Hôm nay,  

2 tuyển tập dịch thơ Tuệ Sỹ của Terry Lee và Phe X. Bạch

21/05/202510:24:00(Xem: 2248)

2 tuyển tập dịch thơ Tuệ Sỹ

của Terry Lee và Phe X. Bạch
 

Nguyên Giác

  

blankHai bìa sách
 

Thơ mộng, uyên bác, thấu suốt Phật lý... Những dòng thơ của Thầy Tuệ Sỹ hiện lên trang giấy như các dãy núi nơi những đỉnh cao ẩn hiện mơ hồ giữa các vầng mây. Do vậy, dịch thơ Thầy Tuệ Sỹ qua tiếng Anh cũng là một công trình lớn, khi phải cân nhắc từng chữ một để giữ được cái thơ mộng, cái uyên bác, và cái nhìn thấu suốt ba cõi sáu đường của một nhà sư thiên tài, độc đáo của dân tộc. Hai dịch giả Terry Lee và Phe X. Bạch đã làm được phần rất lớn trong việc giới thiệu thơ của Thầy Tuệ Sỹ cho các độc giả trong thế giới Anh ngữ.
 

Cuốn sách đầu tiên nhan đề "Tuyển Tập Thơ Tuệ Sỹ: Selected poems by Tuệ Sỹ" của hai dịch giả Terry Lee và Phe Bach, dày 264 trang, do Lotus Media xuất bản. Sách này song ngữ. Xuất bản trên Amazon từ ngày 22 tháng 11 năm 2023, khi Thầy Tuệ Sỹ còn sinh tiền. Vừa kịp lên mạng. Vì Thầy Tuệ Sỹ viên tịch ngày 24/11/2023. Hiện thời trên Amazon bán ấn bản bìa mềm với giá $5.09 tại:

https://www.amzn.com/dp/B0CP31CLKQ

 
Lời giới thiệu song ngữ trên Amazon viết, trích phần Việt ngữ: “Tập sách song ngữ này làm để cầu an cho Hoà Thượng Thích Tuệ Sỹ. Thầy là một thiền sư, một vị cao tăng thạc đức, xứng đáng với danh hiệu "Long Tượng", bậc Thầy của nhiều vị Thầy, đầy đủ bi-trí-dũng-nhẫn. Về đời, Thầy dạy chúng con "Một chút phù danh, một chút thế lợi, một chút an nhàn tự tại; đấy chỉ là những giá trị nhỏ bé, tầm thường và giả ngụy, mà ngay có người đời nhiều kẻ còn vất bỏ không tiếc nuối để giữ tròn danh tiết. Chớ khoa trương bảo vệ Chánh pháp, mà thực tế chỉ là ôm giữ chùa tháp làm chỗ ẩn núp cho Ma vương, là nơi tụ hội của cặn bã xã hội", và Thầy đang sống đúng theo lời dặn ấy. Thân giáo, khẩu giáo và ý giáo của Thầy là kim chỉ nam cho chúng con học hỏi, hành trì và tiếp nối.”
 

Trong khi đó, phần giới thiệu dùng làm bìa sau của sách là của Keith Carmona, một Giảng viên tiếng Anh:

"Người ta nói rằng nhà tù có thể thay đổi một con người, mang đến một góc nhìn mới và việc giam giữ đó hạn chế cả không gian và quyền tự do. Theo một nghĩa khác, nó cũng có thể tập trung tâm trí để suy nghĩ sâu hơn, bộc lộ sự rõ ràng mà việc tiếp xúc với thế giới bên ngoài có thể không làm được. Đối với Hòa thượng Tuệ Sỹ, hai chân lý được thể hiện trong thơ ông: cái đẹp và cái bi kịch, cái trẻ và cái già, cái được biết và cái vô hình. Tuệ Sỹ không bao giờ than phiền hay than thở về cảnh tù đày của mình. Thay vào đó, nỗi buồn cho quê hương và vẻ đẹp của những giấc mơ được đan xen trong những bài thơ của ông để làm sáng tỏ sự phức tạp của con người chúng ta trong cuộc sống này và những bí ẩn ở kiếp sau.

Keith Carmona, Giảng viên tiếng Anh Tú tài Quốc tế, IB program."
 

Trong tuyển tập song ngữ "Tuyển Tập Thơ Tuệ Sỹ: Selected poems by Tuệ Sỹ" hai dịch giả giải thích trong Lời Dẫn, trang 11-12:
 

“Chúng con là 2 người con Việt an cư lạc nghiệp ở xứ người, cùng sinh ra ở Việt Nam, nhưng cách nhau 22 năm, và 12 ngàn cây số, vì một người sống ở Sydney, Úc, còn người kia sống ở Sacramento, California, Hoa Kỳ.

“Tuy thế, chúng con có cùng mẫu số chung là ngưỡng mộ, kính trọng và thương yêu Thầy, Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ, về mọi phương diện: đạo và đời. Về đạo, Thầy là một thiền sư, một vị cao tăng thạc đức, xứng đáng với danh hiệu "Long Tượng", bậc Thầy của nhiều vị Thầy, đầy đủ bi-trí-dũng nhẫn. Về đời, Thầy dạy chúng con "Một chút phù danh, một chút thế lợi, một chút an nhàn tự tại; đấy chỉ là những giá trị nhỏ bé, tầm thường và giả ngụy, mà ngay có người đời nhiều kẻ còn vất bỏ không tiếc nuối để giữ tròn danh tiết. Chớ khoa trương bảo vệ Chánh pháp, mà thực tế chỉ là ôm giữ chùa tháp làm chỗ ẩn núp cho Ma vương, là nơi tụ hội của cặn bã xã hội", và Thầy đang sống đúng theo lời dặn ấy. Thân giáo, khấu giáo và ý giáo của Thầy là kim chỉ nam cho chúng con học hỏi, hành trì và tiếp nối.

“Thêm nữa, Thầy còn là một thi sĩ tài hoa. Những bài thơ Thầy viết trước năm 1975, trong tù, hay gần đây đều chứa đầy lòng từ bi và nỗi trăn trở cho số mệnh đất nước và dân tộc. Thơ Thầy chứa nhiều ẩn dụ, những trạng thái cảm xúc gợi nhiều liên tưởng, những tương tác tự truyện với kinh nghiệm sống độc nhất vô nhị, tiếc là có thể nhiều người đọc, nhất là giới trẻ, không hiểu trọn vẹn ý Thầy, nên chúng con mạo muội dịch thơ của Thầy sang tiếng Anh để cho lớp trẻ ở Hải ngoại hiểu thêm tinh hoa của Thầy nói riêng và của dân tộc Việt nói chung. Hy vọng những cố gắng này được nhiều người đọc để hiểu Thầy hơn và càng ngày thương yêu tổ quốc và dân tộc chỉ vì cho "một xã hội hài hòa, an lạc, một dân tộc bao dung nhân ái trong một đất nước thanh bình".

“Khi thấy sức khỏe của Thầy suy sút, chúng con cùng chắp tay cầu nguyện Tam Bảo che chở và hộ trì cho Thầy tiêu tan bách bệnh. Chúng con dịch thêm và kết tập trong một thời gian ngắn nên có thể có thiếu sót, nhưng mong muốn dâng lên để cầu an cho Thầy. Nếu có công đức nào, chúng con nguyện xin hồi hướng cho Thầy thêm sức khỏe và sớm hồi phục, để tiếp tục dẫn dắt chúng con trên con đường tu học và phục vụ tha nhân.

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

Terry Lee and Phe X. Bach

Tháng 10 năm 2023.” (hết Lời Dẫn)

.

Trong khi đó, tuyển tập song ngữ nhan đề "Dreams on the peaks of the Mountains" của Terry Lee, dày 476 trang, dịch và giải thích thơ của Thầy Tuệ Sỹ. Sách này in hạn chế để cúng dường, không bán ở mạng, và độc giả có thể được tặng bản PDF. Liên lạc tác giả Terry Lee ở email:

[email protected]

 
Trong phần Prologue, dịch giả Terry Lee viết, nơi đây người giới thiệu sách xin dịch sang tiếng Việt trích một phần như sau:

“Trong lần xuất bản thứ hai của cuốn sách "Dreams on the peak of the Mountain," tôi đã đổi tên thành "Dreams on the peaks of the mountains."

Ngọn núi (The Mountain), trong tựa đề của lần xuất bản đầu tiên của cuốn sách, ám chỉ dãy núi Trường Sơn, nơi Thầy Tuệ Sỹ đã tâm sự những giấc mơ của mình khi còn sống, nhưng tôi tin rằng, những giấc mơ của Thầy đáng lẽ phải thành mây, rải rác trên mọi ngọn núi ở Việt Nam, như Thầy mong muốn trong di chúc của mình.

Sự hùng vĩ và độc đáo của Trường Sơn đáng lẽ phải trở thành biểu tượng của khát vọng và khả thể cho tất cả những ngọn núi của Việt Nam, phản ánh tinh thần vô biên trong tầm nhìn của Thầy.

Qua bản dịch các bài thơ của Thầy, tôi đã rất xúc động trước tác động sâu sắc của Thầy đối với cả văn hóa Việt Nam và Thiền tông. Thầy đã đan xen các nguyên lý Thiền vào những câu thơ của mình, lấy cảm hứng từ sự giản dị của một dòng suối, sự bình dị của một hạt cải, và thậm chí cả những dấu vết mỏng manh của rêu còn sót lại trên mí mắt.

Cuốn sách này trình bày các bài thơ của Thầy bằng cả bản gốc tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh, mang đến cho độc giả một cửa sổ vào thế giới nội tâm phong phú của Thầy. Đối với tập Somniloquies in prison, tôi cũng thêm một bản dịch thơ sang tiếng Việt, cố gắng nắm bắt những sắc thái trong phong cách của Thầy.

Để làm sáng tỏ ý nghĩa của những bài thơ này, tôi đã tập hợp một số bài tiểu luận và bản dịch của Thầy, cùng với những bình luận sâu sắc từ các nhà phê bình, nhà thơ và nhà văn được kính trọng. Bộ sưu tập này phản ánh bề rộng di sản của Thầy, vượt xa thơ ca của Thầy.

Đối với các bài tiểu luận và bình luận này, văn bản tiếng Anh gốc và bản dịch của tôi được phân biệt trực quan bằng các dấu hiệu đường viền bên trái khác nhau: một dòng đôi cho bản gốc và một dòng đơn cho bản dịch của tôi...”
 

Tiếp theo, dịch giả Terry Lee giải thích về 7 tập trong bản dịch. Các bản dịch và giải thích công phu của Terry Lee cho thấy một nỗ lực rất kỹ lưỡng, sẽ giúp rất nhiều cho những người muốn đọc và nghiên cứu về thơ của Thầy Tuệ Sỹ cả trong tiếng Việt và tiếng Anh.
 

Nhìn chung, không chỉ là Phật tử, cả hai dịch giả Terry Lee và Phe X Bach đã chứng tỏ được sức làm việc nghiêm túc. Cả hai tuyển tập đều cần thiết trong tủ sách của những người yêu thơ và yêu Thiền Tông nói chung, và cụ thể là yêu kính Thầy Tuệ Sỹ.

 

 

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối

Trong trang đầu tiên của Thuyền, tiểu thuyết, tác giả Nguyễn Đức Tùng viết:“Cả Sài Gòn, cả nước, xem bói. Thời trước, người ta xem để hỏi ngày lành tháng tốt, tiền tài, hạnh phúc lứa đôi, nhưng năm ấy, mọi người hỏi: có đi được không?” Đi hay ở, đó là vấn đề. Chả là vào thời đó, “Nếu cái cột đèn biết đi thì cũng phải đi.” Nhận xét đơn giản này, không rõ do ai thốt lên, đã lập tức trở thành phát ngôn thời danh, mô tả khá hình tượng cho một chương bi thảm trong lịch sử dân tộc, nối tiếp ngay sau một chương bi thảm khác là chiến tranh. Chương đó bắt đầu từ trong bối cảnh “Ngày tôi ngoài hai mươi tuổi, đó là những năm tháng u ám nhất của đời người, đó là những ngày yêu đương tràn ngập, mặt trời lên mỗi sáng, chiếu rọi mặt đất. Nhìn đâu cũng thấy tương lai. Đó là những ngày buồn bã, đói, thất vọng. Chúng tôi có tất cả, chúng tôi không có gì. Đó là những ngày kỳ lạ khi chiến tranh chấm dứt mà không chấm dứt, hòa bình lo âu.”

New Book Release: This book is a translation of a collection of personal, literary, and journalistic vignettes of Vietnamese individuals who have made notable contributions to literature, art, and science. It is a rich source of information on the social, cultural, and political history of South Vietnam, as well as the individual careers of its human subjects...

Làm thơ là một hành trình, với nhiều người, có khi rất là tình cờ bất chợt như làn gió mát buổi sớm chúng ta gặp mà không hề mong đợi. Thơ của chị Lê Phương Châu có phong cách như thế, khi thơ đọc như là những dòng chữ tình cờ, nơi đây chị có vẻ như không cố ý tìm chữ, tất cả chỉ là tự nhiên như ca dao. Trên từng dòng chữ, chị hiện ra như các hơi thở của tỉnh thức, để tự quán sát đời mình tan rã từng ngày, từng giờ, từng khoảnh khắc trong dòng sông vô thường. Và từ đó, thơ của chị khởi dậy trên các trang giấy.

Trong những năm gần đây, các thư viện công tại Hoa Kỳ – vốn từng là không gian yên tĩnh dành cho học tập và tra cứu – đã trở thành điểm nóng trong các cuộc tranh chấp văn hóa. Hàng ngàn cuốn sách bị yêu cầu cấm lưu hành, không phải bởi độc giả trực tiếp, mà từ các nhóm chính trị cánh hữu sử dụng mạng xã hội để vận động phản đối hàng loạt. Riêng năm học 2023–2024, PEN America ghi nhận tới 10.046 lượt cấm sách ở các trường công, ảnh hưởng tới 4.231 tựa sách và 2.662 tác giả; trong đó Florida và Iowa chiếm lần lượt 4.561 và 3.671 lượt cấm trong năm học. Gần một nửa trong số đó là sách viết bởi các tác giả LGBTQIA+ hoặc thuộc các cộng đồng chủng tộc thiểu số – những tiếng nói vốn đã bị thiệt thòi trong ngành xuất bản, nay tiếp tục bị đẩy ra ngoài bằng nhãn “không phù hợp.”

Cũng tâm thái ấy, tôi có được khi đọc Phòng Triển Lãm Mùa Đông của nhà văn Đặng Thơ Thơ, và sau đó là xoay sở cho lọt vào những con chữ mang đầy ý nghĩa bức phá hiện thực...

Nguyễn Hữu Liêm là một người đa dạng, không chỉ trong nghề nghiệp mưu sinh, mà cả trong những lĩnh vực cầm bút, lý luận. Ông là một người gây tranh cãi trong những nhận định về cộng đồng, và cả trong những bài viết về rất nhiều đề tài, như văn hoa, triết học, tôn giáo, chính trị. Dĩ nhiên, sôi nổi nhất là lĩnh vực chính trị. Nguyễn Hữu Liêm mưu sinh với nghề Luật sư, giảng dạy Triết. Những bài viết của ông bất kể gây tranh luận thế nào trong cộng đồng, vẫn là những đề tài cần được cộng đồng suy nghĩ nghiêm túc. Do vậy, từ một bàn viết lặng lẽ ở San Jose, Nguyễn Hữu Liêm trở thành người khơi dậy những cuộc tranh luận không chỉ ở hải ngoại, mà còn cả trong Việt Nam.

Đặng Thơ Thơ cùng thế hệ với ông bác, em ruột mẹ tôi, sống trong thời Việt Nam Cộng hòa và cũng như ông bác tôi, Thơ Thơ xa xứ cùng gia đình, người bác theo ngành y còn chị ngành giáo dục, viết văn, sáng lập trang Da Màu như cách để giữ gìn bản sắc và ngôn ngữ Việt. Xa quê mới nhớ nhà, rời nhau mới ngẩn ngơ căn nhà cắt rốn, sợ mất tiếng mất giọng, ngôn ngữ bay tro nên việc người Việt tha hương lập ra các trang Văn Hải Ngoại là cách đại đoàn kết khỏi cảnh nhớ nhà, đồng thời đấy cũng là sân chơi, thư viện lưu trữ bản thảo, để người trẻ muốn tìm tòi giai đoạn 20 năm miền Nam, muốn thử sức mà không cần phải trình bày thành tích đăng báo, in sách chung sách riêng đều có thể liên lạc.

Không ai ngờ nhà thơ này làm được các bài thơ kể chuyện về các Thiền sư Việt Nam trong thể thơ Đường luật, y hệt như khai mở lại một mạch nguồn thi ca sinh động. Những bài thơ của thầy, tinh luyện từng chữ, dịu dàng mang hơi thở Thiền Tông Việt Nam. Tôi đọc và kinh ngạc, như gặp lại một tri kỷ những năm rất xưa cũ, nhưng với một chân trời thi ca hoàn toàn mới. Nơi đó, riêng một mình Thầy Thích Chúc Hiền bước đi đơn độc, trong văn phong thanh thản, giữa những như dường gian nan trong từng chữ, từng ý đối, từng vần trau chuốt khó gieo, và trong từng âm vang Thiền ngữ. Tôi đọc và cảm nhận từng trang thơ đầy những tràn ngập hạnh phúc, hẳn nhiên là cho cả thi sĩ Thích Chúc Hiền và cho cả những độc giả khó tính như tôi. Từ thầy, tôi nhận ra rằng thơ Đường luật không hề cũ, chỉ là vì mình đã tránh né một lối đi rất khó khăn của thi ca.

THUYỀN là cuốn tiểu thuyết của nhà thơ Nguyễn Đức Tùng. Tác phẩm thuật lại chuyến vượt biên bằng đường biển của một nhóm người khi phong trào vượt biên trong nước lên cao, vào khoảng giữa hai thập niên 70s và 80s. Vì là tiểu thuyết nên cuốn sách thoát xác ra khỏi dạng hồi ký (mặc dù tự sự của nó bám sát sự thật và những điều có thể xem như sự thật) và nhất là nhờ được viết với bút pháp “dòng ý thức” nên nó đồng thời bật mở những suy nghiệm về lịch sử, chiến tranh, quê hương, tình yêu, sự sống, sự chết, sự tàn bạo, lòng nhân đạo, ký ức, lòng khao khát được sống, dòng chảy thời gian, cái nhẹ của nhân sinh, và nhiều thứ khác...

Tôi kinh ngạc khi thấy mình có thể sống trong rất nhiều thế giới trong một ngày. Bật máy vi tính lên, tìm các bản tin thế giới và quê nhà qua Google, chọn tin và dịch. Từ những xúc động có khi rơi nước mắt khi đọc tin về nỗi đau đớn của những người đang sống dưới mưa bom như Palestine, Ukraine, cho tới nỗi lo lắng khi thấy các bản tin về Biển Đông và đói kém ở quê nhà, cho tới những sân si trong thế giới quyền lực ở Hoa Kỳ... Thời gian nghỉ tay, đọc những dòng thơ nơi này hay nơi kia, từ khắp thế giới, là hạnh phúc đời thường của tôi. Trong đó, tôi thường theo dõi những dòng chữ của nhà thơ Thiện Trí, người cũng là một thiền sư đang dạy Thiền thực nghiệm ở Nam California. Có khi tôi mở bản sách giấy ra xem, và có khi vào Facebook tìm đọc "Monk Thiện Trí."
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.