Hôm nay,  

Qua Cơn Mơ về Trung Quốc

02/11/201805:35:00(Xem: 4801)
Qua Cơn Mơ về Trung Quốc
 
Trần Thúy Hạc dịch
 
(Bài dịch của một phần trong bài "The End of Engagement" trong số báo ngày 20 tháng 10 năm 2018 của tờ The Economist.)

Trong thế kỷ qua, cách tiếp cận của Mỹ đối với Trung Quốc đã được thành lập trên niềm tin vào sự hội tụ. Sự hội nhập chính trị và kinh tế sẽ không chỉ làm cho Trung Quốc giàu có hơn, mà cũng sẽ làm cho TQ phóng khoáng hơn, đa nguyên và dân chủ hơn. Dù đã có những cuộc khủng hoảng, chẳng hạn như cuộc đuơng đầu với eo biển Đài Loan vào năm 1996 hay vụ bắn hạ một chiếc máy bay thám thính vào năm 2001, nhưng Mỹ vẫn bám theo niềm tin rằng, với những ưu đãi đúng đắn, Trung Quốc cuối cùng cũng sẽ tham gia với thế giới như là một “thành phần có trách nhiệm ”.

Ngày nay sự hội tụ đã không cỏn. Mỹ xem Trung Quốc như một đối thủ chiến lược - một tay chơi ác ý và một kẻ phá lệ. Chính quyền Trump cáo buộc Trung Quốc can thiệp vào văn hóa và chính trị của Mỹ, ăn cắp tài sản trí tuệ và hành xử việc buôn bán không công bằng, và không chỉ tìm cách lãnh đạo ở châu Á, mà còn cả sự thống trị toàn cầu. Chính quyền Trump lên án hồ sơ Trung Quốc về nhân quyền ở nội địa và sự bành truớng thô bạo ở nước ngoài. Trong tháng này, (10/2018) ông Mike Pence, vị phó Tổng thống cảnh báo rằng Trung Quốc đã dấn thân vào một cuộc tấn công có tính cách toàn diện (Whole-of-Government) [đối với Mỹ]. Bài diễn văn của ông nghe có vẻ đáng ngại như một tiếng kèn ban sớm báo hiệu một cuộc chiến tranh lạnh mới.

Xin đừng nghĩ rằng ông Pence và chủ nhân của ông, Tổng thống Donald Trump, là đơn độc. Đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đang tranh nhau tấn công Trung Quốc kịch liệt. Kể từ cuối những thập niên 40, chưa bao giờ có tâm trạng chung như thế giữa các doanh nhân, các nhà ngoại giao và các lực lượng vũ trang Mỹ xoay huớng mạnh, quá nhanh đằng sau ý tưởng rằng Mỹ đang phải đối mặt với một đối thủ chiến lược và ý thức hệ mới.

Đồng thời, Trung Quốc cũng đang trải qua sự thay lòng đổi dạ. Các nhà chiến lược Trung Quốc từ lâu đã nghi ngờ rằng Mỹ đã bí mật muốn ngăn chặn sự vuơn lên của đất nước họ. Đó là một phần lý do tại sao Trung Quốc tìm cách giảm thiểu sự đối đầu bằng cách "che giấu thế mạnh của mình và cách mua thời gian của mình". Đối với nhiều người Trung Quốc, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã xoá nhu cầu về sự khiêm tốn của họ. Cuộc khủng hoảng ấy đã kéo giật lùi nước Mỹ lại trong khi Trung Quốc phát triển mạnh. Từ đó Chủ tịch Tập Cận Bình đã quảng bá “Giấc mơ Trung Quốc” của một quốc gia đứng cao vời vợi trên thế giới. Nhiều người Trung Quốc coi nước Mỹ là một kẻ đạo đức giả phạm tất cả những tội lỗi mà họ cáo buộc Trung Quốc. Thời gian che dấu và ẩn dật để chờ thời đã qua rồi.

Điều này rất đáng báo động. Theo các nhà tư tưởng như Graham Allison của Đại học Harvard, lịch sử cho thấy các nước nắm tư cách lãnh đạo (hegemons) như Hoa Kỳ và các cường quốc đang trên đà phát triễn mạnh như Trung Quốc có thể trở nên bị kẹt cứng như thế nào trong một chu kỳ cạnh tranh thù địch.

Mỹ e sợ rằng thời gian sẽ thuận lợi cho phía Trung Quốc. Nền kinh tế Trung Quốc đang tăng nhanh hơn gấp đôi so với Mỹ và Trung Quốc đang đổ tài lực vào các công nghệ tiên tiến, như trí thông minh nhân tạo, điện toán lượng tử và công nghệ sinh học. Các động thái mà chỉ đơn thuần là khó khăn ngày hôm nay - chẳng hạn như để ngăn chặn việc “thủ đắc” bất hợp pháp sở hữu trí tuệ, hoặc hay như thách thức Trung Quốc ở Biển Đông - có thể là không làm được vào ngày mai. Dù ưa thích chuyện này hay không, các phuong cách mới điều chỉnh cách thức các siêu cường sẽ đối xử với nhau đang được thiết lập bây giờ. Một khi các kỳ vọng đã được thiết lập, việc thay đổi chúng một lần nữa, sẽ khó khăn. Vì lợi ích của nhân loại, Trung Quốc và Mỹ cần phải tiến đến một sự thông cảm trong hoà bình. Nhưng bằng cách nào đây?

Trump và chính quyền của ông đã có ba điều đúng.

- Đầu tiên là nước Mỹ cần phải hùng mạnh. Mỹ đã củng cố các quy tắc về việc tiếp quản, để tăng thêm cân đối an ninh quốc gia. Họ đã dẫn độ một nhân viên tình báo Trung Quốc bị cáo buộc từ nước Bỉ. Họ đã tăng chi tiêu quân sự (mặc dù số tiền chi thêm vào châu Âu sẽ làm giảm số tiền chi tiêu ở Thái Bình Dương). Và Mỹ đã tăng cường viện trợ cho ngoại quốc để chống lại sự đầu tư rộng rãi và xa hoa của Trung Quốc ở nước ngoài.

- Ông Trump cũng đúng ở chổ là nước Mỹ cần thiết lập lại các kỳ vọng về hành vi của Trung Quốc. Hệ thống giao dịch của hôm nay không ngăn cản các công ty do nhà nước Trung Quốc hỗ trợ làm mờ ranh giới giữa lợi ích thương mại và lợi ích quốc gia. Tiền của chính phủ trợ cấp và bảo vệ các công ty Trung Quốc khi họ mua công nghệ sử dụng kép (vừa xừ dụng cho dân sự lẫn chính trị / quân sự ) hoặc làm lệch thị trường quốc tế. Trung Quốc đã sử dụng ảnh hưởng thương mại của nhà nước vào các nước nhỏ hơn để tác động đến chính sách đối ngoại ở Liên minh châu Âu. Phương Tây cần sự minh bạch về kinh phí của các đảng chính trị, các nhà tư tưởng và các phòng ban ở đại học.

Thứ ba, khả năng đặc sắc của ông Trump trong việc cho thấy sự khinh dễ của ông đối với sự khôn ngoan truyền thống thường lệ dường như đã có hiệu quả. Ông không phải là nguời tinh tế hoặc nhất quán, nhưng cũng như với thương mại của Canada và Mexico, việc bắt nạt của Mỹ có thể dẫn đến việc thuơng luợng làm ăn. Nhưng Trung Quốc sẽ không dễ dàng bị áp lực - nền kinh tế của họ phụ thuộc ít vào xuất khẩu sang Mỹ hơn Canada và Mexico và ông Tập không thể thể ngoan ngoãn từ bỏ giấc mơ Trung Quốc của mình trước mặt nhân dân. Tuy nhiên, sự sẵn sàng của ông Trump để phá vỡ và gây xúc phạm đã làm các nhà lãnh đạo của Trung Quốc hụt hẫng- những người nghĩ họ có thể tin rằng Mỹ không muốn gây sóng gió hay đảo lộn tùng phèo mọi sự.

Tuy nhiên, với những gì xảy ra tiếp theo, ông Trump cần một chiến lược chứ không chỉ là chiến thuật.

Điểm khởi đầu phải là sự quảng bá các giá trị của Mỹ. Ông Trump đã hành động như thể ông tin rằng chỉ có sức mạnh là đúng là cần. Ông tỏ ra có thái độ hoài nghi và khinh thị đối với các giá trị mà Hoa Kỳ long trọng ghi nhận trong các định chế toàn cầu sau chiến tranh thế giới thứ hai. [Theo ông nghĩ], nếu ông ta theo con đường (cũ kỹ) đó thì nước Mỹ như là một ý thức/ tư tuởng, như một lực lượng đạo đức và chính trị sẽ bị suy thoái, yếu đi. Thực ra, khi nước Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc như một người giám hộ của một trật tự dựa trên luật lệ, họ sẽ khởi điểm từ vị trí của sức mạnh. Nhưng khi bất kỳ một nước dân chủ phương Tây nào bước vào một cuộc đua tàn nhẫn cho đến cùng với Trung Quốc sẽ — và nên - thua cuộc.

Chiến lược này nên có chổ để cho Trung Quốc tăng truởng một cách hòa bình - điều đó không tránh được việc cho phép Trung Quốc mở rộng tầm ảnh hưởng của họ. Một phần vì một nỗ lực theo phưong thức “zero-sum game” trong liên hệ quốc tế [nuớc này được thì nước kia phải mất], dù có tìm cách ngăn chặn, kềm hãm - sẽ có thể dẫn đến xung đột. Nhưng đó cũng là vì Mỹ và Trung Quốc cần hợp tác bất chấp sự cạnh tranh của họ. Hainước gắn bó thương mại với nhau, loại gắn bó hơn so với Mỹ và Liên Xô chưa từng có. Ngay cả khi ông Trump chối bỏ, hai nước Mỹ và Trung Quốc cùng chia sẻ trách nhiệm - bao gồm các quan tâm về về môi trường và an ninh, chẳng hạn như việc bán đảo Triều Tiên.

Và chiến lược của Mỹ phải bao gồm các lợi điểm/ tài sản tách biệt rõ ràng khỏi với Trung Quốc: các đồng minh. Trong thương mại, ví dụ, ông Trump nên làm việc với Cộng Đồng Âu Châu và Nhật Bản để áp lực Trung Quốc thay đổi.

Về phưong diện quốc phòng ông Trump không chỉ nên từ bỏ cách tấn công/mắng mỏ chỉ trích các đồng minh một cách thậm tệ mà cần ủng hộ, giúp đỡ những người bạn cũ, như Nhật Bản và Úc, trong khi ve vuốt, nuôi dưỡng những người mới, như Ấn Độ và Việt Nam. Các Liên minh này là nguồn bảo vệ tốt nhất của Mỹ chống lại lợi thế mà Trung Quốc sẽ gặt hái được từ sức mạnh kinh tế và quân sự ngày càng tăng của họ.

Có lẽ điều không thể tránh khỏi là Trung Quốc và Mỹ sẽ kết cuộc là đối thủ của nhau. Nhưng việc các đối thủ cạnh tranh nhất thiết phải có chiến tranh với nhau là điều có thể tránh đuợc.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước2345678Trang sauTrang cuối

Năm 1895, Alfred Nobel – nhà khoa học bị ám ảnh bởi cái giá mà nhân loại phải trả từ phát minh của mình – đã để lại di chúc năm 1895 rằng tài sản của ông sẽ dùng để tài trợ các giải thưởng “mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại.” Đối với Nobel Hòa Bình, ông có phần đặc biệt: giải thưởng này sẽ được trao cho người đã “có nhiều hành động hoặc nỗ lực mang đến sự đoàn kết, hòa bình giữa các quốc gia, bãi bỏ hoặc giảm bớt quân đội thường trực, tổ chức và thúc đẩy các hội nghị hòa bình.” Sứ mệnh chọn lựa được giao cho Quốc Hội Na Uy, có lẽ vì ông tin rằng Na Uy – khi đó còn nhỏ bé và trung lập – sẽ ít bị cám dỗ bởi chính trị quyền lực.

Trung Hoa ngày nay như kinh thành giữa sa mạc, vẻ yên ổn bên ngoài chỉ là lớp sơn son thếp vàng phủ lên nền đá đã rạn. Thế giới đứng ngoài quan sát, vừa lo nó sụp, vừa biết nó trụ lại nhờ ảo ảnh quyền lực và niềm tin vay mượn. Dưới lớp hào nhoáng của “Giấc mộng Trung Hoa” là một cơ đồ quyền lực đang già nua trong chính tuổi trẻ của mình. Bởi sức mạnh của nó không khởi từ niềm tin, mà từ nỗi sợ — và nỗi sợ, tự thuở khai triều lập quốc, chưa bao giờ là nền tảng lâu bền.

Ngày 8 tháng 10 năm 2025, tại tòa án liên bang ở Alexandria, bang Virginia, cựu Giám đốc Cơ quan Điều tra Liên bang (FBI) James Comey không nhận tội đối với hai cáo buộc hình sự. Cáo trạng nêu rằng vào tháng 9 năm 2020, Comey đã nói dối Quốc Hội khi vẫn giữ nguyên lời khai trong buổi điều trần trước đó rằng ông không hề cho phép để lộ thông tin về cuộc điều tra của FBI liên quan đến Hillary Clinton. Theo nhiều bình luận gia pháp lý, từ cánh tả đến cánh hữu, việc truy tố Comey chủ yếu chỉ là do chính phủ liên bang đang cố tình nhắm vào kẻ mà Tổng thống “thấy không vừa mắt.” Comey là người đứng đầu cuộc điều tra nghi án Nga can thiệp bầu cử tổng thống 2016 và bị Trump lột chức vào năm 2017.

Sau sáu ngày đột ngột “bặt tiếng,” chương trình Jimmy Kimmel Live, của MC kiêm diễn viên hài và nhà biên kịch nổi tiếng, đã trở lại với khán thính giả vào tối 23/9/2025. Sự trở lại này, chỉ vỏn vẹn sau gần một tuần bị đình chỉ, không chỉ là tin vui với những người yêu tiếng cười đêm khuya của truyền hình Mỹ, mà còn là một hồi chuông cảnh tỉnh, kéo theo những bàn luận trái chiều, chạm đến cốt lõi của tự do ngôn luận, một trong những quyền thiêng liêng nhất trong thể chế dân chủ.

Texas, mùa thu 2025 – trên khuôn viên đại học giữa vùng đất vốn tự hào là “trái tim bảo thủ của nước Mỹ”, thay vì nghe tiếng lá thu rơi, người ta lại nghe tiếng giày đinh vang vọng, bước chân của bóng ma McCarthyism quay về - phiên bản thế kỷ 21 - trở lại giảng đường với tốc độ và sự kinh dị của thời đại kỹ thuật số. Ngày 9 tháng 9, trên bục giảng của trường Texas A&M University, giáo sư Melissa McCoul trong giờ văn học thiếu nhi, dùng hình một con kỳ lân tím để nói với sinh viên rằng bản sắc con người không chỉ có hai nửa nam–nữ. Một sinh viên giơ tay hỏi: “Điều này có hợp pháp không?” và viện dẫn sắc lệnh mà Tổng thống Donald Trump ký hồi tháng Giêng, tuyên bố chỉ có hai giới tính sinh học. Bà McCoul đáp bằng lý lẽ, không viện dẫn chính trị. Nhưng một chiếc điện thoại trong lớp đã ngầm quay lại hình ảnh. Và chỉ ít lâu sau, cả nước đều xem đoạn clip ấy – không phải để học, mà để phán xét.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi thể chế, phương Tây và Việt Nam đang phải đối diện trước những thách thức nghiêm trọng về cải cách chính sách để cho phù hợp với nhu cầu của thời đại mới, nhất là vai trò của pháp luật. Pháp luật là nền tảng thiết yếu cho sự vận hành ổn định và công bằng của xã hội. Là hệ thống quy phạm điều chỉnh hành vi con người, pháp luật không chỉ bảo vệ quyền lợi cá nhân và tập thể mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững. Trong xã hội hiện đại, vai trò của pháp luật được thể hiện rõ nét qua các lĩnh vực như bảo vệ an ninh quốc phòng, duy trì trật tự xã hội, bảo đảm quyền tự do cá nhân, phát triển phúc lợi xã hội, và thúc đẩy tinh thần hợp tác cũng như hội nhập.

Ngày 30 tháng 9 năm 2025, tại căn cứ Thủy Quân Lục Chiến ở Quantico, Virginia, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth bước lên sân khấu trước hàng trăm tướng và đô đốc được triệu tập từ khắp nơi trên thế giới. Ông tuyên bố sẽ “cải tổ văn hóa quân đội” bằng mười chỉ thị mới, nhằm quét sạch cái mà ông gọi là “rác rưởi thức tỉnh” và khôi phục “tinh thần chiến binh”. Cụm từ ấy – nửa ca tụng bạo lực, nửa tán dương cơ bắp – nay đã trở thành thương hiệu chính trị của Hegseth. Trong cuốn Cuộc Chiến Chống Lại Những Chiến Binh (2024), ông cho rằng việc phụ nữ được đưa vào các vai trò chiến đấu đã “làm cạn kiệt” tinh thần này, khiến quân đội Hoa Kỳ “ít sát thương hơn.” Nghe qua, người ta tưởng quân đội chỉ tồn tại để đong máu đếm xác.

Ông bà xưa đã nói, nắm thì “nắm kẻ có tóc ai nắm kẻ trọc đầu.” Cách nói dân gian này rất cụ thể và dễ hình dung, người có tóc thì dễ bị nắm, bị túm, còn người trọc đầu thì không thể nắm được. Mang câu nói này vào chính trường Mỹ hiện tại, quả là khôi hài, nhưng không kém màu bi kịch. Nó phản ánh một sự thật trần trụi và không thể tránh khỏi: Quyền lực, chính sách, sắc lệnh hành pháp, các cuộc chiến pháp lý và ‘tuổi thọ’ chính trị của người đứng đầu nhánh hành pháp đang phụ thuộc vào sự phục tùng của các nhà lãnh đạo và những tài phiệt. Họ là ai? Họ là một mạng lưới của các quan chức, nhà lập pháp, giám đốc điều hành truyền thông, nhà tài trợ…, những người đã chọn chọ họ một thế đứng, xuôi theo những gì tổng thống muốn.

Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đang đánh một đòn nguy hiểm: huy động các văn phòng công tố đi điều tra mạng lưới từ thiện Open Society Foundations của gia đình Soros, một quỹ từ thiện quốc tế, nổi tiếng với việc tài trợ cho các dự án dân chủ, giáo dục và nhân quyền trên khắp thế giới. Danh sách cáo buộc nghe cứ như “vật lạ”: từ đốt phá đến tài trợ khủng bố. Open Society Foundations lập tức phản đối, khẳng định mình hoạt động hợp pháp, và nhắc lại điều mà bất cứ người tỉnh táo nào cũng hiểu: khi chính quyền có thể tùy tiện lấy một nhóm dân sự làm vật tế, thì quyền của mọi nhóm khác cũng chẳng còn gì bảo đảm.

Trong nhiều thập niên qua, giải pháp hai nhà nước luôn được xem là phương án khả thi nhằm mang lại hòa bình cho khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, tiến trình này vẫn chưa đạt được kết quả cụ thể. Gần đây, cuộc tranh luận về việc công nhận nhà nước Palestine đang có những chuyển biến mới khi Pháp và Ả Rập Xê Út tổ chức một hội nghị quốc tế tại New York, ngay trước thềm Đại hội thường niên của Liên Hiệp Quốc.
Trang đầuTrang trước2345678Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.