Hôm nay,  

Nền Dân Chủ Hoa Kỳ Có Đang Bị Suy Yếu?

23/05/202500:00:00(Xem: 468)
 
acom briefing 5 9 25
Nguồn ảnh: American Community Media
 
Chỉ sau 100 ngày đầu tiên Donald Trump trở lại làm tổng thống, người dân Mỹ giờ đây hoang mang về hướng đi của đất nước mình. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy đa số người Mỹ đồng ý rằng Trump là "một nhà độc tài nguy hiểm"; tin rằng tổng thống đang mở rộng quyền hạn của mình, coi thường pháp quyền, đưa Hoa Kỳ đi chệch khỏi các nguyên tắc căn bản từ khi lập quốc. 
 
Mối quan tâm lớn của người Mỹ hiện nay tập trung vào việc Trump ngày càng khẳng định rằng quyền lực tổng thống của mình là tuyệt đối và không thể bàn cãi. Ông thường xuyên tấn công ngành tư pháp; sử dụng những người trung thành thay vì các chuyên gia đủ tiêu chuẩn; xem các tổ chức quan trọng—bao gồm các trường đại học và báo chí độc lập—là kẻ thù của nhà nước. Chính quyền Trump sử dụng các công cụ của chính phủ để khen thưởng các đồng minh và trừng phạt những người bất đồng chính kiến. Theo hàng trăm học giả hàng đầu về dân chủ, đây là những chỉ dấu phổ biến của một quốc gia đang xa rời chế độ dân chủ. 
 
Trong một cuộc họp báo qua zoom do American Community Media (AcoM) tổ chức vào ngày 9 tháng 5 năm 2025, các chuyên gia đã tìm câu trả lời cho câu hỏi liệu Hoa Kỳ có đang đi theo hướng một quốc gia độc tài không? Và liệu các thể chế của Hoa Kỳ có đủ khả năng phục hồi để chống lại khuynh hướng này không? 
 
Một cuộc khảo sát vào cuối tháng 4 do Viện Nghiên Cứu Tôn Giáo Công Cộng (PRRI) thực hiện cho thấy 52% người Mỹ — bao gồm 87% Dân Chủ, 56% độc lập và 17% Cộng Hòa — đồng ý rằng Trump là một kẻ độc tài nguy hiểm, người có quyền lực cần bị hạn chế trước khi phá hủy nền dân chủ Hoa Kỳ. Khoảng 40% số người Mỹ được hỏi bày tỏ lạc quan về tổng thống sau Trump 100 ngày đầu tiên.
 
Tính đến ngày 1 tháng 5, việc Trump sử dụng quyền hành pháp trong các lĩnh vực dẫn độ người nhập cư, thu hồi tình trạng pháp lý của người dân, lệnh cấm DEI (đa dạng, công bằng, hòa nhập), hạn chế báo chí đã gây ra ít nhất 328 vụ kiện trên toàn quốc.
 
Theo Lucan Ahmad Way, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Toronto, đó là sự khác biệt lớn so với các trường hợp chủ nghĩa độc tài phát triển chậm hơn ở những quốc gia như Hungary, Thổ Nhĩ Kỳ. Đó là sự coi thường nhanh chóng và công khai đối với các phán quyết của tòa án về tính hợp pháp của cách hành động của tổng thống. Trong một cuộc khảo sát của Bright Line Watch, hơn 500 nhà khoa học chính trị tại Hoa Kỳ đã đánh giá nền dân chủ Hoa Kỳ theo thang điểm từ 0 (chế độ độc tài hoàn toàn) đến 100 (nền dân chủ hoàn toàn). Đa số cho điểm 67 điểm vào thời điểm sau cuộc bầu cử vào tháng 11 năm 2024; nay giảm xuống còn 55 điểm chỉ sau vài tuần nhiệm kỳ thứ hai của tổng thống Trump.
 
Vẫn theo Way, những gì chúng ta đang thấy hiện nay là sự lạm dụng pháp lý tinh vi, từ các vụ kiện phỉ báng đến quấy rối trên mạng, nhằm làm tăng tổn thất của những người đối lập chính thống. Một yếu tố thiết yếu của nền dân chủ là người dân có thể chỉ trích chính phủ mà không phải lo lắng về sự trả thù về mặt pháp lý hay kinh tế. Những cộng đồng thiểu số và người nhập cư hiện phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên phản đối Trump hay không. Những nhà tài trợ lo sợ khi đóng góp cho Đảng Dân Chủ hoặc các hoạt động thiên tả vì sợ bị trả thù. Ngoài ra còn có cả sự tự kiểm duyệt trên các phương tiện truyền thông.
 
Mặc dù có khả năng bị Tối Cao Pháp Viện xem xét, nhưng Way vẫn tin rằng Trump sẽ tái ứng cử nhiệm kỳ thứ ba. Vào thời điểm này, kịch bản này có khả năng xảy ra. Trump đã nhiều lần đưa ra ý tưởng về một nhiệm kỳ tổng thống ba nhiệm kỳ, bao gồm một cuộc phỏng vấn vào cuối tháng 3 với NBC, trong đó ông nói rằng “không nói đùa”, hay “còn quá sớm để nghĩ đến điều đó”. Trump cũng khẳng định một kịch bản có thể xảy ra là phó tổng thống JD Vance sẽ ra tranh cử tổng thống rồi chuyển giao vai trò này cho Trump như "một phương pháp" để giành nhiệm kỳ thứ ba.
 
Theo Aziz Z. Huq, giáo sư luật của Đại Học Chicago, có những điều khoản trong Hiến Pháp có thể áp dụng để ngăn cản ông Trump nắm giữ chức vụ hiện nay. Mục 3 của Tu Chính Án thứ 14 cấm những cá nhân tham gia hoặc hỗ trợ nổi loạn được tranh cử tống thống. Điều này rõ ràng phù hợp khi xét đến hành động của ông Trump vào ngày 6 tháng 1 năm 2021. Tuy nhiên, Tối Cao Pháp Viện (TCPV) với đa số bảo thủ đã tìm ra cách để giải thích theo một cách khác. Vào ngày 4 tháng 3 năm 2024, TCPV ra phán quyết trong vụ Trump kiện Anderson rằng chỉ có Quốc Hội, chứ không phải từng tiểu bang, mới có thể loại Donald Trump khỏi cuộc bầu tổng thống năm 2024 theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14.
 
Thực tế là nhiệm kỳ thứ hai của Trump đã phá vỡ các tiền lệ chính trị, kinh tế, pháp lý và văn hóa lâu đời. Điều này cũng có thể báo hiệu sự nới lỏng các ràng buộc lịch sử đối với đảng Dân Chủ. Từ những năm 90 trở đi, đảng Dân Chủ của Hoa Kỳ, cũng giống như nhiều đảng cánh tả trung dung khác trên thế giới, đã chấp nhận một loạt các đường lối kinh tế như giảm bớt sự kiểm soát chính phủ, tự do hóa tài chính… Hướng đi này được gọi là “chủ nghĩa tân tự do”, có lợi cho đảng Dân chủ, nhưng cũng làm giảm bớt sự ủng hộ tuyệt đối từ giai cấp công nhân, vốn là rường cột lịch sử của phe Dân Chủ. 
 
Theo Gloria J. Browne-Marshall, giáo sư luật hiến pháp tại Đại Học Thành Phố New York, những thành viên đảng Dân chủ hiện tại, ít nhất là trong Quốc hội, ít có tầm nhìn xa về tương lai của đảng.  Họ cần có tầm nhìn tương lai, cũng như phản đối mạnh mẽ hơn nữa những hành động phi dân chủ của ngành hành pháp hiện tại. Bởi vì sợ hãi chính là điều mà ông Trump đang mong muốn. Nỗi sợ hãi về những vấn đề gây chia rẽ: sợ người nhập cư, sợ sự đa dạng, sợ giai cấp… Chia rẽ là nguyên tắc của đường lối cai trị “chia để trị”. 
 
Theo bà Browne-Marshall, quyền lực chuyên chế sẽ không giảm bớt khi được nhượng bộ. Nó chỉ ngày càng mạnh mẽ hơn. Trọng tâm của tất cả những điều chính quyền theo chủ nghĩa thượng tôn da trắng hiện nay đang làm không chỉ đơn giản là giành quyền lực. Họ nhắm đến quyền lực cần có vào năm 2045, khi Hoa Kỳ trở thành quốc gia có đa số là người da màu. Họ thực sự sợ hãi sự đa dạng. (VB)
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Câu chuyện của Tuấn Phan, một người đàn ông gốc Việt tại Quận Pierce, tiểu bang Washington, tưởng chừng đã đến hồi kết với việc Ông chấp nhận trục xuất về Việt Nam sau khi mãn hạn tù. Thế nhưng, một quyết định bất ngờ từ Cơ quan cưỡng chế thuế quan và luật di trú (ICE) đã đẩy ông vào một hành trình đầy hiểm nguy đến Nam Sudan, một quốc gia Phi Châu đang chìm trong bất ổn.
Công viên đô thị không chỉ là nơi để thư giãn và giải trí, mặc dù những lợi ích đó rất quan trọng. Một cuộc thăm dò mới đây cho thấy công viên cũng đóng vai trò là không gian thiết yếu để kết nối giữa người với người; nơi cư dân thuộc nhiều thành phần khác nhau có thể gặp gỡ, trò chuyện, điều ngày càng hiếm hoi trong một xã hội Hoa Kỳ đang phân cực, chia rẽ. Hơn một nửa người Mỹ cho biết đã từng nói chuyện với một người không quen biết trước, thuộc một tầng lớp xã hội khác tại công viên. Dữ liệu cũng cho thấy các thành phố có hệ thống công viên rộng lớn thường có tỷ lệ tình nguyện viên cao hơn, nhiều tổ chức dân sự hơn tính trên đầu người; thành công hơn trong việc phát triển các nhà lãnh đạo cộng đồng.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học Mỹ đã quen với vị trí dẫn đầu thế giới: các trường đại học danh tiếng, nhiều giải Nobel và vô số công trình nghiên cứu có tầm ảnh hưởng lớn. Chính phủ Mỹ luôn mạnh tay chi cho nghiên cứu, với tổng số tiền lên đến 120 tỷ USD mỗi năm, trong đó hơn 50 tỷ USD cấp cho các viện nghiên cứu và trường đại học. Nhưng vài tháng gần đây, cộng đồng khoa học Mỹ rơi vào tình cảnh bất ổn chưa từng có. Chính quyền Trump, với lý do cắt giảm chi phí và xóa bỏ các chương trình đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI), đã hủy bỏ hàng loạt khoản tài trợ nghiên cứu. Ngày 15/5, chính phủ đột ngột cắt các khoản tài trợ của Đại học Harvard cho những dự án từ địa hóa học Bắc Cực đến vật lý lượng tử – sau khi đã có động thái tương tự với Đại học Columbia. Các nhà khoa học cảnh báo: điều này sẽ giáng đòn nặng lên vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực nghiên cứu.
Tổng Thống Donald Trump khẳng định rằng dự luật thuế mới của ông, vừa được một ủy ban quan trọng của Quốc Hội thông qua vào ngày 18 tháng 5, sẽ mang lại lợi ích cho mọi tầng lớp người dân Hoa Kỳ. Trong phát biểu ngày 1 tháng 5, Trump tuyên bố: “Luật này sẽ giúp một gia đình bình thường có thêm hàng ngàn Mỹ Kim mỗi năm.” Đúng là nhiều người sẽ thấy mình còn lại nhiều tiền hơn sau thuế. Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu phi đảng phái lại cho rằng người giàu sẽ được lợi nhiều nhất, còn những người kiếm tiền ít nhất lại có thể mất đi một phần thu nhập, nhất là khi chính phủ cắt giảm các chương trình như Medicaid và Trợ Giúp Thực Phẩm Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP).
Trong số 145 sắc lệnh hành pháp mà Tổng Thống Donald Trump đã ban hành, từ quy định về sức nước mạnh hay nhẹ trong vòi sen cho đến xuất cảng hải sản, có một sắc lệnh đáng chú ý. Được ký vào ngày 23 tháng 4 với tiêu đề tưởng chừng đơn giản: “Khôi Phục Bình Đẳng Cơ Hội và Trọng Dụng Tài Năng” (Restoring Equality of Opportunity and Meritocracy), sắc lệnh này lại mang tham vọng tái định hình toàn bộ luật dân quyền Hoa Kỳ. Ngay cả những người hay nghi ngại Trump cũng không khỏi giật mình nhận ra, điều quan trong lần này không chỉ là mục tiêu mà ông nhắm đến, mà còn là những chọn lựa đầy toan tính.
Tỉ lệ chấp thuận Tổng Thống Trump suy giảm đáng kể- Trump làm kinh tế tồi tệ hơn- Đa số dân Mỹ phản đối việc cắt giảm các chương trình xã hội bao gồm Medicaid - Trong trận tái đấu giả định năm 2024, Kamala Harris dẫn trước Donald Trump.
Kể từ khi chính thức đóng cửa vào năm 1963, nhà tù Alcatraz đã trở thành một phần huyền thoại của nước Mỹ. Tọa lạc trên một hòn đảo ngoài khơi California, nơi này từng là nhà tù liên bang nổi tiếng với danh xưng “không thể vượt ngục” – bốn bề là biển cả, vừa lạnh thấu xương vừa nhiều sóng dữ. Alcatraz từng giam giữ những tên tội phạm khét tiếng nhất Hoa Kỳ, từ Al “Scarface” Capone đến George “Machine Gun” Kelly.
Trước khi trở thành Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Dân chủ (Democratic National Committee, DNC), Ken Martin đã dành cả đời làm việc trong đảng, qua mọi cấp độ – từ cơ sở đến trung ương. Chặng đường ấy bắt đầu với một người mà Martin luôn kính trọng: cố TNS Paul Wellstone – một chính khách cấp tiến, luôn kiên định với các lập trường táo bạo như việc phản đối cuộc chiến tại Iraq, điều từng khiến ông đối đầu với nhiều nhân vật quyền lực.
Từng là trụ cột vững chãi của hệ thống tài chánh toàn cầu, đô la Mỹ (MK, USD) nay lại khiến thị trường lo sợ. Từ khi đạt mức cao hồi giữa tháng 1, giá trị “đồng bạc xanh” của Hoa Kỳ đã lao dốc hơn 9% so với các đồng tiền mạnh khác. Điều đáng lo ngại hơn cả, là gần phân nửa đà sụt giảm này chỉ diễn ra sau ngày 1 tháng 4, dù lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm lại tăng nhẹ 0.2%.
Không những sản lượng kinh tế suy thoái, thị trường chứng khoán cũng đã giảm mạnh. Niềm tin của người tiêu dùng đã hạ xuống mức thấp nhất kể từ khi đại dịch COVID-19.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.