Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 2599)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
- Sacramento: Một phụ nữ và con gái 8 tháng tuổi biến mất sau khi đi khám bác sĩ định kỳ. - Trump và đồng minh bắt đầu chiến dịch gây sức ép lên cuộc bầu cử giữa kỳ. - Tập Đoàn Phát Thanh Công Cộng (Corporation for Public Broadcasting - CPB) ngừng hoạt động. - TNS Ron Wyden: ‘Trump nhu nhược, yếu đuối, không dám nhận thất bại nên sa thải giám đốc BLS’. - Trump mở cuộc điều tra cựu Công Tố Viên Jack Smith. - Bồi thẩm đoàn buộc Tesla phải bồi thường $243 triệu. - Tòa án hạn chế lệnh đàn áp tị nạn của Trump tại biên giới Hoa Kỳ-Mexico. - CEO của Pfizer tham dự buổi gây quỹ cho MAGA Inc. của Trump, tránh phải giảm giá thuốc. - Trump có cơ hội đưa người vào Fed -- Tòa Giữ Lệnh Hạn Chế Chính Quyền Trump Bắt Di Dân Tại Los Angeles.
- Thị trường chao đảo vì số liệu việc làm yếu và danh sách thuế quan mới cao ngất của Tổng thống Trump. - Thượng viện Mỹ thúc đẩy viện trợ quân sự cho Ukraine giữa lúc Nga tấn công Kyiv, Trump đổi giọng với Putin. - Chính quyền Trump thử nghiệm chi trả thuốc giảm cân qua Medicare và Medicaid. - Smithsonian gỡ nội dung luận tội Trump khỏi triển lãm về tổng thống Hoa Kỳ. - Tia Sét dài nhất từng được ghi nhận: 515 dặm, qua sáu tiểu bang Hoa Kỳ. - Nhiễu động mạnh khiến 25 người trên chuyến bay Delta phải nhập viện. - Tòa Bạch Ốc sắp có một phòng khiêu vũ mới trị giá 200 triệu đô la. - Một người đàn ông bò hàng dặm trong 11 tiếng đồng hồ với sự đồng hành của chú chó cưng.
Trước giờ, cựu đảng viên Đảng Cộng Sản Việt Nam (Vietnam Communist Party- VCP) có nhiều cách để xin được miễn (làm đơn I-601). Một trong những cách là chứng minh họ có tư cách “không đáng kể” trong Đảng — tức là họ chỉ là đảng viên trên danh nghĩa, không tích cực ủng hộ tư tưởng của Đảng và hầu như chỉ tham gia họp định kỳ. Những người này không tin vào Chủ nghĩa Cộng sản, nhưng tham gia vào Đảng là do yêu cầu công việc hoặc để phát triển sự nghiệp. Trong trường hợp đó, Lãnh sự quán có thể sẽ yêu cầu nộp đơn xin miễn trừ I-601 — trừ khi có thể chứng minh rằng họ đã rời khỏi Đảng ít nhất 5 năm trước khi Lãnh sự quán nhận được đơn DS-260.
Không khí mùa hè tại miền Nam California sẽ càng nóng hơn bao giờ hết khi Pechanga Resort Casino biếu tặng tổng giải thưởng lên tới $1 triệu tiền mặt và quà tặng trong tháng 8 này. Để đạt tiêu chuẩn và thắng một phần tiền thưởng cực hấp dẫn trong cái nóng tháng 8, khách chơi chỉ cần nhớ ba điều đơn giản: là Hội viên Pechanga Club, chơi máy kéo hoặc bài bàn yêu thích bằng thẻ Club để tích lũy vé số, và có mặt tại Pechanga Resort Casino vào mỗi tối thứ Bảy từ 4PM đến 9:30PM trong suốt tháng 8 để kích hoạt vé số và chờ xem liệu mình có phải là người chiến thắng.
Theo trang mạng năng lượng sạch electrek.co, dữ liệu vừa được Cơ Quan Thông Tin Năng Lượng Hoa Kỳ (EIA) công bố cho thấy năng lượng mặt trời đã cung cấp hơn 11% tổng sản lượng điện của Hoa Kỳ trong tháng 5. Cũng trong tháng này, tổng lượng điện năng từ các nhà máy năng lượng gió và năng lượng mặt trời chiếm hơn 20% tổng sản lượng. Và nếu kết hợp tất cả các nguồn năng lượng tái tạo, con số này là gần 30%. Theo báo cáo điện lực hàng tháng mới nhất của EIA (có dữ liệu đến ngày 31 tháng 5 năm 2025), năng lượng mặt trời tiếp tục là nguồn điện tăng trưởng nhanh nhất của Hoa Kỳ. Chỉ riêng trong tháng 5, sản lượng điện của các nhà máy điện mặt trời quy mô lớn (>1 megawatt (MW)) đã tăng 33.3% so với cùng kỳ năm trước; trong khi các dạng năng lượng mặt trời ở quy mô nhỏ (ví dụ: lắp đặt trên mái nhà) tăng 8.9%
Chính phủ Donald Trump đã từ chối cho Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh tại New York trong chuyến công du sang Trung Mỹ, theo bản tin từ Financial Times, dẫn lời ba nhân vật có hiểu biết trực tiếp về sự việc. Ông Lại, người vừa nhậm chức hồi đầu năm, dự định ghé New York và Dallas vào đầu tháng Tám trên đường sang thăm Paraguay, Guatemala và Belize – ba nước còn duy trì bang giao chính thức với Đài Loan – nhưng Tòa Bạch Ốc đã không đồng thuận với kế hoạch này. Quyết định được đưa ra trong bối cảnh Hoa Kỳ và Trung Quốc đang nối lại thương thảo thuế khóa tại Stockholm, đồng thời thảo luận về một hội nghị thượng đỉnh giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến diễn ra vào cuối năm.
Chính quyền Trump hiện muốn đảo ngược một chính sách quan trọng của Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường (EPA) năm 2009, vốn là nền tảng cho các hành động của chính phủ liên bang nhằm kiểm soát biến đổi khí hậu, theo bài báo đăng trên trang mạng NPR. EPA của chính phủ Trump đã soạn thảo một đề nghị nhằm hủy bỏ "phát hiện nguy cơ đe dọa" của chính phủ trước, một quyết định cho phép kiểm soát lượng khí thải từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch (CO2, methane…) theo Đạo Luật Không Khí Sạch (Clear Air Act). Quyết định này là nền tảng cho hàng loạt các chính sách, quy định nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Đề nghị hủy bỏ quyết định này của EPA hiện đang được Văn Phòng Quản Lý & Ngân Sách của Tòa Bạch Ốc xem xét.
Tổng thống Donald Trump đã cố gắng áp đặt Hoa Kỳ lên thế giới và tách đất nước ra khỏi thế giới. Ông bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai bằng cách vung vũ lực cứng của Mỹ, đe dọa Đan Mạch về quyền kiểm soát Greenland, và đề nghị sẽ giành lại kênh đào Panama. Ông đã sử dụng thành công các mối đe dọa về thuế quan trừng phạt để ép buộc Canada, Colombia và Mexico về các vấn đề nhập cư. Ông đã rút khỏi các hiệp định khí hậu Paris và Tổ chức Y tế Thế giới. Vào tháng 4, ông đã khiến thị trường toàn cầu rơi vào hỗn loạn bằng cách công bố thuế quan sâu rộng đối với các quốc gia trên toàn thế giới. Không lâu sau đó, ông đã thay đổi chiến thuật bằng cách rút lại hầu hết các mức thuế bổ sung, mặc dù vẫn tiếp tục gây sức ép cho một cuộc thương chiến với Trung Quốc – mặt trận chủ yếu trong cuộc tấn công hiện nay để chống lại đối thủ chính của Washington...
Switzerland: 31% bây giờ là 39% Taiwan: 32% bây giờ là 20% Thailand: 36% bây giờ là 19% Tunisia: 28% bây giờ là 25% Vanuatu: 22% bây giờ là 15% VIETNAM: 46% bây giờ là 20% Zambia: 17% bây giờ là 15% Zimbabwe: 18% bây giờ là 15%
Hôm Thứ Tư 23/7, phiên tòa diễn ra ở tiểu bang Baltimore để quyết định có trục xuất cô Trần Thị Mộng Tuyền khỏi Hoa Kỳ vì lỗi lầm cách đây hai thập niên hay không. Chánh án của phiên tòa, bà Julie R. Rubin, thuộc tòa liên bang ở Baltimore, phải đưa ra quyết định là cô có bị bắt dựa theo trát tòa hay không. Qua màn hình từ phòng giam ở Washington, cô Tuyền trả lời các câu hỏi của tòa. Dù luật sư của cô, bà Laura Kelsey Rhodes, đã cố gắng chứng minh với chánh án quy trình sai phạm của ICE, chứng minh cuộc sống không phạm tội của cô kể từ ngày hết án treo, nhưng phiên tòa vẫn kết thúc trong nước mắt.
- ICE tăng bắt di dân tại miền Nam dưới thời Trump. - Người Kitô giáo trốn đàn áp bị đe dọa dưới chính quyền Trump. - Gia đình Virginia Giuffre phản đối phát ngôn của Trump về mối liên hệ với Epstein. - FED quyết định giữ nguyên lãi suất. - Chi tiêu tăng nhẹ trong tháng Sáu – lạm phát cũng gia tăng, đơn xin trợ cấp thất nghiệp tăng. - Kamala Harris sẽ không tranh cử chức vụ thống đốc California. - Trump ký kết thỏa thuận thương mại với Hàn Quốc đồng thời tạm hoãn tăng thuế với Mexico trong 90 ngày, - Canada tham gia cùng Pháp và Anh trong kế hoạch công nhận nhà nước Palestine, tạo thêm rạn nứt với Hoa Kỳ. Tổng thống Brazil không “khuất phục” Trump. - Ngoại trưởng Pháp: Hệ thống viện trợ Gaza hiện nay của Mỹ là “đáng xấu hổ”. Iran có thể rút khỏi hiệp ước hạt nhân nếu lệnh trừng phạt được khôi phục. - Elon Musk: Robotaxi của Tesla hiện đã có mặt tại San Francisco. - Siêu trí tuệ nhân tạo đã trong tầm mắt — và ai cũng sẽ có một chiếc kính thông minh đi kèm.
Bài này được dịch để bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả những thế hệ tứ chúng trong hơn hai thiên niên kỷ qua đã học thuộc lời Đức Phật dạy, đã truyền lại từ đời này sang đời sau, đã lưu giữ kinh điển, và đã dịch kinh sang hàng chục ngôn ngữ cho nhân loại. Và cũng đặc biệt là chủ đề của nhóm ba bài viết trong này từ vị Tam Tạng Pháp Sư Bhikkhu Sujato. Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng rất mới của trí tuệ nhân tạo, AI, một công cụ có nhiều ứng dụng hữu dụng cho gần như mọi mặt của đời sống. Chỉ trong vài giây đồng hồ, AI có thể cho chúng ta những hình ảnh đẹp hy hữu như nghệ thuật nhiếp ảnh, có thể soạn ra các ca khúc xuất sắc trong nhiều thể loại, có thể làm các video thần tốc cho các công ty quảng cáo, và nhiều ứng dụng tuyệt vời khác. Tuy nhiên, có một nơi AI bị cấm vào. Đó là Tàng kinh các về Phật học lớn nhất thế giới hiện nay. Để tìm hiểu lập trường này, dịch giả sẽ dịch ba bài viết sau
(WASHINGTON, ngày 30 tháng 7, Reuters) – Đại học Brown cho biết hôm thứ Tư rằng họ đã thỏa thuận thành công với chính quyền Tổng thống Donald Trump, để khôi phục lại nguồn tài trợ từ liên bang cho các chương trình nghiên cứu y tế và khoa học sức khỏe tại trường, đổi lại bằng việc tuân thủ những yêu cầu của chính quyền mà nhà trường đang đối mặt.
(LONDON, ngày 30 tháng 7, Reuters) – Một trục trặc liên quan đến radar trong mạng lưới kiểm soát không lưu của Anh Quốc đã khiến hàng loạt chuyến bay tại các phi trường lớn ở London và các khu vực khác phải tạm hoãn hơn bốn giờ đồng hồ vào Thứ Tư. Sau đó, sự việc đã được giải quyết và các chuyến bay lần lượt được cất cánh trở lại.
- Thái Bình Dương hạ cấp cảnh báo sóng thần. - GDP Hoa Kỳ quý 2 tăng 3%, cao hơn dự báo. - Trump áp thuế 25% đối với Ấn Độ. - 46% cử tri tin Trump có liên quan đến tội ác của Epstein. - Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Trump giảm xuống 40%. - Bất Chấp Tranh Cãi, Emil Bove Được Chuẩn Thuận Vào Tòa Liên Bang - Đặc phái viên Steve Witkoff có thể đến Israel để bàn về tình hình Gaza. - Thủ tướng Anh cảnh báo sẽ công nhận Palestine nếu không có ngừng bắn. - Macron: Thỏa thuận Mỹ–EU chỉ là khởi đầu. - TikTok thử nghiệm công cụ kiểm chứng thông tin. - Meta: Siêu trí tuệ nhân tạo đang trong tầm phát triển. - Chiến tranh Ukraine: Trump đặt thời hạn mới cho Nga - Thảm Cảnh Gaza tăng - Âu Mỹ bắt đầu phản ứng
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.