Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 2619)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
HOA KỲ – Cơ Quan Kiểm Soát và Phòng Bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết họ sẽ ưu tiên cho hoạt động ứng phó với các vấn đề sức khỏe cộng đồng trong quá trình tái cơ cấu Cơ quan sau nhiều tháng bị chỉ trích về việc ứng phó với đại dịch COVID-19 và đậu mùa khỉ (monkeypox), theo Reuters đưa tin ngày Thứ Tư, 17 tháng 8 năm 2022.
WASHINGTON – Mỗi ngày, hàng trăm thẩm phán liên bang sẽ làm cùng một công việc: xem xét bản tuyên thệ do các đặc vụ liên bang đệ trình và cân nhắc có chấp thuận yêu cầu lệnh khám xét hay không. Nhưng đối với Thẩm phán Bruce Reinhart, “hậu quả” từ quyết định chấp thuận lệnh khám xét của ông đã không còn là “những việc thường ngày” nữa, theo APnews đưa tin ngày Thứ Tư, 17 tháng 8 năm 2022.
ISLAMABAD – Một vụ đánh bom tại một nhà thờ Hồi Giáo ở thủ đô Kabul của Afghanistan trong buổi cầu nguyện đã giết chết ít nhất 10 người, trong đó có một giáo sĩ, và làm bị thương ít nhất 27 người, theo APnews đưa tin ngày Thứ Tư, 17 tháng 8 năm 2022.
KYIV – Nga đã thay chỉ huy mới cho Hạm Đội Biển Đen ở Crimea sau một loạt vụ nổ làm rung chuyển bán đảo được sáp nhập vào năm 2014 và được coi là hậu phương an toàn cho cuộc chiến Ukraine, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Tư, 17 tháng 8 năm 2022.
Bà Cheney mô tả việc thua cuộc bầu cử sơ bộ của bà vào tối Thứ Ba như là việc bắt đầu của một chương mới trong sự nghiệp chính trị của bà khi bà bày tỏ với một số ít những người ủng hộ chọn lọc, gồm thân phụ của bà, ở bên rìa của một cánh đồng rộng lớn chung quanh là những ngọn núi và những đống cỏ khô. “Nếu chúng ta không lên án các âm mưu và những lời nói dối, nếu chúng ta không buộc những người có trách nhiệm phải giải trình, chúng ta sẽ miễn tội cho hành vi này và nó sẽ trở thành nét đặc trưng của tất cả các cuộc bầu cử,” bà đã phát biểu như thế. “Nước Mỹ sẽ không bao giờ giống cái gì.”
✱ NY Post/Cựu TT: Tôi kính yêu cầu rằng những tài liệu này ngay lập tức được trả lại vị trí mà chúng đã bị lấy đi. Cảm ơn ✱ Supreme Court/D. Trump: Đơn kháng cáo tìm cách duy trì tình trạng hầu mong qúy Tòa cẩn thận xem xét trường hợp quan trọng ảnh hưởng cơ bản đến hoạt động của một Tổng thống ✱ The Hill: Trump bị choáng váng bởi FBI và Bộ Tư pháp nên đã đưa ra những lời giải thích khác nhau - rằng "nhiệt độ phải được hạ xuống" -những người ủng hộ ông sẽ không chống lại … ✱ Truth Social: FBI không cần thu giữ bất cứ thứ gì vì họ có thể có những tài liệu này bất cứ lúc nào. ✱ The Hill: Tất cả mọi người đều đôi khi phải mang công việc về nhà, vì vậy ông Trump đã mang tài liệu đi, bao gồm cả tài liệu mật, để "chuẩn bị cho công việc vào ngày hôm sau. ✱ Ông Bolton: Khi ai đó bắt đầu bịa ra những lời nói dối như thế này, điều đó cho thấy mức độ tuyệt vọng thực sự - Tôi chưa bao giờ được thông báo về bất kỳ trình tự, thủ tục, chính sách nào như vậy khi tôi làm việc ở đó...
Vào Thứ Năm, ngày 1 tháng 9 năm 2022, Thành phố Garden Grove, hợp tác với nhà thầu xử lý rác Thành phố, Republic Services, sẽ bắt đầu chương trình Tái Chế Rác Hữu Cơ (Organics Recycling) tập trung vào tái chế rác thực phẩm của cư dân địa phương và cơ sở thương mại trong thành phố...
SALT LAKE CITY – Trong năm thứ hai liên tiếp, Arizona và Nevada sẽ phải đối mặt với việc cắt giảm nguồn nước được phép lấy từ Sông Colorado khi miền Tây đang chịu đựng hạn hán kéo dài, theo APnews đưa tin ngày Thứ Ba, 16 tháng 8 năm 2022.
KYIV – Các vụ nổ và cháy kho đạn trên bán đảo Crimea đã buộc hơn 3,000 người phải sơ tán, theo APnews đưa tin ngày Thứ Ba, 16 tháng 8 năm 2022. Bộ Quốc phòng Nga cho hay vụ nổ kho đạn ở làng Mayskoye, phía bắc bán đảo Crimea, là “hành động phá hoại.”
Chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân Thành Hồ vừa ra văn bản lệnh tiêu hủy 29 bức tranh trong triển lãm cá nhân của họa sĩ Bùi Quang Viễn hay nhà thơ Bùi Phát, đồng thời phạt họa sĩ 25 triệu đồng. Lý do được đưa ra là triển lãm không có giấy phép. Quyết định xử phạt được ký bởi ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, còn nêu rõ nếu vị hoạ sĩ không chấp hành việc tiêu hủy thì sẽ bị cưỡng chế, ngoài ra còn phải đóng tiền lời nếu chậm trễ nộp phạt hành chính. Theo nhà thơ Hoàng Hưng: "Có 2 điểm ko thể hiểu: 1. Gallery mời họa sĩ bày tranh thì gallery có trách nhiệm xin phép, sao lại phạt họa sĩ 25 triệu? 2. Không cho bày tranh thì thôi, sao lại buộc họa sĩ tiêu hủy hết 29 bức tranh là công sức sáng tạo và sở hữu riêng của họa sĩ?"
WASHINGTON - Tổng thống Biden hôm nay, thứ Ba ngày 16 tháng 8 đã ký một đạo luật được chờ đợi từ lâu nhằm giảm chi phí y tế, giảm phát thải khí nhà kính và tăng thuế đối với các tập đoàn và nhà đầu tư giàu có, là một dấu ấn kinh tế quan trọng của chính quyền Biden. “Đạo luật này là bước tiến lớn nhất về khí hậu từ trước đến nay”, Biden nói, sau khi thu hút được sự hoan nghênh nhiệt liệt từ đám đông ở Bạch Ốc với phần lớn là các phụ tá và đồng minh. Đạo luật, được Đảng Dân chủ đặt tên là Đạo Luật Giảm Lạm Phát, đầu tư 370 tỷ USD chi tiêu và tín dụng thuế vào các dạng năng lượng phát thải thấp để chống lại biến đổi khí hậu. Đồng thời dự luật này gia hạn trợ cấp bảo hiểm y tế liên bang, cho phép chính phủ thương lượng giá thuốc kê đơn cho người cao niên hưởng Medicare và dự kiến sẽ giảm thâm hụt ngân sách liên bang khoảng 300 tỷ đô la trong 10 năm.
Quan tòa liên bang là người đã chấp thuận lệnh lục soát khu dinh thự Mar-a-Lago của Trump sẽ mở một cuộc điều trần vào Thứ Năm tại tòa ở Florida để thảo luận các yêu cầu công bố bản khai có tuyên thệ làm nguyên do để lục soát mà có thể không được tiết lộ của các nhà điều tra, mà Bộ Tư Pháp đã chống lại việc công bố, theo CNN đưa tin hôm Thứ Ba, 16/8/2022.
HOA KỲ – Ian Peake, sinh viên y khoa của Trường Oklahoma đã dành 4 năm để quan sát, học hỏi từ các bác sĩ tại một phòng khám chuyên về phá thai ở thành phố Tulsa vì trường anh không cung cấp bất kỳ khóa học hay khóa đào tạo nào liên quan lĩnh vực phá thai, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Hai, 15 tháng 8 năm 2022.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.