Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 3585)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nguyên bản: Pali Anh dịch: Robert Chalmers và Ānandajoti Bhikkhu Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác J31. Kulavaka Jātaka -- Truyện về Lòng từ bi và năm giới Tóm tắt: Một vị sư, vì khát nước, đã giết hại chúng sinh bằng cách uống nước chưa lọc, điều này trái với quy định của giáo đoàn. Khi nghe chuyện này, Đức Phật kể một câu chuyện về việc Sakka, Vua của chư Thiên, đã tránh làm hại chúng sinh và nhờ đó đã chiến thắng cuộc chiến giữa chư Thiên và A-tu-la.
- FBI Đột Kích Nhà John Bolton – Cựu Cố Vấn An Ninh Quốc Gia Của Trump. - Liên Hiệp Quốc Chính Thức Tuyên Bố Nạn Đói Ở Gaza. - Fed Có Thể Giảm Lãi Suất Khi Thị Trường Việc Làm Suy Yếu. - Ukraine tấn công trạm bơm dầu Nga, đường ống Druzhba tê liệt. - Ngoại Trưởng Nga: Không Có Hội Nghị Thượng Đỉnh Putin-Zelenskyy. - Chánh Án Liên Bang Ra Lệnh Ngừng Xây Dựng Alligator Alcatraz. - Trump ‘Thị Sát’ DC. - Hồ Sơ Epstein Được Gửi Lên Quốc Hội. - Sáu Thi Thể Trong Trại Bò Sữa Ở Colorado. - Việt Nam: Diễn Binh 2/9 Có Việt Kiều Yêu Nước Tham Dự.
Điều gì đang diễn ra trong suy nghĩ của những người da trắng ở miền Nam Hoa Kỳ, một khu vực vốn được xem là tâm điểm định hình nên bản sắc và đặc quyền của người da trắng trên toàn quốc? Một nghiên cứu đã đưa ra những góc nhìn đa chiều, vượt xa các khuôn mẫu thường thấy. Năm 2011, nhà sử học Nell Painter từng nhận xét rằng: “Ngày nay, làm người da trắng không còn như xưa nữa.”
Chính quyền TT Trump muốn có dữ liệu cá nhân của hàng triệu người tham gia Medicaid để Cơ quan Di trú và Hải quan Hoa Kỳ (ICE) có thể xác định vị trí những người sống bất hợp pháp tại Hoa Kỳ. Thông tin cá nhân này bao gồm địa chỉ nhà, số an sinh xã hội và chủng tộc của 79 triệu người đăng ký Medicaid. Những dữ liệu này sẽ giúp ICE rất nhiều trong việc tìm kiếm người di dân bất hợp pháp.
Chiến dịch ICanGoToCollege.com của Văn Phòng Viện Trưởng Hệ Thống Các Trường Cao Đẳng Cộng Đồng California và Ủy Ban Hỗ Trợ Sinh Viên California (CSAC) đang hợp tác để khuyến khích sinh viên hiện tại và tương lai của các trường cao đẳng cộng đồng hoàn thành Đơn Xin Hỗ Trợ Tài Chính Liên Bang (FAFSA) và Đơn Xin Hỗ Trợ Tài Chính theo Đạo Luật Ước Mơ California (CADAA) trước hạn chót nhận Hỗ Trợ Tài Chính (Cal Grant) ngày 2 tháng 9. Việc bỏ lỡ hạn chót này có thể đồng nghĩa với việc bỏ lỡ các khoản hỗ trợ tài chính, học bổng của tiểu bang và các khoản tài trợ không hoàn lại khác giúp việc học đại học trở nên dễ dàng và tiết kiệm hơn.
Mùa tựu trường đã đến, và năm nay chúng ta sẽ thực hiện những thay đổi đơn giản để tiết kiệm tiền, và dạy cho con cái cách những hành động nhỏ bé có thể tạo nên tác động lớn. Dưới đây là ba mẹo hàng đầu mà phụ huynh có thể áp dụng để bắt đầu năm học mới không tạo ra rác thải
Tổng thống Donald Trump loan báo trên mạng xã hội Truth Social rằng ông sẽ “lãnh đạo một phong trào” loại bỏ cả hai hình thức bỏ phiếu qua thư và bỏ phiếu bằng máy, thay vào đó chỉ kiểm phiếu bỏ vào thùng tại chỗ, trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026, theo ký giả Ashley Lopez viết trên đài NPR ngày 18 tháng 8 năm 2025. Ông Trump cho hay Ông đang cho soạn thảo một sắc lệnh hành pháp cấm các tiểu bang dùng phiếu bầu qua thư và có thể cấm cả một số loại máy bỏ phiếu. Ông khẳng định – không đưa ra chứng cứ – rằng máy bỏ phiếu “rất thiếu chính xác, đắt đỏ và kém tin cậy hơn so với kiểm phiếu giấy.” Trong buổi họp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Bạch Ốc hôm thứ hai, ông nói: “Chúng ta sẽ bắt đầu bằng một sắc lệnh hành pháp để chấm dứt bỏ phiếu qua thư vì nó gian trá. Đã đến lúc Cộng Hòa phải cứng rắn và ngăn chặn, bởi Dân Chủ cần nó. Đó là cách duy nhất họ có thể thắng cử.”
Một câu hỏi lớn đang được đặt ra trên chính trường Hoa Kỳ: Liệu Tổng thống có toàn quyền điều động Vệ Binh Quốc Gia và kiểm soát lực lượng cảnh sát ở bất kỳ thành phố nào trên đất Mỹ không? Vấn đề này đã trở thành tâm điểm sau khi Tổng thống Donald Trump ký một sắc lệnh hành pháp, chính thức nắm quyền chỉ huy Sở Cảnh Sát Washington, D.C., mở đầu cho chiến dịch trấn áp tội phạm quy mô lớn. Ngay lập tức, 800 lính Vệ Binh Quốc Gia cùng các viên chức liên bang đã được triển khai khắp thủ đô. Điều này khiến các nhà lãnh đạo Đảng Dân Chủ trên toàn quốc hoang mang, bất an: Liệu thành phố của họ có phải là nơi tiếp theo?
Một buổi sáng nọ tại văn phòng ở Đại học Harvard, Dylan Carlson Sirvent León nhận được hàng loạt tin nhắn hoảng hốt từ các đồng nghiệp: dữ liệu về môi trường trên các trang web của chính phủ liên bang đang dần “bốc hơi.” Thời điểm ấy là tháng Giêng, Tổng thống Trump vừa bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai. Giới khoa học ở Hoa Kỳ đã chuẩn bị sẵn tinh thần là một số thông tin có thể sẽ bị gỡ, giống như những gì từng diễn ra trong nhiệm kỳ đầu. Ngay sau kỳ bầu cử tháng 11, nhiều nhóm nghiên cứu ở Harvard đã cẩn trọng lưu lại dữ liệu về khí thải nhà kính và chất lượng không khí. Nhưng nay, tình hình ngày càng xấu đi.
Các nhà lập pháp thuộc đảng Dân Chủ tại Hội đồng Lập pháp California đã tạo thật sự “tháo găng tay” khi thực hiện những thay đổi trong dự luật ACA 8. Sự việc xảy ra vào sáng Thứ Năm 21/8, chỉ vài phút trước khi tranh luận và chọn biện pháp bỏ phiếu về bản đồ khu vực mới cho cử tri trong cuộc bầu cử đặc biệt toàn tiểu bang vào ngày 4/11.
Nguyên bản: Pali Anh dịch: Robert Chalmers và Ānandajoti Bhikkhu Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác J21. Kurunga Jātaka -- Khi Devadatta là một thợ săn và Bodhisatta là một con linh dương. Tóm tắt: Các nhà sư nói chuyện về Đề Bà Đạt Đa và những cuộc tấn công của ông này nhắm vào Đức Phật. Đức Phật giải thích rằng Đề Bà Đạt Đa đã hành động tương tự trong những kiếp trước và kể một câu chuyện về một con linh dương khôn ngoan đã thoát khỏi sự hủy diệt của thợ săn nhờ đọc được những dấu hiệu.
Báo Business Insider: Thuế quan của Trump đã khiến một số công ty tuyên bố rằng họ có kế hoạch tăng giá. Ngay cả trước "Ngày Giải phóng" được gọi là của Trump, các công ty đã cảnh báo rằng họ sẽ chuyển chi phí cho người mua sắm. Giá cả dự kiến sẽ tăng trong năm nay khi nhiều công ty báo hiệu kế hoạch tăng giá để đối phó với hàng loạt thuế quan của Tổng thống Donald Trump.
- Trump ‘TACO’ (Thụt Cổ) Khỏi Vai Trò Hòa Đàm Ukraine-Nga. - Thăm Dò Toàn Quốc: Phần Lớn Dân Chủ Ủng Hộ Cuộc Chiến Của California. - Người Mỹ Lo Ngại Nền Dân Chủ Bị Đe Dọa Giữa Cuộc Chiến Tái Phân Chia Địa Hạt ‘Gerrymandering’. - Trump Đòi Thả Tina Peters, ‘Biểu Tượng’ Của Truy Cập Bầu Cử Trái Phép. - 750 Nhân Viên HHS Viết Thư Yêu Cầu Bộ Trưởng Y Tế Ngừng Phát Tán Tin Sai. - Tòa Bác Đơn Chính Quyền Trump Đòi Công Bố Hồ Sơ Đại Bồi Thẩm Đoàn Của Vụ Epstein. - Mỹ Đẩy Trọng Trách Duy Trì Hòa Bình Ở Urakine Sang Châu Âu. - Uganda Tiếp Nhận Di Dân Bị Trục Xuất Từ Hoa Kỳ. - Di Dân Hoa Kỳ Giảm Lần Đầu Tiên Kể Từ Những Năm 1960. - Muốn Vào Mỹ? Phải Xem Có ‘Chống’ Mỹ Không.
(HOA KỲ, ngày 20 tháng 8, Reuters) – Cơ quan Điều Tra Liên Bang Hoa Kỳ (FBI) và Cisco hôm thứ Tư cảnh báo: các nhóm tin tặc gắn liền với mạng lưới gián điệp mạng của Nga đã lợi dụng điểm yếu trong phần mềm cũ của Cisco để xâm nhập vào hàng ngàn thiết bị mạng thuộc hệ thống công nghệ thông tin gắn liền với các cơ sở hạ tầng trọng yếu của Hoa Kỳ.
(HOA KỲ, ngày 20 tháng 8, Reuters) – Hôm thứ Tư, ít nhất 600 nhân viên của Cơ Quan Kiểm Soát và Phòng Bệnh Hoa Kỳ (CDC) lần lượt nhận được thông báo chấm dứt hợp đồng vĩnh viễn.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.