Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 937)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Đó là một viên thuốc có thể rung và đánh lừa dạ dày cảm thấy no. Đây có thể là một phương pháp điều trị béo phì trong tương lai mà không cần dùng đến thuốc hay phẫu thuật. Theo một bài báo xuất bản vào tháng 12 trên tạp chí Science Advances, viên thuốc này chưa được thử nghiệm trên người nhưng đã được thử nghiệm trên lợn. Kết quả cho thấy, lượng thức ăn mà lợn ăn giảm đi khoảng 40% và các hormone tạo cảm giác no được kích thích.
Một hồ sơ dân sự kiện cựu Tổng Thống Trump sẽ được nửa phần tiến hành, nửa phần bị Tòa bác bỏ. Một thẩm phán liên bang ở Washington, D.C., đã ra phán quyết rằng chỉ một phần của vụ kiện chống lại Trump về cái chết của cảnh sát Điện Capitol Brian Sicknick có thể được tiến hành, đưa ra quyết định chia rẽ trong vụ kiện do bạn tình lâu năm của Sicknick đứng tên kiện Trump.
Israel đã tiêu diệt phó thủ lãnh Hamas Saleh al-Arouri trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (drone) ở thủ đô Beirut của Lebanon. Sự kiện này khiến cho chiến tranh có nguy cơ lan rộng ra ngoài Gaza, theo Reuters.
Vào khoảng thời gian này bốn năm trước, các viên chức Trung Quốc bắt đầu điều tra nguyên nhân của căn bệnh hô hấp bí ẩn ở Vũ Hán, rồi đợt bùng phát đại dịch COVID-19 đã làm xáo trộn cuộc bầu cử năm 2020 và thay đổi thế giới của chúng ta mãi mãi. Dự đoán tình hình chính trị là một trò chơi đầy rủi ro, đặc biệt là trong thời đại liên tục xảy ra hiện tượng thiên nga đen (black swan: thiên nga đen là từ dùng để chỉ những hiện tượng mà khả năng xảy ra rất hiếm, không thể dự đoán trước được nhưng có thể gây ra các tác động vô cùng nghiêm trọng). Thay vì tìm hiểu những dự đoán hay lời tiên tri, trang Axios chỉ ra 5 yếu tố quan trọng mà họ sẽ quan sát về những tác động của chúng đối với cuộc bầu cử trong năm 2024.
Bước đi như vậy rõ ràng là không cần lưu dấu; nhưng chính là bước đi siêu tuyệt của bậc đại nhân, đại sĩ: không dấu tích mà lại tràn đầy công đức, lợi ích cho dân tộc, đạo pháp và nhân loại nhiều thế kỷ sau.
Cảnh sát ở California cho biết một cậu bé 10 tuổi đã tìm thấy một khẩu súng trong xe của cha mình rồi dùng nó bắn chết một cậu bé 10 tuổi khác. Tờ Los Angeles Times đưa tin cảnh sát đã trả lời các báo cáo về vụ nổ súng ở Quận Sacramento vào chiều thứ Bảy và phát hiện nạn nhân không phản ứng và chảy máu trong bãi đậu xe của một tòa nhà chung cư.
Lãnh đạo phe đối lập Hàn Quốc Lee Jae-Myung đã bị đâm vào cổ sáng ngày 2 tháng 1 giờ địa phương trong chuyến thăm thành phố Busan, theo hãng tin Yonhap.
Nhật Bản đang chật vật đánh giá phạm vi thiệt hại do trận động đất xảy ra ở bờ biển phía tây, khiến ít nhất 8 người chết, phá hủy các tòa nhà và đường sá, cũng như khiến nhiều nơi bị mất điện trong thời tiết lạnh giá, theo Reuters.
Cảnh sát Hòa Lan cho biết hơn 200 người đã bị bắt vào đêm giao thừa năm 2024 trong các cuộc bạo loạn trên khắp đất nước, khiến hàng chục sĩ quan cảnh sát bị thương, theo Reuters.
Nhật Bản chuẩn bị kịch bản Trump thắng cử Tổng Thống Mỹ năm 2024, Nhật sẽ tự lực về quân sự vì Trump sẽ không bảo vệ Đài Loan, như thế mở ra những hiểm họa từ Trung Quốc và Bắc Hàn. Năm 2024 sẽ chứng kiến các cuộc bầu cử quan trọng ở một số nước lớn và có ý nghĩa địa chính trị như Nga, Ấn Độ, Indonesia, Nam Hàn và Đài Loan, nhưng cuộc đua tổng thống Mỹ cho đến nay sẽ có tác động lớn nhất đến các nhà hoạch định chính sách Nhật Bản.
Theo một kết quả nghiên cứu của Viện Đại học University of Wisconsin, Madison ở Hoa Kỳ, người lớn ngồi thiền hoặc tập các bài tập thể dục thông thường như đi bộ nhanh, trong hai tháng sẽ ít bị bệnh cảm lạnh hơn so với những người không làm gì. Nghiên cứu phát hiện ra rằng những người ngồi thiền có số ngày nghỉ việc do bệnh ít hơn 76% trong khoảng thời gian 9 tháng từ tháng 9 đến tháng 5 so với những người không ngồi thiền. Những người chỉ tập thể dục nghỉ ít hơn 48% trong giai đoạn này. Ngoài ra, các nghiên cứu trước đó đã cho thấy thiền chánh niệm có thể làm giảm căng thẳng thần kinh trong cuộc sống, làm cho tâm được an lạc và tăng cường khả năng của hệ miễn dịch.
Sydney cho biết trong một tuyên bố: Nhiều cảnh sát hơn bao giờ hết đã được triển khai trên khắp Sydney để đảm bảo an toàn khi hơn 1 triệu người - tương đương với 1/5 dân số thành phố - hội tụ về bến cảng để có tầm nhìn tốt nhất. Nhiều người vui chơi đã cắm trại ở những vị trí thuận lợi nhất kể từ sáng Chủ nhật. Chính quyền địa phương Sydney, nơi gọi thành phố của mình là “Thủ đô đêm giao thừa của thế giới” cũng đã đặt 7.000 đầu nổ pháo bông trên Cầu Cảng Sydney, muốn nó “khiêu vũ với màu sắc”.
Khoảng 122 người mắc kẹt khi đang câu cá trên tảng băng vỡ ra trên sông Minnesota đã được giải cứu hôm thứ Sáu. Những người câu cá đang ở trên một tảng băng ở khu vực phía đông nam của Hồ Upper Red ở Quận Beltrami—cách Minneapolis khoảng 200 dặm về phía tây bắc—thì tảng băng vỡ, trôi ra khỏi bờ biển.
Google LLC của Alphabet Inc. đã đồng ý giải quyết vụ kiện trị giá 5 tỷ USD về quyền riêng tư liên quan đến cáo buộc chiếm dụng dữ liệu người dùng. Vụ kiện cáo buộc Google "theo dõi" người dùng trình duyệt Internet Chrome ngay cả khi họ đang sử dụng chế độ "Ẩn danh", theo dõi các tìm kiếm, thói quen mua sắm và các dữ liệu liên quan khác của họ và do đó tạo ra một "kho thông tin không thể đếm được".
Thế giới đang ở trong những ngày cuối năm 2023. Vừa mới hát Silent Night để đón mừng Giáng Sinh, nay chuẩn bị tiễn năm cũ với ca khúc bất tử Auld Lang Syne. Năm 2023 khép lại với nhiều chuyện vui lẫn chuyện buồn. Ở một thế giới chia rẽ như hiện nay, niềm vui của người này có thể là nỗi buồn của người khác. Vui hay buồn còn tùy theo quan điểm của cá nhân. Chọn ra những sự kiện nào được xem là quan trọng đối với thế giới trong năm 2023 là khó, và cũng tùy thuộc vào quan điểm cá nhân. Hãy cùng điểm qua một số sự kiện đáng chú ý theo sự lựa chọn của hai trang mạng Council on Foreign Relations và Business Standard.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.