Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

8/23/202400:00:00(View: 5263)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Tạp chí Newsweek ghi rằng Công tố viên vụ án Epstein từng bị chất vấn về mối liên hệ bị cáo buộc của nhà tài chính với hai sở tình báo CIA (của Mỹ), Mossad (của Israel). Trong quá trình kiểm tra để trở thành bộ trưởng lao động, Alexander Acosta được cho là đã nói với các quan chức chuyển giao quyền lực của Trump rằng ông được yêu cầu "tránh xa" vụ án Jeffrey Epstein—nói rằng Epstein "thuộc về tình báo".
Trong khi Chủ Tịch Tập Cận Bình thanh trừng nội bộ Đảng CSTQ, Tổng Thống Trump thú nhận rằng không thể áp thuế cao Trung Quốc. Sau đây là tổng hợp nhiều tin từ UPI, ABC Australia và Yahoo Finance. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã sa thải 9 vị tướng quân hàng đầu của mình khỏi Quân đội Giải phóng Nhân dân PLA vì điều mà Trung Quốc cho là tham nhũng, bao gồm cả vị tướng số hai của đất nước.
Cáo Phó Nhà Văn Nhà Giáo Doãn Quốc Sỹ
J281. Abbhantara Jātaka -- Món Cúng Dường Nước Xoài Ép Tóm tắt: Mẹ của Rahula (La Hầu La) ngã bệnh sau khi xuất gia. Ngài La Hầu La hỏi nên làm gì, và bà xin nước ép xoài. Trưởng lão Sāriputta (Xá Lợi Phất) liền mang nước ép đến, và bà đã khỏi bệnh. Đức Phật kể một câu chuyện về một hoàng hậu xưa kia muốn có một quả "xoài giữa" và một con vẹt trung thành đã tìm được một quả cho bà.
• Nước Mỹ sẵn sàng cho tuần hành 'No Kings' toàn quốc Thứ Bảy 18/10 • Hakeem Jeffries: ‘Nếu không cho dân biểu đắc cử Adelita Grijalva tuyên thệ hôm nay, sẽ có hành động pháp lý’ • John Bolton trình diện tòa liên bang, không trả lời báo chí • Trump nói mức thuế 100% lên Trung Quốc “không thể kéo dài” • Các thượng nghị sĩ bỏ phiếu ngăn chặn chiến tranh ở Venezeula • Tòa phán quyết Mahmoud Khalil có thể tự do đi lại khắp nước Mỹ trong lúc kháng cáo vụ án trục xuất của mình • Sau điện đàm với Putin, Trump có vẻ thay đổi ý sẽ bán tên lửa tầm xa Tomahawk cho Kyiv • Muốn một lần thử ‘Squid Games’? Hãy đến Hàn Quốc
Ít nhất 15 người nhập cư đã chết trong các trại giam giữ di dân tính đến nay. Trong số đó, 10 người chết trong sáu tháng đầu năm, trở thành giai đoạn chết chóc nhất trong lịch sử gần đây.
Chương trình Thẻ Vàng mà TT Trump công bố ngày 19/9/2025 yêu cầu đương đơn phải tặng cho chính phủ Hoa kỳ khoản tiền 1 triệu Mỹ kim. Sau đó, họ có thể đủ điều kiện để xin:Thẻ xanh diện việc làm ưu tiên thứ nhất (EB-1) dành cho người nước ngoài có năng lực đặc biệt trong khoa học, nghệ thuật, giáo dục, kinh doanh hoặc thể thao, và Thẻ xanh diện việc làm ưu tiên thứ hai (EB-2) cho người nước ngoài có năng lực xuất sắc trong khoa học, nghệ thuật hoặc kinh doanh. Tổng số chiếu khán cho cả hai diện này gộp lại là 80,080 suất mỗi năm.
Lịch sử của hộ chiếu là một câu chuyện dài và phức tạp. Ngày nay, những tấm sổ du hành quốc tế ấy được gắn vi mạch, ảnh sinh trắc, mã vạch, và cả hình ảnh ba chiều chống giả. Nhưng thuở ban đầu, qua biên giới không cần gì hơn một tờ giấy bảo chứng thiện chí. Đó là hành trình của “tấm thông hành” — từ lời hứa danh dự giữa hai vương quốc đến biểu tượng quyền lực của quốc gia hiện đại.
Chính quyền Trump vừa mở rộng chương trình “visa bond” — quy định buộc người xin visa du lịch hoặc công tác ngắn hạn (B1/B2) từ bảy quốc gia phải ký quỹ một khoản tiền bảo đảm khi nộp đơn. Theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, các nước nằm trong danh sách gồm Mali, Mauritania, Sao Tome và Principe, Tanzania, Gambia, Malawi và Zambia. Hai nước sau cùng đã phải thực hiện quy định này từ tháng Tám, năm nước còn lại sẽ bắt đầu trong tháng Mười.
Các phi trường trên khắp Hoa Kỳ đang chứng kiến tình trạng trễ chuyến và hủy chuyến nghiêm trọng, sau khi chính phủ đóng cửa từ ngày 1 tháng 10 khiến nhân viên kiểm soát không lưu phải làm việc không lương. Hàng ngàn người đã nghỉ bệnh, và trong khi ngành này vốn đã thiếu nhân lực từ trước, sự việc nay càng tệ hại hơn: hơn 52.000 chuyến bay bị hủy ngay trước kỳ nghỉ lễ Columbus Day. Theo hai chuyên gia hàng không Strzempkowski và Dickman, tình trạng này cho thấy hệ thống hàng không Mỹ đang bị căng kéo tới mức nguy hiểm. Nhân viên kiểm soát không lưu được xem là lao động thiết yếu, buộc phải làm việc dù không được trả lương. Thông thường họ sẽ được trả bù khi chính phủ mở cửa lại, nhưng Tổng thống Donald Trump gây thêm bất định khi tuyên bố rằng việc trả lương này cần Quốc hội chấp thuận riêng – dù chính ông từng ký đạo luật bảo đảm quyền đó trong nhiệm kỳ đầu.
Ngày 8 tháng 10 năm 2025, tại tòa án liên bang ở Alexandria, bang Virginia, cựu Giám đốc Cơ quan Điều tra Liên bang (FBI) James Comey không nhận tội đối với hai cáo buộc hình sự. Cáo trạng nêu rằng vào tháng 9 năm 2020, Comey đã nói dối Quốc Hội khi vẫn giữ nguyên lời khai trong buổi điều trần trước đó rằng ông không hề cho phép để lộ thông tin về cuộc điều tra của FBI liên quan đến Hillary Clinton. Theo nhiều bình luận gia pháp lý, từ cánh tả đến cánh hữu, việc truy tố Comey chủ yếu chỉ là do chính phủ liên bang đang cố tình nhắm vào kẻ mà Tổng thống “thấy không vừa mắt.” Comey là người đứng đầu cuộc điều tra nghi án Nga can thiệp bầu cử tổng thống 2016 và bị Trump lột chức vào năm 2017.
Cử tri California sẽ tham gia bầu cử đặc biệt vào ngày 4/11 để quyết định Dự Luật 50. Dự Luật này cho phép California sử dụng bản đồ phân chia địa hạt bầu cử mới, nhằm đáp trả việc Texas vẽ lại bản đồ quá thiên vị hồi tháng Tám.
Cử tri tại Garden Grove được khuyến khích tham gia cuộc bầu cử đặc biệt toàn tiểu bang vào Thứ Ba, ngày 4 tháng 11, 2025, để bỏ phiếu cho Dự luật 50, thay đổi về việc Sử dụng Bản đồ Phân chia khu vực Quốc hội. Bầu cử sớm sẽ diễn ra tại các địa điểm Bầu cử và phòng phiếu được chỉ định tại Garden Grove.
Bản tin này sẽ dịch tổng hợp từ ba bản tin sáng nay: Reuters, CBS và Politico. Reuters ghi rằng một phụ nữ tự nhận bị lạm dụng bởi nhà tài chính quá cố và kẻ phạm tội tình dục Jeffrey Epstein đã kiện Bank of America và Bank of New York Mellon vào hôm qua, thứ Tư 15/10/
• Trả thẻ tác nghiệp, các nhà báo rời Ngũ Giác Đài, từ chối thỏa hiệp • Chánh án liên bang chặn việc Trump sa thải nhân viên trong thời gian đóng cửa, gọi đó là bất hợp pháp • Chính sách visa mới của Trump đe dọa các trường học ở nông thôn • Cựu TT Obama ủng hộ ứng cử viên thống đốc VA Abigal Spanberger • Các thượng nghị sĩ Dân Chủ muốn điều tra video TSA do Noem độc diễn • Bộ trưởng Tài Chính: ‘Trump sẵn sàng gặp Tập và Hoa Kỳ sẽ không bị Trung Quốc kiểm soát’ • Thống Đốc Illinois thắng blackjack $1.4 triệu đô la, quyên góp từ thiện • New York xác nhận ca nhiễm virus chikungunya đầu tiên trong 6 năm • Trump xác nhận cho phép CIA hoạt động ở Venezuela • Hamas cần thêm thời gian để thu nhận hài cốt của con tin
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.