Hôm nay,  

Qua Cơn Mơ về Trung Quốc

02/11/201805:35:00(Xem: 4802)
Qua Cơn Mơ về Trung Quốc
 
Trần Thúy Hạc dịch
 
(Bài dịch của một phần trong bài "The End of Engagement" trong số báo ngày 20 tháng 10 năm 2018 của tờ The Economist.)

Trong thế kỷ qua, cách tiếp cận của Mỹ đối với Trung Quốc đã được thành lập trên niềm tin vào sự hội tụ. Sự hội nhập chính trị và kinh tế sẽ không chỉ làm cho Trung Quốc giàu có hơn, mà cũng sẽ làm cho TQ phóng khoáng hơn, đa nguyên và dân chủ hơn. Dù đã có những cuộc khủng hoảng, chẳng hạn như cuộc đuơng đầu với eo biển Đài Loan vào năm 1996 hay vụ bắn hạ một chiếc máy bay thám thính vào năm 2001, nhưng Mỹ vẫn bám theo niềm tin rằng, với những ưu đãi đúng đắn, Trung Quốc cuối cùng cũng sẽ tham gia với thế giới như là một “thành phần có trách nhiệm ”.

Ngày nay sự hội tụ đã không cỏn. Mỹ xem Trung Quốc như một đối thủ chiến lược - một tay chơi ác ý và một kẻ phá lệ. Chính quyền Trump cáo buộc Trung Quốc can thiệp vào văn hóa và chính trị của Mỹ, ăn cắp tài sản trí tuệ và hành xử việc buôn bán không công bằng, và không chỉ tìm cách lãnh đạo ở châu Á, mà còn cả sự thống trị toàn cầu. Chính quyền Trump lên án hồ sơ Trung Quốc về nhân quyền ở nội địa và sự bành truớng thô bạo ở nước ngoài. Trong tháng này, (10/2018) ông Mike Pence, vị phó Tổng thống cảnh báo rằng Trung Quốc đã dấn thân vào một cuộc tấn công có tính cách toàn diện (Whole-of-Government) [đối với Mỹ]. Bài diễn văn của ông nghe có vẻ đáng ngại như một tiếng kèn ban sớm báo hiệu một cuộc chiến tranh lạnh mới.

Xin đừng nghĩ rằng ông Pence và chủ nhân của ông, Tổng thống Donald Trump, là đơn độc. Đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đang tranh nhau tấn công Trung Quốc kịch liệt. Kể từ cuối những thập niên 40, chưa bao giờ có tâm trạng chung như thế giữa các doanh nhân, các nhà ngoại giao và các lực lượng vũ trang Mỹ xoay huớng mạnh, quá nhanh đằng sau ý tưởng rằng Mỹ đang phải đối mặt với một đối thủ chiến lược và ý thức hệ mới.

Đồng thời, Trung Quốc cũng đang trải qua sự thay lòng đổi dạ. Các nhà chiến lược Trung Quốc từ lâu đã nghi ngờ rằng Mỹ đã bí mật muốn ngăn chặn sự vuơn lên của đất nước họ. Đó là một phần lý do tại sao Trung Quốc tìm cách giảm thiểu sự đối đầu bằng cách "che giấu thế mạnh của mình và cách mua thời gian của mình". Đối với nhiều người Trung Quốc, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã xoá nhu cầu về sự khiêm tốn của họ. Cuộc khủng hoảng ấy đã kéo giật lùi nước Mỹ lại trong khi Trung Quốc phát triển mạnh. Từ đó Chủ tịch Tập Cận Bình đã quảng bá “Giấc mơ Trung Quốc” của một quốc gia đứng cao vời vợi trên thế giới. Nhiều người Trung Quốc coi nước Mỹ là một kẻ đạo đức giả phạm tất cả những tội lỗi mà họ cáo buộc Trung Quốc. Thời gian che dấu và ẩn dật để chờ thời đã qua rồi.

Điều này rất đáng báo động. Theo các nhà tư tưởng như Graham Allison của Đại học Harvard, lịch sử cho thấy các nước nắm tư cách lãnh đạo (hegemons) như Hoa Kỳ và các cường quốc đang trên đà phát triễn mạnh như Trung Quốc có thể trở nên bị kẹt cứng như thế nào trong một chu kỳ cạnh tranh thù địch.

Mỹ e sợ rằng thời gian sẽ thuận lợi cho phía Trung Quốc. Nền kinh tế Trung Quốc đang tăng nhanh hơn gấp đôi so với Mỹ và Trung Quốc đang đổ tài lực vào các công nghệ tiên tiến, như trí thông minh nhân tạo, điện toán lượng tử và công nghệ sinh học. Các động thái mà chỉ đơn thuần là khó khăn ngày hôm nay - chẳng hạn như để ngăn chặn việc “thủ đắc” bất hợp pháp sở hữu trí tuệ, hoặc hay như thách thức Trung Quốc ở Biển Đông - có thể là không làm được vào ngày mai. Dù ưa thích chuyện này hay không, các phuong cách mới điều chỉnh cách thức các siêu cường sẽ đối xử với nhau đang được thiết lập bây giờ. Một khi các kỳ vọng đã được thiết lập, việc thay đổi chúng một lần nữa, sẽ khó khăn. Vì lợi ích của nhân loại, Trung Quốc và Mỹ cần phải tiến đến một sự thông cảm trong hoà bình. Nhưng bằng cách nào đây?

Trump và chính quyền của ông đã có ba điều đúng.

- Đầu tiên là nước Mỹ cần phải hùng mạnh. Mỹ đã củng cố các quy tắc về việc tiếp quản, để tăng thêm cân đối an ninh quốc gia. Họ đã dẫn độ một nhân viên tình báo Trung Quốc bị cáo buộc từ nước Bỉ. Họ đã tăng chi tiêu quân sự (mặc dù số tiền chi thêm vào châu Âu sẽ làm giảm số tiền chi tiêu ở Thái Bình Dương). Và Mỹ đã tăng cường viện trợ cho ngoại quốc để chống lại sự đầu tư rộng rãi và xa hoa của Trung Quốc ở nước ngoài.

- Ông Trump cũng đúng ở chổ là nước Mỹ cần thiết lập lại các kỳ vọng về hành vi của Trung Quốc. Hệ thống giao dịch của hôm nay không ngăn cản các công ty do nhà nước Trung Quốc hỗ trợ làm mờ ranh giới giữa lợi ích thương mại và lợi ích quốc gia. Tiền của chính phủ trợ cấp và bảo vệ các công ty Trung Quốc khi họ mua công nghệ sử dụng kép (vừa xừ dụng cho dân sự lẫn chính trị / quân sự ) hoặc làm lệch thị trường quốc tế. Trung Quốc đã sử dụng ảnh hưởng thương mại của nhà nước vào các nước nhỏ hơn để tác động đến chính sách đối ngoại ở Liên minh châu Âu. Phương Tây cần sự minh bạch về kinh phí của các đảng chính trị, các nhà tư tưởng và các phòng ban ở đại học.

Thứ ba, khả năng đặc sắc của ông Trump trong việc cho thấy sự khinh dễ của ông đối với sự khôn ngoan truyền thống thường lệ dường như đã có hiệu quả. Ông không phải là nguời tinh tế hoặc nhất quán, nhưng cũng như với thương mại của Canada và Mexico, việc bắt nạt của Mỹ có thể dẫn đến việc thuơng luợng làm ăn. Nhưng Trung Quốc sẽ không dễ dàng bị áp lực - nền kinh tế của họ phụ thuộc ít vào xuất khẩu sang Mỹ hơn Canada và Mexico và ông Tập không thể thể ngoan ngoãn từ bỏ giấc mơ Trung Quốc của mình trước mặt nhân dân. Tuy nhiên, sự sẵn sàng của ông Trump để phá vỡ và gây xúc phạm đã làm các nhà lãnh đạo của Trung Quốc hụt hẫng- những người nghĩ họ có thể tin rằng Mỹ không muốn gây sóng gió hay đảo lộn tùng phèo mọi sự.

Tuy nhiên, với những gì xảy ra tiếp theo, ông Trump cần một chiến lược chứ không chỉ là chiến thuật.

Điểm khởi đầu phải là sự quảng bá các giá trị của Mỹ. Ông Trump đã hành động như thể ông tin rằng chỉ có sức mạnh là đúng là cần. Ông tỏ ra có thái độ hoài nghi và khinh thị đối với các giá trị mà Hoa Kỳ long trọng ghi nhận trong các định chế toàn cầu sau chiến tranh thế giới thứ hai. [Theo ông nghĩ], nếu ông ta theo con đường (cũ kỹ) đó thì nước Mỹ như là một ý thức/ tư tuởng, như một lực lượng đạo đức và chính trị sẽ bị suy thoái, yếu đi. Thực ra, khi nước Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc như một người giám hộ của một trật tự dựa trên luật lệ, họ sẽ khởi điểm từ vị trí của sức mạnh. Nhưng khi bất kỳ một nước dân chủ phương Tây nào bước vào một cuộc đua tàn nhẫn cho đến cùng với Trung Quốc sẽ — và nên - thua cuộc.

Chiến lược này nên có chổ để cho Trung Quốc tăng truởng một cách hòa bình - điều đó không tránh được việc cho phép Trung Quốc mở rộng tầm ảnh hưởng của họ. Một phần vì một nỗ lực theo phưong thức “zero-sum game” trong liên hệ quốc tế [nuớc này được thì nước kia phải mất], dù có tìm cách ngăn chặn, kềm hãm - sẽ có thể dẫn đến xung đột. Nhưng đó cũng là vì Mỹ và Trung Quốc cần hợp tác bất chấp sự cạnh tranh của họ. Hainước gắn bó thương mại với nhau, loại gắn bó hơn so với Mỹ và Liên Xô chưa từng có. Ngay cả khi ông Trump chối bỏ, hai nước Mỹ và Trung Quốc cùng chia sẻ trách nhiệm - bao gồm các quan tâm về về môi trường và an ninh, chẳng hạn như việc bán đảo Triều Tiên.

Và chiến lược của Mỹ phải bao gồm các lợi điểm/ tài sản tách biệt rõ ràng khỏi với Trung Quốc: các đồng minh. Trong thương mại, ví dụ, ông Trump nên làm việc với Cộng Đồng Âu Châu và Nhật Bản để áp lực Trung Quốc thay đổi.

Về phưong diện quốc phòng ông Trump không chỉ nên từ bỏ cách tấn công/mắng mỏ chỉ trích các đồng minh một cách thậm tệ mà cần ủng hộ, giúp đỡ những người bạn cũ, như Nhật Bản và Úc, trong khi ve vuốt, nuôi dưỡng những người mới, như Ấn Độ và Việt Nam. Các Liên minh này là nguồn bảo vệ tốt nhất của Mỹ chống lại lợi thế mà Trung Quốc sẽ gặt hái được từ sức mạnh kinh tế và quân sự ngày càng tăng của họ.

Có lẽ điều không thể tránh khỏi là Trung Quốc và Mỹ sẽ kết cuộc là đối thủ của nhau. Nhưng việc các đối thủ cạnh tranh nhất thiết phải có chiến tranh với nhau là điều có thể tránh đuợc.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước3456789Trang sauTrang cuối

Hôm Thứ Sáu 26/9, Tổng Biên Tập JEFFREY GOLDBERG của tạp chí The Atlantic gửi ra tuyên bố phản đối lệnh của Ngũ Giác Đài về việc áp đặt, kiểm duyệt báo chí. Tuyên bố ghi rõ: “Về cơ bản, The Atlantic phản đối những hạn chế mà Ngũ Giác Đài đang cố gắng áp đặt đối với các nhà báo đưa tin về vấn đề quốc phòng và an ninh quốc gia. Những yêu cầu này vi phạm quyền Tu Chính Án Thứ Nhất của chúng ta, và quyền của người Mỹ muốn biết hình thức khai triển nguồn lực và nhân sự vốn do tiền thuế của người dân tài trợ. Những quy định này cũng phá vỡ các thông lệ lâu đời - dưới thời tổng thống của cả hai đảng, trong suốt thời kỳ chiến tranh và khủng hoảng quốc gia - vốn cho phép các phóng viên Ngũ Giác Đài thực hiện công việc của mình mà không bị can thiệp chính trị.” The Atlantic đăng tuyên bố này trên trang mạng xã hội chính thức của tạp chí.

Chuyện phải, trái ở đây không hẳn là chuyện đúng, sai mà đúng ra là chuyện bên phải (khuynh hữu hay thiên hữu) và bên trái (khuynh tả hay thiên tả) trong chính trị Mỹ. Tất nhiên, trên đời này mọi chuyện đều có hai mặt của nó. Trong chính trị cũng thế, đã có cánh phải thì ắt có cánh trái, vì đó không những là bản chất tương đối của mọi sự mọi vật mà còn là hiện tượng phải có trong một nền dân chủ. Tuy nhiên, nền chính trị Mỹ trong những năm gần đây đã bị phân cực và phân hóa trầm trọng. Thể chế dân chủ kiểu mẫu của Mỹ xưa nay đương nhiên chấp nhận sự khác biệt vì đó là một trong những yếu tính ắt có của một nền dân chủ thật sự. Nhưng đẩy sự khác biệt của mình đến mức cực đoan và biến sự khác biệt của người khác thành kẻ thù bất dung thì là hiện tượng biến dạng nguy hiểm báo hiệu sự sụp đổ của nền dân chủ. Nước Mỹ trong những năm gần đây đã chứng kiến nhiều hiện tượng cực đoan như thế.

Với sự tham gia của khoảng 100.000 binh sĩ, cuộc diễn tập quân sự Nga-Belarus mang tên “Zapad 2025” đang được khối NATO theo dõi chặt chẽ và các quốc gia phía đông của liên minh cực kỳ lo ngại, đặc biệt nhất là sau khi các máy bay không người lái của Nga xuất hiện trên bầu trời Ba Lan. Cuộc tập trận này vẫn diễn ra theo chu kỳ bốn năm một lần, nhưng lần này, chính giới và công luận xem đây là phép thử đối với khả năng phản ứng của NATO trong bối cảnh địa chính trị mới. Để đối phó, NATO và Ukraine đang tăng cường các biện pháp an ninh, khi nguy cơ chiến tranh được đánh giá là ngày càng leo thang. Kinh nghiệm từ năm 2022 cho thấy Nga đã tiến hành các cuộc tập trận trước khi mở cuộc tấn công vào Ukraine. Câu hỏi đặt ra là liệu lịch sử có lặp lại không và tình hình hiện nay nghiêm trọng đến mức nào?

Khi chính phủ liên bang đe dọa cắt hàng tỷ đô la tài trợ nghiên cứu cho Harvard, đó không chỉ là một quyết định ngân sách. Đó là một phép thử cho chính nền tảng dân chủ: liệu chính quyền có thể dùng sức mạnh tài chính để định đoạt tư tưởng hay không. Tòa án liên bang vừa trả lời dứt khoát: không.

Ở với cộng sản, tuy còn trẻ con, chúng tôi đã hiểu thấu bài học: không nói theo là có tội, mà nói khác đi lại càng là trọng tội. Bước sang Mỹ, cứ tưởng rằng mọi chuyện sẽ khác vì đây là đất tự nhận là xứ sở tự do, nơi hiến pháp bảo đảm quyền được nói. Nhưng tuần qua, sau mấy chục năm ở Mỹ, tôi bỗng bắt gặp chính mình ngập ngừng muốn nói điều thật: tôi không thích Charlie Kirk, và tôi không muốn “celebrate his life” (tôn vinh cuộc đời ông).

Không rõ ABC có lường trước được phản ứng của cộng đồng, khán giả đối với hành động cúi đầu trước áp lực và quyền lợi, dẫn đến dừng ngay lập tức Jimmy Kimmel Live! hay không, nhưng thực tế đã cho thấy một làn sóng tức giận đã bùng nổ. Viên đạn dường như quay ngược lại, xé gió, đâm thẳng vào ba ký tự khổng lồ của đế chế truyền thông. Các cuộc tẩy chay Hulu và Disney+ bắt đầu. Trang mạng Disney+ bị sụp đổ vì lượng khán giả đăng nhập để “cancel subcription” trong đêm họ ra lệnh tắt đèn sân khấu; Disney mất gần $4 tỷ trên thị trường. Hàng loạt cuộc biểu tình phản đối trước trụ sở của ABC và Disney. Về phía các nhà báo, nghệ sĩ giải trí, các nhà lãnh đạo chính trị – từ Stephen Colbert đến David Letterman đến cựu Tổng thống Barack Obama – cùng lên án việc làm của ABC, coi đó là sự đầu hàng nguy hiểm trước áp lực chính trị và là phép thử đối với quyền tự do ngôn luận.

Nhìn vào những gì đang diễn ra tại nước Mỹ hiện nay, người ta không thể không liên tưởng đến cuộc cách mạng văn hóa tại Trung Quốc như vậy. Cũng là cuộc tấn công vào những gì bị cho là khuynh tả, là sự tập trung quyền lực vào một cá nhân qua phong trào cuồng lãnh tụ với những vệ binh trung thành chưa từng thấy tại Hoa Kỳ.

Người ta thường có nhiều cách định nghĩa về hy vọng. Hy vọng là một cảm xúc lạc quan, một niềm tin tươi sáng rằng mọi thứ chắc chắn sẽ được cải thiện. Hy vọng có thể đến từ một tiếng nói cá nhân xa lạ nào đó trong triệu triệu người trên thế giới này. Hy vọng có thể đến từ một bản tuyên bố chung của hai phong trào đối lập. Hy vọng là phải nhận ra rằng cái ác và sự bất công có thể chiếm ưu thế ngay cả khi chúng ta đang đối đầu với nó. Hy vọng là khi nhìn thấy rõ một bên sáng và một bên tối, thấu hiểu rằng vòng cung của vũ trụ đạo đức có thể không uốn cong về phía công lý – nhưng chúng ta không tuyệt vọng. Hy vọng, là khi một đêm vinh danh nghệ thuật trở thành nơi hàng trăm người giơ cao ngọn đuốc tôn vinh sự kiên cường, tiếng nói dũng cảm, như một lời nhắc nhở với thế giới rằng nghệ thuật và nhân văn là không thể tách rời.

Donald Trump từng bóng gió rằng mình xứng đáng được khắc tượng trên núi Rushmore, sánh vai cùng những bậc khai quốc công thần nước Mỹ. Bên kia Thái Bình Dương, Tập Cận Bình chẳng màng đá núi, nhưng ôm mộng lọt vào sử xanh, đặt mình ngang hàng những “đại thánh đế vương” của đảng và đất nước. Bởi thế, cuộc duyệt binh rùm beng ở Thiên An Môn vừa rồi không chỉ là phô trương cờ trống rình rang, mà là lời tuyên cáo giữa chiến địa, là tiếng trống thúc quân của một kẻ đang gấp gáp thúc ngựa đuổi theo bá mộng thiên cổ.

Bạn, tôi, chúng ta, không ai an toàn trước bạo lực súng đạn ở Mỹ. Chắc người Mỹ chưa kịp quên hình ảnh người mẹ tất tả chạy trên đôi chân trần, tìm con trong vụ xả súng mới nhất ở Annunciation Catholic School in Minneapolis tháng vừa qua. Những đứa trẻ xứng đáng có đời sống an toàn để đến trường mỗi ngày và trở về an toàn trong vòng tay cha mẹ. “Thay vì kích động thêm bạo lực, các nhà lãnh đạo chính trị nên tận dụng thời điểm này để đoàn kết chúng ta hướng tới những thay đổi hợp lý về súng đạn mà đa số người Mỹ ủng hộ,” Giáo sư Robert Reich đã nói như thế.
Trang đầuTrang trước3456789Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.