Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

8/23/202400:00:00(View: 5261)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
J261. Paduma Jātaka -- Câu chuyện về cây của Ananda và người nói năng thông minh Tóm tắt: Trưởng lão Ananda giúp một số nhà sư hái hoa sen để cúng dường cây Bồ Đề tại Sāvatthi. Đức Phật sau đó kể lại câu chuyện về một số người đã cố gắng lừa gạt người trông coi ao sen nhưng bị từ chối. Tuy nhiên, người nói thật đã được thưởng hoa.
- Giải Nobel Văn Chương 2025 Trao Cho Nhà Văn László Krasznahorkai người Hungary - Giáo Hoàng Leo XIV: “Hãy Đứng Cùng Người Di Dân Và Bảo Vệ Sự Thật” - Israel Và Hamas Đạt Thỏa Thuận Mở Đường Cho Ngừng Bắn Tại Gaza - Thượng Viện Bác Dự Luật Giới Hạn Quyền Chiến Tranh Của Trump Ở Caribbean - Hegseth Mở Cuộc Điều Tra Gần 300 Nhân Viên Bộ Quốc Phòng Vì Chỉ Trích Charlie Kirk - Kinh Tế Mỹ Không Có Số Liệu Chính Thức: Tư Nhân Đang Lấp Khoảng Trống - Israel Và Hamas Đạt Thỏa Thuận Mở Đường Cho Ngừng Bắn Tại Gaza - Putin Thừa Nhận Phòng Không Nga Đã Bắn Rơi Phi Cơ Azerbaijan Khiến 38 Người Thiệt Mạng - Chính Phủ Liên Bang Ngưng Hoạt Động Sang Ngày Thứ Chín: Thượng Viện Chuẩn Bị Biểu Quyết Lần Thứ Bảy - Hiện Trường Cái Chết Của Jeffrey Epstein Bị Bỏ Qua Nhiều Dấu Vết, Chuyên Gia Nói Cuộc Điều Tra Có Nhiều Sai Sót - Quận Los Angeles Xem Xét Ban Bố Tình Trạng Khẩn Cấp Để Đối Phó Với Các Cuộc Truy Quét
(CHICAGO, ngày 8 tháng 10, Reuters) – Một đoạn phim thu được từ camera gắn trước ngực (bodycam) viên chức Cơ Quan Hải Quan và Biên Phòng Hoa Kỳ (CBP) đã hé lộ nhiều chi tiết mâu thuẫn với thông tin của Bộ Nội An (DHS) về vụ nổ súng khiến một phụ nữ ở Chicago bị thương nặng vào tuần trước.
(WASHINGTON, ngày 8 tháng 10, Reuters) – Hơn 34,000 nhân viên của Sở Thuế Vụ Hoa Kỳ (IRS) sẽ phải tạm thời nghỉ việc không có lương từ Thứ Tư (8/10) vì chính phủ liên bang vẫn chưa mở cửa trở lại. Quyết định này được dự đoán sẽ ảnh hưởng rất lớn đến người nộp thuế vì các trung tâm tư vấn qua điện thoại trên toàn quốc phải tạm ngừng hoạt động.
Vị mục sư cho biết ông đang cầu nguyện, kêu gọi các đặc vụ sám hối, ăn năn. Nhiều bản tin chiều Thứ Tư 8/10/2025 cho biết Một đoạn video mới được công bố gần đây cho thấy một mục sư ở khu vực Chicago bị bắn vào đầu bằng một viên đạn khi ông đang biểu tình bên ngoài một cơ sở
Khi Tòa án Tối cao chuẩn bị tái thẩm vụ Louisiana kiện Callais vào ngày 15 tháng 10, các nhóm vận động quyền bầu cử của Đảng Dân chủ đang gióng lên hồi chuông cảnh báo
Trump Đòi Bỏ Tù Thống Đốc Illnois Và Thị Trưởng Chicago - Cựu Giám Đốc FBI Không Nhận Tội Trong Phiên Tòa Đầu Tiên - Pope Leo Yêu Cầu Các Giám Mục Lên Tiếng Mạnh Về Chính Sách Nhập Cư Của Trump - TCPV Xem Xét Vụ Kiện Bỏ Phiếu Qua Thư Ở Illinois - Chính Phủ Đóng Cửa Sang Tuần Thứ Hai, Vẫn Bế Tắc - Quỹ Du Lịch Hàng Không Các Vùng Nông Thôn Cạn Kiệt Vào Cuối Tuần N
(LOS ANGELES, ngày 7 tháng 10, Reuters) – Sáu năm sau thảm họa cháy rừng Saddleridge tàn phá các khu vực gần Los Angeles, Chính phủ Hoa Kỳ đã chính thức đệ đơn kiện Southern California Edison (SCE), yêu cầu công ty phải chịu trách nhiệm và chi trả toàn bộ chi phí cứu hỏa và phục hồi những khu vực thuộc National Forest System bị thiêu rụi.
AJSOCAL đề nghị cư dân nên mang theo một số giấy tờ để bảo vệ bản thân trước nhân viên ICE.
(STOCKHOLM, ngày 7 tháng 10, Reuters) – Nhà hoạt động môi trường nổi tiếng người Thụy Điển Greta Thunberg cho biết cô và các thành viên trong đội tàu cứu trợ Gaza đã bị “tra tấn” trong nhà tù của Israel.
- Tòa Bạch Ốc Muốn ‘Quỵt’ Lương Truy Lĩnh Của Nhân Viên Liên Bang - Ba Giáo Sư Các Trường Đại Học Mỹ Đoạt Giải Nobel Vật Lý - Cựu Giám Đốc FBI Không Làm Chứng Vụ Espstein - Dân biểu Marjorie Taylor Greene bất đồng với GOP về Obamacare - Trump: Giới Trẻ Dùng TikTok Nợ Tôi Món Nợ Lớn - Thủ Tướng Canada Gặp Trump Tại Tòa Bạch Ốc - Ủy ban tị nạn UN: Các hoạt động trục xuất của Hoa Kỳ vi phạm luật pháp quốc tế - Trump dọa dùng Đạo Luật Chống Nổi Loạn ‘nếu cần thiết’ - Hòa Bình Vẫn Mong Manh Ở Dải Gaza - Tân thị trưởng Đức bị tấn công bằng dao - DOC Áp Thuế Chống Phá Giá Hơn 500% Lên Khung Gầm Xe Nhập Cảng Từ Việt Nam
J251. Samkappa Jātaka -- Câu chuyện về vị sư si tình Tóm tắt: Một vị sư, khi nhìn thấy một người phụ nữ, đã trở nên say mê, muốn rời cuộc sống tu hành của mình. Đức Phật kể lại câu chuyện về một vị đạo sĩ thánh thiện, người đã bị cám dỗ và mất hết thần thông sau khi nhìn thấy hoàng hậu khỏa thân một ngày nọ. Vị đạo sĩ sau đó đã rời khỏi khu vườn của nhà vua và trở về dãy Himalaya, nơi ông đã lấy lại được thần thông.
(WASHINGTON, ngày 6 tháng 10, Reuters) – Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho biết sẽ chỉ cân nhắc cấp phi đạn Tomahawk cho Ukraine sau khi nắm rõ mục đích sử dụng của Kyiv, bởi ông “không muốn khiến cuộc chiến Nga-Ukraine leo thang.”
(HOA KỲ, ngày 6 tháng 10, Reuters) – Tòa án cao nhất Massachusetts hôm Thứ Hai cho phép các gia đình có thân nhân hiến xác kiện Đại học Harvard, cáo buộc trường tắc trách trong việc bảo quản thi thể – nhiều bộ phận của các thi thể đã bị cựu giám đốc nhà xác đánh cắp rồi đem bán ra chợ đen.
Sau khi Trump áp thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh đã đáp trả bằng mức thuế của riêng mình, hiện lên tới 34% đối với đậu nành Mỹ. Điều này khiến đậu nành từ các quốc gia khác rẻ hơn. Thuế quan trả đũa của Trung Quốc cũng ảnh hưởng đến người trồng lúa miến, bắp và bông của Mỹ. Nhưng đậu nành nổi bật hơn cả vì tầm quan trọng to lớn của nó đối với xuất khẩu nông sản của Mỹ. Đậu nành là mặt hàng xuất khẩu thực phẩm hàng đầu của Mỹ, chiếm khoảng 14% tổng lượng hàng nông sản xuất khẩu ra nước ngoài.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.