- Tư bản Mỹ lại giẫy chết vì chế độ bao cấp...
Đáng lẽ, ngày Valentine's Day tại Mỹ phải là một ngày vui.
Hôm 14, hãng DaimlerChrysler tuyên bố sẽ sa thải 13 ngàn nhân viên Chrysler tại Mỹ. Cùng ngày, 132 ngàn nhân viên hãng Mercedes tại Đức lại lãnh tiền thưởng thật hậu.
Daimler-Chrysler có hai hãng chính là Chrysler tại Mỹ và Mercendes-Benz tại Đức. Cùng ngày, nhân viên Chrysler mất việc còn nhân viên Mercedes lãnh thưởng, trung bình hơn ba ngàn Mỹ kim một người, gấp đôi tiền thưởng năm ngoái.
Báo Đức lập tức bình nghị: "một vụ tàn sát ngày Valentine!"
Năm 1929, vào đúng ngày Valentine 14 tháng Hai, hai băng đảng tội ác đụng độ nặng tại Chicago và bảy tay súng bị hạ sát trong ngày. Vì vậy, người ta mới gọi đó là vụ tàn sát ngày Valentine. Năm nay, Valentine là ngày u ám cho nhân viên hãng Chrysler tại Detroit, nơi bị cắt giảm cấp số nặng nhất.
Đáng lẽ, người ta đã phải thấy chuyện ấy từ tháng 10 năm ngoái. Chủ tịch của ba tổ hợp xe hơi Hoa Kỳ tại Detroit đã gặp Tổng thống Bush để đòi được trợ giúp với rất nhiều hy vọng, vì Mỹ sắp có bầu cử và ông Bush cần lấy lòng dân để kiếm phiếu cho đảng Cộng hoà. Theo đúng truyền thống đáng ghét - mà đáng kính - ông từ chối.
Từ chối là phải. Hoa Kỳ có ba tổ hợp ráp chế xe hơi tại Detroit, nhưng còn nhiều hãng xe hơi của Nhật Bản hay Đại Hàn, ở các nơi khác. Những cơ sở có vốn đầu tư Á Châu này hoạt động khả quan, nhân viên vui vẻ với lương lậu bình thường và không hề kêu cứu chính quyền. Vì sao Detroit lại bết bát như vậy"
Vấn đề nằm trong hệ thống quản trị kiểu Mỹ, không vì những lý do được Detroit nêu ra, như xăng dầu tăng giá chẳng hạn. Lý do là công nhân xe hơi của Mỹ là loại công thần quý tộc, hưởng lương cao, phúc lợi nhiều và được nghiệp đoàn và các chính khách, đa số là Dân chủ, bảo vệ chặt chẽ. Mà lại có hiệu năng kém. Và lãnh đạo ở trên cũng lương cao bổng hậu mà dự đoán sai tình hình thị trường.
Năm 1998, hãng Daimler-Benz đã tung tiền ra mua lại để cấp cứu hãng Chrysler của Mỹ. Công lao gầy dựng và phục hồi Chrysler của Lee Iacocca năm xưa coi như đã thành công cốc.
Người ta tưởng việc sát nhập hai đại gia xe hơi Đức-Mỹ là một cuộc hôn nhân bằng vàng. Lầm to. Từ đó đến nay, ba lần cô dâu Chrysler hấp hối, chú rể Daimler-Benz phải đưa người đẹp vào phòng hồi sinh. Ra khỏi nhà thương là lại... nằm ngang. Xe Chrysler bán không chạy, thường xuyên nằm dưới chỉ tiêu và những sản phẩm mới nhất, gọi là tiên phong hay "ấn tượng" nhất (chữ người Hà Nội), còn ế nặng hơn nữa. Tại các thị trường bên ngoài, tình hình cũng chẳng khá hơn.
Thật ra, Chrysler đã cố gắng cải thiện, năm 2001 đã giảm một phần ba cấp số nhân viên, nhưng chưa đủ. Ống đu đủ của Daimler-Benz không đủ dài để tiếp tục nuôi báo cô một cơ sở vô duyên vô vị như vậy. Tổ hợp DaimlerChrysler mất lời nặng vì khoản lỗ quá lớn của Chrysler, năm qua bị hụt mất 1.400 triệu Mỹ kim! Mùa Thu năm ngoái, người ta đoán là ra giêng thì Chrysler phải chấn chỉnh nữa và sẽ cắt giảm chừng 10.000 việc. Thực tế còn nặng hơn, 13 ngàn nhân viên, trong đó có nhân viên tại Detroit và nhiều hãng xưởng ở nơi khác. Vì vậy, tờ Speigel của Đức mới phang một tiêu đề bật máu: "Tàn sát ngày Valentine!"
Chẳng những vậy, giới chỉ huy Daimler-Chrysler tại Đức còn nói thẳng đến chuyện chia tay. Ngay trong ngày Tình yêu Valentine's Day!
Hãng Daimler-Benz tại Đức không thể kiếm lời rất khả quan để trút về Mỹ cấp cứu Chrysler được mãi nên phải tính chuyện chia tay. Tin vừa loan ra, cổ phiếu Daimler-Benz vọt lên trời xanh, trong khi Detroit xanh mặt.
Chrysler không là con bệnh duy nhất của kỹ nghệ xe hơi tại Detroit, hai hãng kia là Genenal Motors và Ford cũng chẳng khá hơn. Khá nhất là Nghiệp đoàn United Auto Workers đầy thế lực và những đòi hỏi về bảo hiểm sức khoẻ cho nhân viên và thân nhân, kể cả những nhân viên đã về hưu từ lâu! Bị Daimler-Benz cắt giây, Chrysler có thể nghĩ đến chuyện gá nghĩa với GM.... vì đồng bệnh tương lân! Chết càng lẹ.
Ngoài ra, tổ hợp liên doanh Nissan Renault cũng được nhắc đến như một công ty nghĩa hiệp có thể vớt Chrysler ra khỏi hố sâu lỗ lã. Chắc là còn lâu!
Renault là một hãng chưa có chân đứng tại Mỹ, khi liên doanh với Nissan, tổ hợp này đã chấn chỉnh Nissan và kiếm lời rất bộn, dù một Tổng giám đốc Carlos Ghosn phải trực tiếp một lúc điều khiển cả hai công ty có hội sở ở hai lục địa. Nhưng, dù có tài thánh, nhân vật đặc biệt này (gốc Lebanon, sinh tại Brazil, tốt nghiệp kỹ sư tại Pháp) không thể đánh lộn với các chính khách, nghiệp đoàn và công nhân quý tộc Mỹ trong hệ thống Chrysler để doanh nghiệp này có thể có lời!
Chuyện ấy khiến người ta phải hỏi xa hơn. Vì sao Toyota, Honda hay Hyundai cũng có hãng xưởng ráp chế và phân phối xe hơi tại Mỹ, với nhân viên người Mỹ, mà không bị hoạn nạn như ba đại gia Hoa Kỳ" Vì họ có hệ thống quản trị khác, tinh thần làm việc khác, và nhất là không bị làm con tin của hệ thống bao cấp của Mỹ. Nôm na là các chính khách và nghiệp đoàn cứ coi doanh nghiệp là con gà đẻ trứng vàng. Nay gà bị nạo hết trứng và bị Daimler cho rụng. Mà cũng khó nói rằng tư bản Đức bóc lột nhân viên một cách man rợ, hệ thống chính trị và xã hội Âu châu vốn đã mang tiếng là bao cấp và thiên tả hơn cả Hoa Kỳ.
Việc Daimler-Chrysler chia tay có thể báo hiệu nhiều thay đổi tại Detroit.
Nhưng cho đến khi nào tinh thần công thần và ỷ lại của Detroit chấm dứt thì lúc ấy tình hình mới khá ra. Mà những chuyện ấy coi bộ càng khó khi đảng Dân chủ vừa thắng cử tại Quốc hội và phải trả nợ các nghiệp đoàn. Và những điều ấy chẳng liên hệ gì đến ông Bush hay Iraq cả!
Send comment
