Soi Gương

Soi gương không phải để xem mặt mũi hôm nay có đẹp hơn mặt mũi hôm qua, mà soi là soi cái diện mạo đạo đức, kiến thức, kinh nghiệm sống ở đời của chính mình. Hôm nay có tốt đẹp, thiện mỹ hơn ngày qua hay không.

Soi gương để tự sửa mình. Biết tự sửa mình thì mới có thể làm gương soi cho kẻ khác [1].

Cha mẹ và anh chị lớn cần soi gương để làm gương soi cho con em.

Người đi trước cần tự soi gương trước khi khuyên bảo, dạy dỗ người đi sau.

Người trí thức thời xưa, lấy việc đọc sách, trau dồi kiến thức làm nền tảng cho sự hiểu biết và cách ứng xử với đời. Một ngày không đọc, không học, soi gương thấy mình xấu tệ, nói năng chẳng ra chi [2].

Người học đạo, hành đạo lại càng cần phải miên mật soi gương, nội quán trong từng giờ phút, hay ngay cả trong từng hơi thở, từng sát-na. Bởi vì, vô thường, già, chết, không hẹn cùng ai; sớm còn, tối mất, chỉ trong vòng một sát-na là đã qua đời khác [3].

Soi gương thấy mình là mình. Thấy mình, một thiếu niên, một thanh niên, một người trung niên hay lão niên.

Thiếu niên da căng mặt trắng, mắt ngây thơ vui nhìn cuộc đời; thanh niên mạnh mẽ sung sức, hăng say đạp đổ, khai phá, tìm kiếm những con đường tiến về phía trước; trung niên đội đá vá trời, đâm đầu vào cửa tử để tìm nẻo sinh, thấy mình như cứu tinh của cả một dân tộc triền miên thống khổ; lão niên da mồi tóc trắng, dừng lại những thị-phi thế sự, ôn chuyện xưa cười nhẹ một thời phiêu lưu, nông nổi.

Soi gương, vẫn thấy mình là mình, nhưng thực sự bóng kia, hình này rất khác, dường như không phải mình. Năm trước, năm sau, hình hài đã đổi. Tình cảm, ý chí cũng đã đổi thay hoặc giảm đi cường độ. Có một cái tôi nào đó liên tục tồn tại trong sự biến dịch của không gian và thời gian, nên từ thiếu niên đến lão niên, vẫn được nhận dạng là một kẻ ấy, tên ấy. Cái tôi có đó, nhưng kỳ thực là không thực có. Một hiện hữu được xác lập bởi nhiều yếu tố nhân duyên, mà mỗi nhân/duyên đều không có bản chất cố định. Một hiện hữu không có tự tánh. Một hiện hữu như ảo ảnh, ảo tượng, ảo mộng. Chỉ là vay mượn một tên gọi để mặc định có một cái tôi nhất quán, thường tại. Tên thì vay mượn, hình thể và tâm ý thì bất định vô thường, cái tôi ấy chẳng phải là tôi [4]. Cái tôi ấy là không, là giả (danh), là trung (đạo) [5].

Soi vào trong. Soi nơi ý căn, soi nơi những ảnh tượng nhảy múa lung linh. Soi nơi những bóng sắc chập chờn ảnh hiện theo từng ý niệm. Soi đến chỗ nhỏ nhiệm tận cùng cực vi của không gian. Soi đến chỗ tận cùng sát-na không thể chia chẻ của thời gian.

Nơi ấy, chẳng gì chân, chẳng gì vọng, chẳng gì thiện, chẳng gì ác. Chỉ là sự trình hiện hiển nhiên, trong suốt của bản tâm.

Nơi ấy không có quá khứ, hiện tại, vị lai. Không có thiếu niên, trung niên, lão niên. Không có sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Không có sinh, già, bệnh, chết. Không có Không. Không có Giả. Không có Trung. Không có tam đế, tứ đế. Không có năng quán, sở quán. Như như bất động. Maha Prajna Paramita! [6]

___________________

(1) “Nếu muốn khuyên người khác nên làm như mình, trước hãy sửa mình rồi sau sửa người. Tự sửa mình vốn là điều khó nhất.” (Kinh Pháp Cú, phẩm Tự Ngã, câu 159).
(2) Nguyên văn câu này của Hoàng Đình Kiên (1045 – 1105) thời Bắc Tống: "Sĩ đại phu tam nhật bất độc thư, đối kính giáo diện mục khả tắng, hướng nhân diệc ngữ ngôn vô vị" – Nghĩa là, bậc sĩ phu mà ba ngày không đọc sách thì soi gương thấy mặt mũi đáng ghét, nói chuyện lời lẽ nhạt nhẽo. (Theo Thivien.net)

(3) “Vô thường lão bệnh, bất dữ nhân kỳ. Triêu tồn tịch vong, sát-na dị thế” (Cảnh Sách Văn của Thiền sư Qui Sơn).
(4) Tam quán: Không, Giả, Trung, theo Từ Điển Phật Học Online: “Chỉ cho Tam đế tam quán do tông Thiên Thai lập ra. Lý thể của các pháp xưa nay vốn vắng lặng; gọi là Không; các pháp do nhân duyên sinh, gọi là Giả; lý thể tuyệt đối, chẳng phải không chẳng phải giả, gọi là Trung.... Không để phá tất cả pháp, Giả để lập tất cả pháp, Trung để đạt lý vi diệu của tất cả pháp.” Tông Thiên Thai do Đại sư Trí Khải (538-597) lập. Ba chân lý (tam đế) này dựa nơi bài kệ tụng thứ 18, phẩm 24 của Trung Quán Luận mà lập cước, do vậy Đại sư Trí Khải đã vọng bái Bồ-tát Long Thọ làm Sơ tổ. Bài kệ tụng như sau:
“Nhân duyên sở sanh pháp,
Ngã thuyết tức thị Không
Diệc danh vi Giả danh
Diệc thị Trung đạo nghĩa.”
(Pháp do nhân duyên sanh
Ta nói tức là Không
Cũng gọi là Giả danh,
Cũng là nghĩa Trung đạo.”
(5) Nguyên đoạn này diễn ý từ Ma-ha Bát-nhã Ba-la-mật-đa Tâm Kinh (Maha Prajna Paramita Heart Sutra).

CHÁNH PHÁP Số 140, tháng 07.2023

NỘI DUNG SỐ NÀY:

THƯ TÒA SOẠN, trang 2

TIN TỨC PHẬT GIÁO THẾ GIỚI (Diệu Âm lược dịch), trang 3

ĐÃ HƠN BỐN MƯƠI NĂM (thơ ĐNT Tín Nghĩa), trang 6

NHỮNG YẾU ĐIỂM CỦA TƯ TƯỞNG DUY THỨC, t.t. (HT. Thích Thắng Hoan), trang 7

CÁI CHUM ĐẤT (Nguyên Siêu), trang 10

KÍNH CHUÔNG NHƯ PHẬT (Thiền Tông Cố Sự), trang 11

CHUNG TRÀ, DUYÊN TRẦN, NGUYỆN… (thơ Minh Đạo), trang 12

MÙA AN CƯ - NGUỒN GỐC NGHI THỨC CÚNG QUÁ ĐƯỜNG… (Thích Tâm Nhãn), trang 13

NGẬM LỆ, EM CÓ VỀ (thơ Thương Tử Tâm), trang 15

NGƯỜI XIÊN CÁ, CÁ MÓC NGƯỜI (Quả Khanh – Thích Nữ Hạnh Đoan dịch), trang 16

NGUYỆN… ĐẠI (thơ TN Hạnh Đoan), trang 17

THƠ HAIKU HOÀNG LONG, trang 18

CHUYỆN NGÀY XƯA (Thích Như Điển), trang 19

THIỀN VƯỜN (thơ Trần Hoàng Vy), trang 22

HOÀNG TỬ ANURUDDHA VÀ ‘CHIẾC BÁNH KHÔNG CÓ’ (Huệ Trân), trang 23

TỨ CÚ LỤC BÁT ‘HƠI THỞ’ (thơ TK Vĩnh Hữu), trang 24

THIỀN SƯ HẢI BÌNH BẢO TẠNG… (Thích Thánh Minh), trang 25

THÔNG BÁO V/V LƯU HÀNH VÀ CUNG THỈNH ĐẠI TẠNG KINH VIỆT NAM (HT Thích Nguyên Siêu), trang 28

LẤY TỪ BI THẮNG HẬN THÙ (Phật Pháp Thứ Năm – GĐPTVN), trang 30

HỌC THUYẾT ‘THƯỜNG, LẠC, NGÃ, TỊNH’ (TN Hằng Như), trang 31

CÕI VÔ THƯỜNG (thơ Nhật Quang), trang 33

LƯỢM ĐƯỢC TIỀN (thơ TM Ngô Tằng Giao), trang 34

THÔNG BÁO SỐ 3 - Khóa Tu Học Phật Pháp Bắc Mỹ lần thứ 10 (HT Thích Tuệ Uy), trang 37

THƯ NGỎ VỀ KỶ YẾU KHÓA TU HỌC PHẬT PHÁP BẮC MỸ, trang 39

NGÀY GẶP PHỤ VƯƠNG (Truyện cổ Phật giáo) trang 41

THỰC PHẨM VÀ HẠT PHÓNG XẠ (Bs. Nguyễn Ý Đức), trang 42

ĐÂU LÀ TẬN CÙNG CỦA CÔ ĐƠN? (Huỳnh Kim Quang), trang 44

NẤU CHAY: XÀ LÁCH NẤM & RAU DỀN LÁ NHỎ (Hồng Hương), trang 48

TRUYỆN CỰC NGẮN (Steven N), trang 49

AN LẠC TRONG TÂM (An Tường Anh), trang 51

SỤP ĐỔ, VẪN BA NGÔI… (thơ Diệu Viên) trang 52

NHẢY TÀU (Tiểu Lục Thần Phong), trang 53

MÂY BAY (thơ Quy Hồng), trang 54

ĐẠI LỄ PHẬT ĐẢN PL. 2567 – CHÙA BÁT NHÃ (Thanh Huy), trang 55

MƯA QUA MIỀN KÝ ỨC, MÙA HÈ GÕ CỬA (thơ Tôn Nữ Mỹ Hạnh), trang 58

THE STORY OF BHIKKHU KOKALIKA (Daw Tin), trang 59

MƯA TRÊN SỎI ĐÁ (thơ Hoàng Thục Uyên), trang 60

CỞI TRÓI tập 1 – chương 4, t.t. (truyện dài Vĩnh Hảo), trang 61

VĂN MINH RẠP CHIẾU BÓNG (Mã Nhược Mai), trang 64

NỢ ĐÒI, OÁN BÁO ĐỨNG HÀNG ĐẦU (TL Đào Mạnh Xuân), trang 65

ĐƯỜNG THẾ NHÂN MUÔN THUỞ (thơ Thanh Nguyễn), trang 66

https://www.chanhphap.us/CHANH%20PHAP%20BO%20MOI/Muc%20luc%202023/CP%20so%20140%20(07.23).htm

• Ivory Coast: TT Đắc Cử Dọa Vây Cho Gbagbo Đói Để Ra Hàng
• Tin Vắn Thế Giới
• Chư Tăng PG Tây Tạng Thăm Hội Đồng Thành Phố Westminster
• Tony Blair Thăm Lính (01/05/2004)