Trưởng thành không xảy ra sau một đêm hay vào một ngày sinh nhật. Đó là hành trình học hỏi, mắc sai lầm và biết đứng lên chịu trách nhiệm cho chính mình. (Nguồn: pixabay.com)
Tuổi 18 có thực sự là ngưỡng cửa của trưởng thành?
Không ai lớn lên giống ai, và hành trình trưởng thành cũng chẳng thể đo đếm bằng một con số. Hầu hết chúng ta đều quen thuộc với cột mốc 18 tuổi – độ tuổi mà luật pháp nhiều nơi, bao gồm Hoa Kỳ, công nhận một cá nhân chính thức bước vào tuổi trưởng thành và phải chịu trách nhiệm hình sự như người lớn. Thế nhưng, câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó.
Tùy theo quy định từng bang, “tuổi thành niên dân sự” có thể khác nhau, nên dù đã đủ 18 tuổi, bạn vẫn chưa chắc được hưởng mọi quyền lợi và vai trò như một người trưởng thành thật sự.
Thí dụ, công dân Hoa Kỳ 18 tuổi được quyền bỏ phiếu, được xăm mình mà không cần cha mẹ đồng ý, nhưng phải đợi đến năm 21 tuổi mới được phép mua và sử dụng rượu bia. Thậm chí, việc thuê một chiếc xe hơi cũng trở nên khó khăn và tốn kém hơn cho những người dưới 25 tuổi, ngay cả khi họ đã có bằng lái từ năm 16 và đã đi làm nhiều năm.
Nhiều người thường nhìn vào những thay đổi cơ thể khi bước vào tuổi dậy thì (con trai thì mọc râu, con gái thì ngực to lên và có kinh) để đánh dấu sự trưởng thành. Tuy nhiên, không phải ai cũng trải qua những thay đổi của tuổi dậy thì vào cùng một thời điểm. Thông thường, con gái bắt đầu quá trình dậy thì và có vẻ ngoài trưởng thành sớm hơn con trai. Trong khi đó, có những người phải ngoài 20 mới mang dáng dấp người lớn.
Từ góc nhìn của một giáo sư Tâm lý học, Jonathan B. Santo (Đại học Nebraska Omaha) cho rằng điều cốt lõi để đánh giá sự trưởng thành không nằm ở vẻ bề ngoài hay độ tuổi, mà ở thái độ sống, hành vi ứng xử, và cách họ gánh vác trách nhiệm trong cuộc sống hằng ngày.
Hành trình trưởng thành: Không có lịch trình chung
Không có một mốc thời gian cố định nào cho sự trưởng thành, bởi mỗi người là một thế giới riêng. Có những người ở tuổi 18 đã học được cách làm chủ cảm xúc, biết suy xét kỹ lưỡng trước khi quyết định và có thể tự nuôi sống bản thân.
Cũng có những người cần thêm thời gian để đi đến chặng đó.
Ngoài ra, văn hóa gia đình cũng ảnh hưởng nhiều đến chuyện này. Ở một số nơi, con cái vẫn sống nhờ vào cha mẹ đến tận 25 tuổi, vì lúc đó các bạn còn đang đi học đại học hay học nghề để chuẩn bị cho tương lai.
Ngay cả trong cùng một mái nhà, thời điểm mỗi người phải gánh trách nhiệm của một người trưởng thành cũng khác nhau – tùy vào tính cách, kinh nghiệm sống, lựa chọn nghề nghiệp và hoàn cảnh riêng.
Có một số trường hợp thanh thiếu niên được công nhận là người lớn về mặt pháp lý trước 18 tuổi thông qua một quy trình gọi là “giải phóng trẻ vị thành niên” (emancipation). Từ thời điểm đó, họ phải tự lo liệu các vấn đề tài chánh và sức khỏe của mình như một người lớn thực thụ.
Dù vậy, ở tuổi này, việc tự kiếm sống ở Hoa Kỳ rất khó vì luật pháp Hoa Kỳ (cả liên bang và tiểu bang) có những quy định chặt chẽ về lao động trẻ em, và mỗi bang lại có quy định riêng. Về hôn nhân, đa số bang yêu cầu đủ 18 tuổi, nhưng vẫn có nơi cho phép kết hôn ở mọi lứa tuổi.
Con nít và người lớn khác nhau thế nào?
Hiểu được sự khác biệt trong cách suy nghĩ giữa trẻ nhỏ và người lớn sẽ giúp ta hình dung rõ hơn về thời điểm một đứa trẻ thực sự bước vào giai đoạn trưởng thành.
Con nít thường suy nghĩ theo kiểu “thấy gì tin nấy” và rất khó nắm bắt những ý tưởng trừu tượng như lẽ phải hay tình huống giả định. Không chỉ vậy, trẻ nhỏ cũng dễ mất tập trung và bị phân tâm hơn nhiều so với người lớn. Đặc biệt, cảm xúc của trẻ cũng rất dễ dâng trào thành nước mắt hoặc vỡ oà trong tiếng hét bất cứ lúc nào. Trái lại, người lớn dẫu cũng đau, cũng giận, nhưng thường kiềm chế hơn và kín đáo hơn.
Thêm vào đó, não bộ cũng là yếu tố quyết định. Trước năm 25 tuổi, phần não giúp chúng ta cân nhắc nguy cơ và đưa ra quyết định (vùng vỏ não trước trán) thường vẫn chưa phát triển đầy đủ. Vậy nên, tuổi tác không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với sự trưởng thành thực sự.
Những quyết định có thể đổi cả cuộc đời
Sự “chậm chín” của não bộ khiến những người trẻ tuổi khó có thể lường hết hậu quả thực tế từ hành động của mình. Điều này lý giải phần nào cho những hành vi mạo hiểm, thậm chí liều lĩnh thường thấy ở thanh thiếu niên và những người ở tuổi đôi mươi: lái xe nhanh, không thắt dây an toàn, sử dụng ma túy, nhậu nhẹt bê tha, hay trộm cắp.
Và dù khoa học đã chứng minh rõ ràng là vậy, luật pháp lại thường không có sự “châm chước” nào. Ở tuổi 18, mọi người được xem là người trưởng thành trước pháp luật, và nếu phạm tội – kể cả là giết người – đều sẽ bị xét xử như bất kỳ người trưởng thành nào khác.
Chính sự phát triển chưa hoàn thiện này của não bộ cũng khiến thanh thiếu niên dễ bị tác động bởi bạn bè đồng trang lứa. Thực tế cho thấy không ít thiếu niên đã nhận tội oan, phần lớn vì các em chưa lường trước được hậu quả nghiêm trọng từ lời nói của mình.
Dù vậy, việc lứa tuổi này dám mạo hiểm hơn người lớn cũng không hẳn là điều tiêu cực. Chính sự liều lĩnh đó đã thôi thúc nhiều bạn trẻ mạnh dạn xuống đường để lên tiếng vì môi trường, công lý, và những lý tưởng mà họ theo đuổi.
Cảm giác trưởng thành thực sự
Một hiện tượng thú vị được ghi nhận ở Bắc Mỹ là nhiều người trẻ, dù đã qua tuổi 20, có xe, có việc làm, vẫn không cảm thấy mình thực sự là người lớn. Theo nhà tâm lý học Jeffrey Arnett, những người trong độ tuổi từ 21 đến 25 như vậy được xếp vào nhóm “người lớn đang trên đường trưởng thành” (emerging adults). Họ đã vượt qua tuổi teen, nhưng cảm giác trưởng thành vẫn chưa đến. Cuối cùng, trưởng thành thật sự là câu chuyện riêng của mỗi người – không ai có thể quyết định thay được, kể cả luật pháp.
Nhiều người dù đã 25 tuổi, có công ăn việc làm, yên bề gia thất và thậm chí đã làm cha làm mẹ rồi, nhưng vẫn chưa có cảm giác mình là người lớn. Họ vẫn cần cha mẹ giúp đỡ trong những chuyện mà lẽ ra người trưởng thành phải tự làm. Ngược lại, có những bạn mới 17 tuổi đã tự lo liệu mọi việc, từ đặt lịch khám bệnh, chăm lo cho em út hoặc ông bà, rồi quán xuyến việc nhà, đi chợ, nấu cơm, dọn dẹp, giặt giũ… Những bạn này hẳn đã xem mình là người trưởng thành.
Như vậy, trưởng thành không phải là một đích đến, mà là một hành trình trải nghiệm, vấp ngã, đứng lên, học hỏi từ những sai lầm, hiểu rõ bản thân và dám chịu trách nhiệm cho hành động của mình. Không có thước đo cụ thể nào cho tuổi trưởng thành, mỗi chúng ta phải tự suy ngẫm và tự quyết định xem liệu mình đã “lớn” hay chưa.
Cung Đô biên dịch
Nguồn: “When does a kid become an adult?” được đăng trên trang TheConversation.com.
Send comment
