu thế thời đại, bây giờ đa dạng văn hoá –cultural diversity- mới là mốt thời thượng.

Một nhà báo đã nhận định lúc trước dân da đen bị ngồi hàng cuối xe buýt, đòi được ngồi chung, rồi sau khi được ngồi chung thì bây giờ đòi lên hàng đầu, đẩy dân da trắng xuống hàng cuối.

Ông Trump cũng hiểu rõ ý nghĩ của dân trung lưu hay lao động da trắng trong vấn đề di dân bất hợp pháp. Họ nhìn thấy cả chục triệu di dân qua ở lậu, mà chính quyền chẳng thể ngăn cản, hay chẳng muốn ngăn cản. Qua tin tức báo chí, họ thấy mỗi ngày cả ngàn đứa trẻ không bố mẹ được đẩy qua biên giới Mễ chạy vào Mỹ. Một gánh nặng xã hội, y tế, giáo dục, và tài chánh vĩ đại cho họ. Rồi mấy đứa trẻ đó cuối cùng cũng được cho ở lại vì TT Obama đã ra lệnh cấm trục xuất trẻ vị thành niên, đưa đến giai đoạn đoàn tụ gia đình, bố mẹ anh em, cả nhà qua theo.

Một nghiên cứu của Bộ An Ninh Quốc Nội cho thấy con số di dân bất hợp pháp bị trục xuất khỏi Mỹ đã giảm đều đặn trong suốt mấy năm dưới TT Obama, từ 409.000 năm 2012 xuống mức thấp nhất là 235.000 trong 2015. Trong số này, có 165.522 bị đuổi trở ra khi bị bắt trong lúc băng qua biên giới, có nghiã là họ thật sự không phải là bị “trục xuất” vì chưa vào đến đất Mỹ, chỉ là cách tính thống kê “ăn gian” của Nhà Nước Obama để cho có vẻ là trục xuất rất nhiều. Sự thật là trong năm 2015, chỉ trục xuất có 69.478 người trong đó có 63.127 phạm tội và 6.351 không phạm tội. Nói cách khác, không kể những người phạm tội, chính quyền Obama trong năm 2015 chỉ trục xuất có hơn 6.000 di dân lậu, tức là 0,5% tổng số di dân ở lậu, được ước lượng khoảng ít nhất là 12 triệu.

Bây giờ, chính quyền Obama lại còn muốn cho cả khối dân Hồi giáo vào nữa. Trong 5 năm qua, gần 700.000 người đã được nhận vào, cho đến nay 90% vẫn sống bằng trợ cấp do khối da trắng trung lưu đóng thuế để nuôi.

Đảng DC hoan nghênh di dân vì tuyệt đại đa số di dân bỏ phiếu cho đảng DC vì đảng này là đảng của trợ cấp và cũng là đảng mở rộng cửa đón họ vào. Gọi là lưỡng lợi, có qua có lại mới toại lòng nhau.

Vấn đề bây giờ lại là cái nạn khủng bố Hồi giáo trà trộn chui vào nữa. Cái bà khủng bố Malik làm hôn thú gấp với một anh chồng Hồi từ Mỹ qua đón về, chẳng qua thủ tục thanh lọc chờ đợi gì hết. Qua tới Mỹ một năm sau, tuyên thệ thi hành sứ mạng xong, vác súng đi bắn giết loạn đả.

Chính sách chống khủng bố của TT Obama có thể tóm lược lại là hết sức giản dị và quả thật là ngây ngô: theo ông, khối cực đoan Hồi ghét và chống Mỹ vì Mỹ can thiệp vào Trung Đông, yểm trợ các chế độ độc tài tại đó, đánh Hồi giáo tại Afghanistan, chiếm Iraq vì dầu hỏa. Đó là những sai lầm của anh cao bồi Bush. Bây giờ TT Obama lật ngược chiến lược, một mặt giúp lật đổ những chính quyền độc tài như tại Tunisia, Ai Cập, Libya, và Syria; mặt khác rút hết quân lính ra khỏi Trung Đông không can thiệp vào thế giới của họ nữa. Thêm vào đó, đặc biệt thi hành một chính sách “phải đạo”, kính trọng tôn giáo và văn minh Hồi giáo, và chân thành cúi đầu xin lỗi họ về tất cả những tội lỗi thật hay tưởng tượng của Mỹ từ ngày lập quốc đến giờ để cho họ vui lòng. Như vậy “hy vọng” dân Hồi sẽ mãn nguyện và Mỹ sẽ được tha mạng, không bị đánh nữa.

Chỉ tiếc là mỗi lần Mỹ lùi một bước là khối cuồng tín Hồi giáo tiến hai bước. Bây giờ đánh luôn tới cả Cali. Mấy ông cao bồi Mỹ nhìn cảnh này không bực mình mới là chuyện lạ.

Từ bực mình bất mãn, bây giờ chuyển qua sợ hãi. Ra đường thấy cả đám dân có vẻ Ả Rập là run. Lên máy bay mà thấy vài ba ông có tướng Ả Rập là phập phòng lo sợ, không biết có phải là khủng bố chuẩn bị đánh cướp hay đặt bom máy bay không. Mấy bà đi shopping thấy một đám mấy bà chùm áo đen từ đầu đến chân cũng muốn tránh xa xa một chút.

Trong nỗi sợ hãi đó, thì họ nhìn vào ông tổng thống. Chỉ thấy ông này tỉnh bơ đi Hawaii tắm biển đánh gôn, vỗ về “tôi đã kềm chế được chúng rồi”, “chúng không có khả năng đánh chúng ta đâu”. Một thái độ chẳng những có vẻ coi thường sự sợ hãi thật sự của họ, mà lại còn được mau mắn chứng minh là lạc quan tếu một cách cụ thể nhất qua hai cuộc tấn công của khủng bố ngay sau đó tại Paris và San Bernardino.

Nhìn xa hơn về tương lai, khối dân da trắng thấy rõ họ đang từ khối đa số dần dà biến thành khối thiểu số. Những tài liệu về dân số Mỹ cho thấy đang có những chuyển động lớn trong khối dân Mỹ. Dân da trắng càng ngày càng ít đi trong khi khối dân da màu, từ da đen đến da vàng, dân Mễ, dân Trung Đông,... càng ngày càng đông, đông hơn vì chính sách nhập cư quá dễ dãi của TT Obama, và cũng đông hơn vì những khối dân này chịu khó mang bầu nhiều hơn dân da trắng.

Đám dân trung lưu da trắng này lo sợ sẽ bị kỳ thị ngược lại, bị mất quyền lợi, bị đàn áp, bị... đẩy xuống hàng ghế cuối trên xe buýt. Bằng chứng rõ ràng từ nhiều năm qua: nhân danh chính sách đền bù cho công bằng gọi là “affirmative action”, không ít anh sinh viên hay công nhân da trắng đã bị bắt phải nhường chỗ cho các sinh viên và công nhân da màu ít khả năng và ít kinh nghiệm hơn.

Rồi họ cũng thấy ông tổng thống, là người có trách nhiệm bảo vệ họ lại cũng không phải là dân... da trắng nữa, mà lại thuộc khối đa số mới, và ông này cũng rõ ràng lại thiên về phiá khối đa số mới.

Khi một anh du đãng cướp vặt da đen bị cảnh sát bắn chết thì TT Obama lên TV mạnh mẽ kết án rồi cử đại diện Tòa Bạch Ốc đi dự đám ma tên du đãng, trong khi cảnh sát trắng bị dân da đen bắn chết thì TT Obama chỉ cho phát ngôn viên lên án vài câu cho có lệ. Khi cảnh sát bắt một ông giáo sư đen thì tổng thống mau mắn chửi cảnh sát ngu xuẩn ngay, cho dù chưa biết rõ chuyện gì đã xẩy ra. Thái độ như vậy có trấn an được khối dân da trắng không?

Trong khi các công ty hãng xưởng đóng cửa hàng loạt vì những khó khăn kinh tế, TT Obama ngó lơ, để tỷ lệ thất nghiệp tăng lên đến trên dưới 10%, rồi nằm ở mức đó cả năm sáu năm trời. Kinh tế Mỹ ngày nay cũng là kinh tế của máy móc và computer, càng ngày càng cần ít nhân công, cho nên dù kinh tế tăng trưởng lại nhưng jobs vẫn không có. Nhưng dường như ưu tiên của TT Obama không phải là lo kiếm jobs mà lo tái phân phối lợi tức. Ông chỉ tìm cách giúp dân da màu bằng cách cho họ vào làm công chức hết. Số lượng công chức tăng vọt, với đại đa số công chức mới là dân thiểu số da đen hay da nâu. Ai có việc gì cần liên lạc với một văn phòng chính phủ, bảo đảm sẽ có 90% hy vọng gặp phải một bà đen hay một ông Mễ.

Một nhà báo da đen, ông Isaac Bailey đã viết bài trên báo Sun News tại South Carolina kêu gọi TT Obama cần trực diện sự nghi kỵ và lo sợ của khối dân da trắng, trong tư cách quốc trưởng có trách nhiệm với toàn dân, đen cũng như trắng. Ông nêu vấn đề hàng vạn dân da trắng đã bị mất jobs, mà tổng thống tỉnh bơ lo chuyện Obamacare hay tăng Medicaid cho đám dân da màu. Đã vậy, không biết bao nhiêu nhà máy đã bị đóng cửa hay bao nhiêu dự án bị hủy bỏ vì chính sách bảo vệ môi sinh của TT Obama khiến không ít dân da trắng mất việc làm hay không có cơ hội có việc làm (ghi chú của kẻ viết: việc hủy bỏ dự án xây ống dẫn dầu Keystone từ Canada tới Texas là bằng chứng rõ ràng nhất), sao TT Obama không đi gặp giới thợ thuyền da trắng đó để nghe họ khiếu nại, để giải thích và trấn an họ? Theo anh nhà báo này, TT Obama đã chú tâm quá nhiều vào khối dân da màu mà hoàn toàn lơ là dân da trắng, chỉ làm họ lo sợ thêm và hố cách biệt trắng đen lớn sâu hơn nữa. Một cái nhìn thực tế mà cũng hơi lạ từ một nhà báo da đen!

Chính trị Mỹ, sau 7 năm lãnh đạo của ông tổng thống của “đại đoàn kết toàn dân”, không còn trắng, đen, xanh, đỏ, giàu, nghèo, v.v... đã trở thành một thứ chính trị phe đảng nặng nề nhất trong lịch sử cận đại Mỹ. Chính sách của TT Obama đã tạo nên bực mình, bất mãn, lo lắng toàn diện, đưa đến chiến thắng của những khuynh hướng mỵ dân cực đoan nhất. Những ứng viên tổng thống nổi bật nhất cũng là những người cực đoan nhất. Những ông tương đối trung dung, ôn hoà như Jim Webb bên DC và Jeb Bush bên CH đều bị rơi vào lãng quên, chẳng ai rảnh hơi nghe mấy ông này nói chuyện... ba phải.

Thực tế đáng buồn là lần bầu tới, nước Mỹ sẽ có nhiều triển vọng được quyền lựa chọn lãnh đạo tối cao giữa một bà cụ gian xảo và một ông già playboy mát giây. Mặt trái của dân chủ kiểu Mỹ. Những người thật sự có khả năng và xứng đáng đều tránh né, không muốn dính dáng vào chuyện chính trị phe phái chỉ giỏi chửi bới moi móc nhau mà chẳng làm nên trò trống gì. Dân Mỹ kháo nhau “nếu anh không có khả năng, chẳng biết làm gì thì chỉ có một cách kiếm sống: tập nói phét để làm chính trị gia”. (27-12-15)

Vũ Linh

Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng mỗi Thứ Ba trên Việt Báo.

Ý kiến bạn đọc
30/12/201503:18:58
Khách
"Obama lại còn muốn cho cả khối dân Hồi giáo vào nữa", Vũ Linh.

Có ít xít ra nhiều . Đừng viết quá chớn nhá Vũ Linh . Theo báo USAToday, tổng số người theo đạo Hồi giáo sang sống ở Mỹ tính từ năm 1992 tới nay là một triệu bảy trăm ngàn người . Trong những năm vừa qua, mỗi năm, chỉ có khoảng một trăm ngàn người theo Hồi giáo được thu nhận vào Mỹ . Về người tỵ nạn Syrian, Obama dự định chỉ nhận mười ngàn người trong năm tới 2016. Trong khi đó, Đức quốc sẵn sàng thu nhận tám trăm ngàn người .
30/12/201502:54:28
Khách
Viết láo quá không nên Vũ Linh nhá .

Hãy nhìn vào sự thật là tỷ lệ thất nghiệp khi Obama đắc cử vào tòa Bạch Ốc là 10 phần trăm, nay hạ xuống chỉ còn 5 phần trăm .

Theo thống kê chính thức của cơ quan OPM, trong số những người làm việc trong chính phủ liên bang, năm 2010, thành phần da đen chiếm 17.7 phần trăm. Năm 2014, tăng lên chút ít 18.1 phần trăm . Thành phần người Hispanics, năm 2010, là 8 phần trăm. Năm 2014, tăng lên 8.4 phần trăm. Thành phần dân Á châu, năm 2010 và 2014, ở mức 5.6 phần trăm .
29/12/201522:59:54
Khách
Vu Linh,moi mot quyet dinh ,thay doi chinh sach cua Quoc gia,deu phai thong qua Quoc hoi,co nghia la ,co su dong thuan cua ca nuoc.Khong the noi bua bai duoc.Theo toi,tren cuong vi cua mot Tong Thong,Ong Obama,khong he phan biet dan chung cua Ong la da trang hay da den...Nhung vu nhu Fergution,neu khong giai quyet tu trung nuoc thi hau qua se toi dau?Sau 7 nam cam quyen,tu mot nen kinh te lun bai,den ngay hom nay,ti so that nghiep xuong den muc ky luc ke tu nam 1972..sao khong thay anh de cap.Toi de nghi anh hay 'uon oc 'bay lan truoc khi viet xuong .
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Năm 1895, Alfred Nobel – nhà khoa học bị ám ảnh bởi cái giá mà nhân loại phải trả từ phát minh của mình – đã để lại di chúc năm 1895 rằng tài sản của ông sẽ dùng để tài trợ các giải thưởng “mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại.” Đối với Nobel Hòa Bình, ông có phần đặc biệt: giải thưởng này sẽ được trao cho người đã “có nhiều hành động hoặc nỗ lực mang đến sự đoàn kết, hòa bình giữa các quốc gia, bãi bỏ hoặc giảm bớt quân đội thường trực, tổ chức và thúc đẩy các hội nghị hòa bình.” Sứ mệnh chọn lựa được giao cho Quốc Hội Na Uy, có lẽ vì ông tin rằng Na Uy – khi đó còn nhỏ bé và trung lập – sẽ ít bị cám dỗ bởi chính trị quyền lực.
Trung Hoa ngày nay như kinh thành giữa sa mạc, vẻ yên ổn bên ngoài chỉ là lớp sơn son thếp vàng phủ lên nền đá đã rạn. Thế giới đứng ngoài quan sát, vừa lo nó sụp, vừa biết nó trụ lại nhờ ảo ảnh quyền lực và niềm tin vay mượn. Dưới lớp hào nhoáng của “Giấc mộng Trung Hoa” là một cơ đồ quyền lực đang già nua trong chính tuổi trẻ của mình. Bởi sức mạnh của nó không khởi từ niềm tin, mà từ nỗi sợ — và nỗi sợ, tự thuở khai triều lập quốc, chưa bao giờ là nền tảng lâu bền.
Ngày 8 tháng 10 năm 2025, tại tòa án liên bang ở Alexandria, bang Virginia, cựu Giám đốc Cơ quan Điều tra Liên bang (FBI) James Comey không nhận tội đối với hai cáo buộc hình sự. Cáo trạng nêu rằng vào tháng 9 năm 2020, Comey đã nói dối Quốc Hội khi vẫn giữ nguyên lời khai trong buổi điều trần trước đó rằng ông không hề cho phép để lộ thông tin về cuộc điều tra của FBI liên quan đến Hillary Clinton. Theo nhiều bình luận gia pháp lý, từ cánh tả đến cánh hữu, việc truy tố Comey chủ yếu chỉ là do chính phủ liên bang đang cố tình nhắm vào kẻ mà Tổng thống “thấy không vừa mắt.” Comey là người đứng đầu cuộc điều tra nghi án Nga can thiệp bầu cử tổng thống 2016 và bị Trump lột chức vào năm 2017.
Sau sáu ngày đột ngột “bặt tiếng,” chương trình Jimmy Kimmel Live, của MC kiêm diễn viên hài và nhà biên kịch nổi tiếng, đã trở lại với khán thính giả vào tối 23/9/2025. Sự trở lại này, chỉ vỏn vẹn sau gần một tuần bị đình chỉ, không chỉ là tin vui với những người yêu tiếng cười đêm khuya của truyền hình Mỹ, mà còn là một hồi chuông cảnh tỉnh, kéo theo những bàn luận trái chiều, chạm đến cốt lõi của tự do ngôn luận, một trong những quyền thiêng liêng nhất trong thể chế dân chủ.
Texas, mùa thu 2025 – trên khuôn viên đại học giữa vùng đất vốn tự hào là “trái tim bảo thủ của nước Mỹ”, thay vì nghe tiếng lá thu rơi, người ta lại nghe tiếng giày đinh vang vọng, bước chân của bóng ma McCarthyism quay về - phiên bản thế kỷ 21 - trở lại giảng đường với tốc độ và sự kinh dị của thời đại kỹ thuật số. Ngày 9 tháng 9, trên bục giảng của trường Texas A&M University, giáo sư Melissa McCoul trong giờ văn học thiếu nhi, dùng hình một con kỳ lân tím để nói với sinh viên rằng bản sắc con người không chỉ có hai nửa nam–nữ. Một sinh viên giơ tay hỏi: “Điều này có hợp pháp không?” và viện dẫn sắc lệnh mà Tổng thống Donald Trump ký hồi tháng Giêng, tuyên bố chỉ có hai giới tính sinh học. Bà McCoul đáp bằng lý lẽ, không viện dẫn chính trị. Nhưng một chiếc điện thoại trong lớp đã ngầm quay lại hình ảnh. Và chỉ ít lâu sau, cả nước đều xem đoạn clip ấy – không phải để học, mà để phán xét.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi thể chế, phương Tây và Việt Nam đang phải đối diện trước những thách thức nghiêm trọng về cải cách chính sách để cho phù hợp với nhu cầu của thời đại mới, nhất là vai trò của pháp luật. Pháp luật là nền tảng thiết yếu cho sự vận hành ổn định và công bằng của xã hội. Là hệ thống quy phạm điều chỉnh hành vi con người, pháp luật không chỉ bảo vệ quyền lợi cá nhân và tập thể mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững. Trong xã hội hiện đại, vai trò của pháp luật được thể hiện rõ nét qua các lĩnh vực như bảo vệ an ninh quốc phòng, duy trì trật tự xã hội, bảo đảm quyền tự do cá nhân, phát triển phúc lợi xã hội, và thúc đẩy tinh thần hợp tác cũng như hội nhập.
Ngày 30 tháng 9 năm 2025, tại căn cứ Thủy Quân Lục Chiến ở Quantico, Virginia, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth bước lên sân khấu trước hàng trăm tướng và đô đốc được triệu tập từ khắp nơi trên thế giới. Ông tuyên bố sẽ “cải tổ văn hóa quân đội” bằng mười chỉ thị mới, nhằm quét sạch cái mà ông gọi là “rác rưởi thức tỉnh” và khôi phục “tinh thần chiến binh”. Cụm từ ấy – nửa ca tụng bạo lực, nửa tán dương cơ bắp – nay đã trở thành thương hiệu chính trị của Hegseth. Trong cuốn Cuộc Chiến Chống Lại Những Chiến Binh (2024), ông cho rằng việc phụ nữ được đưa vào các vai trò chiến đấu đã “làm cạn kiệt” tinh thần này, khiến quân đội Hoa Kỳ “ít sát thương hơn.” Nghe qua, người ta tưởng quân đội chỉ tồn tại để đong máu đếm xác.
Ông bà xưa đã nói, nắm thì “nắm kẻ có tóc ai nắm kẻ trọc đầu.” Cách nói dân gian này rất cụ thể và dễ hình dung, người có tóc thì dễ bị nắm, bị túm, còn người trọc đầu thì không thể nắm được. Mang câu nói này vào chính trường Mỹ hiện tại, quả là khôi hài, nhưng không kém màu bi kịch. Nó phản ánh một sự thật trần trụi và không thể tránh khỏi: Quyền lực, chính sách, sắc lệnh hành pháp, các cuộc chiến pháp lý và ‘tuổi thọ’ chính trị của người đứng đầu nhánh hành pháp đang phụ thuộc vào sự phục tùng của các nhà lãnh đạo và những tài phiệt. Họ là ai? Họ là một mạng lưới của các quan chức, nhà lập pháp, giám đốc điều hành truyền thông, nhà tài trợ…, những người đã chọn chọ họ một thế đứng, xuôi theo những gì tổng thống muốn.
Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đang đánh một đòn nguy hiểm: huy động các văn phòng công tố đi điều tra mạng lưới từ thiện Open Society Foundations của gia đình Soros, một quỹ từ thiện quốc tế, nổi tiếng với việc tài trợ cho các dự án dân chủ, giáo dục và nhân quyền trên khắp thế giới. Danh sách cáo buộc nghe cứ như “vật lạ”: từ đốt phá đến tài trợ khủng bố. Open Society Foundations lập tức phản đối, khẳng định mình hoạt động hợp pháp, và nhắc lại điều mà bất cứ người tỉnh táo nào cũng hiểu: khi chính quyền có thể tùy tiện lấy một nhóm dân sự làm vật tế, thì quyền của mọi nhóm khác cũng chẳng còn gì bảo đảm.
Trong nhiều thập niên qua, giải pháp hai nhà nước luôn được xem là phương án khả thi nhằm mang lại hòa bình cho khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, tiến trình này vẫn chưa đạt được kết quả cụ thể. Gần đây, cuộc tranh luận về việc công nhận nhà nước Palestine đang có những chuyển biến mới khi Pháp và Ả Rập Xê Út tổ chức một hội nghị quốc tế tại New York, ngay trước thềm Đại hội thường niên của Liên Hiệp Quốc.



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.