Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 2485)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Lần đầu tiên sau một thập kỷ, người Mỹ sẽ trả ít hơn vào năm tới cho phí bảo hiểm hàng tháng cho chương trình Phần B của Medicare, bao gồm các đợt khám bác sĩ định kỳ và các dịch vụ chăm sóc ngoại trú khác.
Dân Biểu Janet Nguyễn vui mừng thông báo Dự Luật 738 (AB 738) đã được Thống Đốc ký ban hành. Đạo Luật AB 738 bảo đảm các cựu chiến binh sẽ được quan tâm về sức khỏe tinh thần và thể chất.
Các cuộc biểu tình ở Iran đang nhận được sự ủng hộ chưa từng có từ những người nổi tiếng trong lĩnh vực nghệ thuật và thể thao, thể hiện cường độ của sự tức giận lan truyền rộng rãi từ cái chết của người phụ nữ Mahsa Amini.
Theo tin RFA, Ông Võ An Đôn, một luật sư nổi tiếng bị rút thẻ hành nghề sau khi bảo vệ quyền lợi thành công cho gia đình của nạn nhân chết trong đồn công an, bị an ninh cửa khẩu sân bay Tân Sơn Nhất cấm xuất cảnh vào tối 27/9 khi ông trên đường cùng gia đình đi định cư ở New York, Hoa Kỳ.
Vụ kiện mà Bộ Trưởng Tư Pháp New York đệ đơn là một trong những vụ kiện đau đầu đối với cựu Tổng thống Trump và được cho là mang tính cá nhân nhất, vì nó nhắm vào cả công ty và hình ảnh doanh nhân thành đạt của ông, theo trang TheHill đưa tin ngày Chủ Nhật, 25 tháng 9 năm 2022.
Căng thẳng về vấn đề Đài Loan, hòn đảo vốn luôn được Bắc Kinh tuyên bố là một phần của Trung Quốc theo chính sách “Một Trung Hoa,” đã trở nên trầm trọng hơn bởi một loạt sự kiện gần đây, bao gồm chuyến thăm của Chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi và các bình luận của Tổng thống Joe Biden gợi ý rằng Hoa Kỳ sẽ sẵn sàng bảo vệ Đài Loan “về mặt quân sự.”
Moscow sẽ sáp nhập các tỉnh miền Đông và miền Nam sau cuộc trưng cầu dân ý bị phương Tây và Kiyv coi là bất hợp pháp và được dàn dựng ở các khu vực do Nga chiếm đóng như Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia. Vùng lãnh thổ mà Nga kiểm soát lên tới hơn 90,000 km vuông, tức khoảng 15% tổng diện tích của Ukraine – tương đương với diện tích của Hungary hoặc Bồ Đào Nha.
Bài này được viết theo lời đề nghị của bạn Tâm Thường Định --- một nhà giáo, một huynh trưởng Gia Đình Phật Tử, và là một nhà văn trong nhóm chủ biên Tạp chí Phật Việt --- rằng “nhờ anh viết bài gì để giúp hoằng pháp.” Bản thân người viết không có đủ tầm nhìn để viết về những suy nghĩ chiến lược; việc đó xin để các bậc tôn túc như Thầy Tuệ Sỹ và nhiều vị khác suy nghĩ. Trong khi đó, trong và ngoài nước đang có hàng ngàn bậc thiện tri thức, ở cả tứ chúng tăng ni cư sĩ, nơi người muốn học Phật có thể tìm nghe pháp, tìm học pháp, cũng như đã có hàng trăm ngàn bài viết giá trị về Phật học trên mạng… do vậy bài này sẽ dựa vào Kinh Phật để nói về một đề tài ít được chú ý: thiền tập với pháp ấn, câu hữu với định. Pháp định nơi đây sẽ tập trung vào sơ thiền. Những sai sót có thể có, xin được sám hối.
Các cuộc biểu tình tiếp tục lan rộng ở nhiều thành phố trên khắp Iran sau cái chết của một phụ nữ trẻ bị cảnh sát giam giữ, một nhóm nhân quyền cho biết ít nhất 83 người đã bị giết trong gần hai tuần lễ biểu tình, theo trang Reuters đưa tin ngày Thứ Năm, 29 tháng 9 năm 2022. Mahsa Amini, 22 tuổi, đến từ thị trấn Saqez của người Kurd Iran, đã bị cảnh sát đạo đức bắt giữ tại Tehran vì “trang phục không phù hợp.” Lực lượng cảnh sát đạo đức là cơ quan thực thi quy định nghiêm ngặt về trang phục đối với phụ nữ của Cộng Hòa Hồi Giáo.
Tổ chức phi lợi nhuận Tiếp Cận Tiếng Việt (ViệtLA) hân hạnh tài trợ cuộc thi làm lồng đèn tại Lễ Hội Tết Trung Thu đầu tiên của Thành Phố Santa Ana. Lễ hội được tổ chức vào Thứ Bảy, 01 Tháng 10, 2022
Nam Hàn nói Bắc Hàn đã bắn một hỏa tiễn đạn đạo (theo Nhật thì 2 hỏa tiễn) không xác định khác vào Biển Nhật Bản (2 miền Nam và Bắc Hàn gọi là Biển Đông - East Sea) trong khi Phó Tổng Thống Mỹ Kamala Harris viếng thăm Nam Hàn. Bộ quốc phòng Nam Hàn đang phân tích tầm bắn, độ cao và tốc độ của hỏa tiễn.
WASHINGTON – Hạ Viện đã thông qua một dự luật sẽ tái điều chỉnh khoản chi phí mà các công ty phải trả cho quá trình đánh giá để xin sáp nhập, và trao thêm quyền cho Bộ Trưởng Tư Pháp Tiểu Bang trong các vụ kiện tụng chống độc quyền, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Tư, 28 tháng 9 năm 2022.
OAKLAND – Sáu người đã bị thương trong vụ xả súng tại trường học ở phía đông Oakland, California, vào khoảng 12:45 trưa Thứ Tư, theo NYTimes đưa tin ngày Thứ Tư, 28 tháng 9 năm 2022.
HOA KỲ – Một luật sư bảo thủ đã đưa ra thách thức pháp lý đầu tiên đối với kế hoạch xóa nợ của Tổng thống Joe Biden nhằm xóa khoản nợ sinh viên cho hàng triệu người dân Hoa Kỳ, theo CNBC đưa tin ngày Thứ Tư, 28 tháng 9 năm 2022.
VENICE – Bão Ian đã đổ bộ vào Gulf Coast, Florida, với sức mạnh khủng khiếp, mang theo gió lớn, mưa xối xả và sóng biển dâng cao rất nguy hiểm; Ian có thể sẽ là một trong những cơn bão mạnh nhất ở Hoa Kỳ trong những năm gần đây, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Tư, 28 tháng 9 năm 2022.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.