Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 1279)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Hàng không mẫu hạm Hải Quân Hoa Kỳ tập trận trên Biển Đông hôm Thứ Sáu, 14 tháng 8 năm 2020, theo Hải Quân Hoa Kỳ cho biết trong một thông báo, theo báo aljazeera.com tường trình.
Chỉ còn hai tháng rưỡi nữa là đến ngày bầu cử. Hai Ô. Joe Biden và Donald Trump bắt đầu tấn công nhau. Bất cứ một lời phát biểu thất thố nào trong giai đoạn này đều nguy hiểm. Rất tiếc vì đại dịch cho nên không có những cuộc tập họp đông đảo để cuộc bẩu cử thêm hào hứng. Thăm dò cho biết 76% cử tri Mỹ sẽ bỏ phiếu bằng thư.
Sau 6 tuần chiến đấu với một kẻ thù vô hình trong thầm lặng và đau đớn để được sống còn, người anh họ của tôi, Thông Nguyễn mà chúng tôi đã gọi một cách thân thương là Toutou, cha của 2 đứa con và là một cán sự y tế (préposé aux bénéficiaires) tại BV Jean Talon từ 17 năm qua, đã phải bỏ mạng vì Covid-19 vào ngày 11/06/2020 lúc 11:55, giờ mà các máy móc để hỗ trợ sự sống cho anh đã bị tháo gỡ ra…
Hãy nhìn vào nước láng giềng Canada. Đây chẳng phải là thiên đàng gì, nhưng họ đối phó với các vấn đề tốt hơn Mỹ nhiều lần, kể cả đại dịch Covid19. Vancouver, Canada, với phân nửa dân số là gốc Châu Á và hàng chục chuyến bay mỗi ngày đến từ vùng này, chỉ cách Seattle của Mỹ 3 giờ lái xe. Lẽ ra Vancouver phải bị nhiễm dịch nặng, nhưng hệ thống y tế đã đối phó rất hữu hiệu.
Bữa rồi, chắc gặp lúc đang vui miệng, dịch giả Bùi Xuân Bách kể cho bằng hữu nghe một chuyện hài ngăn ngắn: “Trên thành một chiếc xe tải có kẻ khẩu hiệu: ‘Đuổi kịp và vượt nước Mỹ” (khẩu hiệu thời Khrushchyov, Bí Thư Thứ Nhất của ĐCS Liên Xô). Chả biết có ai đó lại viết thêm: ‘Không tin – Đừng có bịp!”
WASHINGTON (VB) --- Công Đoàn Bưu Điện Hoa Kỳ, với hơn 300,000 thành viên ủng hộ Joe Biden vì Trump từ chối cứu nguy. Bưu điện đang gỡ bỏ nhiều máy xếp thư, và cấm nhân viên làm quá giờ, 46 tiểu bang không thể giao phiếu bầu kịp thời hạn. New Jersey có thể sẽ truy tố hình sự các quan chức Bưu điện theo lệnh Trump phá hoại khả năng giao phiếu bầu qua thư
SAN FRANCISCO — Tỷ lệ tự tham gia Thống Kê Dân Số California dẫn đầu toàn quốc, nhưng nhiều dân cư trong cộng đồng giàu có vẫn chưa trả lời. Có 9.7 triệu hộ gia đình trong tiểu bang đã trả lời – hơn 64 phần trăm – nhưng vẫn còn hơn hai triệu hộ gia đình chưa tham gia trả lời bảng thăm dò chín câu hỏi trên mạng tại census2020.gov. Mẫu tham gia qua bưu điện cũng có sẵn. Tỷ lệ tự trả lời của California cao hơn tỷ lệ toàn quốc – 64 phần trăm, cao hơn chút đỉnh, đối với 62.8 phần trăm toàn quốc tính đến ngày 30 tháng Bảy, theo dữ liệu của California Complete Count-Census 2020. California cũng có tỷ lệ tự trả lời cao nhất trong vùng điều tra dân số mà đa phần dân cư là người sinh ra ở hải ngoại.
Việt Nam đã ghi danh mua thuốc chích ngừa Covid-19 của Nga, theo đài truyền hình nhà nước cho biết hôm Thứ Sáu, 14 tháng 8 năm 2020, khi nước này đang chiến đấu chống lại vụ bùng phát mới sau nhiều tháng không có ai bị lây bệnh, theo Reuters tường trình.
Cựu Tổng Thống Barack Obama đã nói về những nỗ lực của Tổng Thống Donald Trump nhằm làm trì trệ tài trợ cho Bưu Điện Hoa Kỳ trong một podcast được phổ biến hôm Thứ Sáu, 14 tháng 8 năm 2020, chỉ trích sự chống đối của người kế nhiệm của ông đối với tài trợ cần thiết như là nỗ lực điên cuồng để tăng cường cơ hội chiến thắng cuộc bầu cử tháng 11, theo CNN cho biết.
Hàng chục ngàn công nhân hãng xưởng, phụ nữ cầm hoa trắng và bong bóng và giới trẻ biểu tình tràn ngập các đường phố của các thành phố khắp Belarus, gồm thủ đô Minsk, qua ngày thứ năm liên tục tính tới Thứ Sáu, 14 tháng 8 năm 2020, theo bản tin của NBC News cho biết.
Nhà báo Trương Duy Nhất đã bị tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội giữ y bản án của tòa sơ thẩm 10 năm tù giam với tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ,” vào chiều ngày 14 tháng 8 năm 2020, theo bản tin của Đài Á Châu Tự Do (RFA) cho biết hôm Thứ Sáu.
Thị trưởng Michael Mueller (SPD) với nhà xuất bản Friede Springer tại đài tưởng niệm Peter Fechter ở Zimmerstrasse. Ở đó, nhiều người đã tưởng niệm việc xây dựng Bức tường Berlin cách đây 59 năm. Xếp SED Walter Ulbricht đã đi vào lịch sử với tư cách là “người xây tường”. Dưới sự lãnh đạo của Ulbricht, bức tường thành ngăn cách được dựng lên từ ngày 13 tháng 8 năm 1961. Lịch sử và Nạn nhân không nên rơi vào quên lãng.
RHODE ISLAND (VB) --- Bạn hãy hình dung rằng, khi bạn muốn bầu phiếu qua bưu điện, trên lá phiêu đó phải có chữ ký 2 nhân chứng mới có giá trị để được đếm phiếu... Đó là yêu cầu gây khó khăn do Đảng Cộng Hòa đưa ra cho cư dân tiểu bang Rhode Island. Một tòa tối cao hôm Thứ Năm ra phán lệnh để làm dễ dàng hơn cho cư dân nơi này, bác bỏ đòi hỏi 2 chữ ký của 2 nhân chứng trên lá phiếu.
SYDNEY, Úc châu (VB) --- Một cựu chuyên viên địa ốc gốc Việt đã bị kêu án 20 tháng quản chế chặt chẽ (intensive correct) vì đã hô biến $187,500 Úc kim từ các thân chủ của ông.
Được biết, Kỹ sư Tạ Trung đã làm việc cho các công ty quốc phòng và không gian Hoa Kỳ như Hughes Aircraft, Boeing và Raytheon company trong vòng 37 năm, với chức vụ Project Manager và hiện nay ông đã nghỉ hưu. Ngoài việc làm chính ông còn tham gia vào các sinh hoạt cộng đồng người Việt tại Nam California như một nhà giáo dục và một nhà lãnh đạo cộng đồng, ông Trung đã cống hiến công sức, tham gia vào các sinh hoạt đấu tranh cho tự do, dân chủ và nhân quyền tại Việt Nam trong suốt 30 năm qua.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.