Động Đất Và Sóng Thần
Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh
Trận động đất mạnh đến 8.8 cuối tuần qua ở Chile (Chi-ly) trên bờ biển Nam Mỹ đã làm chết hơn 723 người. Trận động đất này còn mạnh hơn cả trận động đất Haiti (biển Trung Mỹ) phía Đại Tây Dương hồi tháng 1 năm nay, nhưng số tử vong ít hơn. Chile nằm về phía Thái Bình Dương, lúc đầu người ta lo lắng nó có thể tạo ra nạn sóng thần (tsunami) ảnh hưởng đến các nước bờ biển Thái Bình phía Bắc. Trong số này Nhật Bản là nước đầu tiên báo động, cấp tốc ra lệnh di tản dân chúng ở những thành phố lớn hay thị trấn.
Nhưng đến đầu tuần này Nhật Bản đã bãi bỏ lệnh di tản, vì ảnh hưởng sóng thần rất nhẹ. Đài Loan và các nước có bờ biển tiếp Thái Bình Dương cũng thở phào nhẹ nhõm. Vậy khoa học tân tiến ở đầu Thế kỷ 21 vẫn tính lầm hiệu ứng của sóng thần trên mặt biển hay sao" Chúng tôi muốn trả lời cho câu hỏi này. Trước hết hãy kể đến phản ứng của các nước ở Nam Thái Bình Dương như Úc, Tân Tây Lan và các đảo quốc nhỏ trong vùng này, tất cả đã thi hành lệnh báo động cho đến khi có lệnh bãi bỏ. Đầu tuần này các nước đó đã ca ngợi lệnh báo động, bởi vì trước đây một số đã không theo lệnh di tản khi có vụ địa chấn 8.0 hồi tháng 9 năm 2009 tạo ra sóng thần ở biển đã gây thiệt hại nặng cho Samoa, Samoa-Mỹ và Bắc Tonga. Kế đó đến tháng 10 khi xẩy ra 4 trận động đất nhỏ 7.0 họ cũng chậm trễ đáp ứng lệnh báo động, rút cuộc đã có 180 người chết. Vì thế các giới chức Tân Tây Lan và các đảo quốc Nam Thái Bình Dương đã bị chỉ trích nặng nề.
Tại Úc, nhiều dân tắm biển, bơi lội và dùng ván trượt sóng đã bất chấp lệnh báo động sóng thần và những hiểm họa có thể xẩy ra, ngay từ lúc đầu có lệnh báo động. Các chuyên gia nói lệnh này lúc đầu đã được phổ biến rộng rãi ở các vùng bờ biển của Úc. Ông James Goff, đồng Giám đốc Trung Tâm Nghiên cứu Sóng thần ở Đại học New South Wales, nói: "Sự báo động Sóng Thần là một thông báo rất quan trọng cho công chúng - khi loan ra là đã có sự nghiên cứu kỹ càng. Điều đáng buồn là công chúng không chịu để ý". Ông nói cần phải có sự giáo dục quần chúng chặt chẽ để họ thấy báo động Sóng thần là một điều rất nghiêm trọng.
Tại Suva, thủ đô của đảo Fiji, nhiều người vẫn tập trung ở bên lề bức tường nước mặc dù đã có lệnh báo động là phải rời xa bờ biển. Nhưng ở các đảo Samoa và Tonga, nơi vụ Sóng Thần tác hại hồi tháng 9 năm ngoái vẫn còn in dấu vết trong trí nhớ của người dân, khi có còi báo động dân chúng đã chạy rất lẹ lên các ngọn đồi hay vùng cao hơn mặt biển. Đài Phát thanh Tân Tây Lan loan báo: "Ngày 29 tháng 9 năm ngoái, dân chúng không nghe theo lệnh báo động. Đến lần này tình hình khác hẳn. Người ta chạy rất lẹ".
Nhưng vẫn có câu hỏi là tại sao máy điện toán ngày nay không tính ra cho đúng sức mạnh của các trận sóng thần để dân từng vùng khỏi phải bỏ cả công việc làm ăn, mất công tị nạn vô ích" Các nhà khoa học cho biết sóng thần ở biển do những miếng lát vỏ Địa cầu (tectonic) rạn nứt, xô đẩy, đội lên nhau, tạo thành những làn sóng khổng lồ chạy trên mặt biển. Từ năm 2005, các nhà khoa học đã tạo ra hai loại dụng cụ căn bản, có thể tính thời gian vào lúc nào, ở đâu và sức mạnh của sóng thần đến độ nào, rồi gắn các dụng cụ đo lường trên những cái phao. Vào thứ bẩy tuần trước sau khi loan báo có sóng thần, họ đã sửa lại mức đo dụng cụ ở nơi gần nhất rồi truyền đạt bằng tín hiệu vô tuyến sự tu chính đó cho các phao khác trên khắp các biển của Địa Cầu. Nhưng cùng lúc đó thì đã có báo động để dân chạy rồi, không kịp cho biết dân biết ở đâu khỏi cần chạy.
Các nhà kỹ thuật còn nói ngay dù các máy điện toán (computer) đã có các dữ kiện căn bản nói trên để xác định mức sóng thần, các loại sóng còn đi nhanh hơn cả các loại máy computer tối tân hiện nay. Muốn có báo động sóng thần quỷ quái, có thể gọi là "siêu sóng thần" như chúng ta đã biết, chúng ta cũng cần phải phát mimh ra một loại "siêu điện toán" (supercomputers). Chỉ có siêu điện toán mới đánh ngã được siêu sóng thần.
Tại Chile, đầu tuần này Bộ trưởng Quốc phòng Francisco Vidal nhìn nhận Hải quân đã phạm lỗi lầm không báo động sóng thần ngay tức khắc trước khi sóng ập tới sáng thứ bẩy tuần trước. Tuy nhiên cấp Chỉ huy Hải cảng ở nhiều nơi đã báo động kịp thời, cứu được hàng trăm mạng người. Tính ra từ khi có động đất đến khi sóng thần ập tới chỉ có 30 phút trôi qua, làm nước ngập nhiều thành phố và thị trấn ở bờ biển, khiến có đến 500,000 căn nhà phá hủy thê thảm, không còn căn nào nguyên vẹn.
Bà Michelle Bachelet, Tổng Thống Chile, sau khi họp trong 6 tiếng đồng hồ liền với các vị Bộ trưởng và tướng lãnh ở điện Lamoneda, nói: "Chúng ta đứng trước một tai họa có tầm độ khủng khiếp khó tưởng tượng nổi, cần phải có một nỗ lực thật lớn để đối phó". Bà đã ký một sắc lệnh để quân đội kiểm soát an ninh tỉnh Concepcion, nơi bọn trộm cướp đang hôi của, đánh cướp các siêu thị, các trạm xăng, dược phòng và ngân hàng. Bà Bachelet sẽ rời khỏi chức vụ Tổng Thống ngày 11-3, bà nói nước Chile sẵn sàng đón nhận mọi sự tiếp viện từ các nơi trên thế giới gửi tới.
LHQ đầu tuần này cho biết sẽ gửi viện trợ ngay sau lời tuyên bố của bà Bachelet. Phát ngôn nhân viện trợ nhân đạo của LHQ, bà Elizabeth Byrs nói Chile cần có những cây cầu tạm bợ, những bệnh viện tạm dựng ở nhiều nơi, những toán chuyên gia ước lượng thiệt hại, các hệ thống lọc nước uống, các căn bếp tạm dựng nơi đồng trống và các trung tâm lọc máu. Byrs nói với Thông tấn AP ở Geneva: "Chúng tôi sẵn sàng cung cấp viện trợ. Có thể làm rất mau, vì các chuyên gia của chúng tôi ở trong vùng tai biến đã được lệnh báo động và sẵn sàng".
Bà Bachelet ra lệnh cho quân đội cung cấp tức thời thực phẩm, nước uống và mền đắp cho nạn nhân, khai quang những con đường bị cây đổ hay các vật chướng ngại do động đất gây ra. Bà cũng thôi thúc các công ty điện lực hãy khởi sự ưu tiên cung cấp điện cho các bệnh viện, dưỡng viện và những tòa nhà tạm trú. Các bệnh viện ngoài trời sẽ được dựng lên cấp tốc tại những vùng bị tai hại nhất, như Concepcion, Tala và Curico.
Ngoại trưởng Mỹ bà Hillary Clinton sẵn sàng làm việc theo tinh thần đoàn kết với nhà cầm quyển Chile để cung cấp tiếp viện. Bà đã nói như vậy với các phóng viên trên chuyến bay đến Urugay. Bà còn cho biết sẽ đem theo một số dụng cụ truyền tin cần thiết khi bà đến Chile vào ngày thứ ba tuần này. Trong khi đó nước Argentina lân cận Chile loan báo đã cho 6 phi cơ vận tải, đem theo một bệnh viện dựng ngoài trời, 55 bác sĩ và thiết bị lọc nước.
Send comment
