Hôm nay,  

Cháy Rừng: Mây Lửa, Lốc Xoáy Lửa Và Bão Lửa

23/08/202400:00:00(Xem: 1278)

chay rung

Cháy rừng không chỉ là những ngọn lửa hung hiểm lan rộng và thiêu đốt xung quanh. Những đám cháy lớn có thể tự tạo ra một “hệ thống thời tiết” riêng. Nếu không bị chế ngự, “hung thần” sẽ nuốt chửng mọi thứ trên đường đi. (Nguồn: pixabay.com)


Đám cháy Park Fire ở California đã tạo ra ít nhất một cơn lốc xoáy lửa, còn được gọi là lốc lửa, xoáy lửa hoặc vòi rồng lửa. Nhưng lốc xoáy lửa là gì, và có thực sự đáng sợ như cái tên không?
 
Cháy rừng không chỉ là những đám cháy hung hiểm lan rộng ra xung quanh, mà còn có thể tự tạo ra cả một hệ thống thời tiết riêng biệt, gọi là “fire weather system” (xin tạm dịch là “hệ thống thời tiết của đám cháy,” có gió, mây, bão…). Trong hệ thống này, một loại mây đặc biệt được hình thành gọi là “pyrocumulonimbus” (Cumulonimbus Flammagenitus cloud – CbFg – một loại mây vũ tích hình thành phía trên một nguồn nhiệt và thường có hình nấm, chẳng hạn như hỏa hoạn, núi lửa phun trào, hoặc nổ hạt nhân…). NASA gọi hiện tượng này là “rồng mây phun lửa” vì có thể phóng ra những tia sét mạnh mẽ xuống mặt đất, gây ra thêm nhiều đám cháy mới và đôi khi còn tạo ra lốc xoáy lửa.
 
Kiểu thời tiết gây hỏa hoạn đã góp phần gây ra nhiều đám cháy đi vào lịch sử, như Đám cháy Black Saturday năm 2009 thiêu rụi hơn một triệu acres rừng ở Úc và các đám cháy rừng trên khắp Bờ Tây Hoa Kỳ năm 2020. Đặc biệt trong tình hình Trái đất ngày càng nóng lên (global warming), những trận bão lửa (firestorms) ngày càng phổ biến.
 
Bão lửa được hình thành như thế nào?
 
Bão lửa được hình thành qua quá trình đối lưu (convective process), hiện tượng nhiệt độ tăng lên khiến cho không khí nóng bay lên cao. Trong quá trình này, cột không khí ẩm nằm phía trên một đám cháy trở nên cực kỳ nóng, bốc lên cao và di chuyển vào tầng khí quyển rồi nguội dần ở đó. Khi không khí nguội đi, hơi nước sẽ ngưng tụ thành những giọt nước nhỏ, tạo ra các đám mây lửa, hay còn gọi là mây pyrocumulus (pyrocumulus clouds, hay flammagenitus cloud).

Dù đều được hình thành bởi quá trình đối lưu, nhưng khác những đám mây trắng mịn như bông mà ta thường thấy hàng ngày, mây lửa không mang màu trắng mà có màu xám hoặc nâu, vì tro, khói và bụi bặm từ đám cháy bên dưới bị cuốn vào các luồng không khí. Những đám mây lửa có thể vươn cao đến gần 6 dặm (khoảng 9.6 km).
 
Khi đám cháy vẫn tiếp tục hoành hành, dòng không khí nóng bốc lên lại tiếp tục đẩy khói và bụi lên cao vào phần bên dưới của tầng bình lưu (tầng cao hơn, nằm ngay bên trên tầng đối lưu), tạo ra những cụm mây lửa lớn hơn nữa, gọi là mây pyrocumulonimbus, gọi tắt là pyroCbs.
 
Mặc dù trông giống như những đám mây dông thông thường, nhưng mây pyroCbs thật sự là hung thần. Những “hung thần” này vẫn bị “trói chân” ở chỗ đám cháy đã sinh ra chúng, nên tức tối khạc ra lửa và sét, khiến cho đám cháy bên dưới càng bạo phát. Hơn nữa, sét từ các đám mây pyroCbs thường có điện tích dương, khiến bão kéo dài dai dẳng hơn chứ hiếm khi tạo ra mưa để dập lửa.
 
Trong những trường hợp tồi tệ hơn, các cụm mây pyroCbs có thể tạo ra lốc xoáy lửa, khi dòng không khí nóng bốc lên rất nhanh và bị xoắn lại. Lốc xoáy lửa thường chỉ tồn tại trong vài phút và có chiều cao không quá 150 feet (khoảng 45 mét), nhưng với tốc độ gió lên đến 140 dặm/giờ (khoảng 225 km/h), chúng có thể diệt sạch bất kỳ thứ gì nằm trên đường đi của mình.
 
Những trận bão lửa tàn khốc nhất gần đây
 
Thời tiết hỏa hoạn sản sinh ra những đám cháy rừng tàn khốc nhất gần đây. Năm 2009, Đám cháy Black Saturday ở tiểu bang Victoria, Úc, đã tạo ra các cụm mây pyroCb cao hơn 9 dặm (khoảng 14.5 km) và “quậy” ra thêm các đám cháy mới thiêu trụi hơn một triệu acres (hơn 400,000 ha đất). Đám cháy Black Saturday đã cướp đi sinh mạng của 173 người, trở thành thảm họa cháy rừng chết chóc nhất kể từ năm 1788.
 
Năm 2017, một đám cháy rừng còn lớn hơn nữa xảy ra ở British Columbia, tạo ra 5 trận bão lửa gần như là cùng lúc. Khi khói bay lên cao, các hạt carbon đen trong khói hấp thụ năng lượng mặt trời, khiến cho cột khói càng nóng hơn nữa và tiếp tục bay cao và xa hơn. Kết quả là, bão lửa đã đẩy khói lên tới 14 dặm (khoảng 22.5 km) vào thẳng tầng bình lưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy các cột khói này tương đương với những cột khói từ một vụ phun trào núi lửa thông thường, và tồn tại trong bầu khí quyển suốt gần 9 tháng trời.
 
Tại Hoa Kỳ, tiểu bang California cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện kinh hoàng có mây pyroCb. Trong Đám cháy Carr gần thành phố Redding vào tháng 7/2018, một lốc xoáy lửa đã “ra đời” với tốc độ lên đến 143 dặm/giờ (khoảng 230 km/h), và là thủ phạm gây ra 4 trong số 8 cái chết liên quan đến đám cháy này. Vào tháng 8/2020, Bắc Cali trải qua một mùa “rực lửa” với hàng loạt những cảnh báo về lốc xoáy lửa trong các đám cháy rừng.
 
Bão lửa không chỉ gây hại cho môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Khói từ các đám cháy rừng chứa nhiều không khí độc hại và các hạt bụi nhỏ li ti, có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp và tim mạch. Nên khi bão lửa khiến cho đám cháy lan rộng, khói lại càng dày đặc, không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng.
 
Liệu hỏa hoạn và lốc xoáy lửa sẽ ngày càng nhiều?
 
Biến đổi khí hậu đang làm cho các đám cháy rừng ngày càng lớn hơn và dữ dội hơn. Các khoa học gia tin rằng hành tinh này sẽ chứng kiến nhiều trận bão lửa hơn. Năm 2019, Úc đã ghi nhận số lượng bão lửa nhiều bằng con số tổng cộng của 20 năm trước đó. Ngày 7/9/2020, một đám mây pyrocumulus gần Fresno, California, đã “vươn mình” lên tới 10 dặm (khoảng 16 km) đến tầng bình lưu. Đây là một kỷ lục đối với một đám cháy rừng ở Bắc Mỹ, và rất có thể đã mang một lượng lớn khí thải carbon (carbon emissions, gồm khí CO2 và nhiều loại khí nhà kính khác) vào tầng bình lưu.
 
Các khoa học gia tin rằng các trận bão lửa thải ra nhiều chất ô nhiễm vào thượng tầng khí quyển. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ về những ảnh hưởng của bão lửa đến tình hình biến đổi khí hậu, chẳng hạn như liệu chúng có phá hư tầng ozone bằng những cột khói khổng lồ hay không, hay những cột khói này có tác dụng làm mát tạm thời khi chặn bớt ánh sáng mặt trời.
 
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ là chìa khóa giúp chúng ta hiểu được tác động thực sự của những trận bão lửa khi phải đối mặt với sự hâm nóng toàn cầu (global warming).
 
Nguồn: “How wildfires unleash fire clouds—and even fire tornadoes” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Các trường hợp truyền nhiễm vi khuẩn corona đã xuất hiện trong các trường học từ lớp Mẫu Giáo tới lớp 12 mà đã tái mở cửa, nhưng chính phủ liên bang không theo dõi các vụ lây lan này, và một số tiểu bang không báo cáo công khai, gây khó khăn để xác định bằng cách nào vi khuẩn lan truyền, theo các chuyên gia cho biết, theo NBC News cho biết hôm Thứ Hai, 17 tháng 8 năm 2020.
Duyên phòng Mã Lai đã bắn chết 1 ngư dân Việt Nam là người có tàu cố tình đâm vào tàu tuần tra tại Biển Đông, theo một viên chức cho biết hôm Thứ Hai, 17 tháng 8 năm 2020. Sự kiện đã xảy ra trong vùng biển Mã Lai, nơi các ngư dân địa phương đã phàn nàn trong quá khứ về việc các tàu đánh cá Việt Nam làm thiệt hại các mạng lưới của họ.
Cuộc tập trận hải quân lớn nhất thế giới đã bắt đầu ngoài khơi Hawaii hôm Thứ Hai, 17 tháng 8 năm 2020 khi căng thẳng ngoại giao giữa Hoa Kỳ cùng các đồng minh của mình và TQ về tham vọng lãnh thổ của Bắc Kinh tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.
Spahn cho biết vào tối Chủ nhật trên đài truyền hình ZDF "heute Journal" ngày càng có nhiều sự lây lan từ những người trở về từ du lịch, nhưng cũng có những đợt bùng phát địa phương trên khắp đất nước, chủ yếu liên quan đến các lễ kỷ niệm/tiệc tùng. Chính trị gia CDU nhấn mạnh: “Đó là điều chúng tôi phải để mắt tới ngoài việc đi du lịch.
ATLANTA, Georgia (VB) --- Tình hình Bưu điện giao thư và bưu kiện chậm lại, gây nỗi lo rằng bầu cử qua thư đang bị phá hoại để có lợi cho chính phủ Trump. Bee Nguyen, nữ dân biểu tiểu bang Georgia, đề nghị một biện pháp khẩn cấp cho tiểu bang Georgia nhằm các lá phiếu bầu qua thư đóng dấu đúng hạn (nhưng tới trễ vì Bưu điện) sẽ được đếm.
Sau nhiều tháng thất vọng vì thiếu thử nghiệm và chậm trễ, một thử nghiệm nước miếng mới có thể giúp người Mỹ một chọn lựa nhanh và rẻ tiền hơn để biết họ có bị lây Covid-19 hay không, theo bản tin hôm Chủ Nhật, 16 tháng 8 năm 2020 của CNN tường trình.
Tổng Thống Donald Trump đã tìm cách cải tổ lại cuộc bầu cử mùa thu 2 ngày trước Đại Hội Toàn Quốc Đảng Dân Chủ, hôm Thứ Bảy cho rằng các chỉ dấu kinh tế và đại dịch chính đã đi theo hướng có lợi cho ông, trong khi cố gắng chuyển sự đổ lỗi vấn đề tài trợ Bưu Điện Hoa Kỳ cho Đảng Dân Chủ và bác bỏ thừa nhận các nỗ lực của chính phủ của ông để phá hoại cơ quan bưu điện 3 tháng trước Ngày Bầu Cử, theo CNN cho biết hôm 16 tháng 8 năm 2020.
Với cuộc khủng hoảng mà Bưu Điện Hoa Kỳ đang đối diện trước cuộc bầu cử tổng thống, điều mới nhất mà John Herter nhận được trong lá thư hôm Thứ Bảy là hình thức yêu cầu lá phiếu bầu vắng mặt với hình mặt của TT Donald Trump trên đó, theo bản tin của CNN cho biết hôm Chủ Nhật, 16 tháng 8 năm 2020.
Hàng ngàn người biểu tình chống chính phủ tại thủ đô Bangkok của Thái Lan hôm Chủ Nhật, 16 tháng 8 năm 2020 để đòi hỏi cải tổ chính trị. Những người biểu tình muốn sửa đổi hiến pháp và cũng kêu gọi cải tổ chế độ quân chủ -- một chủ đề nhạy cảm tại Thái Lan.
Biden, cựu PTT và là đối thủ của Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, đã bày tỏ sự đau buồn đối với sự mất mát của Trump - trong một tweet vào sáng Chủ Nhật, 16 tháng 8 năm 2020. Robert Trump, 71 tuổi, đã qua đời vào tối Thứ Bảy sau khi vào bệnh viện tại Thành Phố New York, theo hãng thông tấn Mỹ AP cho biết.
ORANGE COUNTY, CA (VB)- Quận Cam báo cáo có thêm 513 người nhiễm COVID-19 và có thêm 20 người chết vì dịch này hôm Thứ Bảy 15/8/2020, nâng tổng số tại Quận Cam tới 43,367 người nhiễm bệnh và 809 người chết.
Những người bị bệnh vì Covid-19 sẽ có thể có miễn nhiễm khỏi bị tái lây bệnh trong vòng 3 tháng, theo Cơ Quan CDC đã xác định, theo bản tin của Newsmax tường trình hôm Thứ Sáu, 14 tháng 8 năm 2020
Hai triệu người dân California mất điện trong 4 tiếng đồng hồ hôm Thứ Sáu, 14 tháng 8 năm 2020 trong vụ mất điện đầu tiên tại tiểu bang này kể từ cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2001, theo bản tin của Bloomberg cho biết hôm Thứ Bảy.
Hai viên chức cao cấp được Trump bổ nhiệm có tính chính trị đã rời khỏi Trung Tâm Kiểm Soát và Ngăn Ngừa Bệnh Tật Hoa Kỳ (CDC), theo một viên chức cao cấp tại cơ quan này xác nhận với CNN hôm Thứ Bảy, 15 tháng 8 năm 2020.
Những người biểu tình đã tập trung đầy trên đường bên ngoài nhà của người lãnh đạo Bưu Điện Hoa Kỳ tại phía Tây Bắc Thủ Đô Hoa Thịnh Đốn hôm Thứ Bảy, 15 tháng 8 năm 2020, một số người cầm biểu ngữ viết rằng “Đừng làm rối Bưu Điện Hoa Kỳ” và “Đừng dập tắt nền dân chủ của chúng ta,” theo bản tin của NBC News tường thuật.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.