Giảm thuế bao giờ cũng là cái mồi ăn khách nhất để câu phiếu cử tri. Còn gì thích thú bằng bỏ phiếu cho một ông ứng cử viên có lời hứa “sẽ giảm thuế”, mặc dù đó không phải là lãnh tiền mà chỉ là bớt được phần nào số tiền hàng năm phải đóng thuế cho nhà nước. Nó cũng giống ở chợ có chiêu bài “save” cho biết mua hàng được bớt bao nhiêu phần trăm, cũng khá hấp dẫn. Trong mùa tranh cử năm nay ở Mỹ người ta còn bán “xeo” (sale) nữa, vì tiền thừa trong két nhà nước dự ước nhiều vô kể, sự cạnh tranh “giảm thuế” hóa thành gay go vô cùng. Vậy hai ông Bush và Gore, ông nào “xeo” kỹ hơn ông nào"
Mặt trận giảm thuế năm nay được náo nhiệt như vậy cũng là nhờ hai di sản. Di sản thứ nhất là từ năm 1997 ngân sách liên bang đã hết thâm thủng và còn dư thừa đến hàng trăm tỷ đô-la, để có thể từ đó phóng tay phác họa một viễn tượng tươi sáng là trong 10 năm tới sẽ dư thừa một số tiền lớn nhất trong lịch sử đến 4,600 tỷ đô-la. Di sản này là của chính quyền Clinton để lại. Di sản thứ hai là số tiền thừa “ưu tiên phải dùng để cứu nguy an sinh xã hội”, đó cũng là di sản của Clinton vì câu nói này đã được đưa ra trong bài diễn văn Tình trạng Liên bang năm 2000. Đến nay trong cuộc đấu giảm thuế, cả Cộng Hòa lẫn Dân Chủ đều công nhận nguyên tắc đó là đúng và trong số dự phóng, khoản tiền còn lại “có thể xài được” là 2,200 tỷ đô-la. Câu hỏi đặt ra là dùng số tiền đó để làm gì"
Câu trả lời đầu tiên của ông Bush và đảng Cộng Hòa là “đại giảm thuế”. Đây là số tiền chính phủ lấy của dân thừa không xài hết, nên đem trả lại cho dân là đúng. Nhưng trả cách nào, đó là vấn đề. Chương trình của ông Bush là “xổ toẹt ngang” cho mọi thành phần cùng hưởng. Thật giản dị, vì căn cứ theo số thuế đóng bao nhiêu, nhiều ít mà giảm theo tỷ lệ phần trăm. Nhưng dân quá nghèo được miễn thuế rút cuộc lại không được hưởng mưa móc này. Một thành phần khác rất lớn là dân có lợi tức thấp và cả dân lợi tức trung bình, đóng thuế ít hay thuế trung bình, cũng theo tỷ lệ mà hưởng, thành ra chẳng được giảm bao nhiêu. Rút cuộc chỉ có thiểu số dân giầu sụ được “giảm thuế” nhiều nhất vì họ đóng thuế lợi tức gộc. Bush đề nghị giảm 1,300 tỷ đô la thuế trong 10 năm tới. Bush khoe cái này có lợi cho 6 triệu công nhân viên hiện lương thấp sẽ có thể được miễn đóng thuế. Người ta không biết tính theo cách nào, nhưng thí dụ vài năm sau những người đó làm lương khá hơn là phải đóng thuế như thường, rút cuộc vẫn chẳng được chấm mút chút nào về khoản 1,300 tỷ nói trên.
Chương trình của Gore giảm thuế 500 tỷ đô-la, thua số giảm của Bush, được gọi là chương trình giảm tùy theo đối tượng, nghĩa là dân nghèo và dân trung lưu cỡ thấp được hưởng nhiều nhất. Cả hai ông đều khoe chương trình giảm của họ nhắm vào việc giúp các gia đình hơn giúp cá nhân. Báo Time nhờ một công ty kế toán xét cả hai chương trình, đã đưa ra kết luận về việc giúp gia đình. Thí dụ một gia đình có bà mẹ đơn độc lợi tức hàng năm 22,000 đô-la, có hai con, một đứa lên 2 một lên 6, phải trả tiền 30 đô-la giữ trẻ ban ngày cho bà đi làm. Gia đình này theo luật thuế hiện hành được hưởng 1,800 đô-la không lấy thuế theo kiểu tín dụng (credit). Theo chương trình Gore, bà mẹ được hưởng thêm 878 đô giảm thuế, tổng cộng là hưởng 2,678 đô. Theo chương trình của Bush, bà này không được hưởng đồng nào.
Một gia đình loại thứ hai có hai vợ chồng cùng đi làm, lợi tức tổng cộng 59,800, có hai con tuổi 15 và 19, nếu họ chịu để dành 1,200 một năm cho hưu trí và trả 9,000 một năm tiền đại học cho đứa lớn, theo luật lệ hiện hành họ đóng thuế 2,800 đô. Theo chương trình Gore họ được giảm thuế thêm 1,950 đô, theo chương trình Bush họ chỉ được giảm 1,400 đô.
Một gia đình loại thứ ba, một cặp vợ chồng với 3 con, lợi tức hàng năm 250,000 đô. Theo luật lệ hiện hành họ đóng thuế 57,800 đô. Theo chương trình Gore họ không được giảm thuế. Theo chương trình Bush họ được giảm 7,140 đô thuế.
Chương trình của Bush ít tính đến chuyện “tín dụng”, rất thoải mái cho người hưởng, coi như đó là số tiền chính phủ trả lại cho anh, muốn dùng làm gì cũng mặc, không cần biết. Chương trình của Gore lại đặt nặng vấn đề “tín dụng”, nghĩa là nhìn xem anh dùng số tiền được giảm thuế đó để làm gì rồi mới cho. Thí dụ, lợi nhất là một gia đình kiếm được 35,000 đô một năm, có một con gửi nhà giữ trẻ ban ngày (tín dụng đến 2,160), một đứa đại học (tín dụng đến 2,280), nuôi một mẹ già đau ốm phải nằm điều dưỡng (tín dụng 3,000) và hưởng một kế hoạch dành tiền hưu trí (đến 2,000). Tóm lại chỗ khác biệt quan trọng nhất của hai chương trình giảm thuế không phải là nhiều hay ít mà là câu hỏi giảm thuế để làm gì. Bush giảm thuế nhiều nhất cho những người giầu tùy nghi sử dụng. Gore giảm thuế theo mục tiêu như có nếp sống tốt, cho trẻ em đi học, chăm sóc cho cha mẹ già. Đó là phương pháp xây dựng xã hội qua thuế lợi tức.
Trận chiến giảm thuế còn gay go đến tháng 11. Nhưng liệu chương trình “đại giảm thuế” có thi hành được hay không" Chỉ có ảo tưởng mới cho rằng một ông Tổng Thống, dù Bush hay Gore, lại có thể thay đổi dễ dàng luật thuế liên bang một khi còn tỷ số khít khao ở Quốc hội. Cả hai ông ứng cử đều giống như người dạm bán da gấu trước khi đi săn. Không nên quên dự ước thặng dư ngân sách sẽ hóa ra khói nếu không có sự quản lý đứng đắn khiến kinh tế xuống dốc. Và cách tốt nhất để phá hoại phát triển kinh tế là đổ tiền dư thừa ngân sách vào chỗ vô thiên vô địa.
Dù sao cứ nhìn người ta đua nhau làm những cái bánh vẽ cho cử tri ăn cũng là điều lý thú. Cũng hạnh phúc hơn bánh vẽ cộng sản nhiều.
Gửi ý kiến của bạn
