Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 4662)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sau đây là bản tin của báo MoneyWise hôm Thứ Năm, ngày 2 tháng 10 năm 2025, nhan đề "Federal cuts to SNAP leave millions Americans with less — or no food assistance. How to lower your grocery costs" (Chính phủ liên bang cắt giảm chương trình SNAP khiến hàng triệu người Mỹ không được hỗ trợ thực phẩm hoặc nhận được ít hơn. Cách giảm chi phí mua sắm hàng tạp hóa)
Cuộc khủng hoảng môi trường xuyên biên giới này đã ảnh hưởng đến sông Mekong, và các chuyên gia cảnh báo rằng chất ô nhiễm có thể lan tới cả Biển Đông.
Vào ngày 4 tháng 11 sắp tới, người dân California sẽ bỏ phiếu cho Dự luật 50, cho phép tiểu bang tạm thời vẽ lại bản đồ khu vực bầu cử quốc hội mới để bầu các dân biểu liên bang, đáp trả hành động của tiểu bang Texas.
- Chính Phủ Liên Bang Bước Sang Ngày Thứ Ba Đóng Cửa: Thượng Viện Chuẩn Bị Biểu Quyết, Trump Chế Nhạo Dân Chủ, Đình Chỉ Ngân Quỹ Chicago - Email Tự Động Của Bộ Giáo Dục Bị Chèn Ngôn Từ Chính Trị Đổ Lỗi Cho Dân Chủ. - FBI Sa Thải Nhân Viên Tập Sự Vì Treo Cờ Pride Trên Bàn Làm Việc. - Trump Gặp Người Soạn Thảo “Project 2025”, Dọa Giải Tán Các Cơ Quan Liên Bang Của Dân Chủ. - Bị Chính Quyền Trump Ép, Apple Gỡ Ứng Dụng Theo Dõi Nhân Viên ICE. - Tối Cao Pháp Viện Xem Xét Lật Ngược Lệnh Cấm Mang Súng Ở Hawaii. - F.D.A. Phê Chuẩn Phiên Bản Sao Của Thuốc Phá Thai Mifepristone. - Trump Đề Nghị “Thỏa Ước” Với Đại Học: Theo Điều Kiện Mới, Sẽ Được Ưu Tiên Ngân Quỹ - Newsom Dọa Cắt Ngân Sách Với Đại Học Ký “Hiệp Ước Chính Trị” Của Trump. - Kennedy Sa Thải Nhà Khoa Học N.I.H. Sau Khi Nộp Đơn Khiếu Nại Sai Phạm. - Giám đốc Thư Viện Eisenhower Từ Chức Sau Tranh Cãi Về Thanh Kiếm. - FDA Khen Ngợi TrumpRx Là “Bước Tiến Lớn” Trong Việc Giảm Giá Thuốc....
J231. Upahana Jātaka -- Người Dạy Voi và Kẻ Đệ Tử Kiêu Hãnh Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa từ bỏ Đức Phật và trở thành kẻ thù của Ngài, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của chính mình. Đức Phật kể một câu chuyện về một người huấn luyện voi và người học việc của ông, trong đó người học việc lầm tưởng mình ngang hàng với người huấn luyện voi cho đến khi nhà vua nhận ra khả năng kém hơn của kẻ học việc.
Hãy thử hình dung một cảnh tượng thế này: giữa không khí u buồn, trang nghiêm trong lễ tang một chính trị gia nổi tiếng, một nhóm người lại tỏ ra hả hê và giương cao những biểu ngữ như “Chúa ghét nước Mỹ,” “Hoa Kỳ sẽ diệt vong,” “Đừng cầu nguyện cho Hoa Kỳ,” hay “Tạ ơn Chúa về ngày 11/9.” Dù vị chính trị gia đó thuộc phe nào, thì có lẽ phần lớn người dân Hoa Kỳ đều sẽ thấy phẫn nộ. Vậy điều gì lại dung thứ cho các hành động chướng tai gai mắt như thế? Câu trả lời gói gọn trong mấy chữ: Tu Chính Án Thứ Nhất (First Amendment).
Còn nhớ trong chiến dịch tranh cử năm 2024, Trump từng mạnh miệng nói: “Tôi nghĩ khi sinh viên tốt nghiệp đại học nên được cấp thẻ xanh [thường trú nhân tại Hoa Kỳ] cùng với tấm bằng của mình.” Nhưng đến khi quay lại chiếc ghế tổng thống, ông lại khiến nhiều người té ngửa vì nói một đằng, làm một nẻo. Ngày 19 tháng 9, Trump ra lệnh thu tới 100,000 MK đối với mỗi hồ sơ xin cấp visa H-1B mới, diện thị thực mà các công ty công nghệ thường dùng để tuyển dụng sinh viên quốc tế sau khi tốt nghiệp. Hằng năm, chỉ có 85,000 visa H-1B được cấp (bằng cách bốc thăm), còn tổng chi phí xin visa (trước khi có chính sách mới của Trump) chỉ khoảng 2,500 MK.
Tuyên cáo về Thẻ Vàng Trump không đề cập gì đến hạn ngạch hay ngày ưu tiên. Khoản phí 1 triệu Mỹ kim và 2 triệu Mỹ kim dường như chỉ là các khoản phí duyệt xét nhanh cấp tốc. Ngay cả khi các đơn này được duyệt xét ngay lập tức, vẫn tồn tại vấn đề thiếu hạn ngạch thẻ xanh. Điều này ngăn cản việc cấp thẻ xanh theo “đường tắt.” Đương đơn xin Thẻ Vàng không thể chen lên trước.
Trong những tháng qua, chính sách cứng rắn di dân của chính quyền Trump khiến nhiều người dân Mỹ kinh sợ. Trao quyền tuyệt đối cho ICE bắt giữ trục xuất di dân, lập ra những trại giam di dân khổng lồ vô nhân đạo, những quan chức thực thi luật di trú không ngần ngại chứng minh mức độ tàn nhẫn của họ. Đa số người dân Mỹ không hiểu những chính sách kiểu này là đột biến hay đã có nguồn gốc từ trước, bởi vì họ chưa có cái nhìn đầy đủ và toàn diện về lịch sử trục xuất di dân của Hoa Kỳ.
Khi mùa thu đến, Pechanga Resort Casino chào đón mùa mới với chuỗi chương trình khuyến mãi Trung Thu kéo dài suốt tháng 10, mang đến cho khách hàng nhiều cơ hội trúng thưởng tiền mặt và phần thưởng EasyPlay. Lễ hội kéo dài cả tháng này kết hợp các sự kiện xổ số đặc biệt cùng cơ hội hàng tuần dành cho hàng trăm người chiến thắng.
Hôm nay, Sky River Casino đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong dự án mở rộng được mong chờ từ lâu bằng lễ “đặt khối bê tông cuối cùng”, lắp đặt khối bê tông đúc sẵn cuối cùng cho nhà đỗ xe mới. Kế hoạch xây dựng Dịch Vụ Đưa Đón (Valet) được cải thiện và Cổng Đón (Porte Cochere) mới cũng đang được triển khai. Khách hàng sẽ sớm được tận hưởng bãi đậu xe thuận tiện, có mái che từ đầu năm 2026.
Một trong những cáo buộc chính mà chính quyền Trump và phía Cộng Hòa nhắm vào Dân Chủ trong cuộc tranh chấp ngân sách hiện nay là cho rằng Dân Chủ muốn cấp bảo hiểm y tế miễn phí cho người di dân sống bất hợp pháp tại Hoa Kỳ. Dân Chủ phủ nhận hoàn toàn, theo CBS News. Thực tế, đề nghị ngân sách của phía Dân Chủ chỉ nhằm khôi phục quy định Medicaid theo luật trước năm 2025, tức mở lại quyền xin bảo hiểm cho các nhóm di dân có tư cách hợp pháp hay được chính phủ cho phép cư trú. Luật mới của Trump, được gọi là One Big Beautiful Bill Act, đã giới hạn Medicaid chỉ cho thường trú nhân (có thẻ xanh), người Cuba và Haiti nhập cảnh hợp pháp, cùng một số công dân đảo Thái Bình Dương. Các nhóm trước đây vẫn được nhận Medicaid như người tị nạn, người được cho tạm trú (parole), người được tòa án cho hoãn trục xuất, hay người được cấp quy chế tị nạn đều bị loại ra, khiến khoảng 1,4 triệu di dân có thể mất bảo hiểm.
Chương trình nhạc thính phòng Nguyên Từ Mỹ với chủ đề "Vẫn Mãi Không Quên" đã thực hiện thành công, với nhiều xúc động từ phía người trình diễn và khán giả, hôm Chủ Nhật 28/9/2025 tại hội trường Nhật Báo Người Việt. Khán giả đã ngồi đầy hội trường, trong đó có nhiều bạn từ xa tới, như họa sĩ Trần Đán từ Minnesota tới, nhà truyền thông Bùi Như Mai từ San Jose tới, và các bạn học xưa của nhạc sĩ nơi các trường CSU Long Beach, Chu Văn An Sài Gòn.
WELLINGTON, New Zealand (AP) — Hai quan chức Việt Nam bị cáo buộc tấn công tình dục hai nữ phục vụ trẻ tại một nhà hàng ở New Zealand sẽ không trở lại New Zealand để đối mặt với cáo buộc hình sự sau khi các nỗ lực dẫn độ họ thất bại, theo lời chính quyền New Zealand cho biết hôm thứ Năm.
- Chính Phủ Liên Bang Đóng Cửa Sang Ngày Thứ Hai: Tranh Chấp Bảo Hiểm Y Tế, Trump Dọa Sa Thải Và Cắt Tài Trợ Hạ Tầng. - Virginia: Hùng Cao Chính Thức Giữ Chức Thứ Trưởng Hải Quân Trong Chính Quyền Trump. - PEN America Báo Động Làn Sóng Cấm Sách Gia Tăng Tại Trường Học Hoa Kỳ. - Giáo Hoàng Leo XIV Lên Tiếng: “Đối Xử Vô Nhân Đạo Với Di Dân Ở Mỹ Không Thể Gọi Là Bảo Vệ Sự Sống”và Khẳng Định Sứ Mệnh Gìn Giữ Di Sản Khí Hậu Của Đức Giáo Hoàng Francis - Thư ký báo chí Bạch Ốc Karoline Leavitt phản bác. - Israel Ra Lệnh Người Palestine Rời Gaza City, Trump – Netanyahu Đưa Ra Kế Hoạch Ngưng Bắn. - Bondi Và Hegseth Ra Mắt Lực Lượng Liên Bang Ở Memphis Trong Chiến Dịch Chống Tội Phạm. - Trump Đóng Băng 18 Tỉ Mỹ Kim Dành Cho Hạ Tầng New York Giữa Khủng Hoảng Ngân Sách. - Các Công Viên Quốc Gia Vẫn Mở Cửa dù Chính Phủ Liên Bang Đóng Cửa, . - Cựu Tướng Cảnh Báo Thông Điệp “Nguy Hiểm” Trong Bài Diễn Văn Của Trump Trước Quân Đội. - Yêu Sách Thương Mại Của Trump Gặp Trở Ngại...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.