Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 4672)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nếu Đức Tổng Giám Mục Oklahoma City Eusebius Joseph Beltran không chỉ định tôi làm Tuyên Uý Trại Tù Oklahoma City County Jail liên tục 21 năm qua, thì tôi vẫn còn phục vụ cho Giáo Xứ Thánh Anrê Dũng Lạc cho đến ngày nay và rất tiếc vì NHU cầu CÔNG TÁC MỚI đòi hỏi phải mất nhiều thì giờ PHỤC VỤ cho các anh chị em tù nhân trong trại giam, không phân biệt sắc tộc, mầu da, tôn giáo vào những ngày nghỉ cuối tuần.
Hôm Chủ Nhật 28/9, Việt Nam cho di tản hàng chục ngàn dân cư tại những vùng bị đe dọa, đồng thời đóng cửa phi trường, khi cơn bão Bualoi đang tăng cường sức mạnh lao tới miền Trung. Trận bão này xuất hiện chỉ vài ngày sau khi gây ít nhất 10 người chết và lũ lụt trên diện rộng ở Philippines. Theo báo Thanh Niên, vào lúc 10 giờ GMT, gió bão đã lên tới 133 km/giờ (83 dặm/giờ) và dự báo sẽ đổ bộ vào miền Trung Việt Nam khoảng 1 giờ sáng thứ Hai, với vận tốc di chuyển nhanh gấp đôi mức trung bình. Cơ quan dự báo khí tượng quốc gia cảnh báo đây là “cơn bão di chuyển rất nhanh, cường độ mạnh, phạm vi ảnh hưởng rộng” và có thể gây ra nhiều tai ương cùng lúc: gió lớn, mưa dồn dập, lũ quét, sạt lở đất, ngập mặn ven biển.
Ukraine hứng chịu một trong những trận oanh tạc nặng nề nhất trong nhiều tháng: gần 600 drones cùng hàng chục hỏa tiễn đã trút xuống bảy vùng trong suốt 12 giờ, khiến ít nhất bốn người thiệt mạng và 70 người bị thương, theo BBC ngày 28 tháng 9. Tất cả nạn nhân tử nạn đều ở Kyiv, trong đó có một bé gái 12 tuổi. Tổng thống Volodymyr Zelensky gọi đây là “cuộc tấn công hèn hạ” và khẳng định Nga “muốn tiếp tục giết chóc”, đồng thời cam kết Ukraine sẽ đánh trả để “buộc Nga phải ngồi vào bàn ngoại giao”. Ông kêu gọi Âu Châu và Hoa Kỳ có phản ứng quyết liệt, nhấn mạnh hành động này phơi bày lập trường thật của Moscow ngay sau tuần lễ Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Đến chiều Chủ Nhật 28/9, số nạn nhân trong vụ nổ súng ở nhà thờ Mormon, Michigan đã tăng lên bốn người chết, tám người bị thương, trong đó có một người trong tình trạng nguy kịch. Nhà thờ cũng bị nghi phạm đốt cháy. Sự việc xảy ra tại Nhà Thờ Các Thánh Hữu Ngày Sau Của Chúa Giêsu Kito, cách Detroit khoảng 80 km về phía Bắc, cảnh sát địa phương cho biết.
Lý do khiến ông ta lọt vào tầm ngắm của tổng thống, ngoài sự phục tùng của một công tố viên liên bang mới được bổ nhiệm ở Virginia không có kinh nghiệm về luật hình sự, và một Bộ trưởng Tư pháp thậm chí không thể gọi Comey bằng tên vào ngày ông ta bị truy tố, có thể bắt nguồn từ chính hệ thống tư pháp liên bang.
Bài viết sau đây là của Ian Millhiser trên báo VOX ngày Thứ Sáu 26/9/2025 nhan đề "Comey’s indictment is a warning to the Supreme Court justices" (Bản cáo trạng của Comey là lời cảnh báo cho các thẩm phán Tòa án Tối cao).
FBI đã sa thải một nhóm nhân viên từng bị chụp hình quỳ gối cùng người biểu tình ở Washington trong cao trào phản đối sau cái chết của George Floyd năm 2020. Số lượng chính xác chưa được công bố, nhưng những người am tường cho hay có thể lên đến 20 người, gồm cả những nhân viên giữ chức vụ cao. Hiệp hội Nhân viên FBI lên án việc sa thải là “bất hợp pháp”, vi phạm quyền bảo vệ công chức, nhấn mạnh nhiều người trong số bị mất việc là cựu quân nhân. Họ cho rằng hành động quỳ gối khi đó chỉ nhằm giảm căng thẳng giữa người biểu tình và lực lượng công quyền, không phải biểu lộ lập trường chính trị.
Nhiều độc giả thắc mắc vì sao giá hàng chợ liên tục nhiều tháng qua tăng. Sau đây VB sẽ dịch 2 bản tin để giải thích về hoàn cảnh nông dân Mỹ
- “The Wall That Heals” Trở Lại Quận Cam: Tưởng Niệm 58,000 Tử Sĩ Chiến Tranh Việt Nam. -Trump Ra Lệnh Gửi Quân Đến Portland Bảo Vệ Các Cơ Sở ICE. - Hegseth Triệu Tập Tướng Lãnh Về Quantico Để Quay Diễn Văn. - Cơ Quan Khí Tượng Hoa Kỳ Cạn Sức Giữa Mùa Bão. - Noem Bị Tố Can Thiệp Gấp Quỹ Tái Thiết Cầu Tàu Ở Florida. - Trump Nói Vì Công Lý, Không Phải Báo Thù – Nhưng Lời Lẽ Lại Khác. - Bộ Tư Pháp Liên Bang Yêu Cầu Hồ Sơ Về Công Tố Viên Georgia Fani Willis. - Trump Nói “Đã Có Thỏa Thuận” Về Gaza, Nhưng Còn Nhiều Trở Ngại. - Chính Quyền Trump Điều Tra Cáo Buộc Bài Do Thái Trong Hệ Thống CSU. - Bộ Giao Thông của Trump Thu Hồi Tài Trợ Đường Mòn Và Làn Xe Đạp. - Westminster Lên Án VietRISE Bóp Méo Lịch Sử Việt Nam.
Các trường học ở tiểu bang Oklahoma đang phát Kinh Thánh ấn bản "God Bless the USA" (Chúa phù hộ nước Mỹ), nhưng 17 Tu chính án quan trọng của Hiến pháp lại bị thiếu.
Ủy ban Giám sát và Cải cách Chính phủ Hạ viện nhận được tài liệu mới nhất từ nhà quản lý tài sản của Jeffrey Epstein, trong đó cho thấy vào những năm cuối đời, tội phạm t-ình d*c Epstein có liên hệ với Elon Musk, cựu cố vấn của Tổng thống Donald Trump. Theo Politico, các thành viên Đảng Dân Chủ của Ủy ban Giám sát Hạ viện công bố tài liệu vào Thứ Sáu 26/9, là một phản hồi cho cuộc điều tra của ủy ban về vụ án Epstein. Trong một bản sao có vẻ như là sổ ghi lại lịch trình của Epstein, Musk đã đến hòn đảo của Epstein vào ngày 6/12/2014. Một ghi chú được đính kèm vào kế hoạch đó có nội dung: "Chuyện này vẫn đang diễn ra chứ?”
Quân đội TQ đang có kế hoạch tổng xâm lược Đài Loan (hoặc các nước lân cận) mở đầu bằng các đơn vị nhảy dù, trong đó chiến binh và xe tăng cùng lúc thả dù vào các sân golf gần cảng và sân bay của Đài Loan, mở đường cho đổ bộ sau từ tàu chiến. Nga đã ký hợp đồng huấn luyện và cung cấp các thiết bị thích nghi để xe tăng, đại bác cùng thả vào theo lính nhảy dù.
- Bộ Trưởng Quốc Phòng Hegseth Triệu Tập Hàng Trăm Tướng Lãnh Về Virginia. - Trump Và Bộ Tư Pháp Dồn Dập Công Kích Cựu Giám Đốc FBI James Comey. - Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ Ra Lệnh Điều Tra Tổ Chức Của George Soros. - Trump Kêu Gọi Siết Chặt Quy Định Tị Nạn Tại Liên Hiệp Quốc. - Ngân Sách Giáo Dục Liên Bang 2026: Nguy Cơ Cắt Giảm Sâu Với Trường Nghèo. - Trump Mở Đường Cho TikTok Bản Mỹ Trị Giá 14 Tỉ Mỹ Kim. - Trung Quốc Ngưng Mua Đậu Nành Mỹ Sau Khi Đặt Thuế Trả Đũa. - Amazon Chấp Nhận Hoàn Trả 1,5 Tỉ Mỹ Kim Cho Khách Hàng Prime Trong Thỏa Thuận 2,5 Tỉ Với FTC: Cách Nhận Tiền Hoàn Lại Từ Thỏa Thuận Amazon Prime. - Trump Áp Thuế Nặng Lên Thuốc Nhập, Xe Tải Và Đồ Nội Thất. - Bạch Ốc Bị Chỉ Trích Vì Khoe Số Thăm Dò Sai Về Tỉ Lệ Ủng Hộ Trump - Tòa Cho Giáo Sư Đại Học South Dakota Trở Lại Giảng Dạy Sau Khi Bị Đình Chỉ Vì Bài Đăng Về Charlie Kirk. - Dân Chủ Không Nhượng Bộ Đối Đầu Nguy Cơ Đóng Cơ Đóng Cửa..
J201. Bandhanagara Jātaka -- Những Xiềng Xích Mạnh Nhất Tóm tắt: Một số nhà sư quan sát tù nhân bị trói chặt trong tù và hỏi Đức Phật về xiềng xích. Đức Phật giải thích rằng đây không phải là những xiềng xích mạnh nhất; sự luyến ái gia đình và dục vọng còn mạnh hơn. Ngài kể thêm rằng, trong quá khứ, một số người đã thành công trong việc phá vỡ những xiềng xích này và chia sẻ một câu chuyện về một kiếp trước của Ngài.
Clever Care, một chương trình Medicare Advantage nhạy bén và am hiểu về văn hóa, vừa khai trương một địa điểm mới, là một trong những trung tâm cộng đồng trụ cột của công ty. Trung tâm cộng đồng này tọa lạc tại Rowland Heights và dự kiến khai trương vào ngày 12 tháng 9. Trung tâm sẽ cung cấp cho hội viên quyền tiếp cận dịch vụ chăm sóc và kết nối cộng đồng với trọng tâm là tôn trọng truyền thống văn hóa của họ. Bằng sự kết hợp hai nền y học Đông-Tây, trung tâm cộng đồng mới sẽ cung cấp các lớp học, hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe truyền thống và tổ chức các sự kiện khác để đáp ứng nhu cầu cá nhân của mỗi hội viên.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.