CHỢ GIÁNG SINH TRUYỀN THỐNG Ở NUERNBERG
Lê Ngọc Châu
Hình ảnh về Bayern.
Chợ Giáng Sinh Nuernberg (der Nuernberger Christkindlmarkt) có lẽ là một trong những Lễ Hội nổi tiếng của Đức!
Lễ Hội này bắt đầ có từ năm 1628. Khởi thủy chỉ là một chứng minh thư: Trên nền một miếng gỗ lá kim dài 19 cm, hình bầu dục và hộp bằng gỗ mỏng có vẽ hoa (hiện là sở hữu chủ của bảo tàng viện quốc gia) người ta tìm thấy hàng chữ viết bằng mực đen: "Regina Susanna Harßdoerfferin von der Jungfrau Susanna Eleonora Erbsin (oder Elbsin) zum Kindles-Marck ueberschickt 1628". Đến năm 1737, theo thống kê đã có khoản 140 quán hàng của hầu hết tất cả những nhà thủ công nghệ thuộc tỉnh Nuernberg bày bán trong ngày lễ này.
Cuối thế kỷ thứ 19 thì ý nghĩa ngày Lễ Chợ Giáng Sinh mất đi giá trị của nó. Tuy đã nhiều lần thay đổi địa điểm tổ chức cũng như muốn làm hồi sinh lại ngày lễ hội này nhưng thất bại. Mãi đến năm 1933, người ta mới mở lại Lễ Chợ Giáng Sinh với nhiều lãng mạn tính hơn: "Một nữ tài tử hoá trang làm Chúa Hài Đồng, được theo hầu bởi hai "Thiên Thần Áo Vàng", đọc lời tựa (Vorspruch), dàn đồng ca nhà thờ hát và có chuông nhà thờ khua vang. Tuy nhiên trong thời gian đệ nhị thế chiến thì không tổ chức Lễ Hội.
Năm 1948 người ta bắt đầu tân trang thành phố cổ đã bị chiến tranh tàn phá và tổ chức lại Lễ Chợ Giáng Sinh. Friedrich Broeger, chủ nhiệm môn văn học kịch của nhà hát và là con của thi sĩ Karl Broeger đã soạn ra "đoạn nhập đề", sau đó được tu bổ thêm theo thời gian và cuối cùng được nhắc đến với tên "Lễ Chợ Giáng Sinh Nuernberg" (Nuernberger Christkindlmarkt). Kể từ 1948, nữ tài tử Sofie Keeser hoá trang làm Chúa Hài Đồng và giữ vai trò này cho đến đầu thập niên 1960. Người kế vị là nữ diễn viên Irene Bruner cũng đã đảm nhận trọng trách này cho đến hết 1968. Bắt đầu từ 1969, Chúa Hài Đồng hoàn thành trách nhiệm với nhiệm kỳ hai năm. Người được tuyển chọn để đóng vai Chúa Hài Đồng là một thiếu nữ tỉnh Nuernberg, tuổi từ 16 đến 19.
Hằng năm, chợ Giáng Sinh truyền thống nổi tiếng nhất Châu Âu khai mạc vào ngày thứ sáu trước mùa vọng đầu tiên (1. Advent) với một bài diễn văn tuy ngắn nhưng rất long trọng, vài tuần lễ trước lễ Noel tại thành phố Nuernberg, Đức. Chợ Giáng Sinh truyền thống này bao gồm nhiều khu phố. Khoản 180 cửa hàng của gần 200 thương gia, đặc biệt với cái mái nhà được giả trang bằng vải màu đỏ-trắng sắp hàng cạnh nhau trưng bày bán đủ loại hàng hoá: bánh trái, bánh quế (Lebkuchen), bánh kẹo và đồ ngọt cũng như những dụng cụ để trang trí cho Lễ Giáng Sinh và cây thông Nô En, điển hình như hình Thiên Thần, đồ chơi, đèn cầy, hay máng cỏ… Nhà thờ mỗi năm thu hút nhiều triệu du khách từ khắp thế giới tới, mục đích vừa để sống bầu không khí mừng Giáng Sinh, vừa để thưởng thức văn hóa Đức Quốc.
Khu chợ truyền thống Nô-En bế mạc ngày 24-12 vào đúng 12 giờ trưa!
(Tài liệu tham khảo: In-Tờ-Nét)
* * *
Lễ Hội Nhạc Kịch Bayreuth
Lễ Hội Nhạc Kịch Bayreuth hay Đại Hội Liên Hoan Richard-Wagner là một cuộc trình diễn về nhạc và nghệ thuật sân khấu được tổ chức hằng năm tại nhà hát (Festspielhaus), do Richard Wagner và Otto Brueckwald tạo dựng nên, tọa lạc trên ngọn đồi xanh của thành phố này, thông thường từ 25-07 đến 28-08!
Trước đây, nhạc sĩ sáng tác Richard Wagner muốn có một hội trường để trình diễn những tác phẩm của ông mà không bị ảnh hưởng từ bên ngoài. Hoàng Đế Ludwig II của Bayern đã thực hiện, đáp ứng được nguyện vọng của Wagner và người đỡ đầu cho ông ta, nữ bá tước Marie (Graefin von Schleinitz) là những người đã đóng vai trò chủ chốt trong hội có tên Bayreuther Patronatsverein. Buổi trình diễn đầu tiên xảy ra vào ngày 13-06-1876. Trong số quan khách tham dự có Franz Liszt, Anton Brucckner, Karl Klindworth, Camille Saint-Saens, Peter Tschaikowski, Edvard Grieg, Lew Tolstoi, Paul Lindau, Friedrich Nietzsche und Gottfried Semper. Ngoài ra còn có sự hiện diện của Hoàng Đế Wilhelm I, Hoàng Đế Pedro II của Ba Tây và vua Karl von Wuerttemberg. Chính Vua Ludwig II đã đích thân thăm viếng cuộc tổng diễn tập từ ngày 06 đến 09-08. Tuy nhiên buổi trình diễn đầu tiên này có nhiều trở ngại kỹ thuật nên Wagner từ chối không lộ diện trước sự vỗ tay của khán thính giả. Thêm vào đó, vì thua lỗ, nợ đến 148.000 Đức Mã nên ngưng sinh hoạt sau đó và mãi đến năm 1882 mới hoạt động trở lại. Vì ông bị chết bất thình lình vài tháng sau nên vợ ông ta, bà Cosima tiếp tục sự nghiệp của chồng để lại. Là một xí nghiệp gia đình, bị èo ụt về kinh tế và khi tổ chức trình diễn thì không có nhiều người đi xem như mong đợi nên sinh hoạt không thường xuyên, năm làm, năm nghỉ. Năm 1908, vì lý do sức khoẻ và theo lời khuyên khẩn cấp của bác sĩ, bà Cosima trao quyền điều hành lại cho con trai là Siegfried Wagner. S. Wagner đã tân trang lại chương trình nhưng phải ngưng trình diễn khi đệ nhất thế chiến bùng nổ năm 1914 và sinh hoạt trở lại từ 22-07-1924. Năm 1930, S. Wagner bị chết vì chứng nhồi máu cơ tim trong cuộc diễn tập thử và trong chúc thư làm năm 1929 người ta tìm thấy một điều ấn định rõ ràng là tại Bayreuth chỉ được trình diễn những tác phẩm của Richard Wagner!
Đại Hội Wagner đã gặp rất nhiều khó khăn trong thời gian Đức quốc Xã. Hitler mặc dầu tham dự liên hoan lần cuối vào năm 1940 nhưng sau đó, theo sự ghi nhận và kể lại của Hans Mayer thì chính Adolf Hitler đã tham gia vào chương trình triệt hạ "nhà hát Wagner" thấp xuống hơn con số không mà người ta đã gọi vào năm 1945 là:" Wagner an der Kulturboerse unter Null handelt". Kể từ thời điểm này, theo lệnh của Hitler chỉ được trình diễn những "Nhạc Kịch chiến tranh" và tổ chức Nazis có tên "Sức mạnh và Khoái cảm" (Kraft und Freude), do Bodo Lafferenz lãnh đạo, đảm nhận việc bán vé. Năm 1943, Lafferenz kết hôn với Verena Wagner, trở thành con rể của Winfred Wagner. Và kể từ 1941 trở đi, cuộc trình diễn Wagner hầu như bị chiến tranh ảnh hưởng nặng nề. Năm 1994 chỉ còn có Meistersinger của Nuernberg nằm trong chương trình. Buổi trình diễn cuối cùng là ngày 09-08-1944!
Đến năm 1951, sự cải tiến Lễ Hội Nhạc Kịch Bayreuth được thực hiện, dưới sự điều hành của người cháu là Wieland và Wolfgang Wagner.
Hai người này khá thành công, tổ chức hàng năm và trong chương trình, ngoài những tác phẩm nồng cốt của Richard Wagner ra còn có thêm phần trình diễn của Der Fliegende Hollaender, Tannhaueser, Lohengrin, Der Ring des Nibelungen, Tristan & Isolde, Die Meistersinger von Nuernberg và Parsifal. Thỉnh thoảng cũng trình bày tác phẩm của Beethovens 9. Sinnfonie mà chính Richard Wagner đã đánh nhịp trong lần trình diễn ngày 22-05-1972 tại nhà hát ca kịch Marktgraf.
Năm 1976, nhân dịp kỷ niệm sinh nhật thứ 100 của R. Wagner, Patric Chéreau mới thay đổi thêm kiểu cách cũng như đưa vào chương trình những lối trình diễn mới lạ hơn. Nói chung, nhìn trên phương diện âm nhạc thì sự trình diễn nhạc kịch Bayreuth, đặc biệt ban hợp xướng (Chor) và dàn nhạc (Orchester), có tính cách khác thường trên thế giới.
Hàng năm, qua 30 buổi trình diễn mà vé bán hết trước đó khá lâu qui tụ khoản 58 ngàn khán thính giả, trong khi số người hỏi, muốn mua vé lên đến gần 500 ngàn (ghi chú thêm của người viết: Vì "Bayreuther Festspiel" là một lễ hội đặc biệt nên vợ chồng nữ thủ tướng Đức trong thời gian qua cũng từ Bá Linh về tham dự buổi trình diễn này!).
Giá vé xem hát trong năm 2008 là 14 đến 225 Euro, tùy theo hàng ghế và chỗ ngồi. Hội Richard Wagner còn cấp học bỗng mỗi năm; ưu tiên cho sinh viên viếng thăm miễn phí những đêm trình diễn nhưng thiếu tài chánh, không ngoài mục đích qua đó tiếp tục duy trì được lý tưởng của R. Wagner.
Đại biểu cho cho nhà hát ca kịch Bayreuth kể từ 1973 là Richard-Wagner Stiftung-Bayreuth.
Sau khi Wolfgang Wagner, 87 tuổi, người duy nhất điều hành Lễ Hội Nhạc Kịch Bayreuth liên tiếp 57 năm, có hợp đồng vĩnh viễn từ chức vào tháng 08-2008 thì cổ phần chuyển giao cho liên bang, tiểu bang Bayern và cơ quan đỡ đầu khoa học & nghệ thuật "Gesellschaft der Freunde von Bayreuth". Kế vị ông ta là hai người con gái, Eva Wganer-Pasquier (63 tuổi) và Katherina Wagner (30 tuổi), bình quyền, bắt đầu từ 01-09-2008 nhưng với hợp đồng giới hạn là 7 năm. Qua đó, theo phát ngôn nhân của lễ hội thì hai người chắt gái (Urenkelin) của Richard Wagner có đủ thời gian để thực hiện những thay đổi hầu có thể tạo thêm sinh khí mới cho lễ hội, đặc biệt nhân dịp kỷ niệm sinh nhật thứ 200 của nhạc sĩ sáng tác Richard Wagner vào năm 2013. Lúc đó, một bối cảnh mới của nhạc kich Ôpêra "Der Ring des Nibelungen" gồm 4 phần sẽ ra mắt khán thính giả. Đạo diễn và nhạc trưởng đánh nhịp chưa được rõ là ai. Kế đến, năm 2015, nhạc kịch "Tristan und Isolde" cũng sẽ được Katherina Wagner cho trình diễn tại nhà hát Bayreuth với bối cảnh mới lạ hơn so với trước đây, trước khi hợp đồng hết giá trị!
Lê Ngọc Châu dịch và tóm lược (Xuân Kỷ Sửu, 2009)
- (Tham khảo: In-Tờ -Net)
- Literatur und Quellenangabe:
- http://de.wikipedia.org/wiki/Bayern
Send comment
