Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 2647)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
HOA KỲ – Hoa Kỳ đã ủy quyền 280 tỷ đô la tiền thuế để hỗ trợ cho các công ty sản xuất chip máy tính và đầu tư vào nghiên cứu công nghệ nhằm giữ cho nước Mỹ mạnh mẽ và đổi mới, theo NYTimes đưa tin ngày Thứ Tư, 10 tháng 8 năm 2022.
Gần 3.000 tù nhân trong các nhà tù của Nga đã được tuyển dụng cho cuộc chiến ở Ukraine - và đó mới chỉ là sự khởi đầu, theo thông báo từ tổ chức “Nga đằng sau song sắt”, một tổ chức phi chính phủ và hoạt động vì quyền của các tù nhân, trong tháng trước đã nhận được hàng trăm cuộc gọi từ những người tù bị kết án đã đồng ý chiến đấu ở Ukraine, tin từ Đài Truyền Hình SVT, Thụy điển ngày 10 tháng 8 năm 2022.
Sau vụ khu nghỉ mát Mar-a-Lago của Donald Trump bị FBI khám xét có trát tòa, truyền thông cánh hữu và người ủng hộ Trump đưa hay dẫn lại những mẩu tin với hàng tít rằng, thẩm phán ký trát xét nhà là một người từng ủng hộ tài chánh cho cựu tổng thống Obama...
WASHINGTON – Căng thẳng chung quanh eo biển Đài Loan đã khiến các viên chức chính quyền Biden xem xét lại việc loại bỏ một số thuế quan đối với Bắc Kinh hay không, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Tư, 10 tháng 8 năm 2022.
NEW YORK – Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho biết ông đã từ chối trả lời các câu hỏi khi xuất hiện trước Bộ Trưởng Tư Pháp Tiểu Bang New York trong một cuộc điều tra dân sự nhằm vào hoạt động kinh doanh của gia đình ông, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Tư, 10 tháng 8 năm 2022.
EVANSVILLE – Ba người thiệt mạng khi một ngôi nhà phát nổ ở thành phố Evansville, miền nam Indiana, theo APnews đưa tin ngày Thứ Tư, 10 tháng 8 năm 2022.
Vào chiều ngày Chủ Nhật 7 Tháng 8, 2022, khán phòng Rose Center gần như không còn chỗ trống. Giới yêu nhạc Việt Nam khắp nơi đến đây, chịu đựng cái nóng do hệ thống điều hòa không khí của nhà hát bị trục trặc, để cùng Khánh Ly đánh dấu chặn đường 60 năm ca hát. Một chặng đường dài gần như một đời người.
Một yếu tố mà McCord cho thấy đã nằm trong tâm của các luật sư an ninh quốc gia của Bộ Tư Pháp là điều mà Trump có thể đã làm với tài liệu mật cao cấp mà vẫn được tin là còn ở tại Mar-a-Logo. “Chúng ta có lo ngại rằng một trong các thông tin này đã thực sự bị chia xẻ ra bên ngoài Mar-a-Lago, có khả năng với các đối thủ ngoại quốc? Tôi thực sự quan tâm về điều đó,” theo bà cho biết.
Thế mà hôm cuối tháng Hai, chiến tranh đã bùng nổ ngay trên đất Âu châu, gây ra đủ loại tội ác ghê tởm. Hơn nữa, nó còn làm cho trật tự thế giới bị thay đổi, vật giá leo thang, nhiều thứ bị khan hiếm, phương hại đến an ninh và thạnh vượng của dân chúng. Qua chiến tranh người ta còn thấy nổi bật sự xung đột gay gắt, một mất một còn, giữa chế độ dân chủ tự do và chế độ độc tài toàn trị...
Một loại virus mới có thể truyền từ động vật sang người đã lây nhiễm cho 35 người ở hai tỉnh ở hai tỉnh Sơn Đông và Hà Nam, Trung Quốc. Virus gây sốt, ho và mệt mỏi, theo tin từ báo DN, Thụy điển.
WASHINGTON – Ủy Ban 6 Tháng 1 đã không thu hoạch được gì nhiều từ cuộc phỏng vấn hai đồng minh chủ chốt của cựu Tổng thống Donald J. Trump – một người thì lảng tránh các câu hỏi, còn người kia thì đột ngột đòi kết thúc phỏng vấn sau khi bắt đầu chưa được 15 phút, theo NYTimes đưa tin ngày Thứ Ba, 9 tháng 8 năm 2022.
WASHINGTON – Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã phê duyệt khoản viện trợ trị giá 89 triệu đô la để giúp Ukraine trang bị và đào tạo 100 đội rà phá bom mìn trong một năm, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Ba, 9 tháng 8 năm 2022.
WASHINGTON – Các cơ quan y tế Hoa Kỳ đã cho phép thay đổi cách nhân viên y tế tiêm vắc xin phòng bệnh đậu mùa khỉ (monkeypox) nhằm tận dụng tối đa nguồn cung cấp vắc xin, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Ba, 9 tháng 8 năm 2022.
WASHINGTON – Dân Biểu Scott Perry cho biết điện thoại di động của ông đã bị các đặc vụ FBI thu giữ vào sáng nay, theo APnews đưa tin ngày Thứ Ba, 9 tháng 8 năm 2022.
Cư dân chỉ yêu cầu một quy trình phỏng vấn thi quốc tịch công bằng và hợp lý dành cho tất cả các cộng đồng, bao gồm cả sự cảm thông dành cho những cư dân lớn tuổi.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.