Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 5275)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cử tri tại Garden Grove được khuyến khích tham gia cuộc bầu cử đặc biệt toàn tiểu bang vào Thứ Ba, ngày 4 tháng 11, 2025, để bỏ phiếu cho Dự luật 50, thay đổi về việc Sử dụng Bản đồ Phân chia khu vực Quốc hội. Bầu cử sớm sẽ diễn ra tại các địa điểm Bầu cử và phòng phiếu được chỉ định tại Garden Grove.
Bản tin này sẽ dịch tổng hợp từ ba bản tin sáng nay: Reuters, CBS và Politico. Reuters ghi rằng một phụ nữ tự nhận bị lạm dụng bởi nhà tài chính quá cố và kẻ phạm tội tình dục Jeffrey Epstein đã kiện Bank of America và Bank of New York Mellon vào hôm qua, thứ Tư 15/10/
• Trả thẻ tác nghiệp, các nhà báo rời Ngũ Giác Đài, từ chối thỏa hiệp • Chánh án liên bang chặn việc Trump sa thải nhân viên trong thời gian đóng cửa, gọi đó là bất hợp pháp • Chính sách visa mới của Trump đe dọa các trường học ở nông thôn • Cựu TT Obama ủng hộ ứng cử viên thống đốc VA Abigal Spanberger • Các thượng nghị sĩ Dân Chủ muốn điều tra video TSA do Noem độc diễn • Bộ trưởng Tài Chính: ‘Trump sẵn sàng gặp Tập và Hoa Kỳ sẽ không bị Trung Quốc kiểm soát’ • Thống Đốc Illinois thắng blackjack $1.4 triệu đô la, quyên góp từ thiện • New York xác nhận ca nhiễm virus chikungunya đầu tiên trong 6 năm • Trump xác nhận cho phép CIA hoạt động ở Venezuela • Hamas cần thêm thời gian để thu nhận hài cốt của con tin
PHÂN ƯU Nhận được tin buồn Ông Alphonso NGUYỄN THIỆN CƠ Sinh năm 1947 tại Phủ Lý, Hà Nam, Việt Nam Tạ thế ngày 7 tháng 10 năm 2025 tại Anaheim, CA
J271. Udapana-Dusaka Jātaka -- Chó rừng và cái giếng linh thiêng Tóm tắt: Một con chó rừng làm bẩn giếng nước nó uống và bị các sa di đuổi đi. Đức Phật kể lại một câu chuyện tương tự đã xảy ra trong một kiếp trước và Ngài đã khiển trách con chó rừng khi nó thú nhận rằng tổ tiên của nó đã từng hành xử như vậy.
- Trump dọa: TQ không mua đậu nành Mỹ, thì Mỹ không bán TQ dầu ăn - TQ mở rộng mặt trận: trừng phạt 5 công ty tại Mỹ có hãng mẹ là Nam Hàn. - Giới trẻ lãnh đạo Cộng Hòa nhiều tiểu bang gọi người da đen là loài khỉ vượn, hăm dọa tấn công tình dục đối thủ (bao giờ Mỹ da vàng hay Mỹ gốc Việt bị xem là đười ươi?) - Trump: chính phủ đóng cửa là cơ hội để dẹp các chương trình của Đảng Dân chủ, danh sách xóa sổ sẽ đưa ra ngày mốt
Viet Film Festival Năm 2025 vẫn tiếp tục đặt những cột mốc mới, với hơn 100 phim gửi về tham dự. Trong đó, 60 phim được chọn – bao gồm 47 phim ngắn và 13 phim dài – đến từ các đạo diễn tại Hoa Kỳ, Việt Nam, Úc, Canada, Pháp, Đức, Anh, Tiệp Khắc...
Tiểu bang California đang tổ chức cuộc bầu cử đặc biệt từ bây giờ đến ngày 4 tháng 11 để bỏ phiếu cho Dự Luật Proposition 50 nhằm mục đích vẽ lại các khu vực bầu cử cho chức vụ Dân Biểu Liên Bang để áp dụng bắt đầu từ cuộc bầu cử vào tháng 11 năm 2026 sắp tới. Có một số điểm chính trong cuộc bầu cử này như sau
Dự Luật 50 không chỉ bảo vệ quyền lợi của California mà còn giúp phục hồi cân bằng Hạ viện, bảo đảm nhánh lập pháp có đủ sức kiểm soát và đối trọng với hành pháp đang lạm quyền.
Sau đây là tổng hợp những lời Tổng Thống Trump nói trong diễn văn và tiếp tân ở Quốc hội Israel, và bài nhận định trên báo Independent từ Ehud Olmert (cựu thủ tướng Israel từ năm 2006 đến năm 2009) kêu gọi giải pháp lâu dài là thành lập 2 nhà nước thay vì thỏa thuận hòa bình mong manh.
QUẬN CAM, California (Việt Báo) -- Nhà văn Doãn Quốc Sỹ đã thanh thản từ trần lúc 10:05 giờ sáng ngày Thứ Ba 14/10/2025 tại một bệnh viện ở Quận Cam, California, theo tin từ gia đình họ Doãn. Nhà văn Doãn Quốc Sỹ lấy tên thật làm bút hiệu. Ông sinh ngày 17/02/1923 (nhằm ngày Mùng Hai Tết Quí Hợi) tại xã Hạ Yên Quyết, Hà Đông, ngoại thành Hà Nội. Như thế, nhà văn ra đi khi được 102 tuổi, theo tuổi ta là 103.
• Obama bước vào ‘cuộc chiến’ • Hàng loạt hãng tin, cả bảo thủ, từ chối ký quy tắc mới của Ngũ Giác Đài • Các gia đình quân nhân lo lắng về tiền lương trong bối cảnh chính phủ đóng cửa • TCPV bác bỏ nỗ lực của Alex Jones muốn lật ngược phán quyết vụ Sandy Hook • Phi trường từ chối chiếu video Kristi Noem đổ lỗi cho Đảng Dân Chủ về việc chính phủ đóng cửa • Các trường học ở South Carolina: 153 học sinh chưa tiêm ngừa bệnh sởi đang phải cách ly • Instagram có những hạn chế mới đối với người dùng vị thành niên • Trump thúc đẩy hòa bình lâu dài ở Trung Đông • Vài ngày trước khi Zelenskyy gặp Trump, Nga không kích một bệnh viện ở Ukraine
Roger Stone, cố vấn lâu năm của Donald Trump, đã kêu gọi người đoạt giải Nobel Hòa bình Maria Corina Machado trao lại giải thưởng cho Tổng thống. Sau thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Gaza, Stone nói với người dẫn chương trình Jack Posobiec của chương trình Real America's Voice rằng ông "không hài lòng khi Ủy ban Giải Nobel Hòa bình có trụ sở tại Na Uy quyết định trao giải thưởng cho Maria Corina Machado.
- VN củng cố chế độ: Tứ Trụ (4 lãnh đạo tối cao) chuyển sang Ngũ Trụ (5 lãnh đạo tối cao). Trần Cẩm Tú khuôn mặt sáng tương lai. - Tất cả 20 con tin còn sống được Hamas thả ra đã trở về nhà, 4 xác con tin trao cho Israel, còn 24 xác con tin giao sau./ Chưa rõ về tương lai của Gaza và vai trò của Hamas tại đây - Trump phát biểu trước Quốc hội Israel: bình minh của một Trung Đông mới, hòa bình đã tới với Gaza, hứa Mỹ sẽ tái thiết Gaza, ca ngợi Netanyahau rằng Israel đã giành được tất cả những gì có thể bằng vũ lực, Trump kêu gọi Tổng Thống Israel ân xá cho Thủ Tướng Netanyahu - Trump bị gián đoạn nửa chừng: 2 Dân Biểu Israel đưa cao biểu ngữ đòi công nhận nhà nước Palestine, kêu gọi Israel đừng thống trị Palestine nữa, liền bị an ninh áp giải ra hội trường. - Giải Nobel Kinh Tế trao cho 3 giáo sư: Joel Mokyr, Philippe Aghion và Peter Howitt - Portland (Oregon): rủ nhau khỏa thân (bán phần và toàn phần), hóa trang đủ thứ biểu tình, đi xe đạp để chống Trump, đòi rút lính ra khỏi thàn
DB Derek Trần: Tôi làm tất cả để bảo vệ cộng đồng mình trong vấn đề di trú

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.