Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 1297)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Có thể nói “Mekong:Life” giống như một bản trường ca, như một lời kêu gọi đầy xúc động, khẩn thiết để bảo vệ dòng sông Mekong.
XÉT RẰNG, chúng ta phải dạy cho con cháu chúng ta và các thế hệ tương lai những bài học quan trọng từ Chiến tranh Việt Nam, kể cả hoàn cảnh của những người tị nạn Việt Nam sau khi chiến tranh kết thúc là một ví dụ mạnh mẽ về các giá trị tự do và dân chủ
Vào ngày 4/28/2023, nữ Dân Biểu Liên Bang Michelle Steel, Dân Biểu Lou Correa, cùng các Dân Biểu Brian Fitzpatrick, Jim Costa đã giới thiệu nghị quyết lưỡng đảng để tưởng niệm 48 năm Tháng Tư Đen
John Pennell, phát ngôn viên quân đội Mỹ tại Alaska, nói 2 trực thăng AH-64 Apache đã rơi ở Alaska trên đường trở về sau một chuyến bay huấn luyện, làm 3 chết và 1 bị thương.
Vào ngày 21 tháng 4 năm 2023, Tối Cao Pháp Viện (TCPV) Hoa Kỳ đã ban hành phán quyết khẩn cấp, cho phép tiếp tục sử dụng thuốc phá thai mifepristone ở các tiểu bang quy định việc phá thai là hợp pháp. Với vài chi tiết ít ỏi và chỉ nói rằng Thẩm phán Clarence Thomas và Samuel Alito không đồng tình, quyết định của TCPV tuân theo một quy trình pháp lý nhanh chóng để giải quyết câu hỏi liệu mọi người có thể mua mifepristone, một trong hai loại thuốc được sử dụng để phá thai nội khoa, hay không.
Ba năm sau khi đại dịch bắt đầu, thị trường lao động nóng đỏ cuối cùng cũng bắt đầu hạ nhiệt. Trong thời kỳ đại dịch, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động là do số lượng người di dân giảm. Người di dân thường chiếm phần lớn trong việc tăng trưởng lực lượng lao động.
BOSTON – Thành viên của Lực Lượng Vệ Binh Phòng Không Quốc Gia Hoa Kỳ (U.S. Air National Guardsman) bị buộc tội tiết lộ bí mật quân sự đã xuất hiện tại tòa án liên bang, theo tin từ Reuters.
STOCKHOLM – Theo một thỏa thuận ban đầu của EU, các công ty triển khai các công cụ Trí tuệ nhân tạo tổng quát (Generative AI), chẳng hạn như ChatGPT, sẽ phải công khai bất kỳ tài liệu có bản quyền nào được sử dụng để phát triển hệ thống của họ, theo tin Reuters.
Thống đốc Florida Ron DeSantis đang lên kế hoạch tham gia cuộc đua vào Bạch Ốc vào giữa tháng 5/2023 trong bối cảnh lo ngại rằng Trump có thể sớm được coi là người Cộng Hòa dẫn đầu bất khả chiến bại.
BẮC KINH – Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nói chuyện với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy lần đầu tiên kể từ khi chiến sự Nga-Ukraine nổ ra, theo tin Reuters.
HOA KỲ – Walt Disney Parks and Resorts đã kiện Thống đốc Florida Ron DeSantis và ủy ban giám sát do ông bổ nhiệm, cáo buộc ứng cử viên tổng thống năm 2024 của Đảng Cộng Hòa đang vũ khí hóa quyền lực chính trị để trừng phạt công ty vì đã thực hiện quyền tự do ngôn luận, theo tin từ CNN.
Các luật sư của Proud Boys hôm Thứ Ba đã đổ lỗi cho Trump về vụ tấn công ngày 6 tháng 1/2021 vào Điện Capitol của Hoa Kỳ khi kết thúc các lập luận trong phiên tòa xét xử âm mưu nổi loạn của họ. Luật sư của Enrique Tarrio, người đứng đầu Proud Boys, nói các công tố viên liên bang đang cố gắng biến Tarrio thành "vật tế thần cho Trump và cho những người nắm quyền."
WASHINGTON – Trong thái dương hệ, Trái Đất và Sao Hỏa là ‘hàng xóm’ với nhau. Tính từ Mặt Trời thì Trái Đất là hành tinh thứ ba, rồi tới hành tinh thứ tư là Sao Hỏa. Dù ở ‘sát vách’ là vậy, nhưng hai ‘nhà’ lại là hai thế giới khác biệt đến tận cốt lõi, theo đúng nghĩa đen, theo tin từ Reuters. Một nghiên cứu mới dựa trên dữ liệu địa chấn thu được từ tàu robot đổ bộ InSight của NASA đã mang đến cái nhìn đầy đủ hơn về phần sâu thẳm bên trong của Sao Hỏa, và những chi tiết mới về sự khác biệt giữa Trái Đất và Sao Hỏa.
Vladimir Putin có tiếng là thường xuyên thay thế các bộ trưởng của mình. Tất cả trừ một người: Sergey Lavrov, Bộ trưởng ngoại giao từ năm 2004. Lavrov đã từng được phương Tây đánh giá cao với tư cách là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp lão luyện. Nhưng hôm nay ông đã trở thành một phần của bộ máy tuyên truyền của Điện Kremlin. Tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc ở New York tuần này, Lavrov đã cáo buộc Ukraine và phương Tây muốn phá hủy văn hóa Nga, đồng thời cho rằng ông có rất ít hy vọng về hòa bình thế giới. Lavrov cũng tuyên bố rằng "chế độ Kiev công khai phân biệt chủng tộc" và đã đưa "truyền thống Đức Quốc xã" vào Ukraine thông qua luật pháp. Dối trá nối tiếp dối trá mà không hề xấu hổ.
Trước thềm Hội nghị Trung ương lấy phiếu tín nhiệm giữa nhiệm kỳ khóa đảng XIII (2021-2026), Ban Tuyên giáo đảng đã chỉ đạo báo chí phải kiên quyết “bảo vệ tư tưởng đảng”. Theo Trung ương, tư tưởng Đảng bao gồm chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đã được chọn làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.