Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 2715)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
WASHINGTON (VB 20/2/2021) --- Cơ quan Khẩn cấp liên bang (FEMA) loan báo hôm Thứ Bảy 20/2/2021 rằng Tổng Thống Joe Biden đã chấp thuận một bản tuyên bố tình hình thiên tai nặng đối với Texas, tiểu bang đang bị hậu quả bão tuyết tuần qua làm mất điện, thiếu nước hầu hết khu vực.
“Giống như ông đã cho phép [cố vấn thương mại Bạch Ốc] Peter Navarro viết bài quan điểm trên báo USA Today nói rằng hầu hết điều tôi đã nói đều sai,” theo bác sĩ nói. “Ông ấy đã cho phép phòng truyền thông của Bạch Ốc gửi ra một danh sách tất cả những cơ quan truyền thông, tất cả các hệ thống, tất cả công ty dây cáp, tất cả nhà in, về tất cả những sai lầm mà tôi đã làm, mà thật sự là vô nghĩa bởi vì chẳng có sai lầm gì cả.”
Một thanh nữ đã trở thành người biểu tình đầu tiên thiệt mạng trong các cuộc biểu tình chống đảo chánh tại Miến Điện sau khi cô này đã bị bắn vào đầu hồi tuần trước, theo bản tin của BBC tiếng Anh tường thuật hôm Thứ Sáu, 19 tháng 2 năm 2021. Mya Thwe Thwe Khaing đã bị thương 2 ngày trước khi cô mừng sinh nhật 20 khi cảnh sát cố giải tán những người biểu tình.
Tổng Thống Biden hôm Thứ Sáu, 19 tháng 2 năm 2021 đã cảnh báo rằng “tiến trình dân chủ đang bị tấn công” tại Hoa Kỳ và Châu Âu khi ông cam kết ủng hộ liên minh xuyên đại tây dương và kêu gọi các quốc gia cùng nhau làm việc để giải quyết các thách thức chung, theo báo The Hill tường trình hôm Thứ Sáu.
Các Dân Biểu Dân Chủ tại Hạ Viện đã thực hiện thêm một bước nữa hôm Thứ Sáu, 19 tháng 2 năm 2021 trong nỗ lực xúc tiến dự luật kích cầu 1.9 ngàn tỉ đô la của họ, công bố toàn văn bản dự luật, gồm việc tăng tiền lương tối thiểu lên $15 một giờ, gửi trực tiếp cho $1,400 mỗi người Mỹ có mức lương tự $75,000 một năm trở xuống, gia hạn tiền trợ cấp thất nghiệp liên bang $400 và thêm tiền cho các tiểu thương đang gặp khó khăn giữa đại dịch, theo CNN tường trình hôm Thứ Sáu.
Dư luận, trong cũng như ngoài nước, cứ tha hồ mà dậy sóng. Sóng gió trong những tách nước trà nào có ảnh hưởng chi nhiều. Giới lãnh đạo CSVN (chắc chắn) sẽ còn tạo ra nhiều thách thức ngang ngược và bạo ngược khác nữa, trong những ngày tháng tới, như họ đã từng làm từ hơn hai phần ba thế kỷ qua. Câu hỏi đặt ra là dân tộc này sẽ còn cam chịu để cứ bị tiếp tục “thách thức” thêm bao lâu nữa?
Thiên tai là vấn đề khoa học chứ không phải câu chuyện chính trị nên cần giải quyết bằng khoa học cùng các chính sách mang tính khoa học và chiến lược. Nó không thể biến mất nhờ những lời nói dối hay đổ lỗi cho nhau. Nếu Texas không học bài học này thì đợt lạnh dài ngày hơn trong lần tới sẽ là một đại họa cho chính những người dân tiểu bang này.
Khởi đầu, có vẻ như miễn nhiễm bầy đàn có thể đạt được khi từ 60% tới 70% dân số được miễn nhiễm. Miễn nhiễm cộng đồng có nghĩa là đủ số lượng dân số được chích ngừa hay được miễn nhiễm thông qua việc miễn nhiễm tự nhiên bóp nghẹt sự lây lan của vi khuẩn. Tuy nhiên, nghiên cứu và quan điểm chuyên môn nói với chúng ta rằng con số này có vẻ là lớn hơn nhiều – từ 70% tới 90% vì các biển thể vi khuẩn dễ lây lan cao đang bùng phát. Với các trẻ em dưới 16 tuổi không thể chích ngừa, khiến cho 80% dân số Hoa Kỳ có đủ điều kiện để được chích ngừa. Một phần trăm rất nhỏ của những người lớn đó không nên được chích ngừa vì các chứng dị ứng nghiêm trọng đối với các thành phần trong các loại thuốc chích ngừa hay những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.Nhưng không phải tất cả những người lớn còn lại đều dự định sẽ chích ngừa. Một phần trăm lớn – 32% theo một thăm dò toàn quốc gần đây – nói rằng họ có thể hay quyết định sẽ không chích ngừa. Trong một thăm dò khác, gần một nửa nói rằng họ sẽ không
Tình hình đại dịch trong tuần qua đã giảm mạnh ở Mỹ dù các chuyên gia y tế vẫn cảnh báo rằng biến thể vi khuẩn corona mới có thể sẽ làm gia tăng trở lại giữa lúc kế hoạch chích ngừa Covid-19 của chính phủ Biden đang tăng tốc qua việc giao thuốc xuống cho các tiệm thuốc khắp Hoa Kỳ. Vụ luận tội lần thứ hai tại Thượng Viện đã kết thúc với việc cựu Tổng Thống Donald Trump được tha tội cũng được dư luận khắp nơi để ý.
Đảng Dân Chủ Texas kêu gọi Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz, Cộng Hòa-Texas, hãy từ chức hay bị truất phế sau khi nhà lập pháp Cộng Hòa này đã bay tới Cancun, Mexico, để đi chơi với gia đình giữa lúc trận bão mùa đông chết người khiến cho hàng triệu người dân Texas không có nước và điện, theo bản tin của NPR tường thuật hôm Thứ Năm, 18 tháng 2 năm 2021.
Chỉ có 10 nước đã sử dụng 75% nguồn cung cấp thuốc chích ngừa Covid-19 đã có sẵn trên toàn thế giới, trong khi hơn 130 nước chưa nhận được liều đầu của thuốc chích ngừa, theo Tổng Thư Ký Liên Hiệp Quốc António Guterres cho biết qua bản tin của CNN hôm Thứ Năm, 18 tháng 2 năm 2021.
Đức Giáo Hoàng cũng nhấn mạnh tương tự điều mà ngài nói là trách nhiệm đối với các thành viên của cộng đồng để nhận sự chích thuốc ngừa, nói với truyền thông Ý vào tháng trước “đó là chọn lựa đạo đức bởi vì [không chích thuốc ngừa] bạn đang đánh bạc với chính sức khỏe cùa bạn, với mạng sống của bạn, nhưng bạn cũng đang đánh bạc với nhiều mạng người khác nữa.”
Chiếc xe Perseverance của NASA đã đáp an toàn lên Hỏa Tinh sau hành trình dài 292.5 triệu dặm từ Trái Đất của nó, theo cơ quan này xác nhận vào lúc 3 giờ 55 phút giờ miền đông chiều Thứ Năm, 18 tháng 2 năm 2021 qua tường thuật của CNN hôm Thứ Năm. Chiếc xe đã tự đáp hoàn hảo, theo nhóm sứ mệnh này cho hay.
Trong một hành động bất ngờ chính phủ Biden hôm Thứ Năm, 18 tháng 2 năm 2021 nói rằng Hoa Kỳ muốn ngồi xuống nói chuyện với Tehran và những nước ký kết khác đối với hiệp ước nguyên tử Iran, trước khi hai bên thực hiện bất cứ hành động cụ thể nào để cứu hay quay trở lại việc tuân thủ hiệp ước, theo CNN tường thuật hôm Thứ Năm.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.