Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 4670)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Washington, DC – Một bước đi lịch sử vừa diễn ra tại Quốc hội Hoa Kỳ: Dân biểu Derek Trần (CA-45), vị dân cử Mỹ gốc Việt đầu tiên đại diện cho cộng đồng Little Saigon tại Quận Cam, hôm nay đã long trọng giới thiệu nghị quyết vinh danh Cờ Vàng Di Sản Việt Nam. Washington, DC – Một bước đi lịch sử vừa diễn ra tại Quốc hội Hoa Kỳ: Dân biểu Derek Trần (CA-45), vị dân cử Mỹ gốc Việt đầu tiên đại diện cho cộng đồng Little Saigon tại Quận Cam, hôm nay đã long trọng giới thiệu nghị quyết vinh danh Cờ Vàng Di Sản Việt Nam. Nghị quyết nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của 9 dân biểu đồng bảo trợ, trong đó có: Lou Correa (CA-46), Dave Min (CA-47), Young Kim (CA-40), Ro Khanna (CA-17), Lateefah Simon (CA-12), Judy Chu (CA-28), Scott Peters (CA-50), Henry “Hank” Johnson (GA-04), Zoe Lofgren (CA-18), và Grace Meng (NY-06).
Tôi đã được thụ phong linh mục Công giáo hơn 48 năm sau khi trả qua 12 năm đào tạo tại chủng viện. Trong 60 năm đó, tôi chưa bao giờ xấu hổ trước lời nói của một vị giám mục nào như khi nghe Đức Hồng Y Timothy Dolan nói về Charlie Kirk.
Tổng thống Donald Trump hôm thứ Ba tuyên bố các quốc gia NATO nên bắn hạ máy bay quân sự Nga nếu chúng xâm phạm không phận, nhưng khi được hỏi liệu Hoa Kỳ có hậu thuẫn đồng minh trong tình huống đó hay không, ông nói “tùy vào hoàn cảnh.” Phát biểu được đưa ra trong cuộc họp báo trước buổi gặp song phương với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc tại New York, giữa lúc các máy bay và drone Nga liên tục xâm nhập không phận Ba Lan, Romania và Estonia trong những tuần gần đây, theo tờ The New York Times.
- Texas: Cộng Hòa gây sự với pho tượng thần Ấn Độ Giáo cao 27 mét. - Massachusetts: Đặc vụ ICE giữ bé gái 5 tuổi tự kỷ để buộc ông bố di dân lậu ra đầu hàng - TQ đêm qua đặt mua ít nhất 10 lô đậu nành Argentina mỗi lô 65.000 tấn. Năm nay TQ vẫn chưa mua đậu nành Mỹ.
(WASHINGTON, ngày 22 tháng 9, Reuters) – Học viện Quân sự danh tiếng West Point đang đối mặt với một vụ kiện do giáo sư luật có thâm niên cao nhất tại đây đệ đơn, cáo buộc nhà trường xâm phạm quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án Thứ Nhất của Hiến Pháp Hoa Kỳ.
(WASHINGTON, ngày 22 tháng 9, Reuters) – Theo Tòa Bạch Ốc, Tổng Thống Donald Trump hôm Thứ Hai ký sắc lệnh đưa phong trào antifa vào diện “tổ chức khủng bố.” Hành động này diễn ra chỉ vài ngày sau khi Trump đem cái chết của Charlie Kirk ra làm lý do, tuyên bố sẽ mạnh tay với các nhóm cánh tả.
Chương trình “Jimmy Kimmel Live!” sẽ trở lại trên đài ABC vào tối Thứ Ba, sau một tuần bị ngưng đột ngột vì những tranh cãi quanh lời bình của Kimmel về phản ứng của phong trào MAGA trước vụ ám sát Charlie Kirk. Theo các bạn, sức mạnh của người dân có phải là vũ khí làm cho chế độc tài và chuyên chế phải run sợ không?
Hàng trăm ngôi sao Hollywood và Broadway, trong đó có Robert De Niro, Ben Affleck, Jennifer Aniston, Selena Gomez, Lin-Manuel Miranda, Tom Hanks và Meryl Streep – cùng ký tên vào đơn đang kêu gọi người Mỹ "đấu tranh để bảo vệ và gìn giữ các quyền được hiến pháp bảo vệ” sau khi Jimmy Kimmel bị cắt sóng. Theo AP loan tin Thứ Hai 22/9. Lá thư gửi từ Liên đoàn Tự do Dân sự Hoa Kỳ, cho rằng đây là "thời khắc đen tối của quyền tự do ngôn luận ở quốc gia chúng ta.”
J181. Asadisa Jātaka -- Câu chuyện về Hoàng tử Vô Song và Cuộc Xuất Gia Vĩ Đại Tóm tắt: Đức Phật nói về việc từ bỏ vương quốc để theo đuổi đời sống tâm linh. Sau đó, Ngài kể lại câu chuyện từ bỏ ngai vàng trong một kiếp trước và mô tả những chiến công vĩ đại mà Ngài đã thực hiện với tư cách là một cung thủ bậc thầy, bao gồm cả việc cứu vương quốc cũ của mình chỉ bằng một mũi tên.
Quận Cam (California) bất đồng về màu da, di dân: 1 học sinh trung học đội mũ MAGA để tưởng niệm Charlie Kirk, bị 1 nữ sinh ném mũ vào nhà vệ sinh nữ rồi la mắng Trump. Cả 2 em bị tạm ngưng học.
(BERLIN, ngày 21 tháng 9, APNews) – Không quân Thụy Điển và Đức đã điều động chiến đấu cơ giám sát một máy bay trinh sát IL-20 của Nga khi chiếc này bay trong không phận quốc tế trên Biển Baltic mà không gửi thông cáo lộ trình cũng như tín hiệu vô tuyến.
(SAN FRANCISCO/NEW YORK, ngày 21 tháng 9, Reuters) – Bầu không khí hoang mang, hỗn loạn và phẫn nộ bao trùm khắp nơi khi hàng loạt công nhân nước ngoài đang có visa H-1B (phần lớn đến từ Ấn Độ và TQ) buộc phải hủy bỏ mọi kế hoạch, quay về Hoa Kỳ, sau khi Tổng thống Donald Trump bất ngờ ban hành mức lệ phí visa mới theo hướng siết chặt nhập cư toàn diện.
Tổng thống Donald Trump đã công khai chỉ trích Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi vào hôm thứ Bảy, nói rằng việc thiếu các cáo buộc hình sự đối với những đối thủ hàng đầu đang “hủy hoại danh tiếng và uy tín của chúng ta”.
Trong một chiến dịch bí mật năm ngoái, FBI đã ghi lại cảnh Tom Homan, hiện là "Tư lệnh biên giới" của Nhà Trắng, nhận 50.000 đô la tiền mặt sau khi cho biết ông có thể giúp các đặc vụ - những người đóng giả là giám đốc điều hành doanh nghiệp - giành được các hợp đồng chính phủ trong chính quyền Trump thứ hai, theo nhiều người quen thuộc với cuộc điều tra và các tài liệu nội bộ do MSNBC xem xét.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.