Hôm nay,  

Về Bài Thơ Hai Mùa Thu Của Masaoka Shiki

20/11/202407:01:00(Xem: 3282)

Trần Việt Long

 

VỀ BÀI THƠ HAI MÙA THU CỦA MASAOKA SHIKI

 

 

blank

  

Sau khi tham dự Tang lễ của một người bạn đồng môn vừa qua đời ở tuổi còn tương đối trẻ, về nhà tôi lại nhớ đến bài thơ hài cú Hai Mùa Thu của Nhà thơ người Nhật Shiki diễn tả bối cảnh cùng một thời gian và cùng một nơi chốn mà có hai mùa thu khác nhau, một mùa thu của người đang nằm dưỡng bệnh ở trong nhà và một mùa thu ở thế giới bên ngoài.  

 

Nhà thơ Yosa Buson (1716-1784) là tác giả sáng tác thơ hài cú nhiều nhất nên người ta thường gán cho ông là tác giả bài thơ Hai Mùa Thu nhưng thật ra tác giả bài thơ hài cú tuyệt tác này là Nhà thơ Masaoka Shiki (1867-1902).  Văn đàn Âu Mỹ ngưỡng mộ lời thơ và ý thơ của bài thơ Hai Mùa Thu này nên có rất nhiều người đã dịch ra tiếng Anh, tiếng Pháp và nhiều ngôn ngữ khác.  Vì thế đôi khi nhiều người tưởng lầm dịch giả là tác giả; chẳng hạn như Nhà thơ người Anh Reginald H. Blyth [i] là một nhà thơ dịch thơ nhưng nhiều người tưởng lầm là tác giả vì có lẽ Blyth là người dịch sát nhất và hay nhất với hình thức hài cú cổ điển.

 

Nói đến Mùa Thu, nhất là Mùa Thu Nhật Bản với sắc thu, hương thu, vị thu, gió thu và sương thu qua hình ảnh lá Phong đỏ, hoa Cúc vàng,[ii] hoa Triêu nhan tím [iii] của đất nước ngàn hoa, nơi ngàn hoa đã mở tung cánh cửa cho ngàn thơ tung bay vào thi đàn và bầu trời văn học sử Nhật cũng như thế giới.

 

Hai Mùa Thu ( 二つの秋 ) của Masaoka Shiki là một bài thơ hài cú sâu sắc phản ánh góc nhìn đặc sắc của ông về thiên nhiên và những kinh nghiệm của ông với bệnh tật. Shiki là một trong những người hiện đại hóa thơ hài cú và đoản ca (tanka) nổi tiếng nhất ở Nhật Bản; tác phẩm của ông thường mang tính trung thực và gần gũi, biểu tả được bản chất tinh tế của cuộc sống và thiên nhiên.  Bài thơ Hai Mùa Thu được sáng tác theo tinh thần thơ hài cú chứ không theo hình thức cổ điển của thơ hài cú.

 

行く我にとゞまる汝に秋二つ [iv]

 

Nếu dịch sát thì nghĩa bị lệch nên chỉ có thể dịch thoát là (khi ly biệt) "Tôi ra đi, em ở lại, và chúng ta có hai mùa thu khác nhau," một mùa thu ở trong nhà và một mùa thu ở thế giới bên ngoài hay cùng một trời thu mà mùa thu trong lòng em và mùa thu trong lòng anh khác nhau; anh lưu luyến thiết tha, em ngậm ngùi sầu khổ.  Bài thơ hài cú này được viết trong những năm cuối đời của Shiki khi ông nằm liệt giường vì bệnh lao, và nó truyền tải cảm giác tách biệt của ông với thế giới sôi động bên ngoài, trái ngược với kinh nghiệm yên tĩnh, hạn hẹp của riêng ông về mùa thu.

 

Về mặt phong cách, hài cú của Shiki thường tránh sự ủy mị lộ liễu và thay vào đó tập trung vào việc mô tả trực tiếp môi trường và cảm xúc của ông.  Cách sáng tác của ông tập trung vào việc sử dụng ngôn ngữ đơn giản và hình ảnh rõ nét để diễn đạt những cảm xúc sâu sắc, thường để lại nhiều điều để người đọc diễn giải. Hai Mùa Thu đặc biệt ghi lại kinh nghiệm kép của ông về vẻ đẹp và sự cô lập — một là thế giới mùa thu ngoài tầm tay với của ông và một là "mùa thu" trầm lắng hơn trong thế giới của riêng ông.  Sự tương phản sâu sắc này bao hàm cả phong cách của Shiki và chiều sâu chiêm nghiệm mà ông được ca ngợi.

 

Nhiều nhà thơ đã dịch thơ bài hài cú này của Shiki dưới cùng một tiêu đề là Two Autumns.

 

Two Autumns

 

for me going

for you staying

two autumns.

[R. H. Blyth]

 

for me who go                                                            

for you who stay                                            

two autumns.                                                        

[Harold G. Henderson]      

 

I go

You stay

Two autumns.

[Robert Hass]

 

Ở đâu cũng thế, người ra đi và người ở lại bao giờ cũng có cảm quan khác nhau cho dầu trong cùng một thời điểm.

 

Trần Việt Long

San Jose, September 27, 2024

 


[i] Reginald Horace Blyth (1898-1964).

[ii] Hoa Cúc vàng được gọi là Cúc đại đóa (chrysanthemum), và hoa Cúc dại được gọi là hoa Xuyến chi (daisy).

[iii] Hoa Triêu nhan tím (purple morning glory).

[iv] Graceguts. Buson or Shiki: The True Authorship of the “Two Autumns” Poem.

   https://www.graceguts.com/essays/buson-or-shiki-two-autumns.

 

…. o ….

 

 

ENGLISH VERSON:

 

 

TWO AUTUMNS

 

 

After attending the funeral of a fellow alumnus who passed away at a young age, I was reminded of Masaoka Shiki’s poignant haiku, "Two Autumns." This poem beautifully contrasts two distinct autumns occurring simultaneously -- one experienced in solitude at home and the other unfolding in the vibrant world outside.

 

While many attribute this haiku to Yosa Buson, the renowned poet of the Edo period, it is Shiki (1867-1902) who crafted this masterpiece. The literary circles in Europe and America have long admired the depth and imagery of "Two Autumns," leading to numerous translations in English, French, and other languages. This sometimes causes confusion, with translators like Reginald H. Blyth[iv] being mistaken for Shiki himself, given his skillful renditions of classical haiku.

 

Reflecting on autumn, particularly in Japan, evokes a rich tapestry of colors, scents, and experiences. The imagery of red maple leaves, yellow chrysanthemums[iv], and purple morning glories paints a landscape where the beauty of nature inspires countless poems, enriched by the essence of Japanese literature.

 

Masaoka Shiki's "Two Autumns" (二つの秋) encapsulates a profound meditation on nature and the personal struggle of illness. As one of the modernizers of haiku and tanka, his work is characterized by an honest intimacy that reveals life's subtle intricacies. The poem, beyond the limits of its classical form, conveys a deep sense of parting and solitude:

 

行く我にとゞまる汝に秋二つ [iv]

 

While translating this haiku risks losing its depth, it can be loosely interpreted as, "I leave, you stay, and we have two different autumns." This reflects the separation not only of physical spaces but also of emotional landscapes -- the contrasting autumns of one's heart. Written during the final years of Shiki's life as he battled tuberculosis, the poem vividly captures his feeling of detachment from the lively world around him, juxtaposed with his quiet experience of the season.

 

Shiki’s style avoids overt sentimentality, instead relying on clear imagery and straightforward language to evoke deep emotions, leaving much to the reader’s interpretation.  "Two Autumns" poignantly encapsulates his dual experience of beauty and isolation -- one autumn extending just beyond his reach, while the other embodies the quieter reality of his immediate surroundings. This juxtaposition is a hallmark of Shiki’s contemplative style, earning him lasting recognition.

 

Numerous poets have translated this haiku poem by Shiki, all under the title "Two Autumns":

 

Two Autumns

 

For me going  

for you staying  

two autumns.  

[R. H. Blyth]

 

For me who goes  

for you who stays  

two autumns.  

[Harold G. Henderson]

 

I go  

You stay  

Two autumns.  

[Robert Hass]

 

Wherever one goes, the feelings of those who leave and those who stay are always distinct, even in the same moment.

 

Tran Viet Long

San Jose, September 2024

 

 



Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước866867868869870871872Trang sauTrang cuối

Thống Đốc Gavin Newsom hôm Thứ Sáu, 24 tháng 4 tuyên bố hàng loạt sáng kiến để hỗ trợ những người dân California cao niên dễ bị tổn thương là những người đang cách ly tại nhà trong thời gian thực hành lệnh ở trong nhà của California.

Cơ Quan FDA của Mỹ đã mạnh mẽ cảnh báo hôm Thứ Sáu, 24 tháng 4, chống lại việc sử dụng hydroxychloroquine hay một hợp chất, chloroquine, để điều trị hay ngăn ngừa COVID-19 mà không có sự giám sát y tế chặc chẽ trong bệnh viện hay như một phần của thủ nghiệm lâm sàng. Cơ quan này nói rằng các viên chức của họ đã không chấp thuận thuốc chống sốt rét dùng cho mục đích đó – mà không có sự giám sát chặt chẽ đối với các tác dụng phụ, chúng có thể đưa tới đe dọa sinh mạng.

Với nỗ lực tiếp tục thực hiện các biện pháp bảo vệ y tế chung của cộng đồng, Bà Sherry Johnson, Tổng Điều Hành tạm thời của thành phố đã ra chỉ thị Executive Order EO-03, đòi hỏi nhân viên các cở sở thương mại đang mở cửa vì nhu cầu cần thiết trong mùa đại dịch phải đeo khẩu trang.

Cô Vi lúc mới xuất hiện ở Trung Quốc chẳng ai để ý. Nghe đâu cô ra mắt hồi tháng 11 năm ngoái ở chợ động vật Vũ Hán tỉnh Hồ Bắc. Cô chẳng được để ý vì không mấy ai biết, hay tại ai đó muốn dấu mặt cô? Đến ngày 31/12 Tổ chức Y tế Thế giới WHO mới công bố cho thế giới biết là cô Vi đã xuất hiện và tung tăng lây lan từ người sang người. Ba tuần sau thì thành phố Vũ Hán với hơn chục triệu dân trở nên hoang vu vắng lặng ngay cả trong những ngày tết, đúng ra là lúc phải nhộn nhịp hội hè đình đám. Rồi cô tung tăng qua Nhật, Úc, Thái, Hàn, Pháp, Anh, Ý đem theo lo lắng, sợ hãi đến độ nhiều nơi phải bịt mũi, bịt miệng.

Chúng ta chỉ cần vài thập niên để có thể tạo dựng lại một nền kinh tế lành mạnh và hiệu quả nhưng e sẽ mất đến đôi ba thế hệ mới loại bỏ dần được những thói hư (và tật xấu) vừa nêu. Vấn đề không chỉ đòi hỏi thời gian mà còn cần đến sự nhẫn nại, bao dung, thông cảm (lẫn thương cảm) nữa. Nếu không thì dân tộc này vẫn sẽ tiếp tục bước hết từ bi kịch sang bi kịch khác – cho dù chế độ toàn trị và nguy cơ bị trị không còn.

Chủ tịch Y tế Thế giới Frank Ulrich Montgomery đã chỉ trích mạnh mẽ nhiệm vụ đeo mặt nạ sẽ được áp dụng trên toàn nước Đức trong cuộc chiến chống lại virus corona từ tuần tới. Mặc dù ông ta đeo mặt nạ "vì lịch sự và đoàn kết", nhưng ông ta nghĩ rằng một nghĩa vụ pháp lý là "sai", Montgomery nói với tờ báo Düsseldorf "Rheinische Post" (ấn bản thứ năm).

Ôn dịch Vũ Hán gây nên một cơn khủng hoảng chưa từng thấy trong khối các nước nghèo khó khiến 100 quốc gia trong số 189 thành viên IMF hiện đang cầu cứu cơ quan quốc tế này viện trợ khẩn cấp. Tưởng cần nên tìm hiểu bối cảnh của những quốc gia đang phát triển song song với các phân tích về tác động của khủng hoảng.

Vào khoảng đầu thế kỷ hai mươi, sống được tới tuổi 40, là các cụ ta đã mở tiệc ăn mừng "tứ tuần đại khánh", mà sống tới 70 tuổi thì cả là một sự hiếm có ( nhân sinh thất thập cổ lai hy).Cho nên, chúc tụng nhau, ngoài sự giàu có, ruộng cả ao liền, con cái tốt lành “như tranh, như rối “, các cụ còn chúc nhau

Lúc này trong trận đại dịch, thiên hạ bổng nhiên lây lan nhiễm bịnh ngã ra chết quá nhiều, đúng là những cái chết bất thình lình xảy ra. Không ai biết trước tại sao mới mấy tháng trước còn dắt nhau đi du lịch hà rầm, bây giờ ai nấy bị bắt buộc phải ru rú ở trong nhà trốn con vi khuẩn corona mà nhiều người gọi là cúm tàu suốt bảy ngày trong tuần, 24/24 luôn suốt cả tháng nay như cung nữ thời xưa. Muốn ra khỏi nhà để đi chợ mua thức ăn thì vừa đeo kiếng mát thiệt to, đứng cách nhau cả 2 thước, còn phải mang thêm cái miếng che mũi che miệng, che luôn hơi thở vừa ngộp, vừa bốc hơi mờ cả mắt kiếng hết thấy đường luôn!!!

Các bạn làm nail, làm tóc mến thương, Chúng ta sẽ bắt đầu trở lại nhịp sống của mình sớm. Chúng ta sẽ bắt đầu mở lại tiệm (trận chiến mới) theo một cách an toàn, có tổ chức và rất trách nhiệm. Các bạn sẵn sàng chưa cho trận chiến hoàn toàn mới (với chiến thuật và chiến lượt mới)

Ông xã của em mới ngoài 40 tuổi thôi, nhưng tóc ổng bạc nhiều lắm, nhiều muối hơn tiêu. Em muốn ổng nhuộm tóc nhưng ông không thích. Ra đường người ta cứ tưởng ông là ba của em. Làm sao đây?

Mỗi ngày đều có rất nhiều người muốn xin tái cấp bằng hành nghề, thắc mắc khi phải di chuyển sang tiểu bang khác, đổi địa chỉ nhà ở hay chỗ làm việc, muốn biết tin tức mới nhứt từ Hội Đồng Thẩm Mỹ (HĐTM)...

Nám da xảy ra khi trên làn da xuất hiện những đốm sậm màu, nâu lợt, đậm, thậm chí đen, nhiều hình dạng khác nhau, từ lấm tấm nhỏ gọi là tàn nhang, trên gò má ở tuổi dậy thì, và đầy nhữmg đốm tròn ở tuổi bị lão hóa thường xuất hiện sau độ tuổi 40, chẳng những trên mặt, mà còn có trên lưng bàn tay, và trên thân thể nữa. Nám da có nhiều nguyên nhân lắm, như đốm tàn nhang khi kích thích tố ở tuổi dậy thì hoạt động quá mạnh, ảnh hưởng tia cực tím từ ánh sáng mặt trời, sự lão hóa của da, hoặc trong giai đoạn tế bào tái tạo, sắc tố (Melanin) rối loạn ở tuổi dậy thì, dị ứng thuốc cũng có thể gây nám da.Những loại nám da như tàn nhang, rối loạn nội tiết, sau khi bịnh, lão hóa, thường có hình dạng khác nhau như lấm tấm, hình tròn, to, nhỏ không đều …thường phẳng và màu khác lạ như nâu lợt, nâu đậm, nâu đen.

Mùa xuân lại về, trên áo hoa thiếu nữ. Hàng cotton ren, thêu, hay rayon mát mẻ, in hình hoa sắc màu dịu nhẹ rất xuân. Thế giới đang trong mùa đại dịch, chiếc nón với vành che mặt bổng nhiên thích hợp với mùa xuân năm nay. Nay mai, có thể thời trang phụ nữ sẽ xuất hiện trở lại những chiếc mạng che mặt kết trên vành nón như thời xa xưa vừa bí ẩn, vừa xinh đẹp.

Cuộc khủng hoảng của đại dịch vi khuẩn corona trên toàn cầu vẫn còn làm nhiều nước bất an, đặc biệt tại Hoa Kỳ, khi các báo cáo con số người bị lây và bị thiệt mạng mỗi ngày đểu tang, dù vài nơi đã có giảm và tái mở cửa, nhưng toàn cục thì vẫn chưa thật sự giảm mạnh để làm cho mọi người an tâm. Trong khi đó Trung Cộng vẫn cố tình lợi dụng tình hình khủng hoảng đại dịch để bành trướng thế lực của họ tại Biển Đông. Massachusetts Trở Thành Điểm Nóng Của Dịch Bệnh Vi Khuẩn Corona. Tiểu bang Massachusetts đã trở thành điểm nóng của sự truyền nhiễm vi khuẩn corona, gây quan ngại các viên chức liên bang và những cam kết hỗ trợ từ New York gặp khó khan khi số người thiệt mạng của tiểu bang chuẩn bị tăng gấp đôi trong trong chưa tới một tuần. Số người chết từ COVID-19 được dự đoán sẽ hơn 2,000 trong tuần này tại Massachusetts, nơi mà các viên chức đang chật vật thúc đẩy khả năng chứa bệnh nhân của bệnh viện và theo dõi lây nhiễm mới để cắt giảm sự lây lan của dịch bệnh.
Trang đầuTrang trước866867868869870871872Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.