Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 4669)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ngày 29 tháng 8 năm 2025. Phó Chánh văn phòng Bạch Ốc - Miller và Giám đốc Sở Di trú Hoa Kỳ - Joseph Edlow đã cho biết họ không muốn sinh viên quốc tế ở lại và làm việc tại Hoa Kỳ sau khi hoàn thành khóa học. Luật mới được đề xuất có thời gian lấy ý kiến công chúng 30 ngày và dự kiến sẽ chính thức có hiệu lực trước năm học mùa Thu 2026.
Một đoạn video ghi lại sự việc, do Telemundo Nueva Inglaterra thu thập được, cho thấy một bé gái bị bao vây bởi những người dường như là một số nam nhân viên thực thi pháp luật bên ngoài nhà riêng của em ở Leominster, Massachusetts, vào thứ Ba tuần trước. Theo đoạn video, bé gái đang ngồi cạnh một chiếc xe SUV trông giống xe của lực lượng thực thi pháp luật và cầm một chai rượu trong khi bị bao vây bởi một số người đàn ông.
McDonald’s invites fans to step into the world of TinyTAN with the Happy Meal Magic Meetup in Los Angeles, celebrating the launch of the new TinyTAN Happy Meal.
Chiều Thứ Năm 25/9, bồi thẩm đoàn liên bang ở Virginia đã quyết định truy tố James B. Comey, cựu giám đốc F.B.I. Đây được cho là kết quả từ nỗ lực không ngừng của Tổng thống Trump nhằm trả thù người đã điều tra chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016 của ông có thể có liên hệ với Nga. NY Times trích dẫn theo những người quen thuộc với quyết định này cho biết. Trong khi các cáo buộc vẫn chưa được tiết lộ, những người quen thuộc với quyết định cho biết bồi thẩm đoàn đã truy tố ông Comey về tội danh đưa ra tuyên bố sai sự thật và một tội danh cản trở.
Tyler Sadwith, Giám Đốc Medicaid Tiểu Bang của DHCS, cho biết các thay đổi trong chính sánh liên bang đã khiến nhiều thành viên Medi-Cal lo sợ.
Theo Tòa án Tối cao hiện nay, Trump sẽ được miễn truy tố nếu Trump ra lệnh cho Đội Biệt Kích SEAL số 6 bắn chết bất kỳ đối thủ nào mà Trump vu khống là tham nhũng, miễn truy tố kể cả khi Trump ra lệnh quân đội đảo chính, kể cả khi bịa đặt hồ sơ để truy tố bất kỳ ai mà Trump ghét, kể cả chỉ đạo quân đội can thiệp bất hợp pháp vào bầu cử.
- Lãnh tụ Palestine, Abbas Lên Án Israel “Diệt Chủng,” Khẳng Định Hamas Không Có Vai Trò Trong Chính Quyền Gaza Hậu Chiến. - Bạch Ốc Đe Doạ Sa Thải Hàng Loạt Nếu Chính Phủ Đóng Cửa. - Bão Ragasa Giảm Cường Độ, Nhưng Vẫn Gây Mưa Lớn Và Nguy Cơ Lũ Ở Miền Bắc Việt Nam. - Jimmy Kimmel Chế Giễu Trump Về “Câu Lạc Bộ Thảm Hại”. - Thăm Dò: Đa Số Người Mỹ Lo Ngại Tự Do Ngôn Luận Bị Đe Dọa Dưới Thời Trump. - Tòa Liên Bang Phán Quyết Trump Không Thể Giữ Tiền Cứu Trợ Thiên Tai Để Ép Các Bang Hợp Tác Về Di Trú. - Cắt Giảm Nhân Sự DOGE Khiến Cơ Quan An Sinh Xã Hội Tê Liệt, Nhân Viên Phải Dùng Thuốc Để Cầm Cự. - Công Tố Viên Liên Bang Gấp Rút Soạn Cáo Trạng Nhắm Vào James Comey. - Kinh Tế Mỹ Quý II Tăng 3,8%, Mạnh Hơn So Với Báo Cáo Trước. - Zelensky Cảnh Báo Về Cuộc Chạy Đua Vũ Khí Mới Liên Quan Đến Drones. - Trump Có Thể Đang Rửa Tay Khỏi Chiến Tranh Ukraine. - Lindsey Graham Nói Sẽ Ủng Hộ Trump Tranh Cử Nhiệm Kỳ Ba Năm 2028. - Southwest Airlines Đặt Hạn Chế Mới Về Pin.
(WASHINGTON, ngày 25 tháng 9, APNews) – Tổng thống Donald Trump hôm thứ Ba cho biết ông đã gặp “ba sự việc đầy hiểm ác” khi tham dự kỳ họp Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, và Sở Mật Vụ Hoa Kỳ (Secret Service) sẽ chính thức điều tra sự việc.
(WASHINGTON, ngày 24 tháng 9, Reuters) – Tổng thống Donald Trump hôm Thứ Tư cho biết sẽ ký một sắc lệnh hành pháp ngay trong tuần để triệt phá các “mạng lưới khủng bố trong nước.” Trump luôn khăng khăng rằng đây là những nhóm được bên cánh tả tài trợ để kích thích bạo lực chống lại các nhóm bảo thủ.
J191. Ruhaka Jātaka -- Vị Tăng Không Thể Buông Bỏ Tóm tắt: Một vị sư xuất gia sau khi rời gia đình, dần dần lại rơi vào vòng kiểm soát của vợ cũ. Đức Phật kể câu chuyện về một vị Bà-la-môn bị vợ mình làm trò hề, bắt ông phải ăn mặc và hành xử như một con ngựa. Xấu hổ trước mặt nhà vua, ông đuổi bà đi và cưới một người vợ mới.
Một giáo viên ở Thung lũng Chino Valley (Arizona) đang đối mặt với việc bị sa thải sau khi một chiến dịch trực tuyến chỉ trích các bài đăng trên mạng xã hội của cô sau vụ sát hại nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk. - Những người phản đối cho rằng một câu trích dẫn được đăng lại từ một nhà sư Phật giáo là sự chấp nhận bạo lực, trong khi những người ủng hộ bảo vệ quyền tự do ngôn luận của cô theo Tu chính án thứ nhất.
Giám đốc FBI Kash Patel cho hay đội điều tra tìm thấy một lốc gồm năm viên đạn của vụ nổ súng sáng Thứ Tư 24/9 tại trung tâm giam giữ của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ (ICE) ở Dallas có dòng chữ “ANTI-ICE”, theo CNN.
-- Bị ICE chặn bắt, còng tay, xích bụng, hơn 8 giờ được thả đi thẳng đến bệnh viện chuyển dạ người bầm tím, Cary Lopez Alvarado, 23 tuổi, công dân Mỹ, sinh tại Los Angeles, lên tiếng về cách đối xử bất nhân của nhân viên liên bang. -- Dân Chủ Thắng Ghế Hạ Viện ở Arizona, Gây Thêm Áp Lực Cho Cộng Hòa. -- Jimmy Kimmel Trở Lại Màn Ảnh ABC, Bảo Vệ Quyền Tự Do Ngôn Luận. -- Dallas Nổ Súng Tại Trụ Sở ICE, 1 Chết, Hung Thủ Tự Sát. -- Người Từng Được DACA Bảo Vệ Chết Trong Trại Giam ICE ở California. -- Tối Cao Pháp Viện Cho Phép Trump Bãi Nhiệm Ủy Viên FTC. -- Tượng Trump – Epstein Xuất Hiện Trước Quốc Hội. -- Ryan Routh Bị Kết Tội Âm Mưu Ám Sát Tổng Thống Trump -- Trump Tin Ukraine Có Thể Giành Lại Toàn Bộ Lãnh Thổ Với Hỗ Trợ của NATO. Nga Bác Bỏ Lời Chỉ Trích Của Trump, Tuyên Bố “Chúng Tôi Là Gấu Thật”. -- Trump Phát Biểu Tại Liên Hiệp Quốc: Từ Tua-Bin Gió Đến Chiến Tranh Và Biên Giới. -- Iran Hành Quyết Ít Nhất 1.000 Người Trong Chiến Dịch Tử Hình Quy Mô Lớn.
(WASHINGTON, ngày 23 tháng 9, Reuters) – Bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth tuyên bố giải tán một trong những ủy ban cố vấn lâu đời nhất của quân đội, thường giúp đưa ra khuyến nghị về phúc lợi, đời sống, và cách đối xử với nữ quân nhân. Lý do được đưa ra là vì ủy ban này đang cổ súy một “nghị trình nữ quyền gây chia rẽ.”
(WASHINGTON, ngày 23 tháng 9, Reuters) – Theo một cuộc thăm dò mới được công bố bởi Reuters/Ipsos, tỷ lệ tín nhiệm đối với Tổng thống Donald Trump đã giảm nhẹ trong thời gian gần đây; nguyên nhân là vì người dân ngày càng thấy lo về tình hình kinh tế và năng lực của ông trong việc kiểm soát lạm phát.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.