Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Phan Chu Trinh

1/24/201700:01:00(View: 4909)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).
________________ 
 
PHAN CHU TRINH
(1872 - 1926)
 
Phan Chu Trinh hiệu Tây Hồ, Hy Mã, tự Tử Cán, quê Quảng Nam; phụ thân là Phan Văn Bình làm Quản cơ sơn phòng, sau tham gia phong trào Cần Vương. Năm 27 tuổi, ông học với Trần Quí Cáp và Huỳnh Thúc Kháng tại trường tỉnh. Năm 1900 đỗ Cử nhân, năm 1901 đỗ Phó bảng. Năm 1902, ông nhận chức Thừa biện bộ Lễ thời vua Thành Thái.
 
     Khi ông đọc tân thư thấy tư tưởng duy tân của Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu; tư tưởng dân quyền của Rousseau, Montesquieu; “Thiên hạ đại thế luận” của Nguyễn Lộ Trạch... Và thấy các nước trên thế giới: Nhật Bản, Tây Phương về xã hội, kỹ thuật... đã tiến bộ rõ rệt, còn triều đình Huế thì thủ cựu. Ông nghĩ cần đấu tranh: “Phải mở mang dân trí cho đồng bào và xây dựng đất nước Việt Nam tiến bộ”. 
 
     Năm 1905, ông từ quan trở về hoạt động cách mạng, để tranh đấu giành lại tự do, dân chủ cho đồng bào, bằng đường lối duy tân con người, xã hội và tư tưởng dân quyền với phương châm “tự lực khai hóa”. Phương thức hoạt động của phong trào là bất bạo động, công khai hoạt động nhằm khai hóa dân tộc, Ông nghĩ phải thực thi khẩn thiết bằng cách:
 
1- Dân tộc tự cường: Thức tỉnh tinh thần tự lực tự cường, mọi người phải biết quyền lợi căn bản của một người công dân.
2- Mở mang dân trí: Bãi bỏ lối học từ chương, mở trường dạy chữ Quốc ngữ, trau dồi kiến thức khoa học, kêu gọi đồng bào cải tiến: Cắt tóc ngắn, cắt móng tay ngắn... 
3- Dân sinh: Phát triển kinh tế, hướng dẫn nhân dân khai hoang đất đai, lập hội buôn, sản xuất hàng nội hóa...
 
     Ông đã viết thư yêu cầu Pháp sửa đổi chính sách cai trị hiện hành, để có thể giúp nhân dân Việt Nam từng bước tiến đến văn minh. Ông với Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp đi khắp miền Trung, vận động thức tỉnh dân chúng, truyền bá phong trào duy tân. Ông còn ra Bắc, đến căn cứ Yên Thế để gặp Hoàng Hoa Thám bàn bạc về đất nước.
 
Năm 1906, ông qua Quảng Đông gặp Phan Bội Châu, hai ông thảo luận về phương thức đấu tranh. Sau đó, cả hai ông cùng Cường Để sang Nhật, để nghiên cứu tình hình giáo dục, chính trị của Nhật. Về nước, ông hợp tác với các ông Lương Văn Can, Trần Quí Cáp... lập trường “Đông Kinh Nghĩa Thục”, để nhen nhúm lòng yêu nước và mở mang dân trí. 
     Năm 1907, ông ra Hà Nội tham gia giảng dạy ở trường Đông Kinh nghĩa thục, những buổi giảng dạy hay diễn thuyết của ông rất đông đảo người tham dự. Năm 1908, cuộc nổi dậy đòi giảm sưu thuế ở Quảng Nam. Pháp nghi ông chủ xướng, ông bị bắt ở Hà Nội ngày 31-3-1908, sau đó bị đày đi Côn Đảo. Hội nhân quyền Pháp can thiệp, ông được trả tự do nhưng bị quản thúc ở Mỹ Tho, ông cực lực phản đối. 
 
Năm 1911, Phan Chu Trinh cùng con trai là Phan Châu Dật qua Pháp. Tại Paris, ông viết: “Pháp-Việt liên hiệp hậu chi Tân Việt Nam. Nước Việt Nam không thể bị cô lập mà phải được ưu tiên có mối quan hệ với các nước tân tiến trên thế giới, kể cả nước Pháp. Và không thể chỉ nhìn hiện tại mà phải nhìn lại lịch sử đã qua và phải tìm hiểu phương thức phát triển sắp tới, tạo nên cách nhìn cả thời lẫn thế.” 
Ngày 3-8-1914, Đức tuyên chiến với Pháp. Chính quyền Pháp gọi Phan Châu Trinh đi lính, ông phản đối vì không phải công dân Pháp. Tháng 9-1914, chính quyền Pháp khép tội ông là gián điệp cho Đức, bắt giam tại ngục Santé (Prison de la Santé). Đến tháng 7-1915, vì không có bằng chứng nên chính quyền Pháp phải trả tự do cho ông. Ông đã soạn tập thơ “Santé thi tập” với hơn 200 bài thơ sáng tác trong tù.
 
Trong những năm sống ở Paris, ông làm nghề sửa máy ảnh, sống thanh bạch. Sau đấy, con trai ông mất, ông rất xót xa. Năm 1922, vua Khải Định đến Pháp dự cuộc đấu xảo Marseille, ông viết “Thư thất điều” kể 7 điều tội lỗi của hôn quân Khải Định, khuyên vua về nước đừng làm nhục quốc thể. Năm 1925, ông về nước cùng đồng bào vận động trả tự do cho Phan Bội Châu vì Pháp kết án tử hình. Ông sống tại Sài Gòn, đi diễn thuyết về “Quân trị chủ nghĩa”, “Đạo đức và luân lý Đông Tây”, đồng bào đến nghe rất đông đảo, hoan hô nhiệt liệt. Ông lâm bệnh mất ngày 24-3-1926!. 
 
     Những tác phẩm chính của ông: Tĩnh quốc hồn ca; Đạo đức và luân lý Đông Tây; Đông Dương Chính luận; Tây Hồ và Santé thi tập; Pháp-Việt liên hiệp hậu chi tân Việt Nam... 
 
 *- Thiết nghĩ: Đường lối đấu tranh của 2 cụ Phan là Phan Châu Trinh và Phan Bội Châu. Cả 2 cụ cùng mong mỏi giành lại độc lập cho dân tộc Việt Nam, nhưng chủ trương lại khác nhau. Đường lối đấu tranh của Phan Bội Châu thì “Trung quân ái quốc”, cương quyết đào tạo rèn luyện thanh niên về chính trị, quân sự cho vững vàng, sau đó sẽ thành lập lực lượng vũ trang để giải phóng đất nước. Cho nên, Phan Bội Châu theo đuổi khuynh hướng kháng chiến, duy trì chế độ quân chủ và trông cậy vào Nhật để chống Pháp. 
  
     Phương thức đấu tranh của Phan Chu Trinh là bất bạo động, công khai hoạt động, thay đổi tận gốc rễ về văn hóa, tâm lý, tư duy, tập quán của người Việt, phổ biến nền văn minh phương Tây: tự do, dân chủ, bình đẳng, bác ái, pháp quyền, dân quyền, nhân quyền. Phải cải cách triệt để về giáo dục, bỏ lối học từ chương, cần học Quốc ngữ, mở mang công thương nghiệp, chấn hưng công nghệ, bỏ mê tín dị đoan. Ông là người dấn thân tích cực, một chí sĩ yêu nước nồng nàn, luôn bất khuất trước mọi hoàn cảnh khó khăn.    
   
     Lập trường của ông là quyết tâm xóa bỏ chế độ phong kiến, duy tân con người và đất nước mới hy vọng giành độc lập thành công. Đáng tiếc, sự năng nổ dấn thân của ông gặp phải thế lực chủ nghĩa thực dân đang mạnh; nên lòng nhiệt huyết của ông không đem lại thành công lúc bấy giờ!. Nhưng “phong trào duy tân” của ông là một khuôn mẫu, một tấm gương sáng ngời. Ông là một nhà nho tiến bộ, yêu nước nồng nàn, đã để lại cho đời sau một tư tưởng dân chủ đích thực, đáng noi gương và trân trọng vậy?!.
     
Cảm mộ: Phan Chu Trinh
  
Phan Chu Trinh, ngẫm nghĩ duy tân!
Quyết liệt đấu tranh, xông xáo thân
Chống thuế Quảng Nam, lo lắng nước
Lập trường Nghĩa Thục, dắt dìu dân! 
Đoạ đày hoang đảo, không nao núng
Chỉ trích hôn quân, chẳng ngại ngần!
Diễn thuyết, nấu nung lòng ái quốc
Đồng bào vĩnh viễn, nhớ nhung ân!!!.
 
Nguyễn Lộc Yên


Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Một tuần sau, sau khi dư luận nổi sóng về phát biểu của thiếu niên Chu Ngọc Quang Vinh (“tôi coi đảng như một thế lực xấu chỉ biết lừa gạt dân”) tạm lắng – hôm 7 tháng 9 vừa qua – nhà văn Phạm Đình Trọng kết luận: “Sự việc cho thấy người dân, nhất là thế hệ trẻ đã có nhận thức sâu sắc về pháp luật, có ý thức về sự có mặt của cá nhân trong cuộc đời, trong xã hội”.
Nội dung phát biểu của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm ngày 27/08/2024 về đường lối khóa đảng XIV cho thấy ông không dám đi ra khỏi quỹ đạo một người Cộng sản bảo thủ để được tồn tại...
Kamala nhắc lại Donald Trump đã cảm ơn Tổng Thống Tập Cận Bình về những gì ông ta đã làm trong thời gian đại dịch COVID. Bà nhớ cả nội dung Trump đã viết trên Twitter: “Thank you, President Xi” và đọc lại cho chục triệu người dân Mỹ đang xem màn hình. “Khi chúng ta biết rằng Tập Cận Bình phải chịu trách nhiệm vì không cung cấp và cung cấp không đầy đủ cho chúng ta sự minh bạch về nguồn gốc của COVID.” Kamala nhắc lại cả việc Donald Trump đã mời Taliban đến David Camp, “là một nơi có ý nghĩa lịch sử đối với chúng ta, với tư cách là những người Mỹ, một nơi mà chúng ta tôn vinh tầm quan trọng của ngoại giao Hoa Kỳ, nơi chúng ta mời và tiếp đón các nhà lãnh đạo thế giới được kính trọng. Và cựu tổng thống này với tư cách là tổng thống đã mời họ đến David Camp vì ông ta, một lần nữa, không biết tầm quan trọng và trách nhiệm của tổng thống Hoa Kỳ. Và điều này quay trở lại vấn đề ông ta đã liên tục hạ thấp và coi thường các quân nhân của chúng ta, những người lính đã hy sinh...
Từ ngày nước Mỹ lập quốc, chưa bao giờ nụ cười của một ứng cử viên tổng thống lại bị đối thủ mang ra mổ xẻ, tấn công với những lời lẽ không phù hợp với tư cách một người tranh cử vị trí lãnh đạo quốc gia. Nhưng ngược lại, cũng chưa bao giờ nụ cười của một ứng cử viên tổng thống lại trở thành niềm hy vọng cho một đất nước đang đối đầu với mối nguy hiểm “duy nhất suốt 248 năm” (theo lời cựu Phó Tổng Thống Dick Chenny.) Đó là nụ cười của Kamala Harris – Một nụ cười đang ngày càng thay hình đổi dạng cuộc tranh cử tổng thống kinh điển của nước Mỹ.
Cựu Tổng Thống Donald Trump đã trình bầy kế hoạch kinh tế của ông tại Economic Club of New York trước đám đông các kinh tế gia, lãnh đạo doanh nghiệp và nhà báo vào 5-9-2024 vừa qua. Buổi nói chuyện này nằm trong chiến dịch tranh cử. Kế hoạch kinh tế trong nhiệm kỳ 2 nếu ông thắng cử bao gồm nhiều chính sách mà ông đã thi hành trong bốn năm đầu cầm quyền. Ông tuyên bố sẽ loại bỏ nhiều chương trình của chính quyền Biden. Ứng cử viên tổng thống của Cộng Hòa quảng cáo chương trình của ông với thuế nội địa thấp, thuế nhập cảng cao chưa từng thấy, giảm bớt luật lệ, và kinh tế phát triển mạnh. Nhưng nhiều chuyên viên đã nghi ngờ giá trị của chương trình kinh tế này. Nhiều người đã lên tiếng chỉ trích đề xuất kinh tế của Trump như chúng ta sẽ thấy trong những phần dưới đây của bài báo này.
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 sắp tới không chỉ định hình tương lai chính trị của quốc gia trong vài năm tới mà còn đặt ra những câu hỏi căn bản về bản sắc và tương lai của chính nước Mỹ. Trong khi kết quả bầu cử sẽ quyết định nhiều vấn đề quan trọng, những xung đột sâu sắc về bản chất của nước Mỹ đã được phản ảnh rõ nét qua đường lối, chính sách nêu ra tại hai đại hội Đảng Cộng Hòa và Dân Chủ vừa qua.
Tôi đã xem qua cả trăm bài viết với với nội dung và ngôn từ (“đầu đường xó chợ”) tương tự nhưng chưa bao giờ bận tâm hay phiền hà gì sất. Phần lớn, nếu không muốn nói là tất cả, các bạn DLV đều không quen cầm bút nên viết lách hơi bị khó khăn, và vô cùng khó đọc. Họ hoàn toàn không có khái niệm chi về câu cú và văn phạm cả nên hành văn lủng củng, vụng về, dài dòng, lan man trích dẫn đủ thứ nghị quyết (vớ vẩn) để chứng minh là đường lối chính sách của Đảng và Nhà Nước luôn luôn đúng đắn. Họ cũng sẵn sàng thóa mạ bất cứ ai không “nhận thức được sự đúng đắn” này, chứ không thể lập luận hay phản bác bất cứ một cáo buộc nào ráo trọi.
Ngày 20/7/1969, hai phi hành gia Neil Armstrong và Edwin Aldrin đi vào lịch sử như là hai người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng thế nhưng sự kiện này bị một số nhà “lý thuyết âm mưu” lên tiếng phủ nhận. Căn cứ vào những điểm “khả nghi” trong tấm hình chụp Armstrong đứng cạnh lá cờ cắm trên Mặt Trăng, họ quả quyết rằng tất cả chỉ là chuyện dàn dựng và bức hình này chỉ được chụp tại một sa mạc ở Nevada. Nhưng bằng chứng của vụ đổ bộ ấy đâu chỉ duy nhất một tấm hình? Tàu Appollo 11 phóng từ mũi Kennedy trước con mắt hàng chục ngàn người và hàng trăm triệu người qua ống kính truyền hình. Hàng trăm ngàn thước phim quay được và chụp được khi tàu Appollo vờn trên quỹ đạo quanh mặt trăng, cảnh tàu con rời tàu mẹ để đổ bộ, cảnh các phi hành gia đi bộ và cả những túi đất đá mang về từ Mặt Trăng v.v. Chúng ta thấy gì ở đây? Những bằng chứng xác thực thì nặng như núi nhưng, khi đã cố tình không tin, đã cố vạch ra những âm mưu thì chỉ cần mấy điểm khả nghi nhẹ tựa lông hồng.
Một bài bình luận của báo Chính phủ CSVN hôm 2/9/2024 viết: “Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, đến nay chúng ta ngày càng có cơ sở vững chắc để khẳng định sự thật chúng ta đã trở thành nước tự do độc lập, người dân ngày càng ấm no hạnh phúc…” Những lời tự khoe nhân dịp kỷ niệm 79 năm (1945-2024) được gọi là “Tuyên ngôn độc lập” của ông Hồ Chí Minh chỉ nói được một phần sự thật, đó là Việt Nam đã có độc lập. Nhưng “tự do” và “ấm no hạnh phúc” vẫn còn xa vời. Bằng chứng là mọi thứ ở Việt Nam đều do đảng kiểm soát và chỉ đạo nên chính sách “xin cho” là nhất quán trong mọi lĩnh vực...
Năm 2012 Tập Cận Bình được bầu làm Tổng Bí Thư Trung Ương Đảng; năm 2013 trở thành Chủ Tịch Nước; đến năm 2018 tư tưởng Tập Cận Bình được chính thức mang vào Hiến Pháp với tên gọi “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội với đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới”. Tập Cận Bình đem lại nhiều thay đổi sâu sắc trong xã hội Trung Quốc, mối bang giao Mỹ-Trung và nền trật tự thế giới...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.