Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 2731)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
✱ NYT/CIA: Ông Nixon được cho biết rằng không ai dự liệu việc Bắc Việt tăng viện nhanh chóng, chúng đã đưa vào chiến trường 150 xe tăng và các thiết bị hạng nặng khác. ✱ NYT/CIA: Tình báo Mỹ đã không ước tính chính xác lực lượng mà Hà Nội tập trung tại Lào chống lại cuộc hành quân Lam Sơn 719 ✱ CIA 21.1.1971: Hà Nội dự kiến sẽ đối đầu với cuộc đột kích vào Tchepone bằng bất cứ nguồn lực nào mà chúng sở hữu. ✱ CIA: Bản dự báo ngày 21 tháng 1 (1971) về phản ứng của phía Bắc Việt - cho thấy đã không có "thất bại tình báo" xảy ra trong dự đoán của Cơ quan CIA. Thay vào đó,việc dự đoán đã trùng khớp với các sự việc xảy ra trong cuộc hành quân. ✱ ĐS Bunker: Trong thực tế, người ta đã hài lòng về cuộc giao tranh đã diễn ra bên ngoài biên giới miền Nam Việt Nam, tuy QLVNCH đã bị tổn thất nặng nhưng đã gây ra thương vong lớn lao hơn cho đối phương...
Omar là con trai thứ tư của Bin Laden, người khủng bố giết người nổi tiếng khắp thế giới mà vụ gây chấn động hơn hết là vụ 9/11 ở NY năm 2001, hiện đang chọn sanh sống ở Normandie, vùng biển cực Bắc nước Pháp, với nghề vẽ tranh. Hôm đầu tháng 6 vừa qua, ông gặp nhà báo Charles Guyard của tuần báo Le Point, trong câu chuyện với nhà báo, ông kể lại tại sao ông chọn nước Pháp để sanh sống và may mắn, được Pháp chập nhận...
HOA KỲ – Annie England Noblin, một cư dân 40 tuổi ở vùng nông thôn Missouri, chưa bao giờ gặp vấn đề gì khi mua thuốc methotrexate theo toa thuốc hàng tháng của mình - cho đến tuần này theo trang Reuters đưa tin ngày Thứ Năm, 14 tháng 7 năm 2022. Hôm thứ Hai, dược sĩ của Noblin cho biết bà không thể cung cấp thuốc cho Noblin nếu không có xác nhận từ bác sĩ rằng thuốc sẽ không được sử dụng để phá thai.
Cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bị ám sát hôm thứ Sáu 8/6/2022. Những lời chia buồn và thương tiếc gửi từ khắp thế giới về nước Nhật. Ngay cả từ một quốc gia thường bị Mỹ và phương Tây quy lỗi là khủng bố, Iran cũng có thư chia buồn gọi vụ ám sát là "hành động khủng bố" - và từ Trung Quốc, nơi xích mích công khai vì Abe từng kêu gọi cần có vũ lực bảo vệ Đài Loan, cũng ra bản văn, nói rằng Abe “đã có những đóng góp nhằm cải thiện quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản trong nhiệm kỳ của ông. Chúng tôi xin gửi lời chia buồn về cái chết của ông và gửi lời thương cảm đến gia đình ông.” Riêng Đức Đạt Lai Lạt Ma nhấn mạnh một phương diện của Abe: vị hộ pháp của Phật Giáo. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi hôm thứ Bảy đã tuyên bố Ấn Độ giữ quốc tang một ngày để đánh dấu sự tôn trọng sâu sắc nhất đối với Thủ tướng Abe. Đức Đạt Lai Lạt Ma, vị lãnh đạo tinh thần Tây Tạng, cho biết ông “vô cùng đau buồn” khi biết tin người bạn Abe qua đời
Trong tháng 6, nền kinh tế Hoa Kỳ đã tạo thêm nhiều việc làm hơn dự kiến, báo hiệu thị trường lao động vẫn còn rất mạnh mẽ dù cho Quỹ Dự Trữ Liên Bang (FED) đã cố gắng làm cho nó suy yếu đi để kiềm chế lạm phát. Báo cáo việc làm ngày 8 tháng 7 năm 2022 cũng cho thấy tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp nhất trong 70 năm là 3.6%. Liệu điều này có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ tránh được một cuộc suy thoái hay không? Christopher Decker, kinh tế gia tại Trường Nebraska Omaha, giải thích các con số và ý nghĩa của chúng đối với FED và nền kinh tế. Bài viết được đăng trên trang TheConversation.
Từ nhiều năm qua chúng ta đã thấy chính phủ Hoa Kỳ ưu đãi những thường trú nhân,bảo lãnh vợ/chồng, con cái độc thân trên và dưới 21 tuổi bằng cách xét nhanh hơn trước gần một nửa thời gian? Và thường trú nhân có thể xin miễn giảm (đơn I-601A) cho người phối ngẫu mà từ trước chỉ có công dân Hoa Kỳ mới đủ tiêu chuẩn lập mẫu đơn này.
Tại Oak Canyon Park, thành phố Silverado, Nam California, vào sáng Thứ Bảy ngày 9 tháng 7 năm 2022, Hội Đồng Trung Ương Hướng Đạo Việt Nam, Hướng Đạo Miền Tây Nam Hoa Kỳ đã long trọng tổ chức lễ khai mạc trại họp bạn thế giới Thẳng Tiến XII, trại họp bạn Thẳng Tiến XII do Hướng Đạo Miền Tây Nam Hoa Kỳ đứng ra tổ chức. Trại Trưởng Trại Thẳng Tiến XII là Trưởng Nguyễn Tư Nhân, sau gần 2 năm chuẩn bị trại đã đón tiếp khoảng 700 trại sinh thuộc 17 Liên Đoàn và 9 Làng, Xóm Hướng Đạo Trưởng Niên, một số quý vị phụ huynh về từ khắp nơi trên thế giới và một số các Tiểu Bang tại Hoa Kỳ. Sinh hoạt trại bắt đầu từ ngày 08 tháng 7 đến 13 tháng 7 năm 2022.
Zojirushi, công ty hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất các thiết bị điện cao cấp dùng trong nhà bếp và bình giữ nhiệt chân không, cùng thương hiệu phong cách sống toàn cầu Sanrio®, hợp tác một lần nữa nhằm thiết kế nên hộp đựng thức ăn mang nhãn hiệu Hello Kitty® bổ sung vào bộ sưu tập. Các hộp đựng thức ăn inox mới giúp ăn uống lành mạnh khi đi ra ngoài và ra mắt kịp thời để sử dụng cho các trại hè và khi quay lại trường học. Các hộp đựng thức ăn Hello Kitty® dung tích 17 oz có hai màu đen hoặc trắng, in họa tiết dễ thương màu vàng, phù hợp với các loại bình giữ nhiệt inox đã ra mắt trước đó. Bộ sưu tập sẽ được bán tại nhiều nhà bán lẻ khác nhau trên toàn quốc, cửa hàng bán lẻ/trực tuyến Sanrio và Zojirushi.com vào cuối tháng bảy.
Đại dịch COVID-19 vẫn là một vấn đề y tế cộng đồng và vẫn chưa xác định được những ảnh hưởng lâu dài đến trẻ em. Nhưng chúng tôi có tin tốt dành cho quý vị. Giờ đây, cha mẹ và người chăm sóc có thể cho trẻ từ 6 tháng đến 5 năm tuổi tiêm vắc-xin Pfizer-BioNTech hoặc Moderna để bảo vệ trẻ khỏi nhiễm COVID-19 hiệu quả hơn. Tất cả trẻ em, bao gồm cả trẻ đã từng nhiễm COVID-19, đều nên tiêm vắc-xin.
Vào đầu tuần, chính quyền tổng thống Joe Biden đã công bố bức ảnh màu đầu tiên chụp từ Viễn Vọng Kính Không Gian James Webb của NASA, hình ảnh sâu và sắc nét mang tới cái nhìn chi tiết nhất của vũ trụ sơ khai mà con người từng nhìn thấy. Trong khi loài người vẫn đang khai phá định hướng nhân loại trong vũ trụ, cũng chính con người lại không ngừng giết chóc, tàn phá. Địa cầu bị đe dọa, không chỉ tàn phá về mặt môi trường, dịch bệnh, mà thế giới đang bất ổn về mặt chính trị hơn bao giờ, dẫn đến các cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội.
Tiếng hát của Duy Trác vang ra từ những chiếc rađiô. Trời khô ráo, mát dịu. Bầu không khí đêm Noel ở Sàigòn thật là vui vẻ, nhộn nhịp. Thánh đường vang lên những lời kinh cầu, chào đón Chúa ra đời, lòng người lắng xuống, nhẹ nhàng, thư giãn. Ấy thế mà đã có một đêm Noel hết sức căng thẳng đối với tôi và một anh bạn. Kim đồng hồ chỉ 10 giờ 15 phút rồi mà chưa thấy anh ấy đâu. Tôi rất hồi hôp. Anh bạn hẹn ghé đón tôi lúc 10 giờ đêm ở Bàn Cờ rồi cùng nhau tới Nhà Thờ Dòng Chúa Cứu Thế, ở đó Ca đoàn đang nóng lòng chờ đợi.
HOA KỲ – Theo một phân tích mới từ Unicef, cơ quan của Liên Hiệp Quốc, và Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), hàng triệu trẻ em trên khắp thế giới, hầu hết ở các nước nghèo nhất, đã bị bỏ lỡ một số hoặc tất cả các mũi tiêm phòng cho trẻ em trong 2 năm qua do các vấn đề về chiến tranh, khí hậu, các chiến dịch thông tin sai lệch, các đợt phong tỏa do đại dịch cũng như các nỗ lực đẩy mạnh tiêm chủng COVID-19 làm chuyển hướng nguồn lực, theo NYTimes đưa tin ngày Thứ Năm, 14 tháng 7 năm 2022.
JERUSALEM – Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Thủ tướng Israel Yair Lapid đã ký tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược giữa hai quốc gia. Văn kiện bao gồm cam kết chính thức cấm Cộng Hòa Hồi Giáo Iran chế tạo vũ khí hạt nhân, theo APnews đưa tin ngày Thứ Năm, 14 tháng 7 năm 2022.
VINNYTSIA – Chính quyền Ukraine cho biết, các hỏa tiễn của Nga đã tấn công một thành phố ở Ukraine, khiến ít nhất 23 người thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương, theo APnews đưa tin ngày Thứ Năm, 14 tháng 7 năm 2022.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.