Alcatraz, nhà tù khét tiếng đã đóng cửa từ năm 1963, nay được Trump đề nghị xây lại cho hiện đại hơn để làm nơi giam giữ các tội phạm nguy hiểm nhất. Nhưng liệu việc đầu tư vào một nhà tù trên hòn đảo chơi vơi giữa biển (bị đóng vì quá tốn kém) có hợp lý giữa lúc chính phủ liên bang khăng khăng đòi tiết kiệm ngân sách? (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
Kể từ khi chính thức đóng cửa vào năm 1963, nhà tù Alcatraz đã trở thành một phần huyền thoại của nước Mỹ. Tọa lạc trên một hòn đảo ngoài khơi California, nơi này từng là nhà tù liên bang nổi tiếng với danh xưng “không thể vượt ngục” – bốn bề là biển cả, vừa lạnh thấu xương vừa nhiều sóng dữ. Alcatraz từng giam giữ những tên tội phạm khét tiếng nhất Hoa Kỳ, từ Al “Scarface” Capone đến George “Machine Gun” Kelly.
Sau nhiều thập niên, hòn đảo ấy đã khoác lên mình một diện mạo mới, trở thành điểm du lịch nổi tiếng sau khi được Lâm Viên Quốc Gia (National Park Service, NPS) tiếp quản. Nhưng nay, Tổng thống Donald Trump lại muốn biến Alcatraz thành nhà tù như xưa.
Ý tưởng mà Trump “ấp ủ”
Tối Chủ Nhật ngày 4 tháng 5, trên mạng xã hội Truth Social, Trump viết rằng: “HÃY TÁI THIẾT VÀ MỞ LẠI NHÀ TÙ ALCATRAZ!” và cho biết đã ra lệnh cho Cơ Quan Đặc Trách Nhà Tù (Bureau of Prisons, BOP), Cơ Quan Điều Tra Liên Bang (FBI) và Bộ Nội An phối hợp để “xây lại Alcatraz với quy mô lớn hơn, hiện đại hơn, làm nơi giam giữ những tên tội phạm nguy hiểm và tàn ác nhất Hoa Kỳ.”
Kế hoạch này nằm trong loạt chính sách trừng phạt hà khắc mà Trump đang đẩy mạnh trong nhiệm kỳ thứ hai, bao gồm ký các sắc lệnh khuyến khích phạt tù nặng, áp dụng án tử hình, nhắm đến phụ nữ chuyển tính trong tù, và trao thêm quyền cho cảnh sát.
Trump cũng bị chỉ trích nặng nề vì phớt lờ luật pháp trong chiến dịch trục xuất hàng loạt, ra lệnh giam giữ và trục xuất di dân lậu (cả bất hợp pháp lẫn hợp pháp) mà không qua xét xử.
Tháng 4 năm nay, trong cuộc gặp với Tổng thống El Salvador Nayib Bukele, Trump tiếp tục gây tranh cãi khi tuyên bố “hoàn toàn ủng hộ” việc trục xuất cả công dân Mỹ sang El Salvador. Trước đó, vào tháng 1, ông ra lệnh mở cửa trại giam tại Vịnh Guantanamo (khu vực Mỹ thuê đất dài hạn từ Cuba) để giam giữ “những tên tội phạm ngoại quốc nguy hiểm nhất.”
“Trước kia, khi đất nước này còn nghiêm túc trong cách ứng xử với tội phạm, chúng ta không do dự giam giữ những kẻ nguy hiểm nhất và đưa chúng đến nơi không thể gây hại cho bất kỳ ai. Đó là cách cần làm. Chúng ta sẽ không tiếp tục cam chịu trước bọn tội phạm, trước đám du côn, và trước những vị thẩm phán không đủ bản lĩnh để thực hiện chức trách của mình,” Trump đăng trên Truth Social.
Khi trở về Tòa Bạch Ốc từ Florida vào tối Chủ Nhật, Trump nói với báo giới rằng ý tưởng mở lại Alcatraz là “một ý định tôi từng ấp ủ” nhằm đối phó với “những thẩm phán kỳ cục, cứ muốn phải đưa từng kẻ nhập cư bất hợp pháp ra xét xử. Đúng! Nghĩ mà coi, đòi mở phiên tòa xét xử từng người, từng người một!”
“Alcatraz tượng trưng cho kỷ cương và pháp luật,” ông nói. “Phải công nhận rằng nơi này có một lịch sử rất ấn tượng.”
Lịch sử của Alcatraz
Trước khi trở thành nhà tù khét tiếng, Alcatraz từng là một pháo đài quân sự của Hoa Kỳ. Ban đầu, hòn đảo là nơi sinh sống của người Ohlone bản địa thuộc vùng Vịnh San Francisco. Năm 1775, một sĩ quan hải quân Tây Ban Nha tới đây và đặt tên đảo là La Isla de las Alcatraces, do nhìn thấy những con chim bồ nông to lớn mà ông tưởng là loài Ó biển (gannet) – gọi là alcatraces trong tiếng Tây Ban Nha.
Sau Chiến tranh Mỹ-Mexico năm 1848, Hoa Kỳ tiếp quản hòn đảo và Alcatraz trở thành pháo đài phòng thủ hải quân. Trong thời Nội Chiến, quân đội Mỹ giam giữ các phần tử ủng hộ phe Liên minh miền Nam tại đây, những người bản địa Hopi phản đối các chính sách đất đai và giáo dục bắt buộc (1985). Đến năm 1912, toàn bộ hòn đảo được xây dựng lại, chính thức chuyển thành nhà tù quân sự.
Năm 1933, Bộ Tư Pháp tiếp quản Alcatraz và biến nơi đây thành nhà tù liên bang an ninh bậc nhất, nhằm ứng phó với làn sóng băng đảng tội phạm bùng phát trong thời kỳ Cấm Rượu. Không chỉ nằm giữa biển lạnh và hiểm trở, Alcatraz được thiết kế để ngăn chặn mọi âm mưu vượt ngục: mỗi tù nhân bị giam riêng một buồng, và cứ ba người thì có một lính canh túc trực. Trong suốt 29 năm hoạt động, 36 tù nhân đã thực hiện 14 vụ vượt ngục khác nhau, hoặc là bị bắt lại, hoặc là bỏ mạng.
Vì sao Alcatraz bị đóng cửa?
Tháng 3 năm 1963, Alcatraz chính thức đóng cửa. Nguyên nhân là do cơ sở hạ tầng hư hỏng nặng, cần từ 3 đến 5 triệu MK để sửa chữa. Đã vậy, việc nằm giữa biển khiến chi phí hoạt động đội lên gấp ba lần bình thường, vì cái gì cũng phải chở từ đất liền ra, kể cả nước uống.
Dù vậy, Alcatraz vẫn luôn là đề tài hấp dẫn công chúng. Nhà tù từng xuất hiện trong bộ phim Birdman of Alcatraz (1962), kể về tù nhân Robert Stroud – người trở thành nhà điểu học trong thời gian bị giam, thậm chí còn tìm ra cách trị bịnh cho chim. Phim Escape from Alcatraz (1979) với Clint Eastwood, và phim hành động The Rock (1996) với Sean Connery và Nicolas Cage, cũng đưa Alcatraz xuất hiện trên màn bạc.
Kể từ năm 1972, khi được Lâm Viên Quốc Gia tiếp quản, Alcatraz trở thành một trong những điểm du lịch hấp dẫn, mỗi năm thu hút hơn một triệu du khách từ khắp nơi trên thế giới.
Cơ Quan Đặc Trách Nhà Tù BOP và các bên liên quan nói gì?
Phát ngôn viên của cơ quan BOP nói với hãng tin Associated Press là sẽ “tuân thủ mọi sắc lệnh của Tổng thống.” Tuy nhiên, họ không nêu rõ làm thế nào để có thể tái thiết hay mở lại Alcatraz khi hòn đảo vẫn thuộc quyền quản trị của NPS, vốn đang bị cắt giảm cả tiền bạc lẫn nhân sự bởi các chính sách của Trump. Trong khi đó, chính BOP cũng đang lao đao vì nhiều trại giam đã quá cũ kỹ và thiếu hụt nhân sự nghiêm trọng.
Cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi lên tiếng phản đối kế hoạch này. Trên mạng xã hội X, bà viết: “Đề nghị mà Tổng thống đưa ra không phải là cái kiểu suy nghĩ kỹ càng, thấu đáo trước khi nói.”
Nguyên Hòa biên dịch
Gửi ý kiến của bạn
