Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 4670)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
-- Ly cà-phê Starbuck không có quyền bày tỏ thái độ từ chối ủng hộ. -- Giá Thực Phẩm Leo Thang, Người Dân Mỹ Lo Lắng Không Có Lối Ra. -- Trump Đặt Phí 100,000 Đô Cho Visa Lao Động Trí Thức, Ra Mắt “Thẻ Vàng”. -- Trump Và Tập Cận Bình Chuẩn Thuận Thỏa Thuận Thành Lập TikTok Mỹ. -- Tòa Bác Chính Sách Về “Ý Thức Hệ Giới Tính” Của Quỹ Nghệ Thuật Quốc Gia. -- Ủy Ban Vaccine Của Kennedy Hạn Chế Quyền Tiếp Cận Mũi Chích Covid. -- Công Tố Viên Điều Tra James Và Comey Phải Từ Chức Vì Áp Lực. -- Thẩm Phán Bác Đơn Kiện 15 Tỉ Đô Của Trump Nhắm Vào New York Times. -- Ted Cruz Cảnh Báo Nguy Cơ Khi FCC Đe Doạ ABC Về Jimmy Kimmel. -- Bạch Ốc Bắt Phóng Viên Ký Cam Kết Không Thu Thập Bất Kỳ Thông Tin Tài Liệu Nào Chưa Được Cấp Phép. -- Nga Mở Cuộc Tấn Công Quy Mô Lớn Trên Khắp Ukraina. -- Tin Tặc Tấn Công Hệ Thống Check-In Ở Phi Trường Âu Châu.
J171. Kalyana-Dhamma Jātaka -- Sự Hiểu Lầm Dẫn Đến Giác Ngộ Tóm tắt: Khi một gia chủ đến nghe Đức Phật thuyết pháp, thân quyến của ông hiểu lầm và nghĩ rằng ông đã xuất gia. Họ bắt đầu bàn tán về chuyện này. Trên đường về, ông nghe được cuộc trò chuyện của họ và quyết định sống theo lời đồn. Ông quay lại và xin xuất gia. Đức Phật sau đó kể lại một câu chuyện tương tự trong một kiếp trước.
Nếu bạn là người tỵ nạn chính trị Việt Nam đã may mắn nhập tịch Hoa Kỳ, hay ít nhất đã có thẻ xanh, hãy tin đó là may mắn khó gặp trong thời kỳ này. Bài viết sau đây dịch từ bản tin của Maria Danilova in trên báo The Japan Times ngày 18/9/2025, nhan đề "'I don't cry anymore': In U.S. jail, Russian dissidents fear deportation" ('Tôi không khóc nữa': Trong nhà tù Hoa Kỳ, những người bất đồng chính kiến ​​Nga lo sợ bị trục xuất). Sau đây là bản dịch.
Giáo Hoàng Leo khẳng định rõ ràng ngài không phải là người ủng hộ Trump, đồng thời cho hay Giáo Hoàng và người anh trai Luis Prevost – một người tự nhận “theo kiểu MAGA” và từng gặp Tổng Thống Trump – có quan điểm rất khác nhau.
Lời Dịch Giả: Các học giả Phật giáo đều biết rằng Thiền, cũng như tất cả các phương thuốc trong cõi này, cũng có thể có tác dụng phụ bất lợi, nếu học nhân không biết cách đối trị. Thí dụ, nhà sư Đề Bà Đạt Đa đã tu tới mức Tứ Thiền, nhưng rồi lại phạm lỗi báng Phật và phá hòa hợp tăng. Thí dụ, Kinh kể rằng một số vị sư tu thiền với pháp quán bất tịnh, nhưng rồi thân tâm suy sụp, nên Đức Phật yêu cầu nhóm sư này chuyển sang pháp niệm hơi thở. Trong thời này, vì hoàn cảnh xa cách và bận rộn ở hải ngoại, một số Thầy khi dạy Thiền đã cho thực tập liền, bỏ qua các bước chuẩn bị quan trọng, trong đó các bước quan trọng nhất là phải giữ giới, tin sâu nhân quả, tạo nhân lành phước đức.
-- Hạ Viện Thông Qua Dự Luật Ngân Sách Tạm Thời Của Cộng Hòa, Mở Đường Cho Cuộc Đối Đầu Ở Thượng Viện. -- Trump Đòi Thu Hồi Giấy Phép Phát Sóng Đài Nào Chỉ Trích Ông. -- Thăm dò mới: Người Mỹ bi quan hơn về hướng đi của đất nước. -- Dân cử Dân Chủ bị bắt tại cơ sở ICE ở New York. -- Nga và Việt Nam dùng lợi nhuận năng lượng để né trừng phạt Mỹ trong các hợp đồng vũ khí. -- Trump Bác Viện Trợ Quân Sự Cho Đài Loan, Chuyển Hướng Bán Vũ Khí. -- Ủy ban do RFK Jr. bổ nhiệm thay đổi khuyến nghị tiêm chủng trẻ em. -- Chính Quyền Trump Yêu Cầu Tối Cao Pháp Viện Bãi Nhiệm Thống Đốc Fed Lisa Cook. -- Trump đòi sa thải công tố liên bang vì không truy tố Letitia James. -- Luật Sư Bộ Tư Pháp Đưa Sai Sự Thật Để Tòa Đuổi Trẻ Em Guatemala. -- California Tiếp Tục Đầu Tư Điện Gió Ngoài Khơi Bất Chấp Trump Cắt Ngân Quỹ. -- Công Đoàn Pháp Đình Công Chống ‘Thắt Lưng Buộc Bụng’, Tạo Áp Lực Lên Macron. -- Nghị Quyết Do Phía Dân Chủ Lãnh Đạo Tại Thượng Viện Kêu Gọi Công Nhận Nhà Nước Palestin
Chính quyền TT Trump đang khôi phục lại các cuộc “kiểm tra cộng đồng xung quanh” nhằm giám sát tất cả những người có thẻ xanh muốn nộp đơn xin quốc tịch Hoa kỳ. Trong các cuộc kiểm tra này, nhân viên Sở di trú có thể phỏng vấn hàng xóm và đồng nghiệp của đương đơn. Những cuộc điều tra này nhằm xác định xem đương đơn có đáp ứng các điều kiện để trở thành công dân Hoa kỳ hay không, bao gồm: có tư cách đạo đức tốt, tuân thủ Hiến pháp Hoa Kỳ và ủng hộ trật tự cũng như hạnh phúc của Hoa kỳ.
Nhiều ký ức về nhiệm kỳ trước của Trump vẫn còn nguyên vẹn: những luận điệu chống di dân gay gắt, hứa hẹn sẽ trục xuất hàng loạt, mở rộng chiến dịch bố ráp trên toàn quốc và huy động cả lực lượng cảnh sát địa phương vào cuộc. Di dân và các công ty, xí nghiệp không thể quên những gì đã xảy ra: Cơ quan Di trú và Hải quan (ICE) liên tục bố ráp, bắt bớ tại các nhà máy thịt, công trường và nông trại. Những cuộc bố ráp thường diễn ra ngay giữa giờ làm việc, gieo rắc bao nỗi kinh hoàng. Đối với di dân, đó là cảnh bị giam giữ, gia đình ly tán, và cuối cùng là bị trục xuất. Đối với các công ty xí nghiệp, đó là bất ngờ bị thiếu người làm, xoay sở không kịp nên có nhiều chỗ phải đóng cửa, ngừng hoạt động.
Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên kể từ khi đăng quang, Giáo hoàng Leo XIV đã thẳng thắn bàn về những vấn đề lớn của thời đại: bất bình đẳng thu nhập, sự chia rẽ trong xã hội và nhu cầu khẩn thiết của hòa bình. Nhân loại có tiềm năng vượt thắng bạo lực và hận thù vốn đang xé nát chúng ta,” ngài nói. “Sự phân cực nay thành đặc điểm của thời đại, nhưng nó chẳng đem lại ích lợi cho số đông, ngoài một thiểu số hưởng lợi, còn phần lớn nhân loại tiếp tục khổ đau.”
Theo Viện Giáo Dục Quốc Tế, đơn vị theo dõi các chương trình dành cho sinh viên nước ngoài, trong năm học 2023-2024 có hơn 1.1 triệu sinh viên quốc tế tại Hoa Kỳ. Hơn một nửa trong số đó đến từ Trung Quốc hoặc Ấn Độ. Nhưng những chính sách hạn chế người nhập cư thuộc mọi thành phần (trong đó có sinh viên) của chính quyền Trump đang làm giảm đáng kể con số này. NAFSA (Hiệp Hội Các Nhà Giáo Dục Quốc Tế) và JB International (một công ty công nghệ giáo dục vì lợi nhuận) ước tính số lượng sinh viên quốc tế tại các trường đại học Hoa Kỳ vào mùa thu năm 2025 dự kiến sẽ giảm 30% đến 40% so với năm ngoái, tương đương khoảng 150,000 sinh viên. Lý do là vì các hạn chế visa mới; nhiều cuộc hẹn xin visa bị hủy bỏ tại các tòa đại sứ và lãnh sự Hoa Kỳ ở nhiều quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc, Nigeria, Nhật Bản.
Chính quyền Trump hiện đang liên tục mở rộng việc sử dụng các công cụ giám sát, thường dưới danh nghĩa chống gian lận, ngăn chặn tội phạm, phát hiện di dân không có giấy tờ. Nhưng những công cụ đó, từ việc truy cập dữ liệu DMV, nhận dạng khuôn mặt, khám xét điện thoại di động, thỏa thuận chia sẻ dữ liệu… hiện đang vượt xa những gì mà chính quyền mô tả là “thực thi luật nhập cư.” Mạng lưới kiểm soát kỹ thuật số này đặt mọi công dân Hoa Kỳ dưới sự giám sát chưa từng có. Bằng cách thu thập và liên kết chéo thông tin cá nhân, người dân có nguy cơ bị chính quyền theo dõi vì mục tiêu chính trị, đánh cắp danh tính và dữ liệu cá nhân. Bắt đầu với cái cớ giám sát di dân bất hợp pháp, nhưng tương lai có thể là tất cả mọi người. Trong một buổi họp báo trên mạng do American Community Media tổ chức vào đầu tháng 9, các chuyên gia đã bàn thảo về những nguy cơ mà người dân Hoa Kỳ đang phải đối mặt.
Trong chương trình Giáo Dục Cộng Đồng (Community Education), các lớp Thiền Thực Nghiệm được trường University of the West (Đại Học Tây Lai) công nhận là lớp học “Non-Credit” theo hệ mở rộng ngoại khoá cho cộng đồng người Việt do giảng viên Thích Thiện Trí giảng dạy.
Hầu hết các đảng viên Cộng hòa và nhiều quan chức chính quyền Trump tin rằng cuộc cạnh tranh của Mỹ với Trung Quốc có ý nghĩa gần như sự tồn vong. Nhưng thấy rõ là, Donald Trump không nằm trong số đó.
Một phúc trình mới của Đại học Yale vừa đưa ra bằng chứng cho thấy mạng lưới trại cải tạo trẻ em Ukraina do Nga điều hành rộng lớn hơn nhiều so với những gì trước đây các nhà điều tra ước lượng, với cả chương trình huấn luyện quân sự tại các trường thiếu sinh quân và cơ sở dành cho trẻ em từ 8 tuổi trở lên. “Các em được huấn luyện quân sự thật sự như việc ném lựu đạn, và trong một trường hợp chúng tôi biết có trẻ em còn tham gia chế tạo máy bay không người lái,” Nathaniel Raymond, giám đốc phòng nghiên cứu, nói trong một cuộc phỏng vấn với NPR.
-- Trump Và Thủ Tướng Anh Starmer Họp Báo Sau Khi Ký Kết Các Thỏa Thuận Đầu Tư. -- Dân Chủ Công Bố Kế Hoạch Ngân Sách Riêng khi Nguy Cơ Đóng Cửa Chính Phủ Đến Gần -- Ngưng Chiếu Jimmy Kimmel: Làn Sóng Tranh Cãi Lan Rộng Từ Quốc Hội Đến Hollywood. -- Người Cao Niên Muốn Chích Ngừa Covid Nên Làm Ngay Tuần Này. -- Chính Quyền Trump Sửa Bài Thi Công Dân, Khiến Việc Nhập Tịch Khó Hơn. -- Thượng Nghị Sĩ Và Các Hãng Bảo Hiểm Đặt Nghi Vấn Ủy Ban Vaccine Liên Bang. -- Chính Quyền Trump Gia Tăng Đưa Di Dân Vào Biệt Giam. -- Thẩm Phán Ép ICE Cải Thiện Điều Kiện Giam Giữ Di Dân Ở New York. -- Chính Quyền Trump Công Bố Liên Minh Giáo Dục Công Dân Với Các Nhóm MAGA. -- Fed Khẳng Định Giữ Vững Tính Độc Lập. -- Người Biểu Tình Được Xử Trắng Án Dù Trưởng Biên Phòng Ra Làm Chứng. -- Hội Đồng Regents Phê Chuẩn Việc Bổ Sung Thiết Bị Quân Sự Cho Cảnh Sát Đại Học California. -- Trump Vẽ Lại Khu Vực Bầu Cử, Quyền Đại Diện Thiểu Số Bị Đe Dọa. -- .....
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.