
(TORONTO, ngày 4 tháng 6, Reuters) – Trong tuần này, Chính phủ Tự Do Canada đã trình lên Quốc Hội một dự luật an ninh biên giới mới, với trọng tâm là thu hẹp quyền được ra tòa để trình bày hoàn cảnh xin tị nạn của mình, và cũng cho phép chính phủ áp dụng các biện pháp thu hồi quy chế cư trú nhanh hơn.
Dự luật này là nhằm đáp ứng những quan ngại từ phía Hoa Kỳ về công tác kiểm soát biên giới, đồng thời giảm bớt số lượng di dân đang có trong nước. Trước đó, Tổng thống Donald Trump từng chỉ trích rằng Canada chưa đủ “mạnh tay” để ngăn chặn dòng ma túy fentanyl tuồn vào Hoa Kỳ (và dựa vào lý do này để áp thuế).
Trong tuần này, Trump đã tăng gấp đôi thuế đối với thép và nhôm nhập cảng từ Canada, khiến dư luận trong nước yêu cầu Ottawa có các biện pháp đáp trả. Trước đó, cuối năm ngoái, chính phủ Canada đã cam kết chi 1.3 tỷ CAD (khoảng 950 triệu MK) để tăng cường kiểm soát biên giới.
Hệ thống tị nạn Canada đang bị quá tải với hơn 280,000 hồ sơ tồn đọng (mức cao nhất từ trước đến nay), nên Ottawa phải bắt đầu cắt giảm số lượng cư dân mới, cả thường trú và tạm trú.
Dự luật mới được xem là biểu hiện của cam kết củng cố biên giới. Một số bộ trưởng trong chính phủ cũng từng đề nghị Canada nên rút ngắn thời gian duyệt xét và từ chối các trường hợp không hợp lệ. Nếu được thông qua, những người đã ở Canada hơn một năm sẽ không còn đủ điều kiện để giãi bày hoàn cảnh của mình trước tòa. Trong trường hợp đó, họ sẽ được chuyển sang bước xem xét cơ nguy trước khi bị trục xuất, nhằm đánh giá xem liệu họ có bị đe dọa tại quê nhà hay không.
Theo Bộ Di Trú, Tị Nạn và Quốc Tịch Canada, trong năm 2019, chỉ 30% các trường hợp này được chuẩn thuận. Trong khi đó, có tới 60% các phiên tòa xem xét quy chế tị nạn được chuẩn thuận, theo Hội Đồng Di Trú và Tị Nạn.
Ngoài ra, những người vượt biên từ Hoa Kỳ sang mà cố tình chờ hai tuần mới nộp đơn (để tránh bị trả lại theo thỏa thuận song phương giữa hai nước) cũng sẽ không còn được quyền ra tòa xem xét.
Dự luật vẫn còn trong quá trình xem xét và sẽ phải qua nhiều vòng tranh luận tại Hạ Viện trước khi tiến đến Thượng Viện. Nếu được thông qua thành luật, chính phủ sẽ có thêm quyền “hủy bỏ, đình chỉ hoặc điều chỉnh” các giấy tờ di trú nếu hành động đó được xem là “vì lợi ích cộng đồng.”
Tuy nhiên, các tổ chức bảo vệ người tị nạn và di dân cho rằng những thay đổi này có thể đẩy nhiều người đang lâm vào cảnh khốn cùng trở lại với nơi nguy hiểm mà không qua một quy trình pháp lý chuẩn mực.
Phát ngôn viên của Bộ trưởng Di Trú Lena Metlege Diab cho biết: “Chính phủ hiểu rằng điều kiện sống tại các quốc gia không phải lúc nào cũng ổn định, và vì thế, việc đánh giá cơ nguy trước khi trục xuất chính là để tránh không đẩy người ta về lại với nơi nguy hiểm. Những quy định về việc không đủ điều kiện xin tị nạn là nhằm bảo vệ đúng người cần được bảo vệ, và ngăn chặn các trường hợp lợi dụng hệ thống tị nạn – vốn mang sứ mệnh hỗ trợ những người không còn nơi nương tựa.”
Trong khi đó, Syed Hussan, phát ngôn viên của Mạng Lưới Quyền Lợi Di Dân, chỉ trích gay gắt: “Canada đang phủi bỏ trách nhiệm cơ bản về nhân đạo là xem xét từng trường hợp một cách công bằng.”